>

کهگیلویه و بویراحمد

این استان از نظر اقتصادی به عنوان ناحیه کشاورزی و دامپروری به شمار می‌آید. بعد از دامداری و کشاورزی صنایع استخراج نفت گچساران و کارخانه قند یاسوج و مجتمع دنا صنعت یاسوج (تولید انواع لوله‌های پلیمری) از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، ولی با این حال فعالیت‌های صنعتی و معدنی در این استان نسبت به سایر مناطق کشور، رشد نیافته و رونق چندانی ندارد.

به طور کلی صنایع موجود در این استان به دو گروه تقسیم می‌شوند، که عبارتند از:

  1. صنایع دستی
  2. ماشینی

بزرگترین صنعت موجود در استان، صنعت نفت است. در زمینه معادن نیز این استان دارای معادن بوکسیت، مس، فسفات، گوگرد، و غیره‌است. این استان یکی از منابع عمده تولید نفت و گاز در کشور می‌باشد. 

استان کهگیلویه وبویراحمد به سبب واقع شدن در ادامه سلسله جبال زاگرس دارای مناطق کوهستانی، گردنه های متعدد و صعب العبور می باشد. ارتفاعات مرتفع و برف گیر در قسمت های غرب، مرکز، شرق و شمال استان واقع شده است.

استان کهگیلویه وبویراحمد دارای دو اقلیم سردسیری و گرمسیری با بارش دو برابر میانگین کشور و تولید 8 درصد آب کشورمی باشد. این استان در جنوب غربی ایران قرار دارد و از غرب و شمال غرب با استان خوزستان، جنوب و جنوب شرق با استان فارس، جنوب غرب با استان بوشهر واز شمال و شمال شرقی با استان های اصفهان و چهارمحال و بختیاری همسایه است. کهگیلویه وبویراحمد دارای 8 شهرستان بویراحمد (یاسوج)، بهمئی (لیکک)، دنا (سیسخت)، کهگیلویه (دهدشت)، گچساران (دوگنبدان)، چرام، باشت و لنده می‌باشد.

مزیت های منطقه

مزیت های استان کهگیلویه و بویراحمد با در نظرگرفتن شرایط و اوضاع اقلیمی و جغرافیایی در 3 بخش صنعت و معدن، کشاورزی و خدمات به شرح زیر می باشد:

  • صنعت و معدن:
  1.  توسعه فعالیت های صنعتی در زمینه نفت، گاز و همچنین توسعه صنایع شیمیایی و پتروشیمی در صورت اجرای پروژه انتقال اتان و اتیلن از عسلویه.

  2. توسعه صنایع معدنی با توجه به وجود منابع خاک های صنعتی و نسوز در استان.

  3. مزیت نسبی درایجاد صنایع تبدیلی، تکمیلی، بسته بندی و وابسته به کشاورزی و دامداری.
    امکان ایجاد واحد های فرآوری، بسته بندی و ... محصولات کشاورزی و دامداری جهت عرضه در بازار های غیر بومی و دور مانند صادرات به کشورهای حوزه خلیج فارس.

  4. ذخایر معادن شناسایی شده استان 900 میلیون تن بوده که سالانه فقط یک سه هزارم آن استحصال و بزرگترین ذخایر فسفات رسوبی کشور را دارد.

  5. مزیت نسبی در استفاده از انرژی برق آبی کوچک زیست توده برای نواحی روستایی بخش های محروم.

  • کشاورزی:
  1. مزیت نسبی در تولید محصولات باغی نظیر سیب، سایر مرکبات، انگور آبی و گردو

  2. مزیت نسبی در دامداری و دامپروری.
    نزدیکی به خلیج فارس و کشورهای حوزه آن، امکان عرضه به بازار داخل و صادرات خارجی محصولات دامی را ممکن ساخته است.

  3. مزیت نسبی در پرورش ماهیان و آبزی پروری.
    ایجاد استخر های پرورش ماهی در کنار مزارع کشاورزی امکان سودآوری چند برابری را فراهم می آورد.

  4. مزیت در توسعه و کشت گلخانه ای.
    ​امروزه کشاورزی در مناطق گوناگون آب و هوایی به صورت صنعتی و علمی در حال گسترش است تا بتوان گونه های بهتر را در شرایطی مطلوب تر پرورش داد. فضای گلخانه فضایی است مناسب برای تولید طیف وسیعی از محصولات کشاورزی در محیطی قابل کنترل و برنامه ریزی.

  • خدمات:
  1. مزیت نسبی در فعالیت های مرتبط با گردشگری با وجود جاذبه های طبیعی و جاذبه های ناشی از شیوه زیست معیشتی عشایری و فرهنگی.
    امکان جذب گردشگرهای داخلی و خارجی باتوجه به طبیعت بکر استان، سبک زندگی سنتی در بعضی مناطق و ... که می تواند فعالیت های پر سود این صنعت را برای بومیان مناطق جذاب گردشگری فراهم آورد.

اولویت سرمایه گذاری صنعتی در بخش صنایع کوچک تبدیلی در استان 

  1. خوراک دام و طیور

  2. تولید انواع غذاهای آماده گوشت قرمز، مرغ و ماهی 

  3. فرآوری و بسته بندی عسل

  4. عمل آوری، بسته بندی و انجماد ماهی و میگو

  5. تولید و بسته بندی انواع سس های غذایی

  6. درجه بندی، بسته بندی و فرآوری سبزی، صیفی جات و میوه جات

  7. احداث سردخانه کنترل اتمسفریک C.A و زیر صفر

  8. فرآوری و بسته بندی انگور (سرکه، آبغوره، شیره، قند، کشمش و...)

  9. بسته بندی و فرآوری انواع خشکبار (بویژه گردو، میوه خشک و ...)

  10. تولید عرقیات، اسانس، پودر، نوشابه گیاهی و ...

  11. تولید انواع کنسرو غیرگوشتی

  12. جو و گندم پرک شده و پوست کنده

  13. تولید انواع غلات فرآوری شده (برشته و حجیم شده)

  14. تولیدعصاره مالت

  15. بسته بندی و تولید پودر و عصاره گیاهان دارویی

  16. انبارهای سرد نگهداری محصولات کشاورزی

  17. پکتین حاصل از سیب

  18. در خصوص کود زیستی (بیولوژیک) استعلام و هماهنگی با دفتر امور صنایع کشاورزی ضروری می باشد.

  19. در خصوص کود های آلی (بجز ورمی کمپوست) بر اساس نیاز استان و با در نظر گرفتن واحدهای در دست احداث و میزان مواد اولیه در استان جزء اولویت ها است.

  20. طرح های صنایع تبدیلی در مناطق ویژه اقتصادی با تاکید بر صادرات (در صورت فعال بودن منطقه ویژه گچساران)

  21. طرح های صنایع تبدیلی در شهرستان هایی که بیش از 60% پیشرفت فیزیکی دارند.

  22. توسعه و تکمیل زنجیره های تولید صنعت طیور با هماهنگی کارگروه زنجیره مذکور

چکیده اطلاعات بخش‌های اقتصادی استان کهگیلویه و بویراحمد:

حدود یک میلیون هکتار از سطح استان دارای پوشش جنگلی است و همین مزیت رتبه مطلوب پرورش زنبور عسل را به استان داده و عسل دنا از جمله محصولات نام آشنای این خطه است. دشت های استان 40 درصد گونه های گیاهان دارویی کشور را به خود اختصاص داده است.

این استان پل ارتباطی کریدورجنوب- مرکز کشور می باشد و در مسیر اصلی راه ارتباطی و ترانزیتی کشور به بنادر جنوبی و خلیج فارس قرار دارد. کهگیلویه و بویراحمد 17 درصد تولیدات نفتی کشور را داراست و دومین تولید کننده نفت و گاز کشور می باشد. منابع، مزیت ها وتوانمندی های استان به تفکیک بخش های مختلف اقتصادی در ادامه بیان می شود.

استان به دلایل دارا بودن شرایط اقلیمی خاص امکان افزایش سطوح باغی خصوصا باغات سردسیری را داراست. سالانه بیش از 14000 تن ماهی سردآبی در این استان تولید می‌شود با این میزان تولید، استان کهگیلویه و بویراحمد در رده چهارم تولید ماهیان سردآبی قرار دارد.

درسال های اخیرتعدادی دامداری صنعتی، متشکل ازگاوداری و پرواربندی گوسفند نیز به صورت پراکنده در سطح استان رواج یافته است که می‌تواند به توسعه فراورده های لبنی، تولید گوشت، تأمین مواداولیه و توسعه دستبافت ها کمک نماید. 100 واحد مرغداری گوشتی، 3 واحد مرغداری تخم گذار، 150 واحد گاوداری شیری و پرواربندی در سطح استان فعال می‌باشند.

طبیعت مساعد، به ویژه گل‌ها و گیاهان جنگلی متنوع و وجود آب و هوای مساعد، شرایط مناسبی برای پرورش زنبورعسل و ایجاد اشتغال در استان کهگیلویه و بویراحمد فراهم ساخته و این استان را به قطب تولید عسل کمک نماید.

استان کهگیلویه و بویراحمد یکی از استان های تقریبا برخوردار معدنی کشور با سهم 2.2 درصدی از معادن است و از51 عنصر معدنی شناخته شده در کشور بالغ بر 16 عنصر در استان وجود دارد. حدود 40 درصد معادن استان که شامل معادن شن و ماسه می شوند، فعال می‌باشند. عمده ترین معادن استان شامل فسفات، سلستین، سنگ آهک، بوکسیت، سنگ گچ، خاک نسوز و گوگرد است. بزرگترین معدن فسفات کشور با 81 میلیون تن ذخیره قطعی شناسایی شده و قابل بهره‌ برداری در کوه لاردر بخش چرام از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد واقع شده است، که در صورت جذب سرمایه گذاری لازم و راه اندازی آن افزون بر سه هزار فرصت شغلی به صورت غیرمستقیم ایجاد خواهد شد که بخش عمده ای از مشکلات مربوط به بیکاری منطقه را برطرف خواهد کرد.

صنایع استان کهگیلویه وبویراحمد به دو دسته صنایع دستی و صنایع کارخانه ای تقسیم می شوند. صنایع دستی با قابلیت های ویژه خود از جمله عدم نیاز به سرمایه گذاری زیاد و امکان ایجاد و توسعه آن در مناطق روستایی می تواند نقش مهمی در اشتغال جوانان روستایی و توسعه روستاها ایفا کند. صنایع دستی عشایر کهگیلویه و بویراحمد همانند دیگر عشایر ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است و از آن جایی که دامپروری و پرورش دام یکی از محورهای اصلی زندگی آن هاست، پشم و موی حاصل از طریق دامداری در زمینه تهیه و تولید صنایع دستی و دستبافت های متعددی مصرف می گردد که عشایر این خطه می توانند علاوه بر مصرف شخصی، بخشی از آنها را به عنوان صنعت دستی به جامعه غیرعشایری عرضه کنند. صنایع دستی استان شامل فرش بافی سنتی، بافت انواع گلیم، جاجیم، گبه، خورجین، سیاه چادر، نمد و محصولاتی نظیر آن ها است که بافت آن ها در خانه ها و در بیشتر مناطق روستایی و عشایری رواج دارد.

میدان های نفتی گچساران 17 درصد نفت و گاز کشور را تولید می کند. استان با تولید 720 هزار بشکه نفت خام و 50 هزار بشکه میعانات گازی در روز و نیز 1/4میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی در ماه، دومین تولیدکننده نفت و گاز کشوربا دسترسی آسان به انرژی با منابع هیدروکربنی و انرژی برق می باشد و قریب به 7000 نفر درشرکت نفت گچساران مشغول هستند. در حال حاضر دو واحد پتروشیمی در دست احداث است. با وجود ذخایر غنی نفت، گاز وپراکندگی سایر منابع معدنی دراستان کهگیلویه وبویراحمد، فعالیت های صنعتی و معدنی در این استان، نسبت به دیگر مناطق کشور، رشد نیافته و رونق چندانی ندارد. کارخانه قند یاسوج، سیمان یاسوج و برخی دیگر بقیه کارگاه های در زمینه های صنایع غذایی، فلزی، نساجی و چرم، چوب و سلولزی، شیمیایی و دارویی و صنایع ساختمانی فعالیت می کنند.

همچنین با توجه به اینکه استان کهگیلویه وبویراحمد دارای بیش از 280 جاذبه طبیعی، 296 امامزاده و 750 اثر تاریخی و معنوی ثبت شده، 500 شاخه رودخانه فصلی و دائمی، 40 قله بالای 4000 متر ارتفاع از دریا و پیست اسکی منطقه جنوب می باشد و درکریدور شمال- جنوب کشور واقع شده و با استان های گرم و خشک اصفهان، فارس، خوزستان و بوشهر همجوار است، سالانه قریب به 8 میلیون مسافر از مسیر زمینی استان عبور کرده و ظرفیت مناسبی را برای بهره برداری گردشگری بوجود آورده است. توسعه استان در جهت تبدیل شدن به قطب گردشگری به عنوان پنجمین صنعت درآمدزای جهان و با قابلیت اشتغال زایی قابل توجه می تواند در بهبود شرایط معیشتی قشر جوان استان تأثیر به سزایی داشته باشد.

شناسایی و تحلیل سیستم های اقتصادی و اجتماعی استان کهگیلویه و بویراحمد:

وجود تفاوت های اقلیمی و جمعیتی شهرستان های استان از نظر بهره مندی از امکانات، منابع طبیعی تولید و تجارت، تحولات و روندهای کسب وکاری موجب تفاوت در ساختار منطقه ای و رشته فعالیتی نظام اقتصادی در نواحی مختف استان شده است. طبق بررسی های صورت گرفته 2 سیستم کسب و کاری در استان قابل تمیز می باشند:                                                                          منطقه اول تقریبا شامل تمام استان است که یک درصد خاک و هشت درصد آب کشور را در خود جای داده است. دو اقلیم متفاوت این منطقه ساختار کسب و کار و اشتغال آن را شکل می دهد. شرق و شمال استان کهگیلویه و بویراحمد، حول شهرستان های دنا و بویراحمد مناطق سردسیری استان است و شهرستان های گچساران، چرام، باشت، کهگیلویه، لندهو مناطق گرمسیری است. کسب و کارهای منطقه غالباً حول دامداری سنتی و در مرحله بعد کشاورزی با محوریت زراعت (بیشتر در نواحی گرمسیری)، باغداری (بیشتر در نواحی سردسیری) شکل یافته است. در شهرستان دنا 4106 هکتار و بویراحمد 4980 هکتار زمین تحت پوشش باغات می باشد. فعالان اقتصادی منطقه درحوزه های زنبورداری، پرورش ماهی قزل آلا، دامپروری برای تولید گوشت و شیر، تولید آب معدنی، تولید صنایع دستی و نیز به صورت پراکنده در حوزه خدمات گردشگری فعالیت می کنند.
منطقه دوم دینامیکی سیستم کسب وکار استان نیمه جنوبی با محوریت صنعت نفت وگاز و معدن است. این منطقه دارای 500 واحد صنعتی و 5 شهرک صنعتی، فعال است. منابع عظیم نفت با سابقه بهره برداری طولانی در جنوب غربی استان یعنی شهرستان های بهمئی و گچساران، معادن غیرفلزی غنی سنگ آهک، سنگ تزئینی، فسفات، بوکسیت و گچ درشهرستان های بویراحمد و دنا و بخش جنوبی شهرستان چرام و کهگیلویه موجب ایجاد رسته های تولید معدنی و صنایع مرتبط با محوریت یاسوج، چرام، بهمئی و گچساران شده است.

گروه دیگری از صنایع مرتبط با مزیت های اقلیمی استان هستند. ناحیه شمال استان کهگیلویه و بویراحمد با محوریت شهرستان یاسوج و دنا طی دو دهۀ گذشته شاهد شکل یافتن سیستم کسب وکاری حول صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی به ویژه محصولات دامی، باغی و دارویی است. یادآوری می شود 17 واحد تولید آب معدنی در دو شهرستان بویراحمد و دنا قرار دارند. البته صنایع این منطقه به دلیل تأثیرپذیری از وضعیت اقتصاد کلان کشور و عدم توجه به بازارهای داخلی و صادراتی در شرایط فعلی خیلی پررونق نیستند. تلاش دولت ها نیز برای توسعه صنعتی استان از طریق دادن معافیت های مالیاتی و حتی تأسیس شهرک های صنعتی در شهرهای منطقه هنوز اثربخش نیست.
رشته های در اولویت توسعه اشتغال استان کهگیلویه و بویراحمد:

  1. گردشگری و خدمات اسکان و پذیرایی

  2. تولید صنایع دستی (گلیم و سایر دست بافت ها) 

  3. زنبورداری و تولید عسل

  4. تولید، فرآوری مرکبات و زیتون 

  5. تولید و فرآوری سیب و گردو

  6. دامداری سنتی و تولید لبنیات سنتی 

  7. آبزی پروری (تولید و فرآوری ماهی قزل آلا

  8. تولید و فرآوری انگور و هلو