>

لنده

شهرستان لنده یکی از شهرستان‌های استان کهگیلویه و بویراحمد است. در سال ۱۳۹۵ جمعیت شهرستان ۲۱٫۸۱۲ نفر اعلام شد. لنده در سال ۱۳۹۱ شهرستان شد و مرکز آن هم لنده است. تا پیش از آن بخش لنده از توابع شهرستان کهگیلویه به شمار می‌آمد. شهرستان لنده از غرب و شمال به شهرستان کهگیلویه(دهدشت) و از شرق و جنوب به شهرستان بهمئی (لیکک) محدود می شود و رودخانه ی مارون از جنوب و رودخانه جن از شرق آن می‌گذرند. کوه سیاه (۳۰۸۰ متر) و کوه سفید(۳۱۰۰) دو کوه مهمی هستند که در ۴۰ کیلومتری شهر لنده واقع شده‌اند. این شهرستان گرمسیری و دارای اقلیم جغرافیایی کوهستانی است. 

مزیت های منطقه

مزيت‌سنجي و اولويت‌بندي كسب‌وكارهاي موجود در هر شهرستان برمبناي يک روش تحقيق انجام مي‌شود. در اين روش تحقيق، يک شناسنامه براي هر شهرستان و يک شناسنامه براي هر كسب‌وكار تدوين مي‌شود. اين شناسنامه‌ها به عنوان ورودي به نرم‌افزار داده‌شده و خروجي نرم‌افزار هم‌پوشاني اين دو شناسنامه و تعيين مشاغل مزيت‌دار شهرستان است. اين اولويت‌بندي‌ها توسط كارشناسان و افرادخبره هر شهرستان بازبيني و اصلاح مي‌شوند. يكي از منابع تحليل همين ليست مزيت‌سنجي اصلاح‌شده‌است. يكي ديگر از منابع تحليل، مصاحبه با كارشناسان و متخصصين حوزه اشتغال هر شهرستان است. در هر شهرستان با حداقل 3 نفر از اين افراد مصاحبه انجام مي‌شود. اين مصاحبه‌ها پياده‌سازي و ارزيابي مي‌گردد. در صورت وجود تناقض و ابهام بين اين 3 مصاحبه و ليست مزيت‌سنجي، مصاحبه‌هاي تكميلي و حتي مصاحبه بيشتر هم صورت مي‌گيرد تا تيم تحليل به نتيجه نهايي مطلوب دست‌يابد. بنابراين خروجي هر شهرستان از تجميع مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي حاصل مي‌شود. در ادامه تحليل شهرستان لنده ارائه‌شده‌است.

 

تعیین کسب‌وکارهای مزیت‌دار شهرستان

همانطوريكه در قسمت مقدمه اشاره‌شده مبناي تحليل، مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي است. از بررسي اين دو منبع رسته‌هاي رايج و اولويت‌دار شهرستان تعيين شده‌است. مبناي اين اولويت‌بندي، فراواني و ميزان اشاره افراد كارشناس به كسب‌وكارهاي رايج در هر شهرستان و اولويتي كه اين مشاغل در ليست مزيت‌سنجي دارند، است. در هر رسته كسب‌وكارهاي رايج به ترتيب اولويت مشخص شده‌است. در تحليل به مشاغل موجود، مشاغل قابل توسعه و مشاغلي كه هنوز در شهرستان راه‌اندازي نشده و پتانسيل ايجاد آن‌ها در شهرستان وجوددارد، اشاره شده‌است. مزيت‌هاي شغلي به ترتيب اولويت در ادامه آورده شده‌است.

 

1) دامداری

2) شیلات

3) باغداری

4) زراعت

5) صنایع غذایی

6) صنایع تبدیلی و تکمیلی

7) طیور

8) خدمات

9) صنعت

10) صنایع دستی

 

 

دامداری

دامداری و دامپروری به عنوان یکی از حوزه های بخش کشاورزی با یکی از مهم ترین نیاز های انسان، یعنی نیاز به منابع غذایی و خصوصا منابع پروتئینی مرتبط است و فعالیت در این حوزه شغلی و افزایش بهره وری در آن، می تواند از راهکارهای کاهش وابستگی به درآمد نفتی باشد و عاملی برای توسعه صنایع غذایی، تبدیلی و تکمیلی کشور محسوب شود.

دامداری یکی از مشاغل اصلی مردم شهرستان لنده است که بیشتر به صورت سنتی انجام می شود. البته دامداری صنعتی و نیمه صنعتی نیز در این شهرستان وجود دارد. دام های پرورشی در این شهرستان، اکثرا دام سبک مانند گوسفند، بز و میش هستند و در زمینه پرورش دام سنگین نیز فعالیت خوبی صورت گرفته است. این شهرستان مراتع خوبی دارد؛ بنابراین پرورش دام سبک در شهرستان لنده مقرون به صرفه تر است. اکثر دام های پرورشی در این شهرستان بومی هستند. دام بومی شهرستان لنده و به طور کلی استان کهگیلویه و بویر احمد، گوسفند بهمنی است. این گوسفند دارای رنگی یکدست سفید با لکه های سفید دور چشم و گوش است و از جمله نژاد های گوشتی است که وزن مناسبی دارد.

در زمینه پرورش دام های اصلاح نژادی فعالیتی صورت نگرفته است. اما در صورت فرهنگ سازی در رابطه با پرورش دام های اصلاح نژادی مانند بز سانن، مردم شهرستان به جهت سوددهی این فعالیت، به آن روی می آورند.

بز سانن یک نژاد شیری پرتولید است که نسبت به بزهای بومی، تولید شیر بسیار بیشتری دارد و می‌تواند بخشی از نیاز کشور به شیر و پروتئین حیوانی را تأمین نماید. نرخ تبدیل مواد خوراکی به شیر در بزهای سانن بالاتر می‌باشد که این امر موجب افزایش بازدهی بز سانن از خوراک مصرف شده توسط آن می‌شود. کسب و کار پرورش بز سانن موجب اشتغال‌زایی و رغبت بیشتر جوانان به امر دام‌پروری می‌شود. هر کیلوگرم شیر بز با قیمت بیشتری نسبت به شیر گاو فروخته می‌شود و در نقاط مختلف کشور طرفداران خاص خود را دارد.

شرایط اقلیمی شهرستان و پوشش گیاهی آن به گونه ای است که شرایط بسیار مناسبی را برای پرورش زنبورعسل فراهم کرده است. شهرستان لنده دارای مناطق سردسیری و گرمسیری است و زنبورداران می توانند زنبورهای خود را در فصل سرما به مکان های گرمسیر و در فصل گرما به مکانهای سردسیر ببرند. به صورت کلی زنبورداری حرفه ایست که به سرمایه اولیه کمی نیاز دارد ولی سود بسیار دارد. زنبورداری در حال حاضر در سطح خوبی انجام می شود و قابلیت بسیار خوبی برای گسترش آن نیز وجود دارد.

در شهرستان لنده در زمینه پرورش گاو نیز فعالیت های خوبی صورت گرفته است که اقدام برای گسترش این حرفه از جمله مزیت های شغلی در این حوزه است. محصولات حاصل از این دام بازارفروش خوبی دارد. برای مثال شیر آن توسط واحدهای صنعتی و سنتی تولید لبنیات خریداری می شود و گوشت آن نیز به دلیل طعم لذیذ و داشتن قیمت پایین تر نسبت به گوشت گوسفند با استقبال خوبی روبه روست.

شتر از دیگر دام های سنگینی است که در این شهرستان پرورش می یابد. در حال حاضر یک واحد پرورش شتر در این شهرستان وجود دارد و می توان با سرمایه گذاری در توسعه پرورش این دام، درآمد مناسبی کسب کرد. پرورش شتر نسبت به سایر دام ها مزیت‌هایی مانند قابلیت سازگاری با شرایط سخت محیطی مناطق خشک و نیمه خشک، تحمل گرما، کم آبی و کیفیت پایین علوفه و مقاومت نسبی در مقابل امراض و عوامل بیماری زا دارد. همچنین شتر در مقایسه با سایر دام های اهلی علوفه را با قابلیت هضم بالا و بازده بیشتری استفاده می نماید و قادر است از انواع خاص گیاهان مرتعی (خشبی و خاردار و تیغ دار) به میزانی استفاده نماید که سایر دام ها قادر به استفاده از آن نیستند. از دیگر فواید پرورش شتر، حداقلِ نیاز به تاسیسات، تجهیزات و امکانات پرورش و نگهداری و در نتیجه کمترین نیاز به سرمایه گذاری سنگین را در مقایسه با سایر دام‌ها دارد. گوشت شتر منبع بسیار خوبی برای بسیاری از مواد غذایی مهم و مورد نیاز بدن می‌ باشد. این گوشت حاوی پروتئین‌ هایی با ارزش غذایی بالا و تعدادی از ویتامین ‌های مفید و مورد نیاز بدن نظیر ویتامین ‌های گروه B و برخی از عناصر معدنی مهم نظیر آهن ، فسفر و کلسیم است. سازمان ملل متحد شیر شتر را جزو سالم‌ترین شیر حیوانی جهان شمرده است و به ‌دلیل خواص زیاد شیر شتر برخی محققان به آن «طلای سفید بیابان» می‌گویند. در تحقیقات جدید، خواص متعددی برای شیر شتر به‌اثبات رسیده، این تحقیقات بیانگر آن است که پادتن‌های موجود در شیر شتر علاوه بر اینکه موجب ماندگاری طولانی‌تری نسبت به اغلب محصولات لبنی می‌‌شود، سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و باعث غلبه سیستم دفاعی بدن در برابر بیماری‌هایی نظیر سرطان، ایدز، آلزایمر، هپاتیت C می‌‌شود و از این نظر شیر شتر ساختار و ‌خصوصیاتی بسیار شبیه شیر انسان دارد.

 

شیلات

شیلات از حوزه های شغلی سوددهی است که ظرفیت بسیارخوبی در کشور ما برای آن وجود دارد که اگر از این ظرفیت های شیلاتی استفاده شود ارزآوری بسیار خوبی برای کشور ایجاد خواهد شد. وجود منابع غني آب و خاك، زمين‌هاي كشاورزي حاصلخيز و موقعيت گردشگري كم نظير شرايط اقتصادي ويژه اي براي پرورش ماهي در منطقه موگرمون شهرستان لنده ايجاد كرده است. هم اكنون مرغوبترين ماهي قزل آلاي كهگيلويه وبويراحمد در منطقه موگرمون (در شهرستان لنده) توليد مي شود. با توجه به وجود رودخانه‌هاي پرآب در اين منطقه، احداث مزارع پرورش ماهيان سردآبي و همچنین ماهيان خاوياري مقرون به صرفه و داراي مزيت اقتصادي خوبي است 

ماهیان سردابی مانند قزل آلا با توجه به قیمت و طعم مناسب  جایگاه ویژه ای نیز میان مصرف کنندگان دارند و در مناطق مختلف کشور مورد استفاده قرار می گیرند. در کلِ جهان بخاطر صید بی رویه، ذخایر ماهی در دریاها و مکان های طبیعی روز به روز کمتر شده است و مصرف آبزیان و خصوصا ماهی قزل آلا در کشور ما نیز به خاطر افزایش بیش از حدجمعیت روز به روز افزایش یافته است. بنابراین باید تولید این نوع ماهی را در شهرستان هایی مانند لنده که پتانسیل پرورش آن را دارند، آنقدر زیاد کرد تا علاوه بر پوشش بازار مصرف داخلی، بخشی از تقاضای سایر کشورها را نیز پاسخگو باشیم.

با توجه به کاهش ذخایر طبیعی ماهیان خاویاری در جهان و دریای خزر، یکی از راه حلهای بسیار موثر جهت افزایش تولید گوشت و خاویار، آبزی پروری است. پرورش خاویار یک فرصت سرمایه گذاری جذاب با توجیه اقتصادی مناسب است و در صورتی که مجوز صادرات هم داشته باشد، سوددهی بسیار زیادی دارد. البته در زمینه سرمایه گذاری برای پرورش ماهی خاویار باید به دو نکته توجه کرد. نکته اول اینکه سرمایه مورد نیاز برای احداث یک مزرعه پرورش ماهی خاویار بسیار زیاد است. (البته سوددهی بسیار بالایی هم دارد) نکته دوم این است که برای پرورش ماهی خاویاری و به دست آوردن محصول نهایی یعنی خاویار تقریباً 10 سال باید  صبر کرد البته به نوع ماهی خاویاری بستگی دارد مثلا فیل ماهی پس از10 سال، خاویار برای فروش می دهد.

شهرستان لنده در زمینه پرورش ماهیان گرمابی نیز ظرفیت خوبی دارد. ماهی کپور از جمله ماهیان گرمابی است که در مقایسه با سایر گونه‌های پرورشی در آب‌های گرم و معتدل، ارزشمندترین ماهی ازلحاظ اقتصادی است و ارزش‌های تغذیه‌ای فراوانی نیز دارد. اما با توجه به اینکه در کشور ما برای ماهیان سردابی نسبت به ماهیان گرمابی تقاضای بیشتری وجود دارد، بنابراین پرورش ماهیان گرمابی نسبت به ماهیان سردابی از مزیت پایین تری برخوردار است.

لازم به ذکر است در حال حاضر واحدی جهت پرورش ماهی خاویار و یا ماهی گرمابی در این شهرستان وجود ندارد.

یکی دیگر از پیشنهادات شغلی در حوزه شیلات در شهرستان لنده، پرورش ماهیان زینتی است. توليد آبزيان زينتي در ايران، از جمله كارهاي زود بازده است. شاید سال‌ها قبل نگهداری ماهیان زینتی، موضوع چندان شایعی نبود و تنها عده‌ی معدودی در خانه‌های خود، آكواريوم  و ماهی زینتی نگهداری می‌کردند؛ اما در سال‌های اخیر، با توجه به رواج آپارتمان‌نشینی و دور افتادن انسان از طبیعت، شرایط به‌گونه‌ای رقم خورده است که بازار ماهیان زینتی در کشور رونق گرفته و زمینه‌ساز ایجاد مشاغل مختلف شده است. به‌طوری‌که امروزه شاهد آن هستیم در بسیاری از شهرها، چندین مغازه به خرید و فروش این آبزیان مشغول هستند. از آنجایي كه كشور ما، از لحاظ اقليم و موقعيت جغرافيايي در خاورميانه، داراي موقعيت بسيار مناسبی است، امكان توليد و صادرات به کشورهای دیگر فراهم است. میزان سودی که به دست می‌آید، نسبت به سرمایه‌ای که در ابتدا گذاشته می‌شود، زیاد است. پرورش ماهیان زینتی نیاز به آب کم‌تری دارد و از آب‌های شهری، می‌توان برای تولید آنها استفاده کرد.

 

باغداری

باغداری یکی از حوزه های مهم بخش کشاورزی است که نقش موثری در اقتصاد کشور داشته است. شهرستان لنده به دلیل اینکه شهرستانی گرمسیری-کوهستانی است و به دلیل وجود رود مارون، از لحاظ منابع آبی غنی بوده و برای تولید محصولات باغی بسیار مستعد است. محصولات باغی شهرستان لنده به دلیل عدم استفاده از سموم شیمیایی به صورت 100درصد ارگانیک بوده چرا که آب و خاک مناسب و کاهش میزان نفوذ بیماری ها باعث افزایش این محصولات شده است. در شهرستان لنده در صورت وجود زمین کافی پتانسیل بسیار خوبی در زمینه کاشت محصولات باغی وجود دارد.

سیب و انار از محصولات باغی هستند که به میزان زیاد در شهرستان لنده تولید می شوند. این دو محصول از میوه هایی هستند که با آب و هوای سرد سازگاری دارند. بنابراین کاشت آن ها در مناطق سردسیری شهرستان به میزان بیشتر امکان پذیر است.

گردو و بادام از میوه های باارزش دیگری هستند که در باغات این شهرستان تولید می شوند. دو محصول نام برده شده از ارزش غذایی بالایی برخوردارند و علاوه بر اینکه در خشکبار مصرفی مردم، استفاده های بسیار دارند، توسط برخی از واحدهای فعال در زمینه صنایع غذایی برای تولید محصولاتی همچون روغن گردو و بادام نیز خریداری می شوند.  بنابراین توسعه کاشت این محصولات از جمله مزیت های شغلی این حوزه است. درخت گردو، درختی با ارزش و دارای عمر باردهی بالایی است، به طوری که بعد از یکبار کاشت می توان سالها از محصول درخت گردو برداشت کرد. احداث باغ گردو یک سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت و پربازده در حوزه باغی است. گردو از جمله میوه هایی است که جهت نگهداری طولانی مدت نیاز به سردخانه و تجهیزات پرهزینه ندارد.

از درخت بادام به‌عنوان یک درخت مقاوم در برابر خشکی یاد می‌شود و در شرایطی که بی‌آبی هست درخت بادام میوه خوبی می‌دهد. البته خوشبختانه در شهرستان لنده مشکلی در خصوص کم آبی وجود ندارد. این محصول با آب و هوای سرد سازگاری دارد.

 شهرستان لنده در زمینه تولید مرکبات بسیار خوب عمل کرده است. مرکباتی مانند پرتقال، لیمو ترش و لیموشیرین در این شهرستان تولید می شوند. مرکبات از مفیدترین میوه ها برای بدن ما هستند مرکبات یک منبع عالی ازویتامین C هستند که سیستم ایمنی را تقویت می کند .به همین دلیل است که بسیاری از مردم از این میوه ها در طول فصل سرما و هنگام سرماخوردگی و آنفولانزا اسفاده می کنند. اما مرکبات، خواص قابل توجه دیگر هم دارند. برای مثال مرکبات کلسترول خون را تنظیم می‌کنند و به هضم غذا نیز کمک می کنند. تولید مرکبات به میزان بیشتر در این شهرستان از جمله راه های کسب درآمد و اشتغالزایی است. همچنین اکتفا نکردن به فروش مرکبات در بازار داخلی و فعالیت در زمینه صادرات آن، موفقیت بسیار بیشتری را به همراه دارد.

انجیر از دیگر محصولات باغی است که سطح کشت خوبی در این شهرستان دارد. این میوه باارزش که با قیمت بسیار خوبی در بازار مصرف عرضه می شود، با اقلیم اب و هوایی و جغرافیایی شهرستان سازگاری دارد و احداث باغات بیشتر در این زمینه گزینه شغلی بسیار خوبی است. نیاز آبی بسیار کم و سازگاری با محیط و استقامت در برابر گرما و خشک‌سالی از ویژگی‌های بارز گیاه انجیر محسوب می‌شود. ازآنجاکه باغ‌های انجیر معمولاً در دامنه‌های شیب‌دار احداث می‌گردند، احداث چنین باغ‌هایی علاوه بر ایجاد اشتغال و پوشش گیاهی مناسبی برای منطقه و بیابان‌زدایی می‌تواند به حفظ کنترل سیلاب، جلوگیری از فرسایش خاک و استفاده بهینه از آب باران کمک کند.

زردآلو از میوه های هسته داری است که در سطح خوبی کاشته می شود و امکان احداث باغ های بیشتر در این زمینه وجود دارد.

صیفی جاتی نظیر هندوانه، گوجه، خیار و بادمجان نیز در شهرستان لنده تولید می شوند. با توجه به اینکه این محصولات آب زیادی مصرف می کنند، شهرستان لنده منطقه خوبی برای تولید این محصولات است. البته صیفی جات نام برده شده، با شرایط اقلیمی شهرستان نیز سازگار هستند. صیفی جاتی مانند گوجه، خیار و بادمجان از جمله محصولاتی هستند جایگاه خوبی در سبد غذایی خانوارها دارند و از محصولات پرمصرف هستند. بنابراین کاشت آن ها به میزان بیشتر و عرضه به بازارمصرف داخل و خارج شهرستان از شیوه های سودآوری و توسعه باغداری شهرستان لنده است. لازم به ذکر است کاشت هندوانه در اولویت های بعدی قرار می گیرد.

گلخانه یکی از راه حل های مدرن برای مبارزه با سرما، گرما و کم آبی است و در بسیاری از مناطق که دارای آب و هوای سرد یا گرم هستند و یا با مشکل کم آبی روبه رو هستند، احداث گلخانه می تواند بهترین گزینه برای تولید بعضی از محصولات در این مناطق باشد. کشاورزی در گلخانه ها نسبت به کشاورزی در فضای آزاد و در زمین های کشاورزی دارای دردسر و مشکلات کمتری است، به علاوه بازه ی زمانی برای به ثمر نشستن و برداشت محصولات نیز نسبت به کشاورزی سنتی، کوتاه تر است. البته هزینه لازم برای احداث گلخانه مقداری بالاست، اما در صورت کسب موفقیت، در مدت کوتاهی مبلغ سرمایه گذاری شده، برگردانده می شود. در رابطه با نوع محصولات گلخانه ای که تولیدشان در شهرستان لنده مزیت دارد، باید گفت که تولید صیفی جاتی مانند گوجه و خیار، سبزیجات و گیاهان دارویی مانند آلوئه ورا در این شهرستان مقرون به صرفه است. گونه های مختلف آلوئه ورا گیاهانی مقاوم به گرما، خشکی و حتی شوری هستند. علت مقاومت زیاد آن ها ساختار مرفولوژیکی این گیاه است و بذر آن ها نیز در شرایط اقلیمی مناسب و در دمای 21درجه سانتی گراد سبز می شوند. البته این گیاهان به سرما بسیار حساس هستند به طوریکه در دردمای زیر 10درجه سانتی گراد رشد آن ها متوقف می شود. آلوئه ورا به رطوبت بالا، آب ایستایی و آبیاری زیاد حساس است. از این رو آبیاری گیاهان باید زمانی انجام شود که خاک آن ها کاملا خشک شود. چنانچه این گیاه در مناطق گرم و خشک کاشته شود باید تحت آبیاری به موقع قرار بگیرد. آلوئه ورا را در هر نوع خاکی می توان کاشت ولی خاک های سبک که از زهکشی مناسبی برخوردار باشند برای کاشت این گیاه توصیه می شود. بازار و جایگاه آلوئه ورا در کشور جدید بوده و آن چنان که باید جایگاه خود را پیدا نکرده است اما این گیاه از اندک گیاهان دارویی است که علاوه بر مصرف دارویی در حوزه های آرایشی و تغذیه ای نیز کاربرد دارد.

لازم به ذکر است استقبال از احداث گلخانه ای توسط مردم شهرستان به تبلیغات و آموزش هایی در این زمینه نیز، نیاز دارد.

اخیرا گلخانه ی تولید نهال لیمو ترش، پرتقال و انجیر فعال شده است و در صورتی که این محصولات به ثمر برسند، تولید مرکبات و انجیر بیش  از پیش خواهد شد و علاوه بر تامین نیاز شهرستان می توان به سایر شهرستان ها نیز صادرات داشت. احداث گلخانه جدید در این حوزه سوددهی خوبی دارد.

البته در حال حاضر یک گلخانه در شهرستان لنده وجود دارد که علاوه بر صیفی جات، تولیدات آلوئه ورا نیز در سال گذشته داشته است.

 احداث نهالستان از دیگر فعالیت هایی است که انجام آن در شهرستان لنده امکان پذیر بوده و مزیت دارد. البته تولید نهال لیمو ترش و به لیمو به صورت گلخانه ای در حال حاضر نیز انجام می شود و در صورت بازاریابی مناسب در داخل و خارج از شهرستان می توان به مقدار انبوه تولید نهال (خصوصا نهال لیموترش و به لیمو) داشت.

لازم به ذکر است قابلیت کاشت گیاه دارویی به لیمو در گلخانه نیز وجود دارد و این فعالیت در شهرستان انجام شده و جوابگو بوده است. گیاه به لیمو به عنوان یک گیاه دارویی- معطر و زینتی کاشته می‌شود و بسیاری از تولیدکنندگان که هنوز اقدام به تولید به لیمو نکرده‌اند، تصور می‌کنند که به لیمو نیز مانند سایر گیاهان دارویی با بذر یا نشای علفی تکثیر یا کشت و کار می‌شود. این در حالی است که به لیمو گیاهی چند ساله، چوبی و درختچه‌ای است و بایستی توجه داشت که فاصله کشت و کار این گیاه دارویی درختچه‌ای با سایر گیاهان دارویی علفی چند ساله فرق دارد. به لیمو را اغلب با نهال ریشه دار که معروف به قلمه ریشه دار است، کشت و کار می‌کنند و تکثیر این گیاه به سهولت در تابستان بوسیله پاجوش، قلمه زدن شاخه‌ها و یا خوابانیدن آن‌ها در زمین‌های قابل نفوذ و مرطوب صورت می‌گیرد. ضمناً چون این گیاه در مقابل حرارت حساسیت دارد آبیاری در فصول گرم امری الزامی است. از برگها و سرشاخه های گلدار و ساقه های جوان و گلهای این گیاه در طب سنتی استفاده می کنند و طبیعت آن گرم است . برگ ها و پیکر رویشی این گیاه خواصی همچون کمک به هضم غذا، آرام بخش بودن ، رفع تپش قلب، درمان بیماریهای دهان و لثه، درد دندان و گوش، درمان آسم، و ترمیم زخم (ضماد برگ ) دارد. در درمان علائم سرماخوردگی و سرفه، پایین آوردن درجه حرارت بدن در بیماری ها نیز بسیار مفید است.

بافت شهرستان لنده و شرایط آب و هوایی آن شرایط مناسبی را برای کاشت درخت کُنار فراهم کرده است. کاشت این درخت در مناطق گرمسیری شهرستان امکان پذیر است. کُنار درختی گرمسیری است که به نام های عناب هندی، سیب چینی و رملیک هم شناخته می شود و میوه ای از تیره ی عنابیان است، حدود 40 گونه کنار وجود دارد که دو نوع کنار آفریقایی و کنار کازرونی یا ایرانی آن معروف تر هستند. کنار فواید زیادی برای سلامتی دارد، درمان زخم ها، تقویت و افزایش رشد مو،  سم زدایی خون و بدن، تقویت دستگاه گوارش و درمان شکستگی استخوان برخی از خواص میوه کُنار هستند. برگ‌های کنار را می‌توان خشک و پودر کرده و برای شست و شوی بدن، پوست صورت و مو استفاده کرد. برگ آن برای تقویت موی سر و جلوگیری از ریزش مو مفید است. لازم به ذکر است درخت کنار در عربی و گاهی در فارسی نیز سدر نامیده می شود که در ایران معمولا به برگ های کوبیده آن سدر می گویند اما درخت کنار با درخت سدر متفاوت است.

پرورش قارچ دکمه ای نیز در این شهرستان به صورت محدود و خانگی انجام می شود. امکان سرمایه گذاری در خصوص پرورش قارچ در واحدهای بزرگ تر وجود دارد. از مزایای پرورش قارچ می توان نیاز به سرمایه کم، فضای کم، زودبازده بودن، بازارمصرف بالا و امکان کشت در هر آب و هوایی را اشاره کرد.

همچنین کاشت زیتون نیز در این شهرستان انجام می شود و این محصول با اقلیم شهرستان سازگاری دارد اما به دلیل نبود واحدهای فرآوری زیتون و حمل این محصول به خارج از شهرستان برای فرآوری باعث شده تا استقبال از این محصول نسبت به گذشته کمتر  شود و سطح تولید زیاد نباشد. اما به هرحال با توجه به مزایای تولید این محصول، کاشت آن در شهرستان مزیت دارد. زیتون به موجب مقاومت به کم‌آبی، سازگاری با خاک‌های فقیر و کم بازده و تولید محصول ارزشمند، از نظر اقتصادی حائز اهمیت می‌باشد و به محصول ثروتمند خاک‌های فقیر مشهور است. زیتون به دلیل استقامت و طول عمر و سازش با محیط‌های مختلف به دیگر درختان برتری دارد تا جایی که علاوه بر کشت در باغات و اراضی کشاورزی در توسعه فضای سبز شهری نیز از این درخت استفاده می‌شود. زیتون علاوه بر خواص درمانی، دارای مزیت‌های اقتصادی ارزشمندی از جمله تولید روغن، کنسرو زیتون، کمک به معیشت کشاورزان با زیر کشت بردن اراضی کم بازده فقیر و شور، اشتغال‌زایی (جذب قابل‌ملاحظه‌ای از جمعیت جویای کار) و جلوگیری از مهاجرت است.

 

زراعت

زراعت یکی از حوزه های مهم بخش کشاورزی است که تولید بسیاری از محصولات ضروری که جایگاه مهمی در سبد غذایی خانوارها دارند در این حوزه قرار می گیرند. در شهرستان لنده تولیدات خوبی در زمینه محصولات زراعی صورت گرفته است.

برنج یکی از محصولات زراعی شهرستان لنده است که مقدار تولید بسیارخوبی دارد و افزایش تولید آن از پیشنهادات شغلی این حوزه است. منابع آبی غنی این شهرستان افراد را برای کشت این محصول راغب تر می کند. برنج های چمپا، فجر، محلی و شمیم انواعی از برنج های کشت شده در شهرستان لنده هستند.

گندم و جو از دیگر محصولاتی هستند که مقدار تولید زیادی در این شهرستان دارند. این محصولات توسط دولت خرید تضمینی دارند و مشکلی از بابت بازار فروش وجود ندارد. البته کشاورزان می توانند در بازار آزاد با قیمت بیشتری محصول خود را بفروشند. گندم و جو جایگاه مهمی در سبد غذایی خانوارها و صنایع غذایی کشور ما دارند. بنابراین با توجه به قابلیت بسیارخوب شهرستان در کشت این محصول، افزایش تولید گندم و جو در این شهرستان پیشنهاد می شود.

در شهرستان لنده تولید گیاهان دارویی به صورت خودرو و پرورشی زیاد است. مناطق ییلاقی شهرستان لنده ظرفیت بسیار خوبی برای کشت گیاهان دارویی دارد. آنغوزه ، بيلهر، كلوس(کرفس کوهی)، جاشير خوراكي و جاشير دامي از جمله گیاهان دارویی این شهرستان هستند. بهبود تنوع پوشش گیاهی و اشتغالزایی از مزایای سرمایه گذاری بیشتر در این حوزه است.

عدس و لوبیا از جمله حبوباتی هستند که در این شهرستان کشت می شوند و توسعه کشت آن ها در این شهرستان نیز جوابگوست. عدس از جمله حبوباتی است که کاشت و برداشت آن نسبت به سایر حبوبات ساده تر بوده و در هر آب و هوایی با دو روش دیمی و آبی قابل کشت است. میزان ثمردهی این گیاه در فصل پاییز بیشتر از بهار است.

کشت دانه های روغنی مانند کنجد و کلزا نیز در این شهرستان به تازگی رونق گرفته است و قابلیت گسترش دارد. كنجد يكي از قديمي ترين گياهان زراعي روغني جهان است و از زمان هاي قديم در ايران كشت مي شد. این محصول در مناطق گرمسیری رشد می کند و با شرایط آب وهوایی شهرستان لنده نیز سازگاری دارد. كاربرد روزافزون روغن استحصالي از اين گياه در صنعت موجب افزايش تقاضا جهت بالابردن سطح زيركشت آن شده است. مصرف اصلي دانه كنجد در تهيه ي حلوا و شيريني پزي است. روغن كنجد براي طبخ مواد خوراكي مختلف، در تهيه ي عطرها و به عنوان حلال در داروسازي مصرف مي شود.

کلزا نیز از دانه های روغنی مهم است که بعد از غلات، مهم ترین محصول استراتژیک کشور است و با قرار گرفتن در تناوب كشت كشاورزان هم از نظر اقتصادي براي كشاورز بسيار مقرون به صرفه است و هم باعث افزايش توان زمين در كشت هاي بعدي مي شود. این محصول آب کمی مصرف می کند و با آب و هوای گرم و خشک سازگار است.

سیر نیز از محصولاتی است که در حد نیاز در شهرستان تولید می شود و گسترش تولید آن مزیت دارد. سیر از محصولات کم هزینه و زودبازده است. این محصول بسیار اشتغالزا بوده و جهت سورت و فرآوری، اشتغال خانگی زیادی دارد و امکان ایجاد صنایع تبدیلی را فراهم می‌کند. همچنین بازار مصرف زیادی دارد که هرمقدار تولید شود، فعلا جوابگوی مصرف کارخانجات ترشی و... داخلی نیست. سیر از محصولات مقاوم در برابر آفات کشاورزی و حتی علفهای هرز است و به سموم و کودهای شیمیایی نیازندارد. اگر این محصول کشاورزی به تولید انبوه برسد صادرات بسیار خوبی دارد.

اخیرا در شهرستان لنده کاشت درخت کینوا نیز صورت گرفته است. این گیاه از طرف سازمان خوار و بار جهانی به عنوان یک استراتژی برای امنیت غذایی دنیا معرفی شده است. درواقع گیاه کینوا یک گیاه شبه غله است که می تواند راه حل مناسبی برای مشکل کمبود غله باشد. تغییر آب و هوای ایران به سمت گرم و خشک و شورشدن تدریجی خاک های کشور از سویی و تحمل گیاه کینوا در مقابل شوری، خشکی و یخ زدگی از سوی دیگر، بیانگر آن است که می توان از کینوا به عنوان گیاهی مناسب برای رسیدن به کشاورزی پایدار، تغذیه مناسب و تولید صنعتی استفاده کرد. دانه های آن سرشار از پروتئین و یک جایگزین عالی برای برنج محسوب می شود. این غله ی کامل باعث ایجاد سیری طولانی مدت می شود. این گیاه به رشد در شرایط سخت مشهور است به همین دلیل یکی از بهترین گزینه ها برای بیابان زدایی محسوب می شود. باتوجه به مطالب گفته شده، گسترش کشت آن مزیت دارد.

 

صنایع غذایی

صنعت تولید غذا، ازنمونه فعالیت‌های توانمند در کشور به شمار می‌رود. عرصه‌ای که در صورت حمایت و برنامه‌ریزی می‌تواند به قطبی تأثیرگذار در توسعه صادرات غیر نفتی تبدیل شود. در سایه صنعت مواد غذایی، می‌ توان به گردش مالی بسیار بالا، سود آوری قابل توجه و توسعه صادراتی مضاعف رسید و طبیعتا مجموعه این موارد روند توسعه اقتصادی کشور را بهبود می بخشد.

علی رغم پتانسیل های بسیار خوبی که در شهرستان لنده وجود دارد، فعالیتی در حوزه صنایع غذایی انجام نشده است در صورتی که ایجاد صنایع غذایی در این شهرستان علاوه بر ارزش افزوده ی بسیارخوبی که می تواند ایجاد کند، تاثیر به سزایی در ایجاد اشتغال برای جوانان این شهرستان خواهد داشت و از میزان مهاجرت به دیگر شهرستان ها کم خواهد کرد.

تولید شیر به میزان زیاد نتیجه دامداری در این شهرستان است. برای فرآوری شیر در شهرستان لنده هیچ کارگاه یا کارخانه صنعتی وجود ندارد و صرفا محصولات لبنی به صورت سنتی تولید می شوند. ایجاد یک کارخانه تولید لبنیات صنعتی در این شهرستان مزیت دارد و از جمله کسب و کارهای سودده است. اما توجه به این نکته لازم است که قابلیت رقابت با برندهای معروف دیگر باید یکی از دغدغه های مهم برای کسب موفقیت در این زمینه باشد.

لازم به ذکر است میزان گوشت تولیدی در شهرستان برای ایجاد واحدهای فراوری آن به منظور تولید سوسیس و کالباس کافی به نظر نمی رسد.

با توجه به اینکه میزان تولید گندم در این شهرستان قابل توجه است اما متاسفانه جای خالی واحدهای فراوری آن در این شهرستان احساس می شود. آرد، شیرینی، نان صنعتی و رشته اشی و پلویی از جمله فرآورده های حاصل از گندم هستند که امکان سرمایه گذاری در زمینه ایجاد واحدهای تولید این فراورده ها در این شهرستان وجود دارد. آرد از جمله محصولاتی است که جایگاه بسیار مهمی در صنایع غذایی ما دارد. لازم به ذکر است در حال حاضر کارخانه آرد در این شهرستان وجود ندارد و بسته به نیاز و ظرفیت شهرستان احداث یک یا دواحد از آن کفایت می کند. زیرا کسب و کارهایی مانند تولید آرد(صنعتی) به زودی اشباع می شوند.

رشته آشی و پلویی و شیرینی نیز از خوراکی های پرمصرف در بین مردم هستند. شیرینی پزی، حرفه ای است که همیشه استقبال زیادی از تولیدات آن وجود دارد. البته باید در نظر داشت که یکی از راه های موفقیت در این حرفه، تولید محصولاتی به صورت مجموعه ای در طرح ها و اشکال متنوع است. درواقع قالب سازی باید تنوع بسیار بالایی داشته باشد.

در تولید نان به روش صنعتی، نان با استفاده از تکنولوژی روز دنیا، ماشین ­آلات مدرن و به صورت مکانیزه (تمام اتوماتیک) و بدون دخالت دست و در مقیاس بالا تولید می گردد. از مزایای تولید صنعتی نان، ارتقاء کیفیت نان، ارزش غذایی بیشتر، ضایعات کمتر، تنوع محصول و بسته بندی و استفاده بهینه از انرژی است.

تولیدات غنی در حوزه باغداری فرصتی بسیار خوب  برای سرمایه گذاری در زمینه ایجاد واحدهای فرآوری صنعتی فراهم کرده است. در صورت ایجاد چنین واحدهایی علاوه بر ایجاد ارزش افزوده، ریسک سرمایه گذاری در زمینه کشاورزی نیز پایین خواهد آمد. سیب تولید شده در شهرستان امکان احداث واحد تولید کمپوت سیب، کنسانتره سیب و پودر سیب را ایجاد کرده است. کنسانتره میوه ها از یک فرایند مرتب و متوالی تولید می شود و این فرآیند در نهایت به تغلیظ منتهی می شود که امکان جابجایی را تسهیل می کند. فایده تولید کنسانتره در میوه ها این است که با حذف آب، وزن ماده غذایی کاهش یافته و بنابراین حمل و نقل آن راحت تر و با صرف هزینه کمتر صورت می گیرد. به علاوه کنسانتره را به راحتی در هنگام مصرف با اضافه نمودن حلال (معمولا آب) به حالت اول برگردانده و استفاده می کنند.

پودر سیب را می‌توان به عنوان مواد افزودنی در صنایع غذایی جهت بالا بردن کیفیت غذا و خوش طعم کننده در غذای کودک، انواع کیک و شیرینی و نان بکار برد.

این روزها مصرف انواع کمپوت های میوه افزایش یافته است. کمپوت میوه های مختلف هم برای تهیه دسرهای متنوع و هم برای مصرف افرادی که به دلیل مشکلات گوارشی و معده باید از خوردن میوه های تازه پرهیز کنند، استفاده می شود.

سیب، انار، مرکبات و زردالو تولید شده را می توان در زمینه ایجاد واحدهای تولید چیپس میوه، آبمیوه، لواشک، ترشیجات و مربا به کار برد. آبمیوه یکی از بهترین جایگزین‌ها برای نوشابه‌های گازدار سراسر دنیا است این نوشیدنی تهیه شده از انواع میوه، از نظر سلامتی ارزش غذایی بالایی دارد و بر این اساس میزان مصرف آن در کشورهای مختلف جهان دائما در حال افزایش است. صنعت آبمیوه در هر کشوری از صنایع اساسی در بخش غذایی به شمار می‌رود و این موضوع موجب شده تا بازار جهانی انواع آبمیوه و کنسانتره بسیار پررونق و گرم باشد اما نکته ای که بر بازار فروش آبمیوه تاثیر دارد و باید به آن دقت شود نوع بسته بندی محصول است. بسته بندی شکیل تر در کنار کیفیت خوب محصول تاثیر بسیار خوبی در افزایش محبوبیت کالا خواهد داشت.

تبدیل میوه جات به چیپس، یکی از روش‌هاي جلوگیري از فساد میکروبی آن‌ها است. در این روش، در اثر کاهش میزان رطوبت، امکان فساد میکروبی بسیار کم شده و سرعت دیگر واکنش‌هاي مضر نیز، به مقدار قابل توجهی کاهش می‌یابد. از طرفی چیپس میوه جایگزینی مناسب برای تنقلات ناسالم مانند انواع چیپس و پفک برای کودکان است ، همچنین این محصول برای افراد دیابتی که از مصرف میوه های شیرین به جهت قند بالا منع شده اند و حتی برای برخی افراد که خوردن میوه ها برای سیستم گوارششان مشکل ایجاد می کند، بهترین راه چاره است.

لواشک، ترشیجات و مربا نیز از خوراکی های پرطرفدار در بین مردم هستند که به دلیل شاغل بودن تعداد زیادی از بانوان و استقبال از محصولات آماده، بازار فروش بسیار خوبی برای آن ها وجود دارد. باتوجه به اینکه در شهرستان کارگاه تولید ترشی وجود دارد؛ اما بازهم در این حوزه مزیت وجود دارد.

در این شهرستان انجیر خوب و مرغوبی تولید می‌شود؛ اما واحدی جهت فرآوری آن وجود ندارد، اما سرمایه گذاری در زمینه احداث چنین واحدی بسیار سوداور خواهد بود. بهره‌گیری از خواص فراوان انجیر بیشتر از طریق مصرف انجیر خشک و پس از آن میوه تازه مرسوم است. این در حالی است که میوه انجیر را به‌صورت فرآورده‌های مختلف نیز می‌توان مصرف کرد. اولین فراورده انجیر که تهیه و مصرف آن برای همه لازم است، نوشیدنی آب انجیر و شیره انجیر است. فرآورده‌های دیگر قابل ذکر شامل شربت انجیر (متفاوت با آب‌انجیر)، مسقطی انجیر، مربای انجیر و مارمالاد آن، ترشی، کمپوت، سوپ و پوره انجیر هستند که هر کدام از این فرآورده‌ها روش تهیه خاص خود را دارند.

علاوه بر موارد ذکر شده از انجیر می‌توان در تهیه شیرینی‌جات مختلف مانند شکلات، بیسکوئیت، کیک و کلوچه استفاده کرد. مصرف انجیر خشک همچنین به‌صورت مخلوط با دیگر میوه‌های خشکباری مرسوم است. به‌عنوان مثال تهیه و مصرف مخلوط پسته، بادام، گردو و انجیر خشک برای تقویت حافظه و قدرت تفکر بسیار مفید است.

گردو نیز از جمله محصولاتی است که مقدار تولید مناسبی دارد و سرمایه گذاری در زمینه تولید فرآورده ها و بسته بندی آن در این شهرستان، توجیه اقتصادی دارد. روغن گردو یکی از گران‌ترین روغن‌های طبیعی موجود در بازار است. این روغن به‌راحتی دردسترس است و در تمام جهان شناخته‌شده می‌باشد. ولی بسیاری از مردم هنوز از این روغن همه‌کاره که خواص فراوانی دارد بهره نمی‌برند، زیرا از خواص روغن گردو آگاهی ندارند، اما با آگاهی دادن به مردم می توان بازار فروش این روغن را گسترده تر کرد. روغن گردو خواص فراوانی دارد که کمک به سلامت قلب و عروق، کمک به کنترل قند خون و دیابت، جلوگیری از ریزش مو، ، بهبود عملکرد مغز و کاهش خطر ابتلا به سرطان از این دست هستند. یکی دیگر از محصولاتی که از گردو می توان تولید کرد، ترشی گردو است. این ترشی خوشمزه علاوه بر خواص بی نظیر در کاهش سطح کلسترول نیز مفید است.

مقدار بادامی که در شهرستان لنده تولید می شود برای ایجاد یک واحد صنعتی بزرگ در خصوص فراوری بادام کفایت نمی کند، اما این قابلیت وجود دارد که کارگاه صنعتی کوچکی در این زمینه احداث کرد و فراورده هایی مانند روغن بادام به دست آورد و یا اینکه آن را برای استفاده به عنوان خشکبار، آماده کرد. البته فرآوری بادام در اولویت های بعدی قرار می گیرد.

برنج از محصولات زراعی شهرستان است که میزان تولید خوبی دارد، به گونه ای که می توان در خصوص ایجاد واحدهای فرآوری آن سرمایه گذاری کرد. این محصول فراورده های مختلفی دارد. از پوسته چسبیده به برنج (قهوه ای رنگ) تا پوسته خارجی برنج همگی قابل مصرف هستند. پوسته خارجی برنج که در بازار با نام های سبوس تک کوب و دو کوب موجود است، به روش های سنتی و کامپیوتری تولید می گردد. سبوس برنج علاوه بر استفاده گسترده در خوراک دام و طیور، در کوره های تولید زغال نیز استفاده می گردد. البته برای تولید زغال از نوع درشت تر سبوس به نام شلتوک استفاده می شود. فرآورده دیگر برنج، آرد برنج است که از پوسته چسبیده به برنج حاصل شده و مقداری برنج نیز با آن قاطی شده است. این محصول از ارزش غذایی بالایی برخوردار است. آرد برنج به سبب ارزش غذایی بالا و کیفیت مناسب، علاوه بر خوراک دام و طیور، جایگاه ویژه ای نیز در خوراک انسان دارد. این محصول خصوصا در صنعت شیرینی پزی از طرف کشورهایی نظیر عراق خواهان زیادی دارد. روغن سبوس برنج نیز از فرآورده هایی است که می توان از سبوس برنج تهیه کرد. روغن سبوس برنج یکی از روغن های محبوب در کل دنیا محسوب می‌ شود و عموما برای پخت ‌و پز، مراقبت از پوست، رشد مو و… به کار می ‌رود. این نوع روغن به خاطر طعم ملایم و نقطه دود بالا که آن را برای استفاده در روش‌ های پخت با حرارت بالا مانند سرخ کردن مناسب می‌ سازد، معروف است. هم چنین گاهی اوقات به خاطر توانایی آن برای تقویت رشد مو و حمایت از رطوبت پوست، به محصولات طبیعی مراقبت از پوست و مو اضافه می ‌شود. این محصول قیمت بالایی دارد و تولید آن سوداوری خوبی خواهد داشت. البته استفاده از روغن سبوس برنج در بین مردم کشور ما رایج نشده است که با تبلیغات صحیح می توان مردم را از خواص این روغن آگاه کرد. همچنین می توان در خصوص صادرات آن نیز فعالیت داشت. 

گیاهان دارویی تولید شده در این شهرستان را می توان در زمینه تولید داروهای گیاهی، عرقیجات، عصاره های گیاهی و خشک کردن و بسته بندی آن ها به کار برد. معمولا بازارفروش برای فرآورده های حاصل از گیاهان دارویی نسبت به خود آن گیاهان بهتر است. اخیرا به دلیل آگاهی مردم از مضرات داروهای شیمیایی، استقبال از داروهای گیاهی و سایر فراورده های حاصل از گیاهان دارویی نسبت به گذشته بیشتر شده است، بنابراین سرمایه گذاری در این زمینه صرفه اقتصادی دارد.

با توجه به اینکه تولید ماهی در این شهرستان زیاد است و صادارت آن به صورت خام فروشی است، ایجاد واحدهای فراوری در رابطه با ماهی ارزش افزوده بسیار خوبی را برای شهرستان ایجاد خواهد کرد. احداث واحدهای تولید فیله ماهی و تن ماهی از جمله مشاغل پیشنهادی در این حوزه هستند. ایجاد چنین واحدهای تولیدی به سرمایه خیلی زیادی نیاز دارند اما سوددهی بسیار خوبی نیز دارند. البته ممکن است برای فرآورده های نام برده شده در داخل شهرستان لنده بازار فروش خوبی وجود نداشته باشد که با صادرات آنها به خارج از شهرستان این مسئله حل می شود. همچنین توانایی رقابت با برندهای موجود از شروط موفقیت این واحدهای صنعتی است.

 

صنایع تبدیلی و تکمیلی

ایجاد صنایع تبدیلی یکی از پرسودترین ارتباطات بین صنعت با بخش های کشاورزی و دامداری است که ارزش افزوده و اشتغال زیادی برای هر شهرستانی ایجاد می کند. نقش صنایع تبدیلی و تکمیلی در اقتصاد شهرستان لنده بسیار کمرنگ است و سرمایه گذاری خاصی در این زمینه صورت نگرفته است و ظرفیت های شهرستان در این حوزه نادیده گرفته شده اند. یکی از صنایع تکمیلی که وجود آن نقش بسیار مهمی در تولیدات کشاورزی و سودآوری کشاورزان دارد و از نیازهای اساسی شهرستان به شمار می رود، سردخانه برای نگه داری محصولات باغی است. با وجود اینکه این شهرستان در حوزه محصولات باغی تولیدات زیادی دارد، اما سردخانه ای برای نگهداری آن وجود ندارد و این موضوع رغبت کشاورزان را برای توسعه کشت محصولاتشان کم می کند و به آن ها آسیب می زند.

همانطور که گفته شده تولیدات خوبی در زمینه عسل صورت می گیرد اما متاسفانه عسل به صورت فله ای و در بسته بندی های کیلویی به فروش می رسد در صورتی که بسته بندی عسل تاثیر به سزایی در بازار فروش آن دارد. ایجاد واحدی صنعتی در خصوص بسته بندی عسل از جمله پیشنهاد های شغلی در این حوزه است.

به صورت کلی بسته بندی یک ابزار بازاریابی است که این مزیت در مورد محصولاتی مانند حبوبات نیز صدق می کند. بسته‌بندی حبوبات باعث می‌شود که حمل‌ونقل، نگهداری و انبار کردن حبوبات آسان‌تر باشد و همچنین از رطوبت و خیس شدن حبوبات جلوگیری می‌کند. بسته بندی حبوبات در شهرستان لنده یکی از عواملی است که کشاورزان را به  سوی کشت بیشتر حبوبات سوق خواهد داد. البته این فعالیت در اولویت های بعدی قرار می گیرد.

در این شهرستان یک کشتارگاه دام وجود دارد که تحت نظر شهرداری است و صنعتی نیست. اما با این وجود برخی دام ها به خارج از شهرستان برای کشتار فرستاده می شوند. در صورتی که وجود یک کشتارگاه صنعتی بزرگ این نیاز شهرستان را رفع می کند. لازم به ذکر است امکان نبود بازار فروش مناسب برای گوشت سرد در این شهرستان وجود دارد اما می توان با ارسال گوشت های حاصل از دام به صورت بسته بندی شده به خارج از شهرستان درآمد بیشتری نسبت به ارسال دام زنده کسب کرد. درواقع می توان بسته بندی گوشت را در کشتارگاه احداث شده انجام داد و یا اینکه واحدی مجزا برای این کار راه اندازی کرد.

تولید پودر گوشت از دیگر مواردی است که درصورت احداث کشتارگاه صنعتی دام قابلیت انجام دارد. در حال حاضر در برخی از کشتارگاه های صنعتی کشور از ضایعات سفید یا قرمز دام برای تولید پودر گوشت استفاده می شود. پودر گوشت در حدود ۵۵ % پروتئین خام دارد. میزان انرژی پودر گوشت به میزان چربی موجود در آن بستگی دارد. وجود یک آنتی اکسیدان در پودر گوشت برای جلوگیری از فساد آن اهمیت دارد. از آنجائیکه مصرف پروتئینهای نباتی در جیره غذائی دام و طیور به تنهائی از لحاظ تعادل اسیدهای آمینه گاهی با اشکالاتی مواجه می شود بنابراین باید از منابع پروتئین حیوانی مختلف از جمله پودر گوشت در جیره غذائی دام و طیور استفاده نمود .

با توجه به تولید تعداد زیاد دام در این شهرستان و وجود کشتارگاه، احداث واحدی برای فرآوری پوست حاصل از دام مزیت شغلی مناسبی است. فرآوری پوست دام به منظور تولید چرم از پوست گاو و تولید نخ از پشم گوسفند از جمله فعالیت های سودآور است. البته ممکن است برای چرم تولید شده در شهرستانی مانند لنده تقاضای زیادی وجود نداشته باشد اما بازاریابی در خارج از شهرستان از راهکار های مطرح شده در این زمین است.در خصوص نخ تولید شده بازارفروش نه چندان گسترده ای برای تولید صنایع دستی در داخل شهرستان وجود خواهد داشت اما بازهم باید روی صادرات آن به شهرستان هایی که تولید صنایع دستی در آن ها قوی است، کار کرد.

ماهی از آبزیانی است که صنایع غذایی و تبدیلی و تکمیلی متنوعی را می توان در رابطه با فراوری آن راه اندازی کرد. برای مثال ایجاد واحدهایی جهت بسته بندی ماهی و تولید کود ماهی از جمله فعالیت هایی است که می توان انجام داد. استفاده از گوشت ماهي و ساير آبزيان به عنوان يك منبع غذايي مهم و با ارزش مي‌تواند در تامين سلامت جامعه نقش بسزايي ايفا نمايد چرا كه چربي موجود در گوشت آبزيان داراي كلسترول غير مضر است. اما اين مواد غذايي بسيار حساس و سريع الفساد است كه حفظ كيفيت آن از مرحله تولید تا مصرف از اهميت بالايي برخوردار است، لذا صنعت مربوط به بسته بندی اين محصول مي‌تواند در ارتقاي كيفيت و در نتيجه ترغيب مصرف‌كنندگان به استفاده از اين فرآورده مهم مؤثر باشد. کود ماهی نیز با استفاده از بقایای ماهی و ریز مغذی ها و سایر عناصر غذایی موثر در تغذیه گیاه تولید می شود. در واقع کود ماهی ترکیبی غنی شده از عناصر میکرو و ماکروی مورد نیاز گیاهان بوده و به لحاظ اقتصادی با توجه به تامین کلیه نیازهای غذایی گیاه ، کود ماهی ، کودی مقرون به صرفه و اقتصادی به شمار می رود .از آنجا که کود ماهی در دسته کودهای آلی بوده و این کودها به نحو چشمگیری در کشاورزی تاثیر گذار می باشند ، استفاده از این کود ، به ویژه در زمینهای زراعی که از نظر مواد آلی فقیر هستند توصیه می شود. این کود در حال حاضر در ایران تولید و فروخته می شود. اما در صورتی که این محصول در داخل شهرستان بازارفروش مناسبی نداشت، می توان آن را به سایر شهرستان ها کشور و یا به خارج از کشور ارسال کرد.

همچنین پودر ماهی نیز محصولی است که با درصدهای مختلف در تولید خوراک دام وطیور و خوراک آبزیان مورد استفاده قرار می گیرد و می توان با احداث واحدهایی برای تولید آن، درآمدزایی و اشتغالزایی بسیار خوبی داشت. پودر ماهي خشک به عنوان منبع پروتئين وارد غذاي دام مي شود. حیوانات بیشتر از آنکه نیازمند خود پروتئین ها باشند به آمینو آسیدها نیازمند دارند. پودر ماهي خشک داراي سطح بالايي از اسيدهاي آمينه اصلي نظير ليسئين، متيونين و سيستئين با محتوا و قابليت هضم و ارزش غذايي بالا برای دام و طیور و آبزیان است.

 

طیور

پرورش طیور یکی از مشاغل سخت و پرکاری است که به دلیل نیاز جامعه به منابع غذایی، از اهمیت بالایی برخوردار بوده و سود بالایی دارد. پرورش طیور از حرفه هایی است که در این شهرستان به صورت گسترده به آن پرداخته نشده است اما قابلیت خوبی در زمینه گسترش آن وجود دارد. در این شهرستان استقبال بیشتری از پرورش مرغ نسبت به سایر طیور شده است و هنوز هم ظرفیت توسعه آن وجود دارد. البته پرورش مرغ گوشتی مزیت بالاتری نسبت به مرغ تخم گذار دارد. چند مرغداری صنعتی پرورش مرغ گوشتی در این شهرستان وجود دارد که نیاز شهرستان را برطرف می کند. با توسعه واحدهای مربوط به پرورش مرغ گوشتی می توان مازاد تولیدات را به خارج از شهرستان ارسال کرد.

از مزیت‌های اقتصادی پرورش مرغ گوشتی می توان به بازار مطمئن‌تر گوشت مرغ، بازگشت سریع سرمایه و دسترسی نسبتاً آسان به مواد اولیه و خوراک اشاره کرد.

پرورش مرغ تخم گذار در این شهرستان به صورت سنتی و معمولا در منازل انجام می شود. البته امکان احداث واحدهای صنعتی پرورش مرغ تخم گذار نیز در این شهرستان وجود دارد. پرورش مرغ تخمگذار علاوه براینکه به تامین منابع غذایی طبیعی و رونق تولید کمک می کند نقش به‌سزایی در امر اشتغالزایی، بهبود وضع اقتصادی و خودکفایی در تولید محصول ارگانیک و طبیعی ایفا می‌کند. در صورتی که شخص بخواهد مشغول به پرورش مرغ تخم‌گذار به صورت محدود شود نیاز به تکنولوژی پرهزینه‌ای ندارد و با بهره گیری از امکانات کم و موجود در روستا یا محل زندگی خود می تواند شرایط اجرای طرح را فراهم کند. پرورش مرغ تخم‌گذار حتی به صورت صنعتی و با تمام تجهیزات مدرن می‌تواند در صورت پیدا کردن بازار مناسب، سالیانه حدود 20 تا 30 درصد سودآوری داشته باشد که رقم مناسبی است. همچنین پیدا کردن بازار فروش با حاشیه سود بالا از امور مهم درمورد این کسب و کار است که با تبلیغات مناسب مخصوصا در فضای مجازی امکان پذیر است.

به صورت کلی در این شهرستان از پرورش مرغ بومی استقبال خوبی شده است. یکی از دلایل استقبال از پرورش مرغ بومی، سوددهی بسیارخوب پرورش مرغ بومی یا محلی است. مرغ بومی یا همان مرغ های محلی ایران، نوعی نژاد بسیار مقاوم به شمار می آیند. آن ها در مقابل بیماری ها، گرما و سرما تحمل بالایی دارند و این مزیت باعث می شود که ایجاد واحدهای تولیدی مرغ بومی برای تولید کنندگان سوددهی داشته باشد. یکی دیگر از مزیت های پرورش مرغ بومی این است که این کار نیاز به تجهیزات ندارد. هرچند اگر در پرورش مرغ بومی یا همان مرغ محلی از تجهیزات مدرن استفاده شود، سود بیشتری نصیب پرورش دهنده می شود. منظور از تجهیزات مواردی مانند آبخوری، دان خوری ، لانه تخم گذاری و... است.

بوقلمون نیز به صورت خانگی در این شهرستان پرورش می یابد ولی قابلیت احداث واحدهای صنعتی در این خصوص وجود دارد. در طي چند دهه گذشته توجه به بوقلمون و محصولات آن موجب شده تا پرورش آن به صورت صنعتي در ايران و جهان آغاز و طي چند سال اخير نيز به مرز قابل قبولي برسد تا جایي که امروزه شاهد افزايش روز افزون مصرف گوشت و ساير فرآورده هاي آن در سراسر جهان هستيم. از آنجا که گوشت بوقلمون داراي خواص غذائي ويژه اي بوده و محدوديت مصرف خاصي نيز ندارد لذا مي تواند به عنوان جايگزين مناسبي براي گوشت قرمز علي الخصوص در بيماراني که مصرف گوشت قرمز براي آنها با محدوديت هائی همراه است، مطرح گردد. وجود دو نوع گوشت سفید و قرمز در لاشه بوقلمون باعث شده با گران شدن گوشت قرمز (گاو و گوسفند) ، استقبال از آن نسبت به گذشته بیشتر شود.

 پرورش کبک، شترمرغ و بلدرچین از مشاغل پیشنهادی دیگر در این زمینه است. پرورش تمام طیور نام برده شده مزایای بسیاری دارد که در ادامه به توضیح آن ها می پردازیم.

شترمرغ از مقاوم ترین طیور در برابر شرایط محیطی است که در این شهرستان پرورش می یابد و توسعه تولید آن از پیشنهاد های شغلی در این حوزه است.  پرورش این پرنده بی دردسر و مقرون به صرفه می‌باشد و تقریباً تمام اجزای این پرنده مفید و قابل استفاده است. پوست این پرنده از بهترین نوع چرم بوده و مقاومتش3 برابر چرم گاو  است و ظرافت خاصی دارد و در تولید کیف و کفش با قیمت بالا به کار می رود. علاوه بر آن، از پر و تخم شترمرغ، ناخن و قرنیه چشم آن برای مصارف صنعتی، دارویی، زینتی و نیز تولید نخ بخیه استفاده می شود. همچنین با استفاده از پوکه تخم این پرنده در زمینه صنایع دستی و  خلق آثار هنری، می توان اشتغال زایی ایجاد کرد.

بلدرچین از دیگر طیوری است که در شهرستان لنده پرورش می یابد و مزیت خوبی برای گسترش پرورش آن وجود دارد. بلدرچین پرنده ای با جثه کوچک است که در برابر بسیاری از بیماری ها مقاوم است. پرورش بلدرچین به دلیل هزینه های جاری پایین، اشباع نبودن بازار فروش، کوتاه بودن دوره پرورش(40 روز) و عدم پرورش انحصاری توسط شرکت های بزرگ مزیت بسیار خوبی دارد. محصولات این پرنده شامل گوشت، تخم بلدرچین و کود است. گوشت و تخم این پرنده دارای ارزش غذایی و دارویی و همچنین سرشار از پروتئین است.

محصولات کبک نسبت به دیگر طیور به دلیل طعم و کیفیت مناسب قیمتی بیشتر و مشتریان خاص خود را دارند و از جهت دیگر به دلیل مقاومت نسبتاً بالای این پرنده در مقابل بیماری‌ها، تلفات آن نسبت به دیگر پرندگان کمتر است. همچنین می‌توان به بازار جوجه و تخم کبک اشاره نمود که قابلیت تولید و عرضه بیشتر را دارد و از نظر صادرات در برخی از استان‌ها در وضعیت مناسبی قرار دارد. با پرورش کبک به‌صورت صنعتی می‌توان بخشی از نیاز کشور در حوزه گوشت را تأمین کرد و از میزان واردات به داخل کشور کاست. در حال حاضر کبک به صورت طبیعی در شهرستان وجود دارد و پرورش داده نمی شود.

لازم است به این نکته توجه شود که ممکن است برای تمام طیور گفته شده بازارفروش مناسبی در داخل شهرستان لنده وجود نداشته باشد که در این صورت می توان آن ها را به خارج از شهرستان ارسال کرد.

 

خدمات

مشاغل خدماتی از گذشته یکی از راه های مهم کسب درآمد در بین مردم کشور ما بوده است. تنوع در حوزه مشاغل خدماتی بسیار زیاد است و حرفه های زیادی را در برمی گیرد که میزان سودآوری حرفه ها با توجه به نیاز و ظرفیت منطقه با یکدیگر تفاوت هایی دارد. برای مثال گردشگری از فعالیت هایی است که با سودآوری بسیاری همراه است و در شهرستان لنده نیز ظرفیت های بسیارخوبی برای سرمایه گذاری در زمینه گردشگری وجود دارد. لنده  دارای جاذبه های گردشگری متنوع و بکری است که چشم هر بیننده ای را می نوازد. شهرستان لنده به دلیل تنوع آب وهوایی و وجود مناطق سردسیر و گرمسیر ،کوه سیاه و کوه سفید ،دلی مهرجان و دلی خیار کار و همچنین رود خانه و چشمه ساران موگرمون از ظرفیت گردشگری بالایی برای جذب مسافران نوروزی و دیگر ایام سال برخورد دار است.

موگرمون که به بهشت گمشده شهرت دارد همچون نگینی در شهرستان لنده و به تبع آن استان کهگیلویه و بویراحمد می‌درخشد. جاذبه های گردشگری و تفریحی از جمله رودخانه جن در این منطقه با طبیعتی بسیار زیبا و آب فراوان که از دل کوه می‌جوشد تفرجگاه زیبا و دل‌نشینی را برای گردشگران به وجود آورده است.

با وجود مناطق دیدنی در این شهرستان و استقبال گردشگران از این مناطق، در زمینه امکانات رفاهی و اقامتی بسیار ضعیف عمل شده است. این شهرستان هیچ هتل و مسافرخانه ای ندارد. سرمایه گذاری در زمینه ایجاد هتل و مسافرخانه از جمله مزیت های شغلی این شهرستان است. همچنین ایجاد اقامتگاه های بومگردی و رستوران های بومی از جمله مواردی هستند که در رونق گردشگری بسیار موثر هستند و درآمد بسیار خوبی را برای شهرستان ایجاد می کنند. اقامتگاه‌های بوم گردی فرصت مناسبی هستند تا ضمن گردشگری در هر منطقه و بازدید از جاذبه های توریستی، حس ایرانی زیستن به سبک سنتی را تجربه کنند. همچنین طبخ غذاهای محلی در برخی اقامتگاه ها، مصداق دیگری از مهمان نوازی ایرانی است.

شهرستان لنده همچنین فاقد شهربازی بوده و به نظر می رسد سرمایه گذاری در زمینه ایجاد این مکان مقرون به صرفه باشد.

طبق بررسی‌های انجام‌شده و لیست مزیت‌سنجی خیاطی و آرایشگری از دیگر مشاغل پیشنهادی در این حوزه هستند.

 

صنعت

مشاغل صنعتی از عوامل مهم توسعه اقتصادی هر کشوری است. متاسفانه با اینکه ظرفیت های بسیار خوبی در کشور ما برای ایجاد مشاغل صنعتی وجود دارد، نقش این حوزه شغلی آن چنان که باید پررنگ نیست در صورتی که با مقداری سرمایه گذاری می توان واحدهای سودآوری را در هرشهرستانی احداث کرد. در رابطه با راه اندازی صنایع مختلف در شهرستان لنده لازم است به نکته ای اشاره شود. شهرستان لنده از راه های ارتباطی خوبی برخوردار نیست. درواقع جاده های ارتباطی وجود دارند ولی کیفیت مناسبی ندارند و این موضوع باعث تاثیر منفی در زمینه سرمایه گذاری در حوزه صنایع شده است. بنابراین پرداختن به این موضوع توسط مسئولان، ضروری است.

در شهرستان لنده ظرفیت های خوبی در زمینه ایجاد واحدهای مخصوص استخراج و فراوری مواد معدنی وجود دارد. معادن گچ و آهک زیادی در این شهرستان وجود دارد که استخراجی از آن ها صورت نمی گیرد. قبلا کارگاهی در زمینه استخراج گچ در این شهرستان وجود داشت ولی درحال حاضر تعطیل شده است اما علت تعطیلی آن عدم مزیت وجود چنین واحدی در شهرستان نیست. همچنین در این شهرستان معدن مواد اولیه آجر و فسفات کشف شده است اما سرمایه گذاری در این زمینه صورت نگرفته است. بنابراین سرمایه گذاری در زمینه استخراج مواد معدنی و فراوری آن از جمله مشاغل پیشنهادی در این حوزه است. همچنین به دلیل سواحل رودخانه امکان ایجاد کارگاه های تولید شن و ماسه بیش از این تعدادی که هست وجود دارد. در حال حاضر 4واحد تولید شن و ماسه وجود دارد.

 سرمایه گذاری در زمینه تولید پوشاک نیز در این شهرستان از مزیت خوبی برخوردار است.

صنایع فعال این شهرستان عبارتند از: واحدهای تولید تیرچه و بلوک ، آسفالت، شن و ماسه، ام دی اف و در و پنجره وکارگاه تولید ترشی.

 

صنایع دستی

پتانسیل بالای کشور ما در تولید انواع صنایع‌دستی، سود‌آوری بالایی را پیش روی سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان قرار می‌دهد و همواره جذابیت‌های خاص خودش را دارد. اما فراگیر شدن مشکل بازارفروش برای صنایع دستی در کشور استقبال از این حرفه را مقداری کمرنگ کرده است. این مشکل در شهرستان لنده نیز وجود دارد. اما هنوز هم در برخی از شهرستان ها به لحاظ کیفیت صنایع دستی تولیدی، بازار فروش خوبی برای تولیداتشان وجود دارد که می توان راهکارهای مورد استفاده آن ها مانند استفاده از طرح ها و نقش های جدید را در زمینه تولید صنایع دستی در شهرستان هایی مانند لنده  به کار برد. قالی بافی و گلیم بافی از جمله صنایع دستی شهرستان هستند که نسبت به قبل به میزان کمتری انجام می شوند. اما بازهم زمینه گسترش برای این تولیدات فراهم است.

حصیربافی و عروسک بافی از جمله صنایع دستی دیگری هستند که قابلیت تولید در این شهرستان  را دارند. لازم به ذکر است حصیربافی در حال حاضر نیز به صورت محدود در این شهرستان انجام می شود و این صنعت دستی نیز به یک بازاریابی قوی نیاز دارد.

 

 

در ادامه تحليل، مشاغل در 10 رسته، ذيل سه حوزه كشاورزي، صنعت و خدماتي دسته‌بندي شده‌است. در هريک از اين رسته‌ها عناوين شغلي، بر اساس مزيت راه‌اندازي، از شماره 1 تا 4 اولويت‌بندي شده‌اند(مزیت‌ها براساس اهمیت رسته‌ها و تعداد مشاغل پیشنهادی در هر رسته، شماره گذاری شده اند.).

 

 

کشاورزی

صنایع

خدمات

ردیف

زراعت

باغداری

دامداری

طیور

شیلات

صنایع تبدیلی و تکمیلی

صنایع دستی

صنایع غذایی

صنعت

خدمات

1

کشت برنج

(1)

احداث باغ سیب

(1)

پرورش گوسفند

(1)

پرورش مرغ گوشتی

(1)

پرورش ماهی سردابی

(1)

احداث سردخانه

(1)

قالی بافی

(1)

تولید لبنیات

(1)

استخراج و فرآوری مواد معدنی

(1)

احداث هتل و مسافرخانه

(1)

2

کشت گندم

(1)

احداث باغ انار

(1)

پرورش بز

(1)

پرورش مرغ بومی

(1)

پرورش ماهی خاویاری

(2)

بسته بندی عسل

(1)

گلیم بافی

(1)

فرآوری گندم

(1)

احداث کارگاه تولید شن و ماسه

(1)

ایجاد اقامتگاه بومگردی

(1)

3

کشت جو

(1)

احداث باغ گردو

(1)

پرورش زنبورعسل

(1)

پرورش مرغ تخم گذار

(2)

پرورش ماهی گرمابی

(2)

احداث کشتارگاه دام(2)

حصیربافی

(2)

فرآوری سیب

(1)

تولید پوشاک

(2)

احداث رستوران های بومی

(1)

4

کشت گیاهان دارویی

(1)

احداث باغ بادام

(1)

پرورش گاو

(2)

پرورش بوقلمون

(3)

پرورش ماهی زینتی

(2)

فرآوری پوست دام

(2)

عروسک بافی

(2)

تولید آبمیوه

(1)

احداث اقامتگاه تفریحی

(1)

5

کشت عدس

(2)

احداث باغ انجیر

(1)

پرورش بز سانن

(3)

پرورش کبک

(3)

تولید کود ماهی

(2)

تولید چیپس میوه

(1)

احداث شهربازی

(2)

6

کشت لوبیا

(2)

احداث باغ مرکبات

(1)

پرورش شتر

(4)

پرورش شترمرغ

(3)

تولید پودر ماهی

(2)

تولید لواشک، مربا و ترشیجات

(1)

خیاطی

(2)

7

کشت کنجد

(2)

احداث باغ زردآلو

(2)

پرورش بلدرچین

(3)

تولید پودر گوشت

(2)

فرآوری انجیر

(1)

آرایشگری

(2)

8

کشت کلزا

(2)

کاشت گوجه، خیار و بادمجان

(2)

بسته بندی ماهی

(3)

فرآوری گردو

(1)

9

کشت سیر

(2)

احداث گلخانه تولید گوجه و خیار

(2)

بسته بندی حبوبات

(3)

فرآوری برنج

(1)

10

کشت کینوآ

(3)

احداث گلخانه تولید سبزیجات

(2)

فرآوری گیاهان دارویی

(1)

11

احداث گلخانه تولید آلوئه ورا

(2)

تولید فیله و تن ماهی

(2)

12

احداث گلخانه تولید نهال

(2)

فراوری بادام

(2)

13

احداث گلخانه تولید به لیمو

(2)

14

کاشت درخت کنار

(3)

پرورش قارچ دکمه ای

(3)

راهنما: (1): مزیت‌هایی که در اولویت اول قرار دارند. (2): مزیت‌هایی که در اولویت دوم قرار دارند. (3): مزیت‌هایی که در اولویت سوم قرار دارند. (4): مزیت‌هایی که در اولویت چهارم قرار دارند.   در انتهای تحلیل یک لیست مزیت‌سنجی 51 تایی در جدول زیر ارائه‌شده‌است. این جدول مشاغل فوق را در کنارهم نشان می‌دهد.

مشاغل

مزیت

پرورش دام سبک (گوسفند، بز و میش)

1

پرورش زنبورعسل

2

پرورش گاو

3

پرورش ماهی سردابی

4

احداث باغ سیب

5

احداث باغ گردو

6

کشت برنج

7

احداث باغ مرکبات

8

احداث باغ انجیر

9

احداث باغ انار

10

احداث باغ بادام

11

تولید لبنیات

12

تولید آرد

13

کشت گندم

14

کشت جو

15

احداث باغ زردآلو

16

شیرینی پزی

17

تولید کنسانتره سیب

18

تولید نان صنعتی

19

تولید چیپس میوه

20

تولید آبمیوه

21

فرآوری انجیر

22

فرآوری گردو

23

فرآوری برنج

24

فراوری گیاهان دارویی

25

کاشت گوجه، خیار و بادجان

26

تولید رشته آشی و پلویی

27

احداث گلخانه تولید گوجه و خیار

28

احداث گلخانه تولید آلوئه ورا

29

احداث گلخانه تولید نهال

30

احداث گلخانه تولید به لیمو

31

احداث سردخانه

32

پرورش مرغ گوشتی

33

بسته بندی عسل

34

تولید فیله و تن ماهی

35

پرورش ماهی خاویاری

36

پرورش ماهی گرمابی

37

کشت عدس

38

کشت لوبیا

39

پرورش مرغ بومی

40

پرورش مرغ تخم گذار

41

کشت کنجد

42

کشت کلزا

43

تولید کود و پودر ماهی

44

پرورش بوقلمون

45

احداث کشتارگاه دام

46

کشت سیر

47

احداث اقامتگاه بومگردی

48

احداث رستوران های بومی

49

فرآوری مواد معدنی

50

قالی بافی

51

* این فایل همکاری با کمیته امداد امام خمینی (ره) تهیه و تدوین شده است.