>

اصفهان

استان اصفهان، استانی است در میانه ی ایران با مرکزیت شهر اصفهان که در مرکز ایران واقع شده‌است. از شرق به استان‌های یزد، از شمال به استان‌های سمنان، قم و مرکزی، از غرب به استان‌های لرستان و چهارمحال و بختیاری، از جنوب به استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و فارس محدوداست.

اصفهان قطب تولید آهن، فولاد، مصالح ساختمانی و پتروشیمی در ایران است. رتبه سوم پرجمعیت ترین استان کشور را به خود اختصاص داده و دسترسی آسان به سایر استان های کشور برخوردار شده است. استان اصفهان در گذشته به دلیل بهره مندی از آب وهوای چهار فصل درسال، مستعد کشاورزی انواع میوه های فصلی بوده است و در حال حاضردر برخی محصولات کشاورزی علی رغم مشکل کم آبی، دارای مزیت عمده در سطح کشور می باشد. 

مرکزیت استان اصفهان و امنیت آن، زمینه شکل گیری صنایع نظامی و استراتژیک و همچنین بخش اصلی انرژی هسته ای کشور را فراهم نموده است.  ضمن این که قرارگیری درشاه راه‌های مواصلاتی کشور و دسترسی آسان به تمامی نقاط کشور، سیستم حمل ونقل توسعه یافته ای را در استان به وجود آورده است. 


 

مزیت های منطقه

مزیت های استان اصفهان با در نظرگرفتن شرایط و اوضاع اقلیمی و جغرافیایی در 3 بخش صنعت و معدن، کشاورزی و خدمات به شرح زیر می باشد:

  • صنعت و معدن
  1.  مزیت نسبی در ایجاد صنایع وابسته به کانی های غیر فلزی و انواع سنگهای تزئینی.
    امروزه یکی از مشاغل پربازده در حوزه فروش محصولات تزئینی می باشد. فقط کافی است در این راستا کمی خلّاقانه و با طرحی نو چنین محصولاتی را تولید کنیم تا سود مطلوب حاصل شود.

  2. مزیت نسبی در ایجاد صنایع با تکنولوژی بالا.
    استان اصفهان به عنوان یکی از بزرگترین استان ها با مرکزیت شهر اصفهان، یکی از کلان شهرهای ایران، که به لحاظ صنعتی حائز اهمیت و برخوردار است و بیش از هر استان دیگری زمینه مساعدی برای ایجاد صنایع با تکنولوژی بالا و مدرن را داراست.

  3. مزیت در احداث سردخانه های ذخیره میوه (سیب) و پتانسیل جهت ایجاد واحدهای صنایع تبدیلی وابسته.
    استان اصفهان به جهت مرکزیت داشتن تقریبی در جغرافیای کشور، تقاضای بالا با توجه داشتن کلان شهر و همچنین در دسترس داشتن سیستم های صنعتی مدرن شرایط بسیار مهیّایی برای این امر داراست.

  4.  مزیت نسبی درتولید گلاب، عطرها، عرقیجات، پتانسیل ایجادصنایع وابسته به آن.
    وجود بهترین پایتخت گلاب جهان، قمصر کاشان، در استان اصفهان از بزرگترین مزایای این استان جهت فعالیت اقتصادی پربازده محسوب می شود.

  • کشاورزی
  1.  مزیت نسبی در تولید محصولات باغی نظیر سیب و انار.
    آب و هوای مطلوب کشت این محصولات در این استان، فرصت بسیار مهم و پر بازدهی را برای تولید چنین محصولاتی فراهم می آورد.

  2.  مزیت در توسعه و کشت گلخانه ای با توجه به مشکل آب در بخش کشاورزی.
    امروزه کشاورزی در مناطق گوناگون آب و هوایی به صورت صنعتی و علمی در حال گسترش است تا گونه های بهتر را در شرایطی مطلوب تر پرورش داد. فضای گلخانه فضایی است مناسب برای تولید طیف وسیعی از محصولات کشاورزی در محیطی قابل کنترل و برنامه ریزی.

  • خدمات

  1. مزیت نسبی در فعالیت های مرتبط با گردشگری با وجود جاذبه های طبیعی، تاریخی، فرهنگی.
    اصفهان، به عنوان پایتخت سلسله صفویان، مملو از آثار و مکان های جذّاب و دیدنی اعم از سی وسه پل، مسجد امام، مسجد شیخ لطف الله و... می باشد که همیشه در ایام سال آکنده از بازدیدکنندگان از اقصی نقاط عالم می باشد.علاوه بر آثار مربوط به سلسله صفویان در شهر اصفهان می توان آثار دیدنی در ابیانه را هم نام برد.این مزایای مناسب در استان اصفهان، بستر بسیارخوبی را جهت فعالیت اقتصادی پربازده فراهم آورده است.

  2. مزیت نسبی وجود ظرفیت های قوی دانشگاهی و ارائه خدمات آموزشی.
    استان اصفهان همواره از سردمداران عرصه دانش در ایران بوده است. تقاضای مشارکت بالای این استان جهت حضور در دانشگاه های خوب کشور بستر مناسبی جهت خدمات آموزشی فراهم آورده است.

اولویت سرمایه گذاری صنعتی در بخش صنایع کوچک تبدیلی در استان:

1- قطعه بندی، بسته بندی و انجماد گوشت قرمز و مرغ

2- تولید محصولات جدید لبنی

3- خوراک آبزیان

4- تولید غذای آماده و نیمه آماده گوشتی و غیر گوشتی

5- فرآوری و بسته بندی تخم مرغ

6- تبدیل ضایعات کشتارگاهی

7- تولید انواع بستنی پاستوریزه                         

8- بسته بندی و انجماد امحاء و احشاء کشتارگاهی

9- درجه بندی و بسته بندی انواع میوه ،سبزی، صیفی و محصولات گلخانه ای

10- احداث سردخانه کنترل اتمسفریک C.A و زیر صفر

11- فرآوری ضایعات كشاورزی

12- بسته بندی بذور اصلاح شده

13- تولید گلاب و عرقیات گیاهی

14- درجه بندی و بسته بندی گیاهان دارویی

15- درجه بندی و بسته بندی انواع گل و گیاه

16 – انبارهای سرد نگهداری محصولات کشاورزی 

17- در خصوص کود زیستی (بیولوژیک) استعلام و هماهنگی با دفتر امور صنایع کشاورزی ضروری می باشد.

18- در خصوص کود های آلی (بجز ورمی کمپوست) بر اساس نیاز استان و با در نظر گرفتن واحدهای در دست احداث و میزان مواد اولیه در استان جزء اولویت ها است.

19- طرح های صنایع تبدیلی در مناطق ویژه اقتصادی با تاکید بر صادرات (در صورت فعال بودن منطقه ویژه شهرضا و کاشان)

20- طرح های صنایع تبدیلی در شهرستان هایی که بیش از 60% پیشرفت فیزیکی دارند.

21- توسعه و تکمیل زنجیره های تولید صنعت طیور با هماهنگی کارگروه زنجیره مذکور

چکیده اطلاعات بخش های اقتصادی استان اصفهان:

کشاورزی:
استان اصفهان یکی از مراکز اقتصادی و از قطب‌های کشاورزی کشور می باشد. با وجود اینکه تنها 10 درصد ازاشتغال استان در بخش کشاورزی است اما با دارا بودن شرایط اقلیمی متنوع و قابلیت‌های بالقوه منابع طبیعی و منابع انسانی تجهیز شده، به عنوان یکی از استان‌های مهم کشور در زمینه تولید محصولات کشاورزی، دامی و پروتئینی می‌باشد. حدود 10 درصد از شاغلین استان در بخش کشاورزی هستند. متأسفانه بحران خشک سالی و کمبود منابع آبی، برخی از مزیت‌های کشاورزی استان را از بین برده است و در حال حاضر کشاورزی زراعی و باغی در حال جایگزینی با کشاورزی گلخانه ای و صنایع تبدیلی کشاورزی هستند. شاخصترین رتبه‌های استان در بخش کشاورزی در کشور به ترتیب زیر است:                                                                                 

  1. رتبه اول در زمینه در تولید شیرخام، سبزیجات، برخی صیفی جات گلخانه ای و صنایع تبدیلی کشاورزی 

  2. رتبه دوم در زمینه تولید پیاز و گیاهان دارویی گلخانه ای

  3. رتبه سوم در تولید گل محمدی، سیب، انار و سیب زمینی 

  4. رتبه چهارم در تولید عسل  

صنعت:

براساس مطالعات انجام شده درخصوص وضعیت کلی صنعت، معدن و تجارت استان‌های کشور، استان اصفهان به عنوان رتبه اول توسعه یافتگی صنعتی، معدنی و تجاری کشور و یکی از مهم ترین قطب‌های اقتصادی کشوربرگزیده شده است. مرکزیت استان اصفهان در کشور و به تبع آن دارا بودن ضریب ایمنی بالا جهت سرمایه گذاری، مزیتی است که موجب شکل گیری صنایع بزرگ از دهه‌های گذشته در این استان شده است. پس از ایجاد صنایع بزرگ و مادر در استان در بیش از نیم قرن پیش، فرصت‌های ایجاد شده در بخش صنایع وابسته و همچنین صنایع پایین دستی، موجب شکل گیری واحدهای تولیدی، صنایع خرد، کوچک و متوسط زیادی حول محوریت همین کارخانجات گردید. در ادامه با بالا رفتن سطح درآمدها و افزایش سرمایه گذاری ها، برخی صنایع دیگر و غیرمرتبط نیز ایجاد شد و رونق زیادی یافت.

  1. رشته های صنعتی مختلفی ازجمله صنعت تولید و فرآوری سنگ های ساختمانی، صنعت قالی بافی و قالیچه، صنعت آماده سازی و ریسندگی الیاف نساجی، صنعت ساخت انواع محصولات پلاستیکی، صنعت ریخته گری و قطعه سازی از فولاد، آهن و فلزات اساسی، صنعت ساخت قطعات و ملحقات وسایل نقلیه موتوری (سبک وسنگین)، صنعت تولید زیورآلات طلا و جواهر، صنعت تولید پوشاک، صنعت تولید کفش از چرم مصنوعی دراستان اصفهان دارای مزیت رقابتی هستند.

  2. طبق برآوردها می توان گفت که نزدیک به 85 درصد از واحدهای صنعتی استان در زمره صنایع کوچک و متوسط قرار می گیرند که متأسفانه در حال حاضر نزدیک به 30 تا 35 درصد این واحدها غیرفعال و مابقی نیز یا نیمه فعال هستند و یا با کمتر از 50 درصد ظرفیت خود در حال فعالیت هستند.

  3. اصفهان در تولید آجر، تولید سیمان، تولید گچ، ساخت قطعات خودروهای سنگین، تولید و فرآوری سنگ های ساختمانی، تولید فرش ماشینی و... دارای رتبه ممتاز و غالباً اول در سطح کشور است و سهم بالایی از اشتغال بخش صنعت را نیز به خود اختصاص داده است.

  4. بخش دیگری از صنایع خرد و کوچک و متوسط استان فعالیتی صنفی دارند و سهم بالایی در صنعت استان بر عهده آن ها می باشد. برخی از آن ها مانند نساجی، زیورآلات طلا، پوشاک و کفش نه تنها سهم قابل توجهی در اقتصاد و اشتغال استان دارند بلکه در سطح کشور رتبه و جایگاه ممتاز دارند. شاید صنعت ساختمان اصفهان مانند سایر کلان شهرهای ایران باشد اما حضور واحدهای صنعتی فعال در زمینه تولید تجهیزات و متریال ساختمان موجب سهولت این امر در این استان شده است. بسیاری از رشته های مرتبط با ساختمان از جمله آجر، سنگ، سرامیک، لوله و اتصالات و... جزء مزیت‌های استان محسوب می شوند و استان اصفهان دارای رتبه برتر در سطح کشور در آن زمینه است . 

  5. شاید بتوان گفت یکی از مهم ترین دلایلی که طی سال های اخیر در استان اصفهان موجب رکود واحدهای صنعتی و بالا رفتن نرخ بیکاری در این استان شده است وابستگی تعداد زیاد رشته های استانی به ساختمان و رکود این بخش در سطح کشور از چند سال پیش تاکنون بوده است. خوشبختانه استان اصفهان به دلیل برخورداری از بافت صنعتی و خدماتی، تقریباً تمامی زیرساخت های لازم برای توسعه بخش صنعتی را داراست. راه‌های درون شهری و برون شهری، شهرک های متعدد صنعتی، بنگاه های توانمند حمل ونقل کالا، راه آهن، فرودگاه، گمرک تخصصی، زیرساخت های شهری و ... همگی درسطح قابل قبولی برای توسعه بخش صنعت و معدن در اصفهان قرار دارند.

خدمات:
بخش خدمات با سهم 46.7 % در اشتغال استان اصفهان را می توان در چهار بخش اصلی تقسیم بندی کرد که عبارتند از: اصناف، بازرگانی، گردشگری و ساختمان.

شناسایی و تحلیل سیستم های اقتصادی و اجتماعی استان اصفهان:

اقتصاد استان اصفهان را از لحاظ ساختاری، مدیریتی و سیستمی به چهار بخش اصلی می توان تقسیم کرد:

1- منطقه شمال استان اصفهان
اقتصاد این منطقه با محوریت کاشان بر پایه صنعت و کشاورزی است. این منطقه که شامل شهرهای کاشان، نطنز، آران و بیدگل می شود از لحاظ ساختاری و مدیریت تا حدود زیادی مستقل است ومزیت‌هایی که در بخش صنعت و یا کشاورزی در آن وجود دارد مختص همین منطقه است. از نظر وضعیت اشتغال با توجه به فعالیت واحدهای صنعتی شناخته شده مانند واحدهای تولید کننده فرش ماشینی و همچنین راه اندازی کارخانه سایپا کاشان، تا حدود زیادی مشکل بیکاری این محدوده برطرف شده و عمده جامعه بیکار این منطقه دارای سطح تحصیلات کمتر از دیپلم می باشند، هر چند بسیاری از فعالین بخش صنعت به کشاورزی به عنوان شغل دوم خود نیز مشغول هستند.

سیستم مدیریت این منطقه کمترین تأثیرپذیری را نسبت به سایر شهرها از مرکز استان دارد و هر گونه اقدام توسعه ای باید با تدابیری مخصوص همین منطقه صورت پذیرد. مهم ترین مزیت‌های این منطقه که به اصلی ترین رشته‌های کسب وکار نیز تبدیل شده است عبارتند از: تولید فرش ماشینی، قطعه سازی، پرورش گل محمدی و گیاهان دارویی، تولید و فرآوری گلاب و عرقیجات، طالبی و گرمک آران و بیدگل، انار کاشان، به نطنزو جاذبه‌های تاریخی و طبیعی برای جذب گردشگر داخلی و خارجی.

2- منطقه غرب و جنوب استان اصفهان

منطقه غرب استان شامل شهرهای فریدن، فریدونشهر، خوانسار، چادگان و غرب شهرستان نجف آباد به همراه شهرستان سمیرم در جنوب استان اقتصاد و ساختاری کاملاً کشاورزی دارد. حتی صنایعی که در این منطقه شکل گرفته اند نیز از نوع صنایع تبدیلی هستند و از مزیت‌های منطقه بهره برداری نموده اند. روستاها همچنین رونق داشته و بخش قابل توجهی از جمعیت آن روستانشین هستند. هر چند شهرهای این منطقه نیز از بافت و فرهنگی سنتی و روستایی برخوردارند.

اغلب روستاهای فعال استان در این منطقه قرارگرفته و شغل اصلی ساکنین آنها کشاورزی در انواع مختلف است. نوع کشاورزی این منطقه زراعی، باغی، دامی،صنایع تبدیلی و حتی گلخانه ای است و اغلب کشاورزان بیش از یک نوع از کشاورزی را انجام می دهند. به عنوان مثال ممکن است در کنار کار تولید سیب زمینی با داشتن چند رأس گاو، تولید شیر خام نیز داشته باشند. بنابراین افرادی که در این منطقه ممکن است در اثر هر عاملی بیکار شوند مجدداً به کشاورزی از نوع دیگری روی می آورند چون مهارت و تخصص آن‌ها در همین حوزه است. بنابراین انتخاب رشته در این منطقه برای توسعه بایستی حتماً بر پایه کشاورزی و یا صنایع و خدمات وابسته به کشاورزی باشد در غیر این صورت نتیجه ای در بر نخواهد داشت. در این منطقه شهرستان گلپایگان به عنوان تنها شهر صنعتی و کشاورزی محسوب می گردد که صنایعی غیرمرتبط با کشاورزی در آن شکل گرفته اند.

البته جاذبه‌های طبیعی این منطقه می تواند یکی از مقاصد گردشگری به شمار رود. سیاست گذاری در این منطقه از یک طرف متأثر از شرایط اقلیمی و دسترسی کافی به منابع آب و از سوی دیگر متأثر ازسیاست‌های استانی نیز می باشد . مهم ترین مزیت ها و یا به عبارتی مهم ترین رشته های این منطقه عبارتند از: شیر و لبنیات گلپایگان، سیب زمینی فریدن و فریدونشهر، چغندر قند فریدن، سیب سمیرم، زنبورداری و تولید عسل خوانسار و نجف آباد.

3-منطقه شرق و جنوب شرق استان اصفهان

منطقه شرق استان شامل شهرهای نائین، اردستان، خور و بیابانک و همچنین شهرهای شهرضا، دهاقان و جنوب شهر اصفهان یک منطقه اقتصادی و اجتماعی دیگری را تشکیل می دهند که اقتصاد آنها بر پایه معدن وخدمات استوار است. وجود معادن مختلف سنگ‌های تزئینی، پتاس، سنگ آهن، سنگ آهک و ... در این منطقه موجب رونق بخش معدنی و خدمات وابسته به آن‌ها شده و متعاقباً بخش های خدماتی ویژه ای از جمله سیستم حمل ونقل بار جاده ای در مجاورت آن شکل گرفته و توسعه یافته اند.

بخش دیگری از خدمات در این منطقه مربوط به گردشگری و خدمات وابسته به عبور مسافر می باشد. شهرهای شهرضا، نائین، اردستان و خور وبیابانک همگی در مسیر جاده‌های مواصلاتی شمال به جنوب و شرق به غرب قرار گرفته اند و همین موضوع موجب شکل گیری شغل‌های وابسته شده است. در بررسی مجوزهای صنفی نیز می توان این موضوع را به وضوح مشاهده نمود. جاذبه های تاریخی نائین در کنار جاذبه های کویری نائین، خور و بیابانک طی سال های اخیر به یکی ازمقاصد گردشگری داخلی و خارجی تبدیل شده است هر چند جای توسعه بسیار زیادی همچنان در آن وجود دارد.

فرش دستباف نائین و شهرضا و همچنین صنایع نمد و محصولات سفالین شهرضا نیز از اعتبار ملی و بین المللی برخوردارند که در بخش خدمات قابل بررسی می باشند. نکته ای که شایان ذکر است وجود کشاورزی آن هم در سطح کم در این منطقه است که اگر چه نمی توان به عنوان اقتصاد غالب از آن نام برد اما به عنوان مقصد نیروهای بیکار شده از معدن و خدمات برشمرده می شود. تعداد نیروهای بیکار در این منطقه محدود است و اکثریت آنها برای یافتن فرصت های شغلی جدید راهی شهر اصفهان و یا شهرهای مجاور آن می شوند. مهم ترین مزیتها و رسته های این منطقه عبارتند از: معادن سنگهای قیمتی، سنگ اهن، سنگ آهک و...، فرش دستباف نائین، حمل ونقل بار جاده ای شهرضا، خدمات گردشگری عبوری مسافر، کویرنوردی نائین وخور و بیابانک و انار شهرضا.

4- منطقه مرکزی استان (کلانشهر اصفهان)

شاید بتوان گفت مهم‌ترین سیستم اقتصادی و اجتماعی استان که از نظر تعداد شاغل، تعداد بیکار، تعداد رشته های کسب و کار، تنوع رشته ها و بسیاری موارد دیگر رتبه اول را در استان دارد، منطقه مرکزی استان و آن هم به دلیل قرارگیری شهر اصفهان در این منطقه است. این منطقه را کلانشهر اصفهان نامیدیم چرا که تمامی سیاست ها، تصمیم گیری ها، عمکردها و ... متأثر از اصفهان و اقتصاد آن می باشد. اگر صنایع مستقر در شهر اصفهان رونق داشته باشند سایر شهرهای مجاور آن نیز رونق پیدا می کنند و بالعکس. چرا که سهم اشتغال شهر اصفهان از این شهرها چشم گیر است. رفت وآمد نیروی کار هر روز بین این شهرها وجود دارد و اغلب مهاجرین از داخل و بیرون استان به منظور دستیابی به فرصت های شغلی راهی این منطقه می شوند هر چند بسیاری از آنها در شهرهای مجاور اصفهان استقرار می‌یابند ولی به نوعی بار اشتغال و بیکاری آن ها بر دوش شهر اصفهان می باشد.

اقتصاد این منطقه کاملاً صنعتی و خدماتی است و هر دو بخش صنعت و خدمات به یک اندازه در اشتغال و اقتصاد آن سهم دارند. اگر استان اصفهان به عنوان یک استان صنعتی شناخته می شود به خاطر وجود رشته های صنعتی ممتاز و برتری است که تجمع آن ها در این منطقه می باشد. علاوه بر این، استقرار صنایع بزرگی مانند فولاد مبارکه، ذوب آهن، پالایشگاه، پتروشیمی، سیمان و ... نه تنها سهم بالایی در اقتصاد و اشتغال این منطقه و استان ایفا نموده اند، بلکه زمینه شکل گیری صنایع پایین دستی و بالا دستی و صنایع خدماتی وابسته متعددی را نیز فراهم نموده اند. در کنار مزیت های صنعتی، جاذبه های گردشگری و توریستی، صنایع دستی، فن آوری اطلاعات و... به عنوان مهم ترین رشته های خدماتی توسعه یافته اند. کشاورزی نیز در این منطقه هر چند وجود دارد و حتی در رشته هایی مانند تولید شیر خام و محصولات گلخانه ای دارای مزیت کشوری است ولی نمی توان کشاورزی را در اقتصاد و اشتغال این منطقه صاحب سهم عمده دانست.

مهم ترین مزیت ها و رشته های این منطقه عبارتند از : قطعه سازی و مجموعه سازی، ساخت قطعات خودروهای سنگین و نیمه سنگین، تولید زیورآلات طلا و جواهر، تولید پوشاک، تولید کفش از چرم مصنوعی، فرآوری سنگ های ساختمانی، تولید آجر، تولید محصولات پلاستیکی، صنایع دستی، گردشگری خارجی و خدمات مربوطه، گردشگری داخلی و خدمات مربوطه، فن آوری اطلاعات، فرش دستباف، خدمات حمل ونقل بار بینشهری، تولید گز و شیرینی سنتی اصفهان، ریسندگی الیاف نساجی، تولید پارچه های ملحفه ای، تولید حوله، تولید باند و گاز و برزنت، تولید بتن و محصولات سیمانی، خدمات چاپ و نشرو بسته بندی و تولید لوله و اتصالات ساختمانی.

در تحقیقات انجام شده توسط مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، استان اصفهان در بین 31 استان کشور با عدد شاخص 07/ 6 دارای رتبه 11 امنیت سرمایه گذاری می باشد که این شاخص بر اساس 7 شاخص  ثبات اقتصادی کلان، فرهنگ وفای به عهد و صداقت و درستی، تضمین حقوق مالکیت، شفافیت و سلامت اداری، عملکرد دولت، ثبات و پیش بینی پذیری مقررات و رویه های اجرایی و مصنویت جان و مال شهروندان از تعرض تعیین شده که هر کدام دارای مولفه های آماری و پیمایشی مربوط به خود هستند.

رتبه این استان برای ثبات اقتصادی 9  و در وفای به عهد رتبه 4ام را دارد . رتبه تضمین حقوق مالکیت  این استان 18 است و در شفافیت و سلامت اداری رتبه 16 م را دارد. 

شاخص عملکرد دولت در این استان عدد 18/ 6 است که دربین 31 استان رتبه 12 را به خود اختصاص داده است. رتبه 14ام میزان مصنویت جان و مال شهروندان در ایران به این استان اختصاص دارد.

معرفی رشته های اولویت دار:

ردیف رشته های اولویتدار
1 صنایع دستی
2 خدمات ارزش افزوده گردشگری
3 دوخت و تولید پوشاك
4 قطعه سازی و مجموعه سازی
5 ساخت زیورآلات طلا و جواهر
6 خدمات فنآوری اطلاعات
7 فرش ماشینی کاشان
8 خدمات حمل و نقل بار بین شهری
9 تولید کفش
10 فرش دستباف
11 فرآوری سنگهای ساختمانی
12 زنبورداری و تولید عسل
13 تولید محصولات پلاستیکی
14 تولید سیب زمینی

 

 


نیازمندی های موجود در اصفهان

مشاهده تمامی نیازمندی ها

پست های مرتبط