چهارمحال و بختیاری

مزیت های استان چهارمحال و بختیاری با در نظرگرفتن شرایط و اوضاع اقلیمی و جغرافیایی در 3 بخش صنعت و معدن، کشاورزی و خدمات به شرح زیر می باشد:

• صنعت و معدن:

1.  مزیت نسبی در ایجاد و توسعه صنایع و مشاغل وابسته به آبزی پروری.
   وجود مزیت در پرورش آبزیان با توجه به رودهای پر آب این استان، امکان فعالیت های تبدیلی و مرتبط با صنعت آبزیان را فراهم نموده است.

2. مزیت نسبی و وجود پتانسیل در ایجاد واحد های بسته بندی آب معدنی و آشامیدنی.
   چشمه های معدنی این استان دارای شهرت در تمام ایران است که می توان فعالیت های مرتبط با صنعت تولید آب معدنی را ایجاد نمود.

• کشاورزی:

1.  مزیت نسبی در زمینه تولید محصولات باغی به ترتیب شامل بادام آبی، گردو و انگور آبی.
   آب و هوای کوهستانی و خنک امکان ایجاد باغات پربازده گردو و ... را فراهم آورده است.

2. مزیت نسبی در آبزی پروری و وجود استخرهای پرورش ماهی.
   وجود رود های پر آب، نعمتی الهی است که امکان پرورش ماهیان سردآبی مانند قزل آلا و دیگر انواع ماهیان را در محیط های غیر کوهستانی مانند مزارع کشاورزی فراهم می آورد.

• خدمات:

1.  مزیت نسبی در فعالیت های مرتبط با گردشگری و خدمات وابسته به آن.
   اقلیم سرسبز منطقه با جاذبه های گردشگری طبیعی، امکان فعالیت های جذب توریست داخلی و خارجی را بسیار مساعد نموده است.

2. مزیت نسبی در ایجاد قطب ورزش های زمستانی و توسعه پیست های اسکی.
    کوهستانی بودن این استان، توسعه ورزش های زمستانی و فعالیت های مرتبط ، مانند ایجاد مراکز خدمات به علاقه مندان این ورزش ها را امکان پذیر نموده است.

اولویت سرمایه گذاری صنعتی در بخش صنایع کوچک تبدیلی در استان

1. فرآورده های نوین لبنی با نگاه صادراتی

2. قطعه بندی، بسته بندی و انجماد گوشت قرمز و مرغ و آبزیان پرورشی

3. تبدیل ضایعات کشتارگاهی

4. بسته بندی تخم مرغ

5. بسته بندی عسل         

6. کشتارگاه طیور

7. عمل آوری، بسته بندی و انجماد ماهی و میگو

8. درجه بندی، بسته بندی و فرآوری انواع میوه و سبزی به ویژه سیب زمینی

9. فرآوری انواع میوه جات به ویژه انگور، هلو، بادام و ...

10. فرآوری و بسته بندی حبوبات

11. تولید و بسته بندی خشکبار (آجیل و میوه خشک)

12. فرآوری قارچ

13. احداث سردخانه کنترل اتمسفریک C.A و زیر صفر

14. بسته بندی عرقیات گیاهی معطر

15. سردخانه محصولات کشاورزی

16. در خصوص کود زیستی (بیولوژیک) استعلام و هماهنگی با دفتر امور صنایع کشاورزی ضروری می باشد.

17. در خصوص کود های آلی (بجز ورمی کمپوست) بر اساس نیاز استان و با در نظر گرفتن واحدهای در دست احداث و میزان مواد اولیه در استان جزء اولویت ها است.

18. طرح های صنایع تبدیلی در مناطق ویژه اقتصادی با تاکید بر صادرات (در صورت فعال بودن منطقه ویژه)

19. طرح های صنایع تبدیلی در شهرستان هایی که بیش از 60% پیشرفت فیزیکی دارند.

20. توسعه و تکمیل زنجیره های تولید صنعت طیور با هماهنگی کارگروه زنجیره مذکور

چکیده ی اطلاعات بخش های مختلف اقتصادی استان چهارمحال و بختیاری:

کشاورزی:

مقایسه سهم تولید محصولات زراعی و باغی کشور نشان می دهد که به رغم محدودیت منابع آب و خاک در استان و حاکم بودن شرایط طبیعی، استان نقش قابل توجهی در تولید برخی از محصولات باغی و زراعی در کشور دارد در حال حاضر از مهمترین مشکلات و تنگناهای بخش کشاورزی استان را میتوان کمبود بارندگی، خشکسالی های متوالی، فقر منابع آب و خاک، پایین بودن سطح سواد و بالا بودن سن کشاورزان و دامداران استان، ضعف زیرساخت ها به ویژه در بخش تاسیسات ذخیره محصولات، مشکل بازاریابی و فروش به ویژه در رابطه با محصولات دارای مزیت نسبی استان، کمبود تاسیسات مهار و ذخیره سازی آب در سطح استان، بهره برداری سنتی و نادرست از تاسیسات آبی، وابسته بودن منطقه شمال استان به آب رودخانه زاینده رود که منشا این رودخانه در کوهرنگ قرار گرفته، بهره مندی اندک روستاییان ازماشین آلات کشاورزی مدرن، عدم وجود بیمه تولیدات بخش کشاورزی و کم صرفه بودن اقتصاد کشاورزی استان در مقایسه با فعالیت های غیر کشاورزی دانست.

صنعت:

این استان تنها استانی است که 2 مجتمع پتروشیمی در آن احداث می شود. پتروشیمی بروجن یکی از چهار مجتمع پتروشیمی طرح های انشعاب دنا در خط لوله اتیلن غرب است و مجتمع پتروشیمی لردگان با تولیدات اوره و آمونیاک مجتمع دیگری است که در شهرستان لردگان واقع در استان چهارمحال و بختیاری منطقه فلارد در حال احداث می باشد. همچنین استان چهارمحال و بختیاری در زمینه تولید مواد شیمیایی و به عنوان تنها تولید کننده نیترات پتاسیم و تولید 65 درصد نیاز کشور به ورق قلع اندود توانمند است.

استان چهار محال و بختیاری در زمینه فولاد و سیمان طی سالهای گذشته جهش خوبی داشته و در این زمینه با افتتاح اولین واحد احیای مستقیم شرکت فولاد سفید دشت، کارخانه سیمان لردگان و همچنین داشتن کارخانه سیمان شهرکرد می تواند زمینه حل مشکل بیکاری استان را فراهم کند. نزدیکی به اصفهان و توسعه زیر ساخت راه ها باعث تمرکز صنعت در پیرامون جاده شده است. اشباع شدن اصفهان و خوزستان از صنعت باعث شده که سر ریز صنعت این دو استان در استان چهارمحال و بختیاری سرمایه گذاری انجام شود. 

استان چهار محال وبختیاری به دلیل اقلیم مناسب (عمدتا) مورد توجه سرمایه گذاران برای تولید مواد غذایی بوده است. فرآوری قزل آلا، عسل، گز، خشکبار، میوه خشک، بسته بندی حبوبات و وجود شهرک تخصصی آب معدنی کوهرنگ با سرمایه گذاری قابل توجه در زیر ساخت ها، می تواند عامل مهمی برای توفیق صنعت بامزیت صادراتی بسته بندی آب معدنی باشد. در زمینه نساجی هم این استان دارای ویژگی های خاصی از جمله قدیمی ترین واحدهای صنعتی تولید نخ و تولید پارچه، انواع نخ پلی استر وسپس انواع موکت و محصولات وابسته می باشد. صنف بزرگ پوشاک استان را نیز که از مهم ترین صنوف تولیدی می باشد نباید از یاد برد به طوری که یکی از مهم ترین طرح های صنعتی استان طرح تولید پارچه چادری می باشد.

خدمات:

استان چهار محال و بختیاری در بخش خدمات بیشترین اشتغال را داشته و عمده فروشی، خرده فروشی، تعمیر وسایل نقلیه و کالاها، حمل و نقل، انبار داری و ارتباطات و بهداشت و مدد کاری اجتماعی بیشترین تولید ناخالص داخلی را داشته اند. استان چهارمحال و بختیاری دارای جاذبه های گردشگری متفاوت است که استفاده ی درستی از آنها در جهت ایجاد شغل و فضای کسب وکار نشده است.

شناسایی و تحلیل سیستم های اقتصادی و اجتماعی استان چهارمحال و بختیاری:                                   

اشتغال استان چهارمحال و بختیاری بر پایه کشاورزی و باغداری، خدمات و گردشگری و صنعت پایه ریزی شده و با توجه به پتانسیل های اقتصادی استان عمدتا بر پایه ی اقلیم مطلوب جهت کشاورزی و همچنین وجود مزایای طبیعی و تاریخی و قرار گرفتن در مرکز ایران شرایط جهت گردشگری و خدمات فراهم آمده است. وجود این مزیت های طبیعی و بنا بر تحلیل های مبتنی بر دینامیک اشتغال استان موجب شده تا سه نوع منطقه اقتصادی در استان شکل بگیرد. این مناطق عبارتند از:

1. ناحیه شمالی و مرکزی استان شامل شهرستان های سامان، شهرکرد، بروجن، کیار و بن با محوریت خدمات و صنعت

2. ناحیه شمال غرب و غرب استان، شامل شهرستان های کوهرنگ، فارسان و اردل با محوریت کشاورزی (زراعت و باغداری) و خدمات گردشگری

3. ناحیه جنوب استان شامل شهرستان لردگان با محوریت کشاورزی و خدمات

1. ناحیه شمالی و مرکزی استان چهارمحال و بختیاری: 

استان چهارمحال و بختیاری در سال های نه چندان دور درزمینه فعالیت های صنعتی در زمره توسعه نیافته ترین مناطق کشور بوده است. این استان حلقه ارتباطی استان های خوزستان و اصفهان به عنوان قطب های انرژی و صنعت کشور محسوب می شود که به دلیل شرایط قرار گیری این منطقه از استان درهمسایگی اصفهان که از لحاظ صنعت تا حدودی به صورت اشباع درآمده است، قرار گرفتن صنایع بزرگ استان اصفهان درمسیر شهرکرد، استفاده از منابع استان چهارمحال و بختیاری از جمله آب که جاذب خوبی برای سرمایه گذاری و جذب سر ریزصنعت اصفهان می باشد، باعث شده است بخشی از سرمایه گذاری بخش صنایع این استان جذب شهرکرد شود و باتوجه به راه ارتباطی مناسب بین شهرکرد و بروجن بخش زیادی از صنعت در این مسیر مستقر شدهاند که رفته رفته همین صنایع مشترک باعث مراودات بیشتر این منطقه از استان با اصفهان هم شده است و مهاجرتهای معناداری به صورت دو سویه در این مناطق اتفاق افتاده و این موضوع رشد بخش صنعت استان طی سالهای اخیر را به دنبال داشته است؛ به طوری که امروزه شاهد این هستیم که صنعت دارای جایگاه ویژه ای در اشتغال استان است و 23.233 نفر اشتغال ایجاد شده در استان مربوط به حوزه ی صنعت می باشد. از جمله صنایع بزرگی که در این منطقه از استان چهارمحال و بختیاری قرار دارند پتروشیمی در حال احداث می باشد و همچنین کارخانه های فولاد و سیمان هستند که یکی از منابع تامین کننده کشور در این زمینه می باشند.

این منطقه از استان چهارمحال و بختیاری از 10 سال گذشته فعالیت خود را در زمینه تولید مواد شیمیایی و معدنی آغاز کرد و در دو سال اخیر به عنوان تنها تولید کننده نیترات پتاسیم کشور معرفی شد و 65 درصد نیاز کشور به ورق قلع اندود در منطقه یک استان چهارمحال و بختیاری تولید می شود. در حوزه خدمات وگردشگری به دلیل وجود شرایط آب و هوایی و وجود جاذبه تاریخی خاص و جاذبه های طبیعی، این منطقه ازاستان را از لحاظ  گردشگری به مزیت بکر و دست نخورده تبدیل شده است از جمله جاذبه هایی که در شمال و مرکز استان قابلیت تبدیل به مزیت های پایدار را دارند، وجود رودخانه زاینده رود و پل زمانخان است که سر چشمه آن در کوهرنگ می باشد و به فاصله  20 کیلومتری شمال شهرکرد واقع شده اند و مسیر گردشگران برای رسیدن به این مناطق شهر شهرکرد می باشد البته در کنار این مزیت ها، ویلا سازی های فراوان باعث شده تا این منطقه تبدیل به یک منطقه ویلاسازی شود که خود تهدیدی برای گردشگری به شمار می آید. همچنین ظرفیت بسیار خوبی با توجه به تولیدات در زمینه فرش و سایر صنایع دستی (خاتم کاری، نمد بافی، گلیم و...) فراهم است و می توان گفت فرش چالشتر (چالشتر یکی از ناحیه های شهر شهرکرد می باشد که در زمان های قدیم مرکز استقرار حکومت در استان بود) در این منطقه یک برند بسیار قدیمی، ملی و حتی بین المللی می باشد که این رشته معیشت اکثر مردم روستاهای اطراف شهرکرد از جمله شهرستان های بن و سامان است که در بازارهای داخلی و خارجی استقبال بسیار خوبی ازآن می شود.

2. مناطق شمال و شمال غرب استان چهارمحال وبختیاری: 

گستره های اردل، کوهرنگ و فارسان از جمله مناطقی هستند که عمدتًا در قلمرو شمال غرب تا جنوب غرب استان واقع شده اند و تقریبا 20 درصد از جمعیت استان در این منطقه مستقر هستند که 46 درصد این جمعیت روستایی و 54 درصد آن شهری می باشند. جمعیت کوهرنگ به واسطه ی اینکه از قوم بختیاری هستند و مراودات زیادی با خوزستانی ها دارند عمدتا به مناطق گرمسیری این استان کوچ و مهاجرت داشته و قسمتی از این جمعیت هم به واسطه نزدیکی به فارسان و شهرکرد بیشتر تولیدات خود رادر این مناطق به فروش می‌رسانند و داد ستد های خود را بیشتر در این مناطق متمرکز می کنند. شرایط اقلیمی خاص و وجود سرچشمه زاینده رود و چشمه ها و قنوات در قسمت شمال غربی و مرکزی این منطقه باعث تمرکز کشاورزی و شیلات ماهیان سردآبی شده است.

همچنین در منطقه کوهرنگ و اردل به دلیل دسترسی به مراتع قابل توجه، دامداری نیز از رونق خوبی برخوردار بوده و محور معیشتی مناطق کوهستانی به ویژه کوهرنگ و اردل است که عموما به صورت سنتی و با محوریت پرواربندی دام سبک انجام می شود. در مناطق کوهرنگ و بخشی از شهرستان اردل مردم در کنار زراعت به صورت سنتی به نگه داری و پروش دام نیز می پردازند و بیشتر تولیدات به مصرف خود خانوار می رسند و تولیدات دامی منطقه کمتر جنبه تجاری دارد. در سه دهه اخیر با توجه به افزایش تقاضای گوشت سفید در استان و کشور، پرورش طیور نیزبه آن اضافه شده است به طوری که محصولات دام و طیور در استان با سهم 36.5 درصد ارزش افزوده ی بخش کشاورزی استان، بیشترین ارزش افزوده را برای کشاورزی استان رقم زده است که 45 درصد دام و 44 درصد طیور آن در این منطقه تمرکز یافته است. 

همچنین با توجه به اینکه استان از نظر تولیدات ماهیان سردآبی رتبه نخست کشور را با میزان تولید 20 درصد آبزیان دارد سهم این منطقه از استان حدود 50 درصد تولید استان می باشد و این یعنی 10 درصد نیاز کشور در این منطقه تامین می شود. از جمله ویژگی هایی که در این منطقه قابلیت توسعه پایدار دارند گردشگری طبیعی و ورزشی می باشد که وجود جاذبه های ویژه ی طبیعی، چشمه های فراوان، آبشار شیخ علیخان کوهرنگ، پیست اسکی کوهرنگ، چشمه دیمه، پیرغار درفارسان و جاذبه های تاریخی مثل قلعه ی سردار اسعد و ابولقاسم خان این منطقه را به یک قطب گردشگری و بوم گردی تبدیل کرده است. عمده فعالیت زراعی این منطقه غلات و محصولات جالیزی می باشد که محصولات گندم، جو، یونجه و ذرت علوفه ای بیشتر مورد استقبال بهره برداران قرار می گیرند و عمدتا در زمین های آبی کشت می شوند.

3. منطقه جنوبی استان چهارمحال و بختیاری:       

این منطقه از استان چهار محال و بختیاری که نواحی جنوب استان را در بر می گیرد به دلیل قرار گرفتن در میان ارتفاعات، رودخانه و آبشار و چشمه‌ها و وجود جاذبه های طبیعی فراوان سبب ایجاد مزیت کشاورزی، گردشگری شده است و همچنین به دلیل تمرکز 22 درصد از جمعیت استان در این شهرستان که 70 درصد این جمعیت روستایی و 30 درصد آن شهری می‌باشند. وجود حدود 360 روستا در اطراف شهر لردگان به عنوان تنها مرکز بازار داد و سند منطقه و فاصله داشتن با مرکز استان و بازارهای بزرگتر، بخش خدمات نقش مهمی در اقتصاد و اشتغال این منطقه از استان را تشکیل می دهد. عمده فعالیت زراعی این منطقه غلات، حبوبات و نباتات علوفه ای می باشد که محصولات گندم، جو، لوبیا، عدس، یونجه، شبدر و شلتوک بیشتر مورد استقبال بهره برداران قرار می گیرند و عمدتا در زمین های دیم کشت می شوند.

در سالهای اخیر با توجه به شرایط کم آبی و خشک سالی به صورت خیلی کم مردم به سمت کشت داروهایی گیاهی میل پیداکرده اند که در این منطقه شرایط برای این بخش از کشاورزی فراهم است که می‌توان با برقراری ارتباط بین بخش های گردشگری و بازارهای خارجی، مسیر توسعه کشت داروهای گیاهی را هموار کرد؛ البته در حوزه ی گردشگری در منطقه سه، وجود درصد زیادی از جاذبه های گردشگری این منطقه را به یکی از قطب های گردشگری استان تبدیل کرده است. از جمله جاذبه هایی که در این منطقه قابلیت تبدیل به مزیت های پایدار را دارند سرچشمه رودخانه کارون و آبشارآتشگاه، سدهای خرسان 3 و کارون چهار می‌باشد که به نحوی باعث تمرکز کشاورزی و شیلات ماهیان سردآبی شده است و با توجه به اینکه استان از نظر تولیدات ماهیان سردآبی رتبه نخست کشور را با 20 درصد تولید دارد حدود 23 درصد آبزیان استان در این منطقه تولید می شوند و این یعنی 5 درصد نیاز کشور در این منطقه تامین می شود.

رشته های در اولویت توسعه اشتغال در استان چهارمحال و بختیاری:

• تولید گیاهان دارویی 

• گردشگری طبیعی- ورزشی 

• شیلات، تولید و فرآوری آبزیان 

• تولید پوشاک

• بوم گردی 

• تولید و فرآوری زعفران

• فرش بافی

•  IT 

• صنایع دستی

• تولید و فرآوری میوه های هسته دار و دانه دار