مرکزی
استان مرکزی استانی است که تقریباً در مرکز ایران قرار دارد. این استان به عنوان پایتخت صنعتی ایران شناخته می‌شود و با مساحتی معادل ۲۹٬۵۳۰ کیلومتر مربع حدود 1/82 درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده‌است.
آب و هوای استان به علت وجود کوه‌های مرتفع، مجاورت با حاشیه مرکزی ایران، همجواری با بخشی از منطقه حوض سلطان، کویر میقان، حوزه آبریز دریاچه نمک و همچنین قرار گرفتن در محل تلاقی دو رشته کوه البرز و زاگرس، دارای آب و هوایی متنوع است. مهمترین انواع آب و هوای استان عبارتند از: آب و هوای نیمه بیابانی در مناطقی چون ساوه و زرندیه، آب و هوای معتدل کوهستانی همراه با زمستان سرد و تابستان معتدل، در شهرستان‌هایی مانند اراک، خمین، تفرش، محلات و آب و هوای سرد کوهستانی با زمستانی سرد، برفی و تابستانی خنک در محدوده‌های جغرافیایی شهرستان شازند.
از مهمترین قابلیت‌های کشاورزی در استان مرکزی می‌توان به تولید گل و گیاه اشاره کرد. استان مرکزی از طریق اتوبان ساوه از سمت شمال به شهر تهران دسترسی دارد. از سمت غرب نیز از مسیر سلفچگان به شهر قم و از همین طریق به تهران دسترسی دارد. این استان از سمت جنوب به شهر اصفهان دسترسی دارد. علاوه بر این خط راه آهن از تهران به سمت جنوب از استان مرکزی و از شهر اراک عبور می کند. علاوه بر خط ریلی دسترسی جاده ای فرودگاه اراک نیز در این استان قرار گرفته است و راه دسترسی هوایی فراهم می کند. البته این فرودگاه فعالیت چندانی ندارد و تنها 4 پرواز در هفته از این فرودگاه به شهرهای مشهد، عسلویه و نجف انجام می شود.
مزیت های منطقه
مزیت های استان مرکزی با در نظرگرفتن شرایط و اوضاع اقلیمی و جغرافیایی در 3 بخش صنعت و معدن، کشاورزی و خدمات به شرح زیر می باشد:
- صنعت و معدن:
-
مزیت در توسعه بخش معدن در زمینه تولید سنگ های ساختمانی.
وجود معادن سنگ در این استان، امکان فعالیت های مرتبط مانند ایجاد کارخانه های سنگ و ... را فراهم آورده است. -
مزیت نسبی بسیار با اهمیت، در توسعه و ایجاد کارگاه های مدرن بسته بندی انار صادراتی وایجاد صنایع غذایی مرتبط با محصول انار و ایجاد کارگاه های شستشو و سورت بندی و بسته بندی کشمش صادراتی است.
-
مزیت نسبی در ایجاد واحد های بسته بندی گل و گیاهان زینتی.
باتوجه به اینکه برخی شهرهای این استان مانند محلات به عنوان قطب گل کشور محسوب می شوند، ایجاد واحدهای مرتبط مانند واحدهای بسته بندی که بتوان گل را سالم نگاه داشت جهت عرضه در بازار های دور از شهرستان بسیار مهم می باشد. -
مزیت نسبی در ایجاد واحد های کوچک صنایع وابسته به محصولات پتروشیمی.
از تولیدات عمده استان می‌توان محصولات پتروشیمی و پالایشگاهی، رنگ‌های صنعتی، منسوجات، شیشه و جام، بلور، انواع لاستیک خودرو، سیم و کابل، شوینده‌ها، دوده صنعتی، الیاف مصنوعی، لوله و پروفیل فولادی و پی وی سی و … اشاره کرد.
-
کشاورزی:
-
مزیت نسبی در تولید محصولات باغی شامل انگور آبی و انار.
آب وهوای خنک و خاک حاصلخیز این منطقه باعث شده تا بتوان محصولات باغی سردسیری مانند انار را در سطح گسترده با کیفیت عالی تولید نمود. -
مزیت نسبی در پرورش زنبور عسل.
وجود ظرفیت باغات گل در این استان، امکان تولید عسل طبیعی را فراهم نموده است. -
مزیت در توسعه و احداث گلخانه ای.
امروزه کشاورزی در مناطق گوناگون آب و هوایی به صورت صنعتی و علمی در حال گسترش است تا گونه های بهتر را در شرایطی مطلوب تر پرورش داد. (فضای گلخانه فضایی است مناسب برای تولید طیف وسیعی از محصولات کشاورزی در محیطی قابل کنترل و برنامه ریزی). -
مزیت نسبی در آبزی پروری.
پرورش آبزیان در کنار فعالیت های کشاورزی و گلخانه ها ممکن است. در استخرهای کوچک که امکان ذخیره آب برای زمین های کشاورزی و کشت کل را فراهم می کنند، می توان ماهی پرورش داد تا سودآوری چند برابری را در کنار فعالیت اصلی به همراه داشت. -
مزیت نسبی بسیار با اهمیت در تولید انواع شاخه گل و گیاهان زینتی درمحلات، که جنبه صادراتی در داخل کشور و خارج از آن دارد.
محلات به عنون قطب تحقیق و کشت گل در کشور، باتوجه به حضور متخصصین صنعت گل، آب و هوای مناسب، خاک حاصلخیز و آب کافی توسعه کشت طیف وسیعی از گل ها را ممکن ساخته است.
-
خدمات:
-
مزیت نسبی در فعالیت های مرتبط با گردشگری با وجود جاذبه های طبیعی، پناهگاه حیات وحش جاسب و راسوند، منطقه حفاظت شده هفتاد قله الوند ،چرا و وفس و وجود اثر ملی طبیعی غار چال نخجیر در شهرستان دلیجان و همچنین جاذبه بسیار با اهمیت گلخانه ها و گل های متنوع زینتی و چشمه های آبگرم شهرستان محلات وجاذبه فرهنگی مذهبی خانه امام خمینی (ره) در خمین.
اولویت سرمایه گذاری صنعتی در بخش صنایع کوچک تبدیلی در استان
-
کشتارگاه صنعتی دام و تبدیل ضایعات
-
فرآوری، قطعه بندی، بسته بندی و انجماد گوشت قرمز و مرغ
-
بسته بندی و فرآوری تخم مرغ
-
فرآوری و بسته بندی سبزی، میوه و صیفی جات
-
احداث سردخانه کنترل اتمسفریک C.A و زیر صفر
-
تولید و بسته بندی عرقیات، اسانس و عصاره های گیاهی
-
بسته بندی و خشک کردن گیاهان دارویی
-
بوجاری و بسته بندی انواع بذر
-
کود های آلی (بجز ورمی کمپوست)
-
طرح های صنایع تبدیلی در مناطق ویژه اقتصادی با تاکید بر صادرات
-
طرح های صنایع تبدیلی در شهرستان هایی که بیش از 60% پیشرفت فیزیکی دارند.
-
توسعه و تکمیل زنجیره های تولید صنعت طیور با هماهنگی کارگروه زنجیره مذکور
چکیده اطلاعات بخش‌های اقتصادی استان مرکزی:
سهم بخش‌های مختلف اقتصادی استان مرکزی از نظر اشتغال به تفکیک هر بخش مطابق با آخرین آمار و اطلاعات سال 1394 به شرح زیر می‌باشد:
-
اشتغال بخش خدمات و بازرگانی: 40.1 درصد
-
اشتغال بخش کشاورزی استان: 17.2 درصد
-
اشتغال بخش صنعت استان: 42.6 درصد
در حال حاضر مهم ترین مشکلات کشاورزی استان را می تواند در موارد زیر خلاصه کرد:
-
کمبود و کاهش کیفیت منابع آب
-
کم سوادی و دانش کم کشاورزان
-
کاهش جمعیت روستاها در اثر مهاجرت ساکنان روستا به سمت شهر
-
خرد شدن ابعاد زمین های کشاورزی با تقسیم بین ورثه
-
استفاده از روش های سنتی کشاورزی خصوصا در زمینه آبیاری و نداشتن سرمایه لازم جهت ارتقا روش‌های کشت
بررسی میزان اشتغال در صنایع تولیدی در استان مرکزی نشان می دهد که بیشترین میزان اشتغال در تولیدات صنعتی در گروه های زیر می باشد:
-
محصولات فلزی فابریکی
-
سایر محصولات کانی غیرفلزی
-
ساخت فلزات اساسی
-
ساخت مواد و محصولات شیمیایی
-
ساخت منسوجات
بخش خدمات استان مرکزی حدود 40 درصد از اشتغال استان را به خود اختصاص داده است، این سهم در مقایسه با میانگین کشوریکه حدود 50 درصد از نیروی کار کل کشور را تشکیل می دهد به مراتب پایین تر است.بزرگترین صنف استان مرکزی مربوط بهصنف وانت‌داران است.موقعیت جغرافیایی استان مرکزی وحضور صنایع در این استان پتانسیل رشد خدمات حمل ونقل در این استان را فراهم کرده است.
معرفی رشته های اولویت دار در استان مرکزی:
لیست زیر رشته‌های اولویت دار استان را به ترتیب اولویت نشان می دهد:
| ردیف | رشته‌های اولیت دار |
| 1 | گل تزئینی |
| 2 | سیفی جات گلخانه ای |
| 3 | تابلوهای برق و تجهیزات برق صنعتی |
| 4 | قطعات خودرو |
| 5 | تجهیزات ریلی |
| 6 | تجهیزات نفت و گاز |
| 7 | انگور |
| 8 | انار |
اولویت بندی رشته ها نشان می دهد که تولید گل تزئینی اولویت اولی توسعه است که مربوط به منطقه جنوب شرقی استان به خصوص شهرستان های محلات و خمین می شود. تولید سیفی جات گلخانه ای در رده دوم قرار دارد که در شهرستان ساوه، خمین و محلات بیشتردیده می شود و ارتباطی با رشته تولید گل تزئینی دارد.
تولید تابلوهای برق و تجهیزات برق صنعتی و قطعات خودرو نیز در رده‌های چهارم و پنجم قرار دارند که در منطقه مرکزی استان (شهرستان اراک) قرار گرفته اند.
