دامغان

مزيت‌سنجي و اولويت‌بندي كسب‌وكارهاي موجود در هر شهرستان برمبناي يک روش تحقيق انجام مي‌شود. در اين روش تحقيق، يک شناسنامه براي هر شهرستان و يک شناسنامه براي هر كسب‌وكار تدوين مي‌شود. اين شناسنامه‌ها به عنوان ورودي به نرم‌افزار داده‌شده و خروجي نرم‌افزار هم‌پوشاني اين دو شناسنامه و تعيين مشاغل مزيت‌دار شهرستان است. اين اولويت‌بندي‌ها توسط كارشناسان و افرادخبره هر شهرستان بازبيني و اصلاح مي‌شوند. يكي از منابع تحليل همين ليست مزيت‌سنجي اصلاح‌شده‌است. يكي ديگر از منابع تحليل، مصاحبه با كارشناسان و متخصصين حوزه اشتغال هر شهرستان است. در هر شهرستان با حداقل 3 نفر از اين افراد مصاحبه انجام مي‌شود. اين مصاحبه‌ها پياده‌سازي و ارزيابي مي‌گردد. در صورت وجود تناقض و ابهام بين اين 3 مصاحبه و ليست مزيت‌سنجي، مصاحبه‌هاي تكميلي و حتي مصاحبه بيشتر هم صورت مي‌گيرد تا تيم تحليل به نتيجه نهايي مطلوب دست‌يابد. بنابراين خروجي هر شهرستان از تجميع مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي حاصل مي‌شود. در ادامه تحليل شهرستان دامغان ارائه‌شده‌است.

 

تعیین کسب‌وکارهای مزیت‌دار شهرستان

همانطوريكه در قسمت مقدمه اشاره ‌شده مبناي تحليل، مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي است. از بررسي اين دو منبع رسته‌هاي رايج و اولويت‌دار شهرستان تعيين شده‌است. مبناي اين اولويت‌بندي، فراواني و ميزان اشاره افراد كارشناس به كسب‌وكارهاي رايج در هر شهرستان و اولويتي كه اين مشاغل در ليست مزيت‌سنجي دارند، است. در هر رسته كسب‌وكارهاي رايج به ترتيب اولويت مشخص شده‌است. در تحليل به مشاغل موجود، مشاغل قابل توسعه و مشاغلي كه هنوز در شهرستان راه‌اندازي نشده و پتانسيل ايجاد آن‌ها در شهرستان وجوددارد، اشاره شده‌است. مزيت‌هاي شغلي به ترتيب اولويت در ادامه آورده شده‌است.

 

دامداری
باغداری
صنایع غذایی
صنایع تبدیلی و تکمیلی
صنایع دستی
طیور
شیلات
خدمات
زراعت
صنعت

 

·دامداری

بخش کشاورزي در بیشتر کشورهاي دنیا و به ویژه ایران نقش مهمي در توسعة ملي ایفا مي‌کند. امور دام به عنوان یکي از زیربخش هاي مهم کشاورزي عهده‌دار تأمین پروتئین کشور در کنار ایجاد اشتغال و صنایع وابسته است.

در زمینه زنبور داری هم باید گفت پتانسیل بی نظیری در تولید عسل وجود دارد و اخیرا دربین مردم جا افتاده و استقبال زیادی از آن شده است.[1]عسل تولیدی در این شهرستان در بسته بندی های شیک تولید می شوند و قابلیت رقابت با برندهای معروف را دارند ؛ بنابراین توسعه این مورد نیز ارزش افزوده زیادی را به دنبال دارد. باردهی گل ها و میوه ها با گرده افشانی توسط زنبور عسل افزایش می یابد. این مسئله باعث شده ارزش اقتصادی زنبور عسل بسیار بیشتر از ارزش ریالی حاصل از تولید عسل باشد. در طی فرآیند پرورش و نگهداری زنبورعسل، با ازدیاد کندوها می توان به فروش کندو نیز فکر کرد و به سود خوبی دست یافت. در مناطق گرمسیری از هر کندو یک بچه کندو گرفته می شود. در ضمن محصول مزرعه پرورش زنبور عسل صرفاً کندو و عسل نیست؛ موم، زهر و ژل آن نیز قابل فروش است.

دامداری در شهستان دامغان به صورت سنتی و صنعتی در حال انجام است. مردم این شهرستان در زمینه دام سبک، بیشتر گوسفند نژاد افشاری و قزل و در زمینه دام سنگین بیشتر گاو بومی، گاو هلشتاین دورگ و گاو سمینتال دورگ را پرورش می‎‌دهند. البته استقبال از پرورش دام سنگین و مخصوصا گاو کمتر از گوسفند است که در اولویت بعدی قرار می‌گیرد. پرورش تمام موارد فوق در حال حاضر انجام می‌شود و با توجه به اینکه با اقلیم منطقه سازگار است، فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری به شمار می‎آید.[2]

گوسفند افشاری یکی از نژادهای بسیار مهم گوسفند داشتی است که بومی استان زنجان است. مدیریت پرورشی بهینه این نژاد می تواند سودآوری واحد گوسفندداری را افزایش دهد. دلایل زیادی باعث شده است که امروزه گوسفندان نژاد افشاری جزء پر فروش ترین گوسفندان باشد. این نژاد به آب و هوای سرد عادت داشته و دارای جثه ای بزرگی است. گوسفند افشاری جزء گوسفندان سنگین ‌دنبه کشور محسوب می‌گردد. سرعت رشد بالا، تولید شیر خوب و پرچرب و بهترین گوشت قرمز (که باعث‌شده است که جزء گوسفندان دو منظوره گوشتی – شیری قرار بگیرد.)، بهبود  کمی و کیفی پشم گوسفند، سازگاری و عادت پذیری با شرایط آب و هوایی مناطق سردسیر، قدرت راهپیمایی و کوه پیمایی خوب، توان چند قلو زایی، مقاومت در برابر امراض و انگلهای منطقه و بالا بودن ضریب تبدیل و داشتن بازده اقتصادی مطلوب از جمله مزایای پرورش گوسفند افشاری است؛ بنابراین توسعه پرورش این دام از اولویت های اول حوزه دامداری است؛ زیرا هم پتانسیل های لازم برای پرورش در این شهرستان را دارد و هم از نظر اقتصادی ارزش افزوده زیادی خواهد داشت.

از جمله ویژگی‌های گوسفند نژاد قزل می‌توان به داشتن دنبه کوچک، قابلیت راهپیمایی طولانی در مناطق کوهستانی، گوشت مرغوب با کیفیت، راندمان توليد گوشت، شير و زاد ولد اشاره کرد. این گوسفند در مقایسه با سایر دام ها به جیره نگهداری کمتری احتیاج داشته و بیشتر غذایی را که دریافت می کند صرف تولید و رشد و نمو خود می کند.

امروزه به منظور بهره برداری بهینه، از گاو های دورگ استفاده می‌شود. که این موارد حاصل تلقیح نژاد اصلی و نژاد بومی هستند. گوساله ای که از طریق آمیخته گری متولد می شود هم برخی خصوصیات ارثی گاو نر اصیل را دارا می باشد و هم برخی خصوصیات ارثی گاو ماده بومی را دارد. در نسل های بعدی به تدریج صفات منتقل شده از گاو های اصیل در گوساله ها ظاهر می شود و تولیدات شیر و گوشت اغلب آنها نیز به نحو قابل توجهی بیشتر می شود. در شهرستان دامغان نیز پرورش گاو هلشتاین دورگ و گاو سمینتال دورگ انجام می‌شود و با توجه به سازگاری که با اقلیم منطقه داشته، همچنان قابلیت توسعه و سرمایه گذاری را دارد.

امروزه با توجه به رشد جمعیت کشور و نیاز روز افزون جامعه به گوشت و مواد گوشتی و نقش مهم این محصولات در تامین پروتئین و غذای افراد جامعه، پرورش دام های پر بازده به منظور افزایش تولید و خودکفایی غذایی کشور، امری لازم و ضروری است. گاوهای بومی ایران به لحاظ تنوع و اختلاف ژنتیکی، ویژگی های خاص نژادی و مقاومت های طبیعی ایجاد شده در آن ها طی قرن ها زیست در شرایط سخت محیطی و آب و هوایی مختلف به عنوان یک منبع عظیم تولید شیر و گوشت می تواند نقش موثر در تامین مواد پروتئین حیوانی و اقتصاد جامعه ایفا نماید. در ضمن به عنوان مثال طبق آماری که اخیرا تهیه و ارائه شده است حدود 95.5% شیر مصرفی و حدود 50% گوشت مصرفی انسان در سطح جهان از گاو به دست می آید. پوست گاو نیز به عنوان یک محصول با ارزش دامی امروزه به میزان 10 تا 20 درصد مصارف چرم سازی را تامین می کند، حتی شاخ و سم و فضولات حیوان نیز ارزش اقتصادی داشته و به روش های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. لازم به ذکر است پرورش گاو بومی در اولویت‌های بعدی این رسته قرار می‌گیرد.

شترداری در جنوب شهرستان به مقدار زیاد وجود دارد و بیشتر به جهت صادرات شیر و گوشت آن، پرورش داده می‌شوند. توسعه و گسترش شتر داری در شهرستان نیز توصیه می شود و در اولویت اول این رسته قرار می‌گیرد. پرورش شتر نسبت به سایر دام ها مزیت‌هایی مانند قابلیت سازگاری با شرایط سخت محیطی مناطق خشک و نیمه خشک، تحمل گرما، کم آبی و کیفیت پایین علوفه و مقاومت نسبی در مقابل امراض و عوامل بیماری زا دارد. همچنین شتر در مقایسه با سایر دام های اهلی علوفه را با قابلیت هضم بالا و بازده بیشتری استفاده می نماید و قادر است از انواع خاص گیاهان مرتعی (خشبی و خاردار و تیغ دار) به میزانی استفاده نماید که سایر دام ها قادر به استفاده از آن نیستند. از دیگر فواید پرورش شتر، حداقلِ نیاز به تاسیسات، تجهیزات و امکانات پرورش و نگهداری و در نتیجه کمترین نیاز به سرمایه گذاری سنگین را در مقایسه با سایر دام‌ها دارد. گوشت شتر منبع بسیار خوبی برای بسیاری از مواد غذایی مهم و مورد نیاز بدن می‌ باشد. این گوشت حاوی پروتئین‌ هایی با ارزش غذایی بالا و تعدادی از ویتامین ‌های مفید و مورد نیاز بدن نظیر ویتامین ‌های گروه B و برخی از عناصر معدنی مهم نظیر آهن ، فسفر و کلسیم است. سازمان ملل متحد شیر شتر را جزو سالم‌ترین شیر حیوانی جهان شمرده است و به ‌دلیل خواص زیاد شیر شتر برخی محققان به آن «طلای سفید بیابان» می‌گویند. در تحقیقات جدید، خواص متعددی برای شیر شتر به‌اثبات رسیده، این تحقیقات بیانگر آن است که پادتن‌های موجود در شیر شتر علاوه بر اینکه موجب ماندگاری طولانی‌تری نسبت به اغلب محصولات لبنی می‌‌شود، سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و باعث غلبه سیستم دفاعی بدن در برابر بیماری‌هایی نظیر سرطان، ایدز، آلزایمر، هپاتیت C می‌‌شود و از این نظر شیر شتر ساختار و ‌خصوصیاتی بسیار شبیه شیر انسان دارد.

بعد از موارد فوق می‌توان به مزیت پرورش بز آلپاین و بز سانن اشاره کرد. در حال حاضر در روستاهای رشم، معلمان، کوه زر و روستاهای سرکویری پرورش این دام ها به صورت سنتی و صنعتی انجام می شود[3] و با توجه به اینکه با اقلیم این شهرستان سازگار هستند، قابلیت توسعه را دارند.

بز سانن یک نژاد شیری پرتولید است که نسبت به بزهای بومی، تولید شیر بسیار بیشتری دارد و می‌تواند بخشی از نیاز کشور به شیر و پروتئین حیوانی را تأمین نماید. نرخ تبدیل مواد خوراکی به شیر در بزهای سانن بالاتر می‌باشد که این امر موجب افزایش بازدهی بز سانن از خوراک مصرف شده توسط آن می‌شود. کسب و کار پرورش بز سانن موجب اشتغال‌زایی و رغبت بیشتر جوانان به امر دام‌پروری می‌شود. هر کیلوگرم شیر بز با قیمت بیشتری نسبت به شیر گاو فروخته می‌شود و در نقاط مختلف کشور طرفداران خاص خود را دارد؛ بنابراین پرورش این بز از مزیت های خوبی است که قابلیت سرمایه گذاری و توسعه را دارد.

بزهای آلپاین به دلیل زندگی در شرایط کوهستانی، مقاوم، چالاک و با قدرت پیاده روی و کوه پیمایی مثال زدنی هستند و می توانند از صخره های شیب دار کوه های بلند، بالا رفته و از مراتع آن استفاده کنند. به همین دلیل برخی فکر می کنند چون منشأ نژاد آلپاین از کوهستان های سرد منطقه آلپ است، نمی تواند در مناطق گرمسیر زندگی کند. اما بررسی‌ها نشان داده است که این نژاد علاوه بر شرایط آب و هوایی سرد، قابلیت مناسبی برای زنده ماندن در شرایط گرم و خشک را داشته و تقریبا با هر نوع شرایط آب و هوایی سازگار است ضمن اینکه این بز تولید شیر بسیار خوبی نیز دارد.

 

·باغداری

بخش باغداری به دليل تأمين غذاي مـورد نياز جامعه يكي از مهمترين حوزه هاي اقتصادي كشور محسوب مي شود. اين بخش از يك سو سهم بـالايي در ارزش افزوده اقتصاد كشور دارد و از سويي ديگر سهم بالايي را در حوزه اشتغال به خود اختصاص داده است؛ لذا باغداری فرصت‌های بسیار گسترده‌ای برای پیشرفت فراهم می‌آورد. به همین دلیل توسعه فضای باغداری یا فعالیت‌های کشاورزی در کشور به شدت استقبال می‌شود.

آب‌های زیرزمینی این شهرستان برای باغداری و مخصوصا کاشت پسته بسیار عالی است و شهرستان بهترین آب و هوا را برای پرورش پسته دارد. اکثر مردم منطقه دامغان، به پرورش پسته مشغول اند و بیشتر درآمدشان از این راه کسب می شود. با توجه به بررسی های انجام شده، توسعه این کشت همچنان جای کار و گسترش را دارد. پسته از قدیم‌الایام به عنوان یکی از محصولات کشاورزی و خشکبار صادراتی ایران در دنیا شناخته شده است. اصولا درخت پسته از ۷ تا ۹ سال پس از کاشت نهال و پیوند، شروع به دادن محصول می‌نماید. کسانی که قصد احداث باغ پسته را دارند برای داشتن سود اقتصادی باید کمی صبور باشند. بهترین خاک برای کاشت درخت پسته، خاک رسی یا شنی است. کیفیت آب مصرفی برای آبیاری درخت پسته به گونه ای است که در کاشت سایر محصولات کشاورزی با آن آب غیر ممکن یا غیر اقتصادی است. آگاهی از اقلیم و آب و هوای مناسب برای درخت پسته یک امر حیاتی قبل از احداث باغ است. شرایط مناسب آب و هوایی برای کاشت نهال پسته اقلیم گرم و خشک در تابستان (گرمای سوزان نباشد) و زمستان سرد و معتدل است. انتخاب پایه مناسب نکته دیگری است که لازم است درنظر گرفته شود. یک پایه پسته قوی و ایده آل باید نسبت به بیماری های مختلف مقاوم و دارای رشد بالایی باشد، همچنین مقاومت و سازگاری زیادی در برابر کم آبی و شوری داشته باشد. محصول پسته به لحاظ اهمیتی که اندام های مختلف گونه های متعدد درختان پسته از نظر خوراکی و صنعتی دارد همواره حائز اهمیت فراوانی است و انسان از میوه، پوست، هسته، برگ، ساقه و حتی صمغ آن نیز استفاده می‌کند.

گردو، درختی چندساله و مقاوم است که پس از رشد کامل، هر درخت تا 18 کیلوگرم تولید محصول خواهد داشت. محصول نهایی قیمت بالایی دارد که هم در داخل کشور طرفداران زیادی داشته و هم قابلیت بالای صادرات دارد. در صورت احداث باغ گردو، تا سال های سال نیاز به سرمایه گذاری و کشت دوباره وجود ندارد؛ زیرا درخت گردو دارای عمر طولانی است و تا ده ها سال قابلیت برداشت دارد. میوه گردو هم جزء معدود میوه هایی است که هیچ گونه نیازی به هزینه انبار در سردخانه ندارد و به دلیل ماندگاری طولانی، می تواند چند ماه و حتی چند سال مورد مصرف قرار گیرد. در ضمن چوب درخت گردو هم برای منبت کاری، خراطی و کنده کاری، ساخت مجسمه و اشیاء دکوری، ساخت آلات موسیقی و همچنین در دکوراسیون داخلی منزل و ساخت روکش های چوب بسیار پرکاربرد است. این چوب نیمه سنگین و نیمه سخت بوده و مقاومت مناسبی در برابر فشار، خمش، رطوبت و کشش دارد. با توجه به موارد گفته شده، گسترش باغات گردو از مزیت هایی است که ارزش افزوده زیادی را به دنبال دارد.

کاشت درخت پالونیا در حال حاضر انجام می‌شود و عملکرد خوبی داشته است؛ لذا فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری به شمار می‌رود.

درخت پالونیا به دلیل تحمل بالا در برابر گرما، خشکی وعدم حساسیت به انواع خاک، کسب و کار کاشت درخت پالونیا را تبدیل به یک فرصت سودآور در تجارت جهانی کرده است. درخت پالونیا علاوه بر صنعت چوب ، به علت زیبایی، سریع الرشد بودن و جذب آلاینده های هوا در جنگل کاری سریع و توسعه فضای سبز شهر مناسب است. رشد درخت پالونیا بسیار سریع است و در طی سه هفته از شروع کاشت به اندازه یک وجب رشد می کند. این درخت در سن 5 سالگی به بلوغ رسیده و چوب آن قابل بهره برداری و استفاده است. نرمی و فرم پذیری چوپ درخت پالونیا ،گزینه مناسبی در صنایع مبلمان سازی است. از چوپ درخت پالونیا علاوه بر تولید مبلمان در درب و پنجره، ساخت آلات موسیقی، روکش سازی، تخته های چند لایه، خمیرکاغذ، ساخت جعبه و کانتینرهای چوبی استفاده می شود.گرده زایی و شهدزایی بالای شکوفه های درخت پالونیا ،تغذیه ی مناسب برای زنبورعسل و مواد معدنی موجود در برگ بزرگ این درخت تقویت کننده ی خاک (خاک برگ و کود سبز) و تغذیه دام می باشد. همچینین در مصارف دارویی تأثیرات مثبتی بر روی کبد، کلیه و کیسه صفرا دارد. با توجه به اینکه نهال پالونیا در این منطقه تولید می‌شود، توسعه کاشت آن ارزش افزوده زیادی را به همراه خواهد داشت.

کار کردن در حوزه کاشت گل محمدی، از کسب و کار هایی است که در صورت راه اندازی، مثمرثمر خواهد بود؛ زیرا گل محمدی، گیاهی مقاوم به کم آبی، آفات و امراض است، که علاوه بر خواص درمانی، دارای مزیت‌های اقتصادی فراوانی مانند ارزش صادراتی، جذب گردشگر و اشتغال زایی است. غنچه خشک، مایع گلاب، روغن و اسانس، فرآورده‌های برگرفته از گل محمدی است که علاوه بر عرضه در بازارهای داخلی، قابلیت صادرات به کلیه کشورهای جهان را دارا است.

با توجه به اینکه کشت صیفی جاتی مانند گوجه و خیار در این شهرستان در فضای آزاد زیاد است و محصولات مرغوبی در این زمینه تولید می‌شود، توسعه آنها با توجه به نیاز و تقاضای بازار، سودآوری خوبی را به دنبال دارد.

وجود باغاتی مانند سیب، زردآلو، هلو، گیلاس، آلبالو و انگور که محصول باکیفیتی هم تولید می‌کنند، زمینه ساز گسترش فعالیت در زمینه تولید این محصولات هستند. البته در این مورد، منابع آب و زمین های زیر کشت نرفته هم باید بررسی شوند.

با توجه به اینکه در حال حاضر نهالستان در شهرستان وجود دارد و نهال درختان میوه را تولید می‌کند؛ این مورد نیز فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری است.

سبزیجات در واقع هر نوع گیاهی هستند که به خاطر خوش‌عطر یا خوش‌طعم بودن به عنوان غذا، طعم دهنده، دارو یا عطر دهنده مورد استفاده قرار می‌گیرند. کاشت سبزیجات در عین مفید بودن، صرفه اقتصادی زیادی نیز دارند؛ بنابراین توسعه این مورد نیز صرفه اقتصادی دارد.

لازم به ذکر است که متقاضی برای ایجاد گلخانه و پرورش گل و گیاه و صیفی جات زیاد است؛ اما به دلیل بادهای بسیار شدیدی که در این منطقه می وزد، تا به حال چندین گلخانه از بین رفته اند؛ لذا به نظر می‌رسد این شهرستان مستعد ساخت گلخانه نباشد و درصورت اقدام برای احداث، باید دور گلخانه دیوار و پوششی باشد تا گلخانه از بین نرود[4].

 

·صنایع غذایی

راه‌اندازی کسب و کار فراوری محصولات کشاورزی مهم ترین روش برای ایجاد اشتغال پایدار و کاهش وابستگی به درآمد های نفتی و عاملی مهم در توسعه پایدار امنیت غذایی کشور است. ایجاد صنایع غذایی، علاوه بر اشتغالزایی، باعث ارتقای سطح درآمد ارزی می‌شود که کاهش هدررفت محصولات کشاورزی و ایجاد ارزش افزوده از منابع را تا حد امکان ممکن می‌کند.

فراوری پسته شامل پاک کردن، تهیه پودر پسته و همچنین تولید خلال پسته به سبب وجود مواد اولیه در این منطقه، از اولویت های اول این حوزه است. البته این فراوری پسته در حال حاضر نیز وجود دارد و به صورت کارگاهی در این زمینه کار می‌شود؛ اما این مورد همچنان جای کار دارد و می‌توان آن را توسعه داد.[5]

تولید لبنیات در این شهرستان به صورت سنتی انجام می‌شود و تنها تعدادی کارگاه کوچک در زمینه فعال هستند[6] و در حال حاضر نیز مازاد شیر خام به شمال کشور صادر می شود[7]؛ بنابراین کار کردن در زمینه تولید لبنیات به صورت صنعتی و سنتی قابلیت سوددهی را دارد و فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری است. شیر و فرآورده هاي آن از مهمترین اجزاي تشکیل دهنده جیره غذایی انسان است که از لحاظ ارزش غذایی از کلسیم، فسفر، ویتامین هاي مورد نیاز و پروتئین، غنی می‌باشد و همیشه استقبال بسیار خوبی از این نوع محصولات می شود. البته باید توجه داشت برای موفقیت در زمینه تولید لبنیات باید به بالابردن توانایی در زمینه رقابت با نشان‌های تجاری معروف نیز فکر کرد.

دامغان یکی از شهرستان های فعال در زمینه تولید شیرینی است و داچه، تفتان، باقلوا و قطاب، از محصولات خوب دامغان هستند. شیرینی دامغان دارای کیفیت بسیار بالایی نسبت به شیرینی یزد و مناطق دیگر است و حتی بعد از یکسال هم قابل مصرف بوده و کهنه نمی‌شود[8]؛ اما متأسفانه به دلیل عدم تبلیغات، شناخته شده نیست. بنابراین در این زمینه بحث تامین بازار مسئله مهمی است. البته شورای شهر بازارچه فصلی ایجاد کرده و کسانی که به صورت مسافر به شهرستان می آیند، این محصولات را خریداری می کنند؛ ولی این خرید و فروش جوابگوی میزان تولید نیست؛ بنابراین شیرینی پزی نیز گزینه شغلی مناسبی برای سرمایه گذاری است که قابلیت توسعه را دارد. در ضمن اگر بتوان صادرات این تولیدات را به تهران، شهرهای شمالی و مشهد افزایش داد، درآمد خوبی حاصل می‌شود[9].

روغن گردو یکی از گران‌ترین روغن‌های طبیعی موجود در بازار است. این روغن به‌راحتی دردسترس است و در تمام جهان شناخته‌شده می‌باشد. ولی بسیاری از مردم هنوز از این روغن همه‌کاره که خواص فراوانی دارد بهره نمی‌برند، زیرا از خواص روغن گردو آگاهی ندارند، اما با آگاهی دادن به مردم می توان بازار فروش این روغن را گسترده تر کرد. روغن گردو خواص فراوانی دارد که کمک به سلامت قلب و عروق، کمک به کنترل قند خون و دیابت، جلوگیری از ریزش مو، ، بهبود عملکرد مغز و کاهش خطر ابتلا به سرطان از این دست هستند؛ بنابراین تولید این روغن نیز از جمله گزینه های شغلی خوبی است که قابلیت سرمایه گذاری دارد؛ زیرا مواد اولیه برای این صنعت در شهرستان وجود دارد.

مردم ایران از دیرباز آشنایی دیرینه ای با گیاهان دارویی دارند و هنگام درمان یک بیماری قبل از آنکه سراغ داروهای شیمیایی بروند، ابتدا درمان و پیشگیری را از داروها و گیاهان دارویی آغاز می‌کنند؛ شاید دلیل این امر این باشد که مصرف طولانی و در برخی موارد مصرف مقطعی داروهای شیمیایی می تواند، عوارض جانبی بر جا گذارد که بعضاً از خود بیماری نیز خطرناک تر هستند. به همین دلیل گرایش عمومی جامعه به بهره گیری و استفاده بیشتر از داروهای گیاهی و به طور کلی فرآورده های آنها روبه افزایش است؛ بنابراین ایجاد صنایع فراوری گیاهان دارویی شامل خشک کردن، بسته بندی و عرق گیری، صنعتی رو به رشد و درآمد زا خواهد بود.

گلاب گیری نیز از دیگر مواردی است که در صورت افزایش سطح زیر کشت گل محمدی، سوداور خواهد بود. در حال حاضر نیز دامغانی ها در بخشی از مجموعه تاریخی چشمه علی، بساط گلاب گیری سنتی را برپا می‌کنند و از گل های محمدی گلاب ناب می‌گیرند.[10]

با توجه به وجود باغات میوه، فراوری این محصولات شامل تهیه چیپس میوه، میوه خشک، آبمیوه و سایر فراورده های میوه مانند مربا، لواشک، کمپوت و ... پتانسیل های لازم برای سرمایه گذاری و بازدهی را دارد. خشک کردن میوه‌جات، یکی از روش‌هاي جلوگیري از فساد میکروبی آن‌ها است. در این روش، در اثر کاهش میزان رطوبت، امکان فساد میکروبی بسیار کم شده و سرعت دیگر واکنش‌هاي مضر نیز، به مقدار قابل توجهی کاهش می‌یابد. خشک کردن، ضمن اینکه روي محصول اثر حفاظتی دارد، وزن و حجم آن را نیز به میزان چشمگیری کاهش می‌دهد، در نتیجه از هزینه‌های حمل و نقل و ذخیره‌سازي نیز می‌کاهد. با توجه به اینکه بخشی از بازار میوه خشک ایران، سهم محصولات وارداتی است، با تولید مشابه داخلی این میوه‌ها (از نظر نوع و کیفیت)، می‌توان مانع واردات و خروج میلیون‌ها دلار ارز از کشور شد. همچنین نیاز بیش از حد برخی از کشورها به این گونه محصولات (به دلیل شرایط ویژه اقلیمی آن‌ها، هزینه بالای حمل و نقل سبزیجات و میوه‌های تازه و محدود بودن زمان نگه‌داری آن‌ها)، فرصت مناسبی برای رونق تولید و صادرات چیپس میوه فراهم آورده است.

تولید خیارشور، رب و ترشی جات نیز قابلیت سرمایه گذاری و توسعه را دارند؛ زیرا مواد اولیه آنها در دامغان وجود دارد.

با توجه به کشت گندم در شهرستان، به نظر می‌رسد مشاغلی مانند تولید رشته آشی و نان، مزیت داشته باشند.

 

·صنایع تبدیلی و تکمیلی

با وجود تنوع تولید محصولات کشاورزی، بررسی‌ها نشان می‌دهد که سالانه مقداری از این محصولات در مراحل کاشت، داشت و برداشت به ضایعات تبدیل می‌شوند. از سوی دیگر برداشت و یا تولید بسیاری از محصولات کشاورزی در یک بازه زمانی مشخصی رخ می‌دهد؛ اما مصرف آن‌ها در طی سال صورت می‌پذیرد؛ لذا صنایع تبدیلی می‌تواند زمان استفاده را افزایش دهد و از میزان ضایعات آن بکاهد. همچنین گسترش این صنایع موجب اشتغال‌زایی، ایجاد درآمد و جلوگیری از اتلاف و ضایع شدن محصولات می‌گردد.

در این شهرستان چندین سردخانه وجود دارد که نیاز شهرستان را کفایت می‌کنند و بیشتر سیب، هلو در سردخانه نگه داری می شوند و واحد کشتارگاه، بسته بندی طیور، ایستگاه های جمع آوری شیر و فرآوری پوست و پشم نیز وجود دارد[11].

پسته و فراورده های پسته مانند خلال پسته و پودر پسته در حال حاضر به صورت فله ای به سایر نقاط کشور و کشور هایی مانند امارات، عراق، هند وکشور های عربی فرستاده می‌شود[12]؛ بنابراین کار کردن در زمینه بسته بندی پسته و فراورده های آن، توجیه اقتصادی دارد.

پسته یکی از بهترین و پر مصرف ترین تولیدهای استراتژیک کشاورزی ایران است که در انواع مختلف برای صادرات استفاده می شود. یکی از زمینه های صادراتی که ارزش افزوده بسیار بالایی دارد و در شناساندن تولیدات ایرانی به بازار های جهانی هم موثر است، صادرات انواع پسته ایران و فرآورده های آن به صورت بسته بندی شده با برند های معتبر و در ابعاد کوچک می باشد. با این روش سودآوری برای فروشنده و ارز آوری برای ایران بیشتر خواهد بود و همچنین نام برند ها و بسته بندی های ایرانی در بازار های دنیا شناخته تر می شود؛ بنابراین بسته بندی پسته از جمله کسب و کار های پر سود این شهرستان خواهد بود و در حال حاضر شهرستان دامغان فاقد چنین واحدی است.

امروزه از كودهاي حيواني در باغ ها و مزارع كشاورزي استفاده می‌شود. هدف از این کار تقويت خاك و حاصلخيزي بيشتر آن است. فروش كودهاي حيواني براي برخي افراد به منبعی براي كسب درآمد و معيشت اقتصادي تبديل شده است؛ بنابراین ضمن اینکه باغداری، زراعت و دامداری در این منطقه رونق دارد، فروش کود و تولید و بسته بندی کمپوست (افزودن مقدار مشخصی از کودهای شیمیایی به کود حیوانی) سوددهی خوبی را به همراه خواهد داشت.

با افزایش جمعیت، رشد تکنولوژی و افزایش سطح استانداردهای زندگی در جوامع امروزی، مصرف محصولات با محتوای بسته بندی های کوچک افزایش یافته است. جامعه مصرفی نیازمند محصولاتی با سایزها و بسته بندی های متفاوت است و اهمیت صنعت بسته بندی به تدریج برای بنگاه ها و برنامه ریزان اقتصادی در حال آشکار شدن می‌باشد. در بیشتر موارد شاهد هستیم که محصولات با بسته بندی های نامناسب در بازار عرضه شده یا به صورت فله ای و با قیمت های ناچیز به بازرگانان خارجی فروخته می‌شوند. این محصولات بعد از انتقال به خارج و انجام بسته بندی های مناسب بر روی آنان، با ارزش افزوده بالا و با قیمت های چند برابری و به اسم و برند همان کشورها به بازار کشورهای دیگر عرضه می شوند و این کار ضمن برندسازی برای آن کشورها، تجارت آن ها را هم توسعه می‌دهد و این نشان دهنده رابطه مستقیم توسعه صنعت بسته بندی با رشد و توسعه تجاری کشورهاست. حبوبات یکی از محصولات تولیدی شهرستان دامغان است. باتوجه به اهمیت بسته بندی و تولید حبوبات در سطح شهرستان، راه اندازی کسب و کار بسته بندی حبوبات، مزیت دارد.

با توجه به اینکه تولیدات عسل مرغوب، در این شهرستان زیاد است، سته بندی آن می‌تواند فرصت شغلی مناسبی برای سرمایه گذاری باشد؛ زیرا برای حفظ قدرت ضد میکروبی عسل باید در مکانی تاریک و یا در ظرف شیشه ای مات یا تیره، خارج از یخچال نگه داری شود. نگهداری عسل در ظروف فلزی برای مدت طولانی مناسب نیست. بدین منظور امروزه بسته بندی عسل به شکل های جذاب و خلاقانه و مناسب، جهت نگهداری رو به افزایش است. بسته‌بندی های شکیل، باعث جذب بیشتر مشتری و همچنن تسهیل در حمل و نقل عسل می‌شود. لازم به ذکر است که در حال حاضر واحد هایی این کار را انجام می‌دهند؛ اما همچنان جای کار وجود دارد. در این زمینه، تهیه کندو و موم هم می‌تواند درآمد خوبی را به همراه داشته باشد.

در سال های اخیر با افزایش آگاهی مردم نسبت به مواد غذایی و توجه بیشتر آنها به سلامت و نقش مواد غذایی مفید، مصرف گوشت ماهی از جایگاه ویژه ای نزد مردم برخوردار شده و مصرف آن در جوامع بشری افزایش چشمگیری پیدا کرده است. همچنین با توجه به فسادپذیری بالای ماهی و لزوم وجود آن در سبد غذایی انسان، استفاده از روش های بسته بندی مناسب بسیار ضروری است؛ لذا بسته بندی ماهیان پرورشی صرفه اقتصادی دارد؛ زیرا تولیدات ماهی بیش از نیاز شهرستان است و می توان روی بسته بندی آن کار کرد.

روغن کوهان شتر از بهترین داروهای طبیعی است که خواص زیادی دارد. این روغن برای انواع بیماری‌های پادرد، کمردرد، رماتیسم ، سیاتیک ، ترمیم شکستگی استخوان به کار می رود. این روغن جهت درمان قطعی درد موثر است و در مناطقی که دارای آب و هوای خشک و در مجاورت کویر قرار گرفته است، مصرف آن بالا است؛ بنابراین تهیه روغن کوهان شتر نیز از مزیت های اقتصادی این شهرستان می‌باشد که تابه حال در این حوزه فعالیتی صورت نگرفته است.

در مورد تمام موارد فوق لازم به ذکراست که با ایجاد بیش از یک یا دو واحد به حداشباع می‌رسند و همچنین سرمایه گذار قبل از سرمایه گذاری باید بازار مصرف و میزان تولید مواد اولیه آنها در شهرستان را مورد بررسی دقیق قرار دهد.

 

صنایع دستی

قالیبافی و گبه بافی از مشاغل رایج در حوزه صنایع دستی در شهرستان دامغان است. قالی بافی در روستای سرکویر، کوه زر، رشم و معلمان و گپ بافی در روستای سرکویر انجام می شود؛ همچنین یک مجموعه با 150 نفر پرسنل در زمینه گپه بافی و یک مجموعه بزرگ دیگر در زمینه تولید قالی مشغول به کار است[13]. با توجه به اینکه این موارد در حال حاضر انجام می‌شود و برخی از مردم در انجام آن مهارت دارند، می‎‌توان آنها را گسترش داد و با استفاده از بازاریابی مناسب، سودچشمگیری را کسب کرد.

قالیبافی از هنرهایی است که از قدیم نزد جهانیان جایگاه ویژه ای داشته و ایران را به این هنرش می‌شناسند. آمارها نشان می دهد فرش ایرانی از کیفیت خوبی برخوردار است و قابل رقابت با کشورهای دیگر می‌باشد. قالیبافی از مشاغل خانگی پردرآمدی است که تسهیلات خوبی به آن تعلق می گیرد. بسیاری از زنان خانه دار این هنر را یک فرصت شغلی مناسب می دانند چون در کنار کارهای روزمره می توانند به این کار بپردازند و درآمد خوبی کسب کنند. از آن جایی که قالی انواع مختلفی دارد می توان با آموختن دانش آن، محصولات متنوع و متناسب با ذوق و سلیقه افراد تولید و به بازار عرضه کرد. همچنین با تولید فرش با کیفیت می توان به صادرات در این زمینه فکر کرد. این کسب و کار  را می توان در فضای کوچک و با سرمایه اولیه کم راه انداخت و با فروش محصول و افزایش مشتری، این کار را گسترش داد و زمینه اشتغال بسیاری از جوانان را فراهم کرد. مردم این منطقه برای بافت فرش از نقشه های سنتی و نقشه های امروزی استفاده می‌کنند. مدتی است بازار فروش قالی با مشکل مواجه شده است که در برای ورود به این عرصه، باید بازار فروش دقیق تر بررسی شود.

گبه که به قالیچه خرسک نیز معروف است از جنس همان قالی می‌باشد با این تفاوت که در اندازه های کوچکتر و با پرزهایی بلندتر تهیه می‌شود و عمدتا هنر دست عشایر مناطق مختلف است. گبه انواعی از زیرانداز می‌باشد و همچون فرش بافی ارزش هنری بسیاری نیز دارد بطوریکه امروزه در همه جای دنیا طرفداران بیشماری را به خود جلب کرده است. برخی از محققان دلیل نامگذاری این قالیچه با عنوان گبه را ضخیم بودن و کاربرد آن در حفاظت نسبت به عوامل مختلفی چون سرما می‌دانند. می‌توان گفت تاریخچه پیدایش و تولید گبه به زمان انسان‌های اولیه برمی‌گردد چراکه آنها در ابتدا از پوست حیوانات مختلف به عنوان زیرانداز خود استفاده می‌کردند و به مرور زمان و با کسب تجارب توانستند از پشم حیوانات اهلی نخستین زیراندازهای تار و پودی را تولید کنند که یکی از آنها گبه است.

گليم بافي يكي از شاخه هاي قاليبافي است و در آن از طرح هاي مختلف محلي استفاده مي شود. برخی از مردم دامغان با مهارت گلیم بافی آشنا هستند و این کار را انجام می‌دهند. این مورد نیز در صورت تامین بازار، همچنان جای کار دارد.

با توجه به اینکه مردم این منطقه در زمینه تهیه جاجیم و دوخت لباس محلی تجربه و مهارت دارند، توسعه این موارد نیز در صورت بازاریابی، صرفه اقتصادی دارد.

 

·طیور

در سال‌های نه‌چندان دور، بیشتر نیاز شهرها به گوشت مرغ از طریق روستاها و پرورش‌دهندگان سنتی تأمین می‌شد اما با افزایش جمعیت و محدود بودن منابع روستایی، پرورش متراکم مرغ رونق یافت. پرورش جوجه‌های گوشتی تجاری، داخل سالن‌های مجهز به تجهیزات کنترل دما و تهویه انجام می‌گیرد، به همین علت در اکثر نقاط کشور می‌توان پرورش مرغ گوشتی را انجام داد تا علاوه بر سود اقتصادی که برای پرورش‌دهنده دارد، موجب کاهش نیاز کشور به واردات این محصول و ایجاد اشتغال برای جوانان می‌شود. ارزش غذایی بالای گوشت طیور، کم بودن افت پس از کشتار، سالم وبهداشتی بودن گوشت طیور، قابلیت هضم و جذب بالا، سرعت رشد سریع، صرفه جویی در جایگاه و زمین و برگشت سریع سرمایه از فواید پرورش مرغ گوشتی است. بدیهی است گوشت مرغ به سبب مزیتهای فراوانی که دارد به عنوان منابع تامین پروتئین می تواند در کشور مطرح و نیاز عمومی را در این زمینه مرتفع نماید. نسبت ضایعات در گوشت مرغ در مقایسه با سایر دام ها کمتر است، به طوری که در گوشت گوسفند ضایعات حدود 50 % و در مرغ حدود 25 % است. ضریب تبدیل جیره غذائی به گوشت در مرغ نسبت به سایر دام ها بالا بوده به طوری که در مرغ های اصلاح شده این ضریب 2 تا 2/2 و در گوساله و گاو بین 6 تا 9 % متغیر است. با توجه به دلایل فوق ایجاد واحد پرورش مرغ گوشتی در شهرستان مزیت دارد و تنها باید بازاریابی کرد تا بتوان محصول را با قیمت مناسب به فروش رساند

پرورش مرغ تخمگذار علاوه براینکه به تامین منابع غذایی طبیعی و رونق تولید کمک می کند نقش به‌سزایی در امر اشتغالزایی، بهبود وضع اقتصادی و خودکفایی در تولید محصول ارگانیک و طبیعی ایفا می‌کند. در صورتی که شخص بخواهد مشغول به پرورش مرغ تخم‌گذار به صورت محدود شود نیاز به تکنولوژی پرهزینه‌ای ندارد و با بهره گیری از امکانات کم و موجود در روستا یا محل زندگی خود می تواند شرایط اجرای طرح را فراهم کند. پرورش مرغ تخم‌گذار حتی به صورت صنعتی و با تمام تجهیزات مدرن می‌تواند در صورت پیدا کردن بازار مناسب، سالیانه حدود 20 تا 30 درصد سودآوری داشته باشد که رقم مناسبی است. همچنین پیدا کردن بازار فروش با حاشیه سود بالا از امور مهم درمورد این کسب و کار است که با تبلیغات مناسب مخصوصا در فضای مجازی امکان پذیر است؛ بنابراین توسعه این مورد سوددهی خوبی خواهد داشت.

با توجه به اینکه پرورش شتر مرغ در حال در این شهرستان انجام می‌شود و با اقلیم و شرایط آب و هوایی سازگار است، توسعه آن دارای مزیت است. شترمرغ در گروه پرندگان طبقه بندی شده و گوشت آن جزء گوشت‌های قرمز محسوب می‌شود که نسبت به دیگر گوشت‌های قرمز کم چرب‌تر و سالم‌تر است به طوری که ۹۰ درصد آن قابلیت هضم داشته و بعد از گوشت ماهی در رتبه دوم قرار دارد. پوست این پرنده از بهترین نوع چرم بوده، مقاومتش3 برابر چرم گاو  است، ظرافت خاصی دارد و در تولید کیف و کفش با قیمت بالا به کار می رود. علاوه بر آن، از پر و تخم شترمرغ، ناخن و قرنیه چشم آن برای مصارف صنعتی، دارویی، زینتی و نیز تولید نخ بخیه استفاده می شود.

بلدرچین پرنده ای با جثه کوچک، در برابر بسیاری از بیماری ها مقاوم است. پرورش بلدرچین به دلیل هزینه های جاری پایین، اشباع نبودن بازار فروش، کوتاه بودن دوره پرورش(40 روز) و عدم پرورش انحصاری توسط شرکت های بزرگ دارای مزیت است. محصولات این پرنده شامل گوشت، تخم بلدرچین و کود است. گوشت و تخم این پرنده دارای ارزش غذایی و دارویی و همچنین سرشار از پروتئین است. با توجه به موفقیت واحدهای پرورش بلدرچین موجود، ایجاد چنین کسب و کاری، بازدهی بالایی خواهد داشت.

پرورش کبک نیز از دیگر مزیت های این شهرستان در حوزه طیور است که در حال حاضر پرورش آن وجود دارد و در صورت تامین بازار مصرف، سوددهی خوبی خواهد داشت. کبک پرنده‌ای است وحشی، که در کوهستان‌ها زندگی می‌کند. این پرنده از قدرت پرواز کمی برخوردار است و در دنیا گونه‌های متعددی از آن وجود دارد. محصولات کبک نسبت به دیگر طیور به دلیل طعم و کیفیت مناسب قیمت بیشتر و مشتریان خاص خود را دارند و از جهت دیگر به دلیل مقاومت نسبتاً بالای این پرنده در مقابل بیماری‌ها، تلفات آن نسبت به دیگر پرندگان کمتر است. همچنین می‌توان به بازار جوجه و تخم کبک اشاره نمود که قابلیت تولید و عرضه بیشتر را دارد و از نظر صادرات در برخی از استان ها در وضعیت مناسبی قرار دارد. همچنین با پرورش کبک به‌صورت صنعتی می‌توان بخشی از نیاز کشور در حوزه گوشت را تأمین کرد و از میزان واردات به داخل کشور کاست.

در ادامه می‌توان به سوددهی پرورش بوقلمون اشاره کرد. پرورش این مورد نیز در حال حاضر در این شهرستان صورت می‎‌گیرد و با اقلیم منطقه سازگار است. در طي چند دهه گذشته توجه به بوقلمون و محصولات آن موجب شده تا پرورش آن به صورت صنعتي در ايران و جهان آغاز و طي چند سال اخير نيز به مرز قابل قبولی برسد تا جائيکه امروزه شاهد افزايش روز افزون مصرف گوشت و ساير فرآورده هاي آن در سراسر جهان هستيم. از آنجا که گوشت بوقلمون دارای خواص غذائي ويژه ای بوده و محدوديت مصرف خاصي نيز ندارد؛ مي تواند به عنوان جايگزين مناسبی براي گوشت قرمز علی الخصوص در بيمارانی که مصرف گوشت قرمز برای آنها با محدوديت هایی همراه است، مطرح گردد. از ديگر امتيازات گوشت بوقلمون وجود هر دو نوع گوشت سفيد و قرمز در يک لاشه است. گوشت سفيد 65 درصد و گوشت قرمز 35 درصد وزن يک لاشه 8 کيلوئي را تشکيل مي دهد. تولید بوقلمون گوشتی به دلیل به صرفه بودن تولید، در دسترس بودن نهاده‌های مصرفی بوقلمون، نیاز بازار داخلی و نیز امکان انجام صادرات به کشورهای منطقه حائز اهمیت است. بوقلمون تقریبا به آب وهواهای مختلف ایران سازگار است ولی دمای مناسب برای هر مرحله از پرورش متفاوت می‌باشد. در شروع دوره باید هوای محیط گرم باشد و به تدریج رو به خنک شدن ببرد.

در  ادامه می‌توان به پرورش پرندگان زینتی به دلیل مزایایی از قبیل درآمدزایی بالا، بازار عرضه و تقاضای خوب، کم دردسر بودن پرورش در مقایسه با سایر ماکیان و نیاز به سرمایه و تجهیزات پایین، اشاره کرد. این قبیل از کسب‌ وکارها به‌خوبی توانسته‌اند زمینه‌ساز ظهور فرصت‌های شغلی درآمدزا و زودبازده در کشور باشند. در همین راستا پرورش‌دهنده با اجرا و پیاده‌سازی طرح پرورش پرندگان زینتی می‌تواند در کنار اشتغال‌زایی و به حرکت درآوردن چرخ‌های اقتصادی کشور به سود دلخواه خود، نیز ‌دست یابد.

 

·شیلات

شیلات از حوزه های شغلی سوددهی است که ظرفیت بسیارخوبی در کشور ما برای آن وجود دارد که اگر از این ظرفیت های شیلاتی استفاده شود ارزآوری بسیار خوبی برای کشور ایجاد خواهد شد.

در شمال شهرستان دامغان 15 استخر پرورش ماهی وجود دارد که پرورش بهترین نوع ماهی سردآبی(مانند قزل آلا) و گرم آبی(مانند کپور) در آن‌ها انجام و به استان های همجوار هم صادر می شود. البته پرورش ماهیان سردآبی و گرم آبی بیشتر در مناطقی که آب های شیرینی دارند مثل دیباج و کلاته و چشمه علی و شهر آستانه انجام می شود[14] و در این مناطق مزیت بالاتری دارد.

ماهیان سردآبی در محدوده دمایی 18-12 درجه سانتیگراد بهترین رشد را دارند. ماهی قزل آلا یکی از معروف ترین گونه های ماهیان سردآبی است.قزل آلا یکی از منابع خوب آهن است، آهن در خونسازی و همچنین در حفظ مقاومت بدن در برابر میکروبها نقش مهمی به عهده دارد. علاوه بر آن، آهن موجود در قزل آلا، جذب آهن منابع گیاهی را هم افزایش می دهد؛ بنابراین نقش مهمی در پیشگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن به عهده دارد. نتایج مطالعات نشان می دهند امگا ۳ ماهی قزل آلا می تواند فشار خون و ضربان قلب را در بیماران صرع تنظیم کرده و از تعداد تشنج های آن به طور قابل توجهی بکاهد؛ بنابراین این نوع ماهی طرفداران زیادی در بین مردم دارد؛ لذا راه اندازی پرورش آن، علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار، سوددهی خوبی را خواهد داشت.

ماهیان گرمابی در محدوده دمایی 27-20 درجه سانتیگراد بهترین رشد را دارند. بزرگ‌ترین خانواده ماهيان آب شيرين، کپورماهیان هستند، که دارای 200 جنس می‌باشند. این ماهی در مقایسه با سایر گونه‌های پرورشی در آب‌های گرم و معتدل، ارزشمندترین ماهی ازلحاظ اقتصادی است و نیز ارزش‌های تغذیه‌ای فراوانی دارد. ازاین‌رو آموزش توسعه پرورش این ماهی می‌تواند در راستای تأمین غذای جمعیت کشور و نیز افزایش سطح معیشتی مردم مؤثر باشد. با توجه به اینکه در کشور ما برای ماهیان سردابی نسبت به ماهیان گرمابی تقاضای بیشتری وجود دارد، بنابراین پرورش ماهیان گرمابی نسبت به ماهیان سردابی از مزیت پایین تری برخوردار است.

پرورش تیلاپیا نیز در شهرستان انجام می‌شود و پتانسیل توسعه و گسترش را دارد[15]. تیلاپیا نام عمومی اعضاء خانواده ماهیان سیچلایده با پیش از 100 گونه مختلف است که بومی آفریقا و خاورمیانه هستند و این ماهی در سال‌های اخیر به کشورهای مختلف ازجمله ایران وارد شده است. از اهداف توسعه تکثیر و پرورش ماهی تیلاپیا در کشور، افزایش تولید داخلی، خودکفایی، توسعه پایدار و ایجاد اشتغال است. با توجه به ویژگی‌های برتر ماهی تیلاپیا ازجمله رژیم غذایی مناسب (که غالباً گیاهخوار، پوده‌خوار و پلانکتون خوار است)، سازگاری خیلی بالا با اکوسیستم‌های مختلف و مقاومت بالا در برابر بیماری‌ها، می‌تواند به‌عنوان گونه‌ای توجیه‌پذیر، برای ایجاد اشتغال محسوب شود. تراکم‌پذیری و دوره زمانی کم برای پرورش ماهی تیلاپیا از دیگر مزیت‌های اقتصادی این‌گونه است. برای پرورش این ماهی باید استان های مربوطه مجوز داشته باشند. در حال حاضر بیشتر پرورش این ماهی برای کاهش واردات آن است که در صورت افزایش تولید و خودکفایی می توان روی صادرات آن نیز حساب کرد.

می توان در این منطقه به منظور پرورش این ماهی از استخرهای دومنظوره کشاورزی نیز با هدف مدیریت منابع آبی استفاده نمود، یعنی می‌توان آب را پس از پرورش ماهی به سمت باغات و زمین های کشاورزی هدایت کرد تا هم با تولید ماهی سودآوری کرده و هم آب را از کود غنی کرد. لازم به ذکر است که استفاده از استخر های دو منظوره، در حال نیز انجام می‌شود.[16]

 

·خدمات

مشاغل خدماتی از جمله منابع مهم کسب درآمد از گذشته بوده است. تنوع در حوزه مشاغل خدماتی بسیار زیاد است و حرفه های زیادی را در برمی گیرد که میزان سودآوری حرفه ها با توجه به نیاز و ظرفیت منطقه با یکدیگر تفاوت هایی دارد. برای مثال گردشگری از فعالیت هایی است که با سودآوری بسیاری همراه است و در شهرستان دامغان نیز ظرفیت های بسیارخوبی برای سرمایه گذاری در زمینه گردشگری وجود دارد. این شهرستان کهن با دارا بودن آثار تاریخی و هم چنین جاذبه های طبیعی یکی از نقاط مهم گردشگری ایران است. از نشانه های تمدن و فرهنگ کهن این شهر می توان به مسجد تاریخانه دامغان، تپه حصار، برج پیر علمدار، بنای چشمه علی و همچنین دیوار ستبر اطراف شهر اشاره کرد.

درسطح شهرستان هتل های چند ستاره وجود ندارد و بیشتر مکان های اقامتی مهمانسرا و مهمانپذیر هستند که وضعیت سرویس دهی اقامتگاه ها از مهمانسراها بهتر است[17]. در این حوزه باتوجه به اینکه هتل و مهمانپذیر درجه یک احداث نشده؛ لذا جای کار  و سرمایه گذاری وجود دارد؛ زیرا بیشتر بازدید کنندگانی که از تهران و مشهد و کشورهایی مثل آلمان، فرانسه، هلند، ژاپن و چین می آیند، به مکان های استراحتی خوبی احتیاج دارند.

امکانات کویرنوردی در شهرستان وجود دارد ولی به اندازه استان های اصفهان و یزد روی این موضوع کار نشده‌است[18]. با این وجود روستاهای رشم، معلمان، کوه زر و روستاهای سرکویری در حوزه کویرنوردی فعال هستند و سرمایه گذاری در این بخش قابل توجیه است و می‌توان افرادی که قصد دارند از تهران به شهرستان جندق در استان اصفهان بروند و از جاده کویری شهرستان عبور می‌کنند را برای بحث کویرنوری جذب کرد. 

در حوزه بومگردی و گردشگری شهرستان، زمینه فعالیت بیشتر وجود دارد؛ زیرا در زمینه احداث اقامتگاه های بومگردی با وجود اینکه ظرفیتشان برای توسعه مناسب می‌باشد، ضعیف عمل شده‌است.

اقامتگاه های بوم گردی فرصت مناسبی است تا مسافران ضمن گردشگری در هر منطقه و بازدید از جاذبه های توریستی، حس ایرانی زیستن به سبک سنتی را تجربه کنند. همچنین طبخ غذاهای محلی در برخی اقامتگاه ها، مصداق دیگری از مهمان نوازی ایرانی است.

 

·زراعت

بخش زراعت در روند رشد و توسعه اقتصادی کشورهای مختلف نقش‎های متعددی بر عهده دارد که از جمله مهم‎ترین آن‎ها می‎توان تامین مواد خام و اولیه مورد نیاز صنایع بالادستی، تامین نهاده‎هایی مانند نیروی کار، مصرف تولیدات سایر بخش‏های صنعتی از قبیل کودها و سموم شیمیایی و ماشین‌آلات کشاورزی، ارزآوری برای کشور و تامین مالی سایر بخش‎های زیربنایی را نام برد.

بسیاری از مردم فکر می کنند که کاشت زعفران فقط درخراسان انجام می شود، به همین دلیل اطلاعات کافی از کاشت طلای سرخ ندارند. مقاومت زعفران در برابر سرما زیاد بوده و به آب کمی نیاز دارد. زعفران به علت داشتن رنگ زیبا، عطر و طعم بسیار مطبوع، در صنایع غذایی کاربرد دارد. دمنوش زعفران آرام بخش بوده و استرس و نگرانی را برطرف می کند. کسب و کار کشت زعفران به علت خاصیت ضد سرطانی این گیاه اهمیت دو چندان پیدا می کند. ایران اولین کشور تولیدکننده زعفران بوده که قریب به 90 درصد از زعفران جهان را تأمین می کند. مصرف زعفران در ایران بالا است و نه تنها می تواند نیاز منطقه زیرکشت را تامین کند بلکه درسراسر ایران نیز مشتری دارد. با توجه به بررسی های انجام شده، کشت زعفران با اقلیم این شهرستان سازگار است و توسعه آن ارزش افزوده زیادی را به همراه دارد.

با توجه به اهمیت تولید حبوبات در اقتصاد کشاورزی و مستعد بودن شرایط اقلیمی از نظر نوع خاک که سبک و غیر اسیدی است و آب و هوای معتدل این شهرستان، توسعه کشت حبوباتی مانند عدس و لوبیا دارای مزیت است.

اقلیم ایران یکی از مناسب‌ترین اقلیم‌ها برای پرورش گیاهان دارویی است. تقاضای مصرف گیاهان دارویی به علت روی گردانی از داروهای شیمیایی و یا حتی استفاده برخی از این محصولات در تولیدات کارخانه‌های بزرگ دارویی همواره رو به افزایش است. گیاهان دارویی گونه‌ها و مصارف مختلفی دارند. از این گیاهان نه تنها برای درمان بیماری‌ها بلکه در صنایع کنسروسازی، نوشابه سازی، ‌عطر سازی و غذایی نیز استفاده می‌شود. با توجه به اینکه کشت گیاهانی مانند بوقناق، آویشن، بالنگ، گل گاو زبان و زیره کوهی در این منطقه انجام شده و این منطقه مستعد کشت این موارد است، توسعه آنها جواب دهی خوبی خواهد داشت.

در میان محصولات کشاورزی، کاشت گندم نسبت به بقیه کم دردسرتر است.گندم در بازه زمانی حدودا هشت ماهه به ثمر نشسته و به مرحله سود دهی می رسد. خرید تضمینی گندم همه ساله توسط دولت انجام می گیرد. البته خود کشاورز هم می تواند گندم را بفروشد و درآمد خوبی کسب کند. کود شیمیایی و بذر نیز به شکل یارانه ای در اختیار کشاورزان قرار می گیرد؛ بنابراین گسترش تولید گندم ارزش افزوده زیادی را به دنبال دارد.

جو بعد از گندم بیشترین سطح زیر کشت را در ایران به خود اختصاص داده است. در ایران اراضی وسیعی وجود دارد که بدلیل شوری و عمق کم خاک و شور بودن آب زراعی صرفا برای تولید جو مناسب است. جو از دیرباز در سبد تغذیه دام جایگاه ویژه داشته و به صورت دانه و علوفه سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جو برای تهیه نان و پخت سوپ استفاده می شود. این گیاه در تهیه غذای کودک نیز کاربرد دارد. جوشانده جو داروي خوبي براي مبتلايان به تب و كم خوني و سوء هاضمه بوده و پایین آورنده کلسترول است. طبق بررسی‌های انجام شده در حال حاضر، این محصول به میزان انبوه کشت می‌شود و افزایش تولید آن، زمینه های لازم برای رشد و پیشرفت را دارد؛ زیرا با اقلیم این شهرستان سازگار است.

سیب زمینی بعد از گندم، برنج و ذرت، بیشترین سهم را در میزان تولید محصولات غذایی داراست و نقش مهمی در تغذیه و سبد غذایي جمعیت جهان دارد. در کشـورهاي درحال توسعه، اهمیت غذایی سیب زمینی به مراتب بیشتر است و در ایران نیز بعد از گندم، رتبه دوم را به خود اختصاص داده است. سیب زمینی بیشتر از هر نوعی از غلات، مواد مغذی مورد نیاز انسان را در زمان كمتر و با زمین كمتر و در شرایط آب و هوائی دشوار تر می تواند تامین كند. برای تولید پایدار محصول سیب زمینی، آب مهم ترین عامل است که با توجه به مشکل کم آبی در کشور، تلاش در جهت استفاده بهینه از آبهاي استحصالی و کاهش برداشت از منابع آب زیرزمیني، اجتناب ناپذیر است. با در نظر گرفتن اهمیتی که این محصول دارد، توسعه کشت آن مزیت دارد.

سیر گیاهی است که نیاز کمی به آبیاری دارد و در طول زمستان آب مورد نیاز آن از نزولات جوی تامین می شود. همچنین نسبت به سایر محصولات آفت و بیماری کمتری دارد و از محصولاتی است که راحت تر و زمان طولانی تری انبار می‌شود؛ بنابراین توسعه این کشت هم از مواردی است که ارزش افزوده زیادی را به همراه دارد.

 

·صنعت

مشاغل صنعتی از عوامل مهم توسعه اقتصادی هر کشوری است. متاسفانه با اینکه ظرفیت های بسیار خوبی در کشور ما برای ایجاد مشاغل صنعتی وجود دارد، نقش این حوزه شغلی آن چنان که باید پررنگ نیست در صورتی که با اندکی ریسک پذیری می توان واحدهای سودآوری را در هرشهرستانی احداث کرد.

دامغان دارای معادن بسیار غنی است. در کوه های نزدیک آن بیشترین معادن از جمله سرب، آهن مغناطیس، طلا و زغال سنگ وجود دارد. همچنین در داخل این شهرستان معادن زغال سنگ، سنگ مرمر و سنگ های ساختمانی وجود دارد. فرآوری این سنگ ها در شهرستان انجام نمی‌شود و به صورت خام به اصفهان و ... فرستاده می شود؛ بنابراین ظرفیت برای فرآوری محصولات معدنی در شهرستان وجود دارد تا از خام فروشی جلوگیری شود.

مبلمان دامغان معروف است و بالغ بر 40 الی50 مورد کارگاه تولید مبل موجود است که چوب مصرفی این موارد یا از خود شهرستان تأمین می شود و یا از چوب های روسی استفاده می‌کنند؛ بنابراین توسعه تولید مبل نیز گزینه شغلی مناسبی برای سرمایه گذاری است که سوددهی خوبی را به همراه خواهد داشت.

در این شهرستان تعدادی کارگاه نجاری وجود دارد که در زمینه تولید مبل، میزناهارخوری و ... فعالیت می‌کنند. این مورد نیز در صورت سرمایه گذاری، همچنان جای کار داشته و سودآور خواهد بود.

از گذشته تا کنون چوب و کالاهای ساخته شده از ان بخش عمده ای از نیازهای بشری را فراهم کرده اند.این ماده طبیعی دارای خصوصیاتی است که آن را از بسیاری از مواد دیگر مجزا می‌کند. به همین دلیل است که این صنعت تا به امروز پا بر جا بوده و مواد جایگزین نتواسته اند جایگزین آن شوند. صنعت مبلمان نیز یکی از مهمترین صنایع وابسته به صنعت چوب بوده؛ که در بسیاری از کشورهای جهان و از جمله ایران دارای رونق بسیار خوبی است. در کشور خودمان امروزه دیگر مبل به عنوان یک وسیله لوکس شناخته نمی شود و در بسیاری از منازل می توان آن را مشاهده کرد؛ بنابراین گسترش استفاده از مبلمان در بین خانواده های ایرانی باعث شده است که این صنعت برای کسانی که می خواهند یک کسب و کار جدید را راه اندازی کنند یک فرصت بسیار عالی باشد.

با توجه به گرمسیری بودن منطقه، احداث نیروگاه خورشیدی هم از جمله کسب و کارهایی  است که قابل سرمایه گذاری است و توجیه اقتصادی دارد. استفاده از فناوری‌های جدید و بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر به‌ سرعت در جهان در حال گسترش و توسعه است. در نیروگاه خورشیدی با استفاده از پنل‌های خورشیدی، انرژی خورشید را به الکتریسیته یا همان برق تبدیل می‌کنند. ایران با بیش از 300 روز آفتابی از ظرفیت خوبی برای تولید برق از انرژی خورشید برخوردار است. کاهش بارش در سال‌های اخیر و کمبود آب پشت سدها برای تولید برق، افزایش جمعیت و ساخت ‌وساز و در دسترس بودن نور خورشید بدون پرداخت هزینه‌ای، سبب شده دولت اجازه اجرا و حمایت از طرح احداث نیروگاه خورشیدی را در خانه ها، کارخانه ها وغیره بدهد.

شرکت خوشچین (تولید رب)، کارخانه تولید مربا، تولید آجر که حتی به کشورهای عربی نیز صادر می شود، بلوک زنی، کارخانه فولاد کویر تولید کننده شمش فولاد، واحد فنر لول دامغان، شرکت نیکسان تولیدکننده ظروف نچسب و تفلون، کارخانه تولید سم پاش های موتوری که به منظور سمپاشی در باغات استفاده می شود، تولید البسه بیمارستانی، تولید لباس های ورزشی و کارگاه های تولید و تعمیر ادوات کشاورزی از صنایع فعال این شهرستان هستند.

در انتهای تحلیل یک لیست مزیت‌سنجی 50 تایی در جدول زیر ارائه‌شده‌است. این جدول مشاغل فوق را در کنارهم نشان می‌دهد.

کشاورزی

صنایع

خدمات

ردیف

دامداری

باغداری

طیور

شیلات

زراعت

صنایع غذایی

صنایع تبدیلی و تکمیلی

صنایع دستی

صنعت

خدمات

1

پرورش گوسفند افشاری (1)

احداث باغ پسته (1)

پرورش مرغ گوشتی (1)

پرورش ماهی قزل آلا (1)

کشت زعفران (1)

فراوری پسته (1)

بسته بندی پسته (1)

قالی بافی (1)

فراوری معادن (1)

احداث هتل (1)

2

پرورش گوسفند نژاد قزل(1)

احداث باغ گردو (1)

پرورش مرغ تخم گذار (1)

پرورش ماهی کپور (2)

کشت لوبیا (2)

شیرینی پزی (1)

بسته بندی حبوبات (2)

گلیم بافی (2)

احداث نیروگاه خورشیدی (1)

احداث اقامتگاه بوم گردی (1)

3

پرورش گاو هلشتاین دورگ(1)

کاشت درخت پالونیا(2)

پرورش شترمرغ (2)

پرورش ماهی تیلا پیا(2)

کشت عدس (2)

تولید لبنیات (1)

بسته بندی عسل (3)

جاجیم بافی (2)

تولید مبل (1)

کویر گردی (1)

4

پرورش گاو سمینتال دورگ(1)

کاشت خیار (2)

پرورش بلدرچین (3)

کشت گیاهان دارویی (2)

تهیه روغن گردو (2)

تولید و بسته بندی کمپوست (3)

گبه بافی (2)

5

پرورش شتر (1)

کاشت گوجه (2)

پرورش کبک (3)

کشت سیر (3)

فراوری گیاهان دارویی (2)

بسته بندی ماهی (4)

تولید لباس محلی (3)

6

زنبورداری (1)

کاشت گل محمدی (2)

پرورش بوقلمون (4)

کشت گندم (3)

گلاب گیری(2)

تولید روغن کوهان شتر (4)

7

پرورش گاو بومی (2)

احداث باغ سیب (3)

پرورش پرندگان زینتی(4)

کشت جو (3)

تولید چیپس میوه (3)

8

پرورش بز سانن (3)

احداث باغ زردآلو (3)

کشت سیب زمینی (3)

تولید آبمیوه (3)

9

پرورش بز آلپاین (3)

احداث باغ آلبالو(3)

تهیه سایر فراورده های میوه (3)

10

احداث باغ هلو (3)

تولید ترشیجات (4)

11

احداث باغ گیلاس (3)

تهیه رب (4)

12

احداث باغ انگور (3)

تهیه خیارشور (4)

13

کاشت نهال میوه (3)

تهیه نان (4)

14

کاشت سبزی جات (4)

تولید رشته آشی (4)

 

مشاغل	مزیت
پرورش گوسفند نژاد قزل	1
احداث باغ پسته	2
پرورش گوسفند افشار	3
شیرینی پزی	4
پرورش شتر	5
تولید لبنیات	6
زنبورداری	7
فراوری پسته	8
احداث باغ گردو	9
بسته بندی پسته	10
فرش بافی	11
کویر گردی	12
پرورش مرغ تخم گذار	13
فراوری معادن	14
احداث هتل	15
پرورش گاو هلشتاین دورگ	16
پرورش گاو سمینتال دورگ	17
پرورش مرغ گوشتی	18
پرورش گاو بومی	19
کاشت خیار	20
کاشت گوجه	21
احداث نیروگاه خورشیدی	22
تهیه روغن گردو	23
بسته بندی حبوبات	24
پرورش بز سانن	25
کاشت درخت پالونیا	26
بسته بندی عسل	27
تولید و بسته‌بندی کمپوست	28
کاشت گل محمدی	29
تولید مبل	30
فراوری گیاهان دارویی	31
پرورش بز آلپاین	32
احداث باغ زردآلو	33
کشت نخود	34
کشت لوبیا	35
گلاب گیری	36
تولید چیپس میوه	37
تولید آبمیوه	38
کشت گیاهان دارویی	39
بسته بندی ماهی	40
تولید سایر فراورده های میوه	41
کشت سیر	42
کشت گندم	43
تهیه نان	44
تولید رشته آشی	45
گلیم بافی	46
کاشت نهال میوه	47
احداث باغ انگور	48
تولید رب	49
تولید خیارشور	50

این تحلیل با همکاری کمیته امداد امام خمینی(ره) تهیه شده است.