مهدی شهر

مزيت‌ سنجي و اولويت‌بندي كسب‌ و كارهاي موجود در هر شهرستان برمبناي يک روش تحقيق انجام مي‌شود. در اين روش تحقيق، يک شناسنامه براي هر شهرستان و يک شناسنامه براي هر كسب‌ و كار تدوين مي‌شود. اين شناسنامه‌ها به عنوان ورودي به نرم‌افزار ارائه ‌می شود و خروجي نرم‌افزار شامل هم‌پوشاني اين دو شناسنامه و تعيين مشاغل مزيت‌دار شهرستان است. اين اولويت‌بندي‌ها توسط كارشناسان و افراد خبره هر شهرستان بازبيني و اصلاح مي‌شوند. منابع تحليل شامل ليست مزيت‌سنجي (اصلاح‌شده توسط کارشناسان) و مصاحبه با متخصصين حوزه اشتغال هر شهرستان می باشند. در هر شهرستان با حداقل 3 نفر از اين افراد متخصص مصاحبه انجام صورت گرفته است و در نهایت اين مصاحبه‌ها توسط تیم تحلیل پياده‌سازي و ارزيابي مي‌گردد. در صورت وجود تناقض و ابهام بين اين 3 مصاحبه و ليست مزيت‌سنجي، مصاحبه‌هاي تكميلي و حتي مصاحبه بيشتر هم صورت مي‌گيرد تا تيم تحليل به نتيجه نهايي مطلوب دست‌ يابد؛ بنابراين خروجي هر شهرستان از تجميع مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي حاصل می گردد. در ادامه تحليل شهرستان مهدیشهر ارائه ‌شده ‌است.

 

تعیین کسب ‌و کارهای مزیت‌دار شهرستان مهدیشهر

همانطوريكه در قسمت مقدمه اشاره‌ شد، مبناي تحليل، مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي است و از بررسي اين دو منبع رسته‌هاي رايج و اولويت‌دار شهرستان تعيين شده ‌است. مبناي اين اولويت‌بندي، فراواني، ميزان اشاره افراد كارشناس به كسب‌ و كارهاي رايج در هر شهرستان و اولويتي كه اين مشاغل در ليست مزيت‌سنجي دارند، می باشد. در هر رسته، کسب و کارهای رايج به ترتيب اولويت مشخص شده‌اند. در تحليل به مشاغل موجود، مشاغل قابل توسعه و مشاغلي كه هنوز در شهرستان راه‌اندازي نشده‌اند اما پتانسيل ايجاد آن‌ها در شهرستان وجوددارد، اشاره می شود. مزيت‌هاي شغلي به ترتيب اولويت در ادامه ارائه شده ‌است.

 

دامداری
باغداری
صنایع تبدیلی و تکمیلی
 صنایع غذایی
خدمات
زراعت
طیور
صنایع دستی
صنعت
شیلات

 

·دامداری

گوسفند سنگسري، نوع خاصی از دام سبک متعلق به شهرستان مهدیشهر واقع در شمال استان سمنان است. اين نژاد به‌ روش کوچ‌رو، نيمه کوچ‌رو و روستايي پرورش داده مي شود، اما به طور کلی به دلیل کوچکي جثه و مقاومت به عوامل محيطي، رايج‌ترين شيوه پرورش آن رمه‌گرداني (چرای نیمه ساکن) می باشد.‌ تنوع رنگی این نژاد بسيار زیاد است؛ به‌طوري‌كه از قهوه‌اي روشن تا قهوه‌اي كاملاً تيره متغير است. گوسفند نژاد سنگسر، به‌ علت داشتن جثه کوچک و دست و پاي ظريف، دارای قدرت زيادی برای راهپيمايي و مقاومت در برابر عوامل محيطي است؛ درنتیجه يکي از بهترين نوع از گوسفندان گوشتي منطقه محسوب مي‌شود. از ديگر خصوصيات این گوسفند، بالا بودن نسبي درصد پشم حقيقي و ظرافت قابل توجه آن است. در صورتي‌که بتوان اين گوسفند را از نظر مقدار الياف پشم رنگي و مقدار تولید پشم اصلاح نژاد نمود، محصول پشم مرغوبي مي‌توان از آن انتظار داشت‌. 

بز، گوسفند و گاو در شهرستان مهدیشهر صورت صنعتی (بطور محدود) و سنتی پرورش داده می شوند. بیشتر اهالی منطقه دامدار و عشایر هستند و اغلب به صورت خانوادگی به این حرفه مشغولیت دارند. توسعه کسب و کار پرورش دام به دلیل مناسب بودن شرایط محیطی، مهارت افراد و لزوم تولید محصولات لبنی، پیشنهاد می شود.

اگرچه عسل تولیدی در شهرستان مهدیشهر از نظر کمیت قابل مقایسه با تولیدات سایر استان ها نمی باشد؛ اما به دلیل آب و هوای مطلوب، مراتع ییلاقی و تنوع پوشش گیاهی عسل تولیدی آن باکیفیت است. باید به این نکته نیز اشاره کرد که در سال های گذشته، بیشتر زنبورداران سطح استان سمنان در این شهرستان مستقر بوده‌اند. با توجه به مساعد بودن شرایط آب و هوایی، مهارت زنبورداران و وجود بازار فروش برای عسل، توسعه فعالیت در این زمینه پیشنهاد می شود.

 

·باغداری

گردو از جمله محصولات باغی است که برای پرورش به شرایط خاص اقلیمی و آب و هوایی نیاز دارد. اقليم معتدل همراه با بارش هاي ملايم در دوره هاي مناسب و به دور از سرماي ناگهاني، بهترين شرايط اقليمي براي درخت گردو است. در استان سمنان، دامنه هاي جنوبي و كوهپايه اي رشته كوه هاي البرز كه بيشتر شمال شهرستان مهديشهر و برخي نواحي شمالي شهرستان هاي شاهرود و ميامي را شامل مي شوند، داراي اين نوع شرايط اقليمي هستند. همانطور که در بخش های قبلی اشاره شد، منطقه گردشگري بين المللي شهميرزاد در شهرستان مهديشهر  به داشتن محصول گردوي باكيفيت در كشور مشهور است. كشت گردو در شهميرزاد، سابقه تاريخي دارد و درختان يك هزار ساله آن گواه بر اين گفته است.

اصلی ترین مشکل در زمینه پرورش گردو، سرمای ناگهانی است. اخیراً سرمای بهاره به باغ هاي منطقه شهميرزاد صدمات زيادي وارد کرده، به طوری که به بيش از 800 هكتار از باغ هاي گردوي اين بخش تا 90 درصد خسارت وارد شده است.

علی رغم نوسانات دمایی، استان سمنان دارای بیشترین بازدهی تولید و پتانسیل عملکرد محصول انار در بین استانهای کشور است. بیشترین سطح زیرکشت انار در استان سمنان مربوط به منطقه ایوانکی در شهرستان گرمسار است؛ ولی انارهای تولیدی در مناطق سمنان، سرخه، درجزین و مهدیشهر نیز از کیفیت بالایی برخوردار هستند.

کیفیت انار تولیدی در منطقه درجزین شهرستان مهدیشهر به حدی بالاست، که حدود چهار یا پنج سال است که جشنواره انار در این منطقه برگزار می شود. درجزین دارای 12 گونه از انواع مختلف انار است.[1] شایان ذکر است که توسعه گردشگری کشاورزی یکی از اصلی ترین اهداف برگزاری این جشنواره عنوان شده است.

انار غنی از ویتامین ث و آنتی اکسیدان ها مانند پروانتوسیانیدین و فلاونوئید است که در کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، کاهش خطر سرطان، به خصوص سرطان پروستات و پستان، کاهش کلسترول خون، جلوگیری از آسیب دیدن سلول‌ها و کمک به سلامت لثه‌ها مفید و موثر می باشد. این مزیت های تغذیه‌ای در کنار مواردی مانند ایجاد اشتغال، توسعه گردشگری، همخوانی با شرایط منطقه و وجود پتانسیل برای صادرات، مهمترین دلایل برای پیشنهاد ایجاد توسعه در این زمینه است.

شرایط آب و هوایی مطلوب و وجود نور مناسب در زمستان از مهمترین مزیت های استان سمنان برای کشت گلخانه ای صیفی جات و سبزیجات عنوان می شود. شهرستان مهدیشهر نیز از این قاعده مستثنی نیست و پتانسیل خوبی برای توسعه این بخش دارد. همچنین کمبود منابع آب و ضرورت استفاده بهینه و مطلوب از آنها، انتقال کشت سبزیجات و صیفی جات به فضای گلخانه ای و امتیاز ایجاد توسعه در این بخش را به خوبی نشان می دهد.

شهرستان شاهرود قطب تولید انگور در سطح استان سمنان است ولی در دیگر مناطق استان مانند شهرستان مهدیشهر نیز تولید می شود؛ در واقع مهارت کشاورزان در این زمینه و سازگاری انگور با اقلیم آب و هوایی شهرستان، باعث شده تا توسعه خوبی در این زمینه ایجاد شود و نیاز مهدیشهر به این محصول و فرآورده های آن را از بین برد.

آلو و زردآلو یکی دیگر از اصلی ترین تولیدات باغی در سطح این شهرستان می باشد. بیشتر این محصول در منطقه شهمیرزاد که عمدتاً هم آلوی بخارایی است، کشت می شود. مزیت ایجاد توسعه در این حوزه علاوه بر وجود مهارت در کشاورزان، تولید محصولات فرآوری شده با ارزش افزوده بسیار بالایی است که می تواند سود افراد شاغل در این حوزه را تا چندین برابر افزایش دهد.

روستای فولاد محله در شمال مهدیشهر قطب تولید توت فرنگی در استان سمنان است .این توت فرنگی ها از اردیبهشت تا اواخر آبان ماه در چندین مرحله برداشت شده و به توت های چهارفصل معروف هستند. میزان محصول دهی توت فرنگی با توجه به آب وهوای منطقه، بسیار بالاست و برای کشاورزان رضایت بخش است. باتوجه به مزایای مطرح شده، افزایش تولید توت فرنگی مزیت دارد.

باید اشاره کرد که در لیست مزیت سنجی به کشت سیب، گلابی، شلیل، قارچ دکمه ای و صدفی به دلیل وجود بازار فروش، باغات و واحدهای تولیدی در مناطق فولاد محله و درجزین اشاره شده و همچنین کشت سبزیجات خوراکی در فضای آزاد به دلیل مناسب بودن شرایط اقلیمی، وجود بازار مصرف و نیاز به سرمایه اولیه کم برای شروع نیز مورد اشاره قرار گرفته است.

 

·صنایع تبدیلی و تکمیلی

بررسی های انجام شده نشان می دهد که نبود و یا در مواردی کمبود واحدهای فعال در زمینه صنایع فرآوری و تبدیلی محصولات تولیدی در سطح شهرستان مهدیشهر، از اصلی‌ترین معضلات برای ایجاد توسعه در زمینه کشاورزی عنوان است؛ بنابراین ضرورت انجام اقدام جدی در این حیطه، برای از بین نرفتن رونق کشاورزی به خوبی روشن است. مورد دیگر بازار فروش و میزان تقاضای این محصولات فرآوری شده است و باتوجه به جمعیت شهرستان که سهم عمده ای از آن را عشایر تشکیل می دهند، به نظر نمی رسد بتوان میزان تقاضای قابل قبولی را در سطح شهرستان انتظار داشت؛ اما با توجه به ارسال بعضی از آنها به صورت خام درحال حاضر به سراسر کشور، مرکزیت استان در سطح کشور و کیفیت محصولات می توان بر روی ارسال این محصولات فرآوری شده تمرکز کرد.

گردو یکی از اصلی ترین محصولاتی است که در سطح شهرستان مهدیشهر کشت می شود. مساعد بودن شرایط این شهرستان برای کشت این محصول، باعث می شود تا بتوان توسعه کشت و تولید آن را پیشنهاد داد. علاوه بر آن، فعالیت در زمینه صنایع تبدیلی گردو مانند فرآوری پوست آن و تولید رنگ از آن می تواند به افزایش صرفه اقتصادی فعالیت در این زمینه کمک کند.

انار نیز از دیگر محصولات با مزیت بالای رشد در منطقه مهدیشهر بوده که میوه پرخاصیتی است و علاوه بر مصارف خوراکی، می توان در زمینه هایی مانند تولید رنگ سنتی از پوست آن فعالیت کرد. به علت کیفیت و مرغوبیت انار تولیدی در سطح استان و شهرستان، بسته بندی و توسعه صادرات آن نیز می تواند سود خوبی داشته باشد. طبق بررسی های انجام شده بازار خارجی برای فروش انار به صورت دانه شده و پوست شده در کشورهایی مانند روسیه کاملا مهیاست. در ادامه باید به آلو و زردآلو تولیدی در منطقه درجزین و کفیت آن اشاره کرد که می تواند به فرصتی برای بسته بندی و صادرات جهت ایجاد ارزش افزوده تبدیل شود.

بسته بندی محصولات علاوه بر مزایای بسیاری که برای تولید کننده، خرده فروش و مصرف کننده نهایی دارد، در سهولت استفاده، حمل و نقل آسان و انبار طولانی مدت محصول تأثیر بسیاری دارد در همین راستا و با توجه به کیفیت محصولات تولیدی، فعالیت در زمینه بسته بندی انواع و اقسام محصولات غذایی تولیدی مانند روغن گردو، مربای توت فرنگی، ترشی جات، آبمیوه آلو، خشکبار و... سودده خواهد بود. علاوه بر این، بسته بندی آلو، گردو، انار و توت فرنگی به منظور افزایش صادرات و سهولت در نقل و انتقال آنها پیشنهاد می شود. بسته بندی عسل نیز علاوه بر ایجاد شغل، می تواند  محرک خوبی برای افزایش تولید عسل و زنبورداری باشد.

فرآوری پوست دام و تولید محصولاتی مانند پارچه، نخ، چرم و ... کسب و کاری دارای سود است که در صورت ایجاد و یا توسعه می تواند بر روی مشاغل مرتبط با خود مانند صنایع دستی و تولید پوشاک تاثیر قابل توجهی داشته باشد. طبق بررسی های انجام شده میزان فعالیت در این حوزه در سطح مهدیشهر خیلی زیاد نبوده و توسعه یافته نیست؛ درصورتی که ظرفیت دامداری شهرستان و مزیت توسعه آن، دلیل خوبی برای انجام فعالیت در این حیطه به صورت جدی تری است.

با توجه به مزیت کار در زمینه دامداری در شهرستان مهدیشهر و به دلایلی که در دیگر بخش ها مورد اشاره قرار گرفت، بسته بندی گوشت می تواند از مشاغلی موفق در زمینه ارسال این محصولات به نقاظ مختلف کشور باشد. درصورتی که بسته بندی گوشت در کشتارگاه های شهرستان انجام نشود، می توان از این شغل (بسته بندی گوشت) به عنوان شغلی مستقل و پابدار نام برد. طیور نیز دقیقا همین وضعیت را دارند و می توان بر روی بسته بندی گوشتشان سرمایه گذاری کرد.

طبق بررسی های انجام شده، کشتارگاه‌های دام و مرغ در مهدیشهر وجود دارد. مزیت وجود کشتارگاه در شهرستانی مانند مهدیهشر که دامداری از اصلی ترین مزیت های کسب و کار در آن می باشد، این است که هزینه حمل و نقل دام به خارج از شهر و کشتار آن به میزان قابل ملاحظه ای کاهش می یابد. برای کار در این حوزه و ایجاد واحدی جدید، باید توان رقابت با واحدهای موجود و وجود تقاضا به دقت مورد بررسی قرار گیرد.

 

·صنایع غذایی

شهرستان مهدیشهر به دلیل داشتن اقلیم ویژه خود از شرایط و پتانسیل خوبی برای دامداری برخوردار است. عشایر ایل سنگسر، به تنهایی ۳۲ نوع فرآورده لبنی را از شیر تولید می کنند. آرشه نوعی فرآورده شیری می باشد که با تفت دادن پنیر به دست می آید. این محصول غذایی بسیار مقوی بوده و نگهداری از آن نیازی به یخچال ندارد. چیکو شکلاتی است که از ترکیب آب پنیر، شاهدانه و کنجد به دست می آید و با چای مصرف می شود. این دو محصول (چیکو و آرشه) از سوغاتی‌های پر طرفدار مهدیشهر محسوب می شوند و از کیفیت بالایی نیز برخوردار هستند. لازم به ذکر است که به تعدای از این فرآورده‌های لبنی نشان استاندارد اعطا شده است تا بتوان از ظرفیت تولید آنها در صنایع گردشگری و جذب توریست نیز به نحو احسن استفاده کرد.[2]

عشایر استان سمنان، ۵۳ درصد از گوشت قرمز تولیدی در سطح استان را تامین می‌کنند. عشایر شهرستان مهدی شهر و ایل سنگسر، طیف مشخصی از این عشایر هستند که جمعیت قابل توجهی از عشایر استان و حتی کشور را تشکیل می دهند؛ درضمن این ایل تا چند سال پیش دارای بیشترین تعداد راس دام سبک در سطح استان بود. عشایر مهدیشهر، سهم بزرگی از تولید گوشت و محصولات لبنی در سطح استان را در اختیار دارند و حمایت از این بخش می تواند باعث افزایش تولیدات دامی باکیفیت شود که این موضوع رونق اقتصادی را به دنبال دارد. با توجه به سطح تولیدات دامی و مزیت کار در این حیطه، می توان در زمینه تولید سوسیس و کالباس و به طورکلی فرآوری گوشت سرمایه گذاری خوبی انجام داد.

تولید لبنیات در سطح شهرستان و در کارگاه های تولیدی، عمدتاً به صورت سنتی انجام می شود؛ اما با توجه به کیفیت شیر تولیدی و مساعد بودن شرایط اقلیمی برای توسعه دامداری در مهدیشهر، ایجاد توسعه در این حوزه (تولید انواع لبنیات) و فرآوری شیر به مظور صادرات، می تواند رونق خوبی را ایجاد کند و پیشنهاد می شود.

آلو و زردآلوی تولیدی در شهرستان شهمیرزاد، یکی از باکیفیت ترین محصولات تولیدی در سطح استان است که به همین دلیل از بازار فروش خوبی برخوردار است. با انجام فعالیت در حوزه فرآوری آن علاوه بر ایجاد انگیزه مضاعف برای کشاورزان و افزایش صرفه اقتصادی، می توان اشتغال زیادی نیز در این حوزه ایجاد کرد. تولید محصولاتی مانند لواشک، آلوی خشک، شربت، آبمیوه، شهد و مربا می تواند سود خوبی را عاید افراد مشغول در این حوزه خصوصا کشاورزان کند.

انار نیز از دیگر محصولات با مزیت بالای رشد در منطقه مهدیشهر است. آب، رب، لواشک، شهد و مربا از مهمترین محصولاتی است که می توان از این میوه بهشتی و سودده تولید کرد. جوشانده پوست انار نیز برای برطرف کردن برخی بیماری های گوارشی و گلودرد مفید بوده و باعث می شود انار در زمره گیاهان دارویی نیز قرار گیرد.

محافظت از سیستم ایمنی بدن، تنظیم فشار و قند خون، حفاظت از استخوان ها، افزایش قدرت ذهن و هوش، کاهش کلسترول و چندین مورد دیگر از خواص گردو است. از این ماده مغزی و مفید، می توان چندین نوع محصول با ارزش افزوده بالا تولید کرد که مهمترین آنها شامل کره گردو، روغن گردو و خشکبار است. در ادامه باید به فرآوری انگور مانند تولید شیره، کشمش و... و مزیت کار در آن اشاره کرد.

توت فرنگی از اصلی ترین محصولات تولیدی در سطح شهرستان مهدیشهر است. مربا، شهد، کمپوت، آبمیوه و کنسانتره محصولاتی هستند که می تواند سود تولید و کشت توت فرنگی را به حداکثر میزان خود برساند و ارزش افزوده قابل ملاحظه ای را به آن اضافه کند.

فرآوری گیاهان دارویی مانند عرق گیری، خشک کردن و بسته بندی آنها علاوه بر ایجاد اشتغال، انگیزه خوبی برای توسعه کشت ایجاد خواهد کرد و سود افراد شاغل در این حوزه را به چندین برابر گذشته ارتقا خواهد داد.

با توجه به میزان نیاز و عمومیت استفاده از محصولاتی مانند آرد، نان، رشته های آشی، پلویی و شیرینی، کار در این حوزه برای رفع نیاز پیشنهاد می شود البته با توجه به میزان محدود کشت گندم، آرد از خارج از شهرستان وارد می شود. فرآوری محصولات گلخانه ای و صیفی جات مانند تولید رب گوجه فرنگی و یا خیارشور، به دلیل وجود بازار تقاضا و نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه کم پیشنهاد می شود.

 

·خدمات

در رابطه با جاذبه های طبیعی و گردشگری این شهرستان می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

روستای ملاده از توابع شهرستان مهدیشهر و در 55 کیلومتری شمال آن واقع شده است. آب ‌و‌ هوای آن در بهار و تابستان معتدل و در زمستان سرد و پربرف است.

منطقه نمونه گردشگری پرور واقع در 46 کیلومتری شمال شهرستان که در کوهپایه های البرز شرقی جای گرفته است. جنگلهاي زيباي اورَس (سرو كوهي)، مراتع سر سبز و جنگلهاي درختان پهن برگ به همراه تنوع بي نظير حيات وحش، عشایر و ییلاقات آنها از ویژگی های این منطقه حفاظت شده است.

منطقه رودبارک در شمال شهرستان مهدیشهر واقع شده و دارای پوشش گیاهی و جنگلی به مساحت  8060  کیلومتر می باشد. ابن جنگل که به جنگل رودبارک معروف است، در مسیر راه شهمیرزاد به فولاد محله و در84   کیلومتری شمال شرقی سمنان واقع شده است. این منطقه دارای تابستان های خنک و دلچسب در سایه درختان سر به فلک کشیده بلوط و راش و زمستان های برف گیر و سفیدپوش می باشد. همچنین به دلیل وجود گونه های گیاهی متعدد و همجواری با منطقه حفاظت شده پرور، دارای گونه های متفاوت و پراهمیت جانوری ازجمله کل، خرس قهوه ای، بز، کبک، قرقی، عقاب و کرکس است.

غار دربند مهدیشهر با 140 میلیون سال عمر، دومین غار آهكی بزرگ در ایران است که در ارتفاعات شمالی بین راه مهدیشهر – شهمیرزاد واقع شده است.

روستاي چاشم از توابع شهميرزاد، روستايي در پاي قله كوه نيزوا است. مهمترين جاذبه گردشگري اين منطقه، ارتفاعات زيبا و چشم نواز نيزوا، وجود امكان تفريح زمستاني در منطقه، چشمه روزيه و تپه هاي باستاني است.

توسعه خدمات گردشگری مانند ایجاد اقامتگاه های بومگردی و رستورانهای بومی به علت مساعد بودن شرایط آب و هوایی، غذاهای محلی متفاوت و متنوع و استقبال مسافرین می تواند در رونق اقتصادی منطقه تاثیر چشمگیری داشته باشد. همچنین به علت به وجود پتانسیل های مناطق عشایری، می توان در راستای معرفی این مناطق و توسعه صنعت گردشگری کشاورزی اقدامات جدی تری را انجام داد. توسعه گردشگری به عنوان یکی از هشت محور اصلی توسعه استان سمنان معرفی شده و گردشگری کشاورزی نیز یکی از شاخه‌های مهم آن در مهدیشهر محسوب می‌شود که در بلند مدت می تواند باعث کاهش میزان مهاجرت از این مناطق شود. باید اشاره شود که استفاده از ظرفیت های عشایری منطقه نیز می تواند گزینه جذابی برای کار در حوزه گردشگری عشایری در این منطقه و رونق صنعت گردشگری باشد.

در پایان باید اشاره کرد که در لیست مزیت سنجی به ارائه خدماتی مانند خدمات خودرو و تولید پوشاک (کارگاه خیاطی) به دلیل وجود بازار وسیع اشاره شده است.

 

·زراعت

استان سمنان يكي از استان هاي نمونه در كاشت گياهان دارويي در كشور به شمار مي رود. شهرستان مهدیشهر در دامنه جنوبی رشته کوه البرز واقع شده و در نتیجه اقلیم مرطوب و نیمه مرطوبی را در آن شاهد هستیم. عرصه‌های منابع طبیعی مهدیشهر با سطحی معادل ۱۹۵ هزار هکتار از منابع با ارزشی هستند که دارای پوشش گیاهی مناسبی از گیاهان دارویی می باشند و برای حفظ و احیاء این سرمایه‌های ملی و ارزشمند و افزایش بهره‌وری مراتع نیاز است اقداماتی مناسب در آن‌ها انجام شود. باریچه اصلی ترین نوع از گیاهان دارویی است که در سطح این شهرستان کشت و تولید می شود. اسپرس، سه کاله و فیستوکا نیز از دیگر گیاهان دارویی این منطقه هستند.[3] باید اشاره کرد تنها در يك منطقه روستايي شهميرزاد، بيش از پنج نوع گياه دارويي رويش مي كند.[4]

مساعد بودن شرایط منطقه جهت افزایش کشت، وجود بازار مصرف و افزایش تمایل به مصرف فرآورده های گیاهان دارویی در بین مردم از مهمترین مزیت های راهبردی برای پیشنهاد توسعه فعالیت در این حوزه است. ایجاد اشتغال و جلوگیری از مهاجرت از روستا به شهر نیز می تواند دلیل دیگری برای این موضوع باشد.

به دلیل مناسب نبودن شرایط اقلیمی و خاک زمین های کشاورزی، کار در زمینه زراعت دارای توجیه اقتصادی نبوده و در مهدیشهر رونق زیادی ندارد البته در لیست مزیت سنجی به کشت گندم و وجود مزارع ان اشاره شده است. درصورت وجود شرایط و برای رفع نیاز خود شهرستان به گندم و محصولاتی مانند نان، آرد و... ایجاد توسعه در این حوزه پیشنهاد می شود.

 

·طیور

چندین واحد برای پرورش مرغ در سطح شهر وجود دارد که به پرورش هر دو نوع مرغ تخم گذار و گوشتی مشغول هستند. با توجه به بافت جمعیتی (عشایری و روستایی) و سخت گیری های اخیر برای ایجاد واحدهای صنعتی مرغداری، به نظر نمی رسد برای ایجاد واحدهای جدید در این حوره مزیت زیادی وجود داشته باشد؛ ولی در صورت فراهم شدن شرایط مانند تامین بازار فروش و یا اخذ مجوزهای لازم، از فعالیت در این حوزه می توان سود خوبی کسب کرد. درضمن در لیست مزیت سنجی تاکید زیادی بر روی مرغ گوشتی شده است.

بلدرچین با آب و هوای بیشتر مناطق، از جمله مناطق مرکزی ایران سازگار است. این پرنده کوچک گوشت و تخمی سرشار از مواد مغذي دارد و همچنین مقاومت بالايي در برابر بيماري‌هاي طيور و عوامل محیطی دارد. بلدرچین در طول دوره پرورش نسبت به طیور صنعتی به مراقبت و هزینه های بهداشتی بسیار کمتری نیاز دارد. توسعه و سرمایه گذاری در این حیطه علاوه بر جلوگیری از مهاجرت روستاییان و ایجاد کسب و کار، سود خوبی را به دنبال دارد؛ زیرا در چند سال اخیر فرهنگ استفاده از گوشت هایی به استثنای مرغ در بین مردم رواج یافته است البته مجددا تاکید می شود که قبل از هر اقدامی، بازار فروش به دقت بررسی و تامین شود.

بوقلمون از دیگر انواع پرندگان خوراکی است که بهترین اقلیم آب و هوایی برای پرورشش، آب و هوای معتدل مناطق شمالی ایران است البته پرورش آن در دیگر مناطق نیز رواج دارد؛ در لیست مزیت سنجی به دلیل وجود پتانسیل در منطقه و وجود بازار، این کسب و کار دارای مزیت شمرده شده است.

 

·صنایع دستی

صنایع دستی ابزاری برای انعکاس و انتشار فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی در سراسر کشور است. شهرستان مهدیشهر ظرفیت‌های زیادی در بخش‌های مختلف برای جذب گردشگر و رونق صنعت گردشگری دارد و صنایع دستی به عنوان ابزاری برای ثبت خاطره در ذهن گردشگر نقش مهمی در تقویت صنعت گردشگری و جذب گردشگر دارد.

دست بافته‌های سنتی مانند رودوزی سنتی، قلمه زنی، زیور آلات سنتی، گلیچ بافی از صنایع دستی برجسته شهرستان است. جاجیم، سفال، قالی، عروسک و ابریشم بافی نیز از مشاغل خانگی هستند که در سطح شهرستان مهدیشهر انجام می شوند و در طی سالیان گذشته برای ایجاد آنها بعنوان مشاغل خانگی مجور صادر شده است. درجزین یکی از قطب‌های تولید گلیم و جاجیم در استان سمنان است. صنایع دستی روستای چاشم نیز ثبت ملی شده است.[5]

صنایع دستی به عنوان یک صنعت درآمدزا، دارای ارزش افزوده و راهکار تحقق اقتصاد مقاومتی باید بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد. با ایجاد توسعه در زمینه تولید صنایع دستی و تامین بازار فروش پایدار، می توان توسعه خوبی در این زمینه ایجاد نمود و اشتغال زایی قابل توجهی داشت البته به علت مسائل پیش آمده در زمینه صادرات و به صورت کلی بازار فروش این محصولات، قبل از هر سرمایه گذاری در این بخش باید این موارد به خوبی مورد بررسی قرار داد.

در لیست مزیت سنجی به مواردی همچون نساجی سنتی و ساخت مجسمه مسی به علت استقبال مردم و هنر مردان و زنان بومی در این حوزه ها اشاره شده است. دوزندگی لباس های محلی نیز به دلیل اینکه توسط مردم بومی استفاده می شود، مورد توجه قرار گرفته است.

 

·صنعت

سه ناحیه صنعتی فولاد محله در حدود 10 هكتار و غنچه انگوري در حدود 78 هكتار و گل رودبار در حدود 902 هكتار از مناطق ويژه و ارزشمند شهرستان مهديشهر براي سرمايه گذاري فعالان اقتصادي به شمار مي رود.

کارخانه کشت و صنعت شهمیرزاد، کارخانه آریا ترانسفورد، کارخانه غرب استیل و چندین واحد صنعتی دیگر در این نواحی صنعتی و سطح شهرستان درحال کار و فعالیت هستند. بیشتر این واحدها موفق بوده و به خارج از کشور نیز صادرات دارند. چندین کارخانه تولید قطعات خودرو نیز به علت نوسانات بازار و گرانی مواداولیه تعطیل شدند.

همانطور که در مقدمه اشاره شد، تعداد زیادی از افراد از دیگر شهرستانها خصوصاً استان مازندران برای کار به مهدیشهر می آیند. این مساله باعث شده است تا تمام افراد مشغول در این واحدها، بومی شهرستان نباشند؛ طبق بررسی های انجام شده پنجاه درصد افراد بومی و پنجاه درصد مابقی غیربومی هستند.

درصورت وجود مزیت و کار در حوزه مشاغلی که در قسمت های مختلف تحلیل به آنها اشاره شد، تولید گونی، سبد و کارتن می تواند در راستای بسته بندی محصولات موفق و دارای مزیت باشد. در لیست مزیت سنجی نیز به دلیل وجود بازار مناسب برای فروش و نیاز به سرمایه کم برای شروع، فعالیت در حوزه تولید ظروف یکبارمصرف دارای مزیت شمرده شده است.

 

·شیلات

با توجه به تحقیقات انجام شده و میزان آب شهرستان مهدیشهر، انجام فعالیت در حوزه شیلات نمی تواند توسعه زیاد پیدا کند؛ ولی باتوجه به نیاز و وجود تقاضا، درصورت تامین آب مورد نیاز پرورش ماهی خصوصا ماهیان سردآبی که با اقلیم منطقه سازگاری بیشتری دارند، می توان در این حیطه فعالیت کرد.

	کشاورزی					صنایع				خدمات
ردیف	دامداری	باغداری	زراعت	طیور	شیلات	صنایع تبدیلی و تکمیلی	صنایع دستی	صنایع غذایی	خدمات		صنعت
1	پرورش بز (1)	احداث باغ گردو (1)	کشت گیاهان دارویی (1)	پرورش مرغ گوشتی (1)	پرورش ماهیان سردآبی (1)	فرآوری پوست انار (1)	قالی بافی (1)	تولید سوسیس و کالباس (1)	ایجاد اقامتگاه بومگردی (1)		تولید گونی، کارتون و سبد (1)
2	پرورش گوسفند (1)	احداث باغ انار (1)	گندم (2)	پرورش مرغ تخم گذار (1)		فرآوری پوست گردو (1)	گلیم بافی (1)	فرآوری شیر (1)	ایجاد رستوران های بومی (1)		تولید ظروف یکبارمصرف (1)
3	زنبورداری (1)	کشت گلخانه ای صیفی جات و سبزیجات (1)		پرورش بلدرچین (2)		بسته بندی عسل (2)	رودوزی سنتی (2)	فرآوری آلو و زردآلو (2)	ارائه خدمات خودرو (2)
4	پرورش گاو (2)	احداث باغ انگور (1)		پرورش بوقلمون (2)		فرآوری پوست دام (2)	جاجیم بافی (2)	فرآوری انار (2)	تولید پوشاک (2)
5		احداث باغ آلو و زردآلو (2)				بسته بندی محصولات غذایی تولیدی (2)	قلمه زنی (2)	فرآوری گردو (2)
6		کشت توت فرنگی (2)				بسته بندی گوشت طیور (2)	گلیچ بافی (2)	فرآوری انگور (2)
7		احداث باغ سیب (3)				بسته بندی گوشت دام (2)	سفال سازی (2)	فرآوری توت فرنگی (2)
8		احداث باغ شلیل (3)				بسته بندی انار (3)	زیورآلات سنتی (2)	فرآوری محصولات گلخانه ای (2)
9		پرورش قارچ دکمه ای و صدفی (3)				بسته بندی آلو و زردآلو (3)	عروسک و ابریشم بافی (2)	فرآوری گیاهان دارویی (3)
10		احداث باغ گلابی (3)				ایجاد کشتارگاه دام (4)	نساجی سنتی (3)	فرآوری گندم (3)
11		کشت سبزیجات خوراکی (3)				ایجاد کشتارگاه طیور (4)	ساخت مجسمه های مسی (3)
12							دوزندگی لباس های محلی (3)

در انتهای تحلیل یک لیست مزیت‌سنجی 50 تایی در جدول زیر ارائه ‌شده ‌است. این جدول مشاغل فوق را در کنارهم نشان می‌دهد.

 

اولویت	شغل
1	پرورش گوسفند
2	پرورش بز
3	زنبورداری
4	پرورش مرغ گوشتی
5	پرورش مرغ تخم گذار
6	پرورش گاو
7	فرآوری گندم
8	نساجی سنتی
9	رودوزی سنتی
10	فرآوری پوست انار
11	فرآوری پوست گردو
12	فرآوری شیر
13	تولید سوسیس و کالباس
14	ایجاد اقامتگاه بومگردی
15	ایجاد رستوران های بومی
16	قالیچه بافی
17	فرآوری آلو و زردآلو
18	بسته بندی عسل
19	فرآوری پوست دام
20	تولید ظروف یکبار مصرف
21	تولید سبد، گونی وکارتن
22	دوزندگی لباس های محلی
23	پرورش بلدرچین
24	پرورش بوقلمون
25	ارائه خدمات خودرو
26	احداث باغات انار
27	احداث باغات گردو
28	احداث باغات انگور
29	احداث باغات زردآلو و آلو
30	کشت توت فرنگی
31	توسعه کشت گلخانه ای صیفی جات و سبزیجات
32	فرآوری گردو
33	فرآوری توت فرنگی
34	فرآوری انار
35	فرآوری محصولات گلخانه ای
36	کشت گیاهان دارویی
37	فرآوری گیاهان دارویی
38	بسته بندی میوه جات
39	گلیم بافی
40	قلمه زنی
41	فرآوری انگور
42	بسته بندی کشمش و دیگر فرآورده های انگور
43	گلیچ بافی
44	تولید سبزیجات خوراکی
45	پرورش ماهی سردآبی
46	پرورش قارچ صدفی و دکمه ای
47	بسته بندی گوشت دام ها و طیور
48	ایجاد کشتارگاه دام
49	ایجاد کشتارگاه طیور
50	ساخت مجسمه های مسی

این تحلیل با همکاری کمیته امداد امام خمینی(ره) تهیه شده است.