گرمسار

مزيت‌سنجي و اولويت‌بندي كسب‌وكارهاي موجود در هر شهرستان برمبناي يک روش تحقيق انجام مي‌شود. در اين روش تحقيق، يک شناسنامه براي هر شهرستان و يک شناسنامه براي هر كسب‌وكار تدوين مي‌شود. اين شناسنامه‌ها به عنوان ورودي به نرم‌افزار داده‌شده و خروجي نرم‌افزار هم‌پوشاني اين دو شناسنامه و تعيين مشاغل مزيت‌دار شهرستان است. اين اولويت‌بندي‌ها توسط كارشناسان و افرادخبره هر شهرستان بازبيني و اصلاح مي‌شوند. يكي از منابع تحليل همين ليست مزيت‌سنجي اصلاح‌شده‌است. يكي ديگر از منابع تحليل، مصاحبه با كارشناسان و متخصصين حوزه اشتغال هر شهرستان است. در هر شهرستان با حداقل 3 نفر از اين افراد مصاحبه انجام مي‌شود. اين مصاحبه‌ها پياده‌سازي و ارزيابي مي‌گردد. در صورت وجود تناقض و ابهام بين اين 3 مصاحبه و ليست مزيت‌سنجي، مصاحبه‌هاي تكميلي و حتي مصاحبه بيشتر هم صورت مي‌گيرد تا تيم تحليل به نتيجه نهايي مطلوب دست‌يابد. بنابراين خروجي هر شهرستان از تجميع مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي حاصل مي‌شود. در ادامه تحليل شهرستان گرمسار ارائه‌شده‌است.

 

تعیین کسب‌وکارهای مزیت‌دار شهرستان

همانطوريكه در قسمت مقدمه اشاره‌شده مبناي تحليل، مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي است. از بررسي اين دو منبع رسته‌هاي رايج و اولويت‌دار شهرستان تعيين شده‌است. مبناي اين اولويت‌بندي، فراواني و ميزان اشاره افراد كارشناس به كسب‌وكارهاي رايج در هر شهرستان و اولويتي كه اين مشاغل در ليست مزيت‌سنجي دارند، است. در هر رسته كسب‌وكارهاي رايج به ترتيب اولويت مشخص شده‌است. در تحليل به مشاغل موجود، مشاغل قابل توسعه و مشاغلي كه هنوز در شهرستان راه‌اندازي نشده و پتانسيل ايجاد آن‌ها در شهرستان وجوددارد، اشاره شده‌است. مزيت‌هاي شغلي به ترتيب اولويت در ادامه آورده شده‌است.

 

دامداری
باغداری
زراعت
خدمات
طیور
صنعت
صنایع غذایی
شیلات
صنایع دستی
صنایع تبدیلی و تکمیلی

 

· دامداری

دامداری یکی از مشاغل رایج در شهرستان گرمسار است. دامداری با یکی از مهم ترین نیازهای انسان، یعنی نیاز به منابع غذایی و خصوصا منابع پروتئینی مرتبط می‌باشد، که توجه به آن امری ضروری است. فعالیت در این حوزه شغلی و افزایش بهره وری در آن، می تواند از راهکارهای توسعه اقتصادی و عاملی برای توسعه صنایع غذایی، تبدیلی و تکمیلی محسوب شود.

در شهرستان گرمسار دام سبک و سنگین پرورش داده می‌شود که هردو دارای مزیت یکسانی هستند. در زمینه پرورش دام سبک، پرورش گوسفند و بز در شهرستان پیشنهاد می‌شود. عمده نژاد گوسفندان پرورشی در شهرستان شامل سنگسری و افشاری می‌شود. گوسفند سنگسری از نوع نژاد گوشتی و قابل پروار است که خاستگاه اصلی آن به شهرستان مهدیشهر (عشایر ایل سنگسر) برمی‌گردد. گوسفند افشاری یکی از نژادهای بسیار مهم گوسفند داشتی است که بومی استان زنجان است. مدیریت پرورشی بهینه این نژاد می تواند سودآوری واحد گوسفندداری را افزایش دهد. دلایل زیادی باعث شده است که امروزه گوسفندان نژاد افشاری جزء پر فروش ترین گوسفندان باشند. این نژاد به آب و هوای سرد عادت داشته و دارای جثه ای بزرگی است. گوسفند افشاری جزء گوسفندان سنگین ‌دنبه کشور محسوب می‌گردد. سرعت رشد بالا، تولید شیر خوب و پرچرب و بهترین گوشت قرمز (که باعث‌شده است که جزء گوسفندان دو منظوره گوشتی – شیری قرار بگیرد.)، بهبود کمی و کیفی پشم گوسفند، سازگاری و عادت پذیری با شرایط آب و هوایی مناطق سردسیر، قدرت راهپیمایی و کوه پیمایی خوب، توان چند قلو زایی، مقاومت در برابر امراض و انگل‌های منطقه و بالا بودن ضریب تبدیل و داشتن بازده اقتصادی مطلوب از جمله مزایای پرورش گوسفند افشاری است.

علاوه بر گوسفند، پرورش بز بومی نیز در شهرستان پیشنهاد می‌شود. پرورش بز بومی سمنانی به دلیل سازگاری خوب با شرایط محیطی مشکلی نخواهد داشت و قابل سرمایه گذاری است. طبق بررسی‌های انجام‌شده پرورش بز سانن نیز در شهرستان انجام می‌شود و قابلیت توسعه دارد. بز سانن یک نژاد شیری پرتولید است که نسبت به بزهای بومی، تولید شیر بسیار بیشتری دارد و می‌تواند بخشی از نیاز کشور به شیر و پروتئین حیوانی را تأمین نماید. نرخ تبدیل مواد خوراکی به شیر در بزهای سانن بالاتر می‌باشد که این امر موجب افزایش بازدهی بز سانن از خوراک مصرف شده توسط آن می‌شود. کسب و کار پرورش بز سانن موجب اشتغال‌زایی و رغبت بیشتر جوانان به امر دام‌پروری می‌شود. هر کیلوگرم شیر بز با قیمت بیشتری نسبت به شیر گاو فروخته می‌شود و در نقاط مختلف کشور طرفداران خاص خود را دارد.

در زمینه پرورش دام سنگین، بیشتر نژادهای هلشتاین و سمینتال در شهرستان وجود دارند که به دلیل بازدهی بالا، افزایش پرورش این دام‌ها قابل سرمایه‌گذاری است. گاو هلشتاین که به نام هولشتاین هم شناخته می شود جزء سنگین وزن ترین گاوهای شیری در جهان است. این نژاد که از نظر تولید شیر بهترین نژاد در میان گاوهای شیری است حدودا ۷۲۴۰ لیتر شیر در سال تولید می کند. درصد چربی این شیر 65/3 درصد  و درصد پروتئین آن ۳ درصد است. گاو سمینتال جزء بهترین گاو های شیری و گوشتی جهان است. افزایش وزن روزانه فوق‌العاده و گوساله دهی با فاصله 365 روز، مقاومت بالا نسبت به بیماریهای عفونی و متابولیکی، عمر مفید بالا، مدیریت آسان این نژاد و همچنین سازگاری بسیار خوب و قابل توجه با محیط پرورش همان چیزی است که یک دامدار برای بقاء و پیشرفت به آن نیاز دارد. یکی دیگر از مزایای پرورش گاو سمینتال، به صرفه بودن در شرایط اقتصادی فعلی است زیرا این گاو با دادن کمترین علوفه و کنسانتره، بیشترین میزان شیر و گوشت را می‌دهد. همچنین در راستای تأمین گوشت مورد نیاز منطقه و کشور، پرواربندی گوساله با هدف تولید گوشت مزیت دارد.

استان سمنان یکی از استان‌های مهم در زمینه پرورش شتر است. با توجه به اینکه بخش قابل‌توجهی از مساحت شهرستان گرمسار را مناطق خشک و بیابانی تشکیل می‌دهد، پرورش شتر اهمیت دوچندانی داشته و برخی از ویژگی‌های شتر، مانند: توانایی بالای تحمل کم‌آبی، تغذیه از علوفه‌های خشک و با ارزش غذائی پائین و گیاهان مرتعی و بیابانی، مقاومت بهتری در مقابل بیماری‌ها، هزینه‌های درمانی کم در مقایسه با سایر دام‌ها، متابولیسم پائین( به خاطر همین، نیاز غذائی کمی دارد.)، افزایش وزن روزانه مناسب و دوره پرواربندی کوتاه، این حیوان را از منظر اقتصادی جهت پرورش به‌صرفه می‌کند. همچنین برای پرورش آن به تأسیسات چندانی نیاز نیست. با در نظر گرفتن تولیدات سایر دام‌ها که به‌اندازه‌ای نیاز داخل کشور نیست، گوشت شتر به‌عنوان یک محصول جایگزین می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد.[1]

برای پرورش زنبور عسل نیز شرایط خوبی در شهرستان فراهم است. استقرار زنبورستان ها در مناطق كوهپايه اي ، علاوه بر توليد عسل با خواص دارويي و مرغوبيت بالا، تاثير بسزايي بر گسترش گياهان دارويي و تثبيت خاك دارد. علاوه بر تولید عسل می‌توان سایر محصولات همانند موم، بره موم، گرده و... را نیز تولید نمود و از فروش آن سود خوبی را به دست آورد.

 

· باغداری

شهرستان گرمسار ظرفیت های بسیارخوبی برای احداث باغات پسته دارد وتولید این محصول در منطقه توجیهی اقتصادی دارد. اصولا درخت پسته از ۷ تا ۹ سال پس از کاشت نهال و پیوند، شروع به دادن محصول می‌نماید. کسانی که قصد احداث باغ پسته را دارند برای داشتن سود اقتصادی باید کمی صبور باشند. بهترین خاک برای کاشت درخت پسته، خاک رسی یا شنی است. کیفیت آب مصرفی برای آبیاری درخت پسته به گونه ای است که در کاشت سایر محصولات کشاورزی با آن آب غیر ممکن یا غیر اقتصادی است. آگاهی از اقلیم و آب و هوای مناسب برای درخت پسته یک امر حیاتی قبل از احداث باغ است. شرایط مناسب آب و هوایی برای کاشت نهال پسته اقلیم گرم و خشک در تابستان (گرمای سوزان نباشد) و زمستان سرد و معتدل است. انتخاب پایه مناسب نکته دیگری است که لازم است درنظر گرفته شود. یک پایه پسته قوی و ایده آل باید نسبت به بیماری های مختلف مقاوم و دارای رشد بالایی باشد، همچنین مقاومت و سازگاری زیادی در برابر کم آبی و شوری داشته باشد. محصول پسته به لحاظ اهمیتی که اندام های مختلف گونه های متعدد درختان پسته از نظر خوراکی و صنعتی دارد همواره حائز اهمیت فراوانی است و انسان از میوه، پوست، هسته، برگ، ساقه و حتی صمغ آن نیز استفاده می‌کند.

با توجه به اقلیم شهرستان، کشت زیتون بسیار مناسب است و پیشنهاد می‌شود. طبق بررسی های انجام شده زیتون تولیدی مناطق گرمسیری دارای روغن بیشتری است که می تواند باعث مرغوبیت آن گردد. زیتون به موجب مقاومت به کم‌آبی، سازگاری با خاک‌های فقیر و کم بازده و تولید محصول ارزشمند، از نظر اقتصادی حائز اهمیت می‌باشد و به محصول ثروتمند خاک‌های فقیر مشهور است. زیتون به دلیل استقامت و طول عمر و سازش با محیط‌های مختلف به دیگر درختان برتری دارد تا جایی که علاوه بر کشت در باغات و اراضی کشاورزی در توسعه فضای سبز شهری نیز از این درخت استفاده می‌شود. زیتون علاوه بر خواص درمانی، دارای مزیت‌های اقتصادی ارزشمندی از جمله تولید روغن، کنسرو زیتون، کمک به معیشت کشاورزان با زیر کشت بردن اراضی کم بازده فقیر و شور، اشتغال‌زایی (جذب قابل‌ملاحظه‌ای از جمعیت جویای کار) و جلوگیری از مهاجرت است.

سنجد از دیگر محصولات باغی است که قابلیت تولید در شهرستان گرمسار را دارد. سنجد در آب و هوای معتدل کشت می شود و در صنایع دارویی، غذایی، عطرسازی و چوب کاربرد دارد. البته درخت سنجد، درختی مقاوم در برابر سرمازدگی، کم آبی، آفت و بیماری هاست. با توجه به سازگاری اقلیم شهرستان با کاشت این محصول و وجود مصارف متعددی که در رابطه با این محصول وجود دارد(مصرف به صورت تازه و یا پودرشده)، احداث باغ های بیشتر در این زمینه پیشنهاد می شود.

گونه های مختلف آلوئه ورا گیاهانی مقاوم به گرما، خشکی، بیماری‌ها، آفات و حتی شوری هستند. علت مقاومت زیاد آن ها ساختار مرفولوژیکی این گیاه است و بذر آن ها نیز در شرایط اقلیمی مناسب و در دمای 21درجه سانتی گراد سبز می شوند. البته این گیاهان به سرما بسیار حساس هستند به طوریکه در دمای زیر 10درجه سانتی گراد رشد آن ها متوقف می شود. آلوئه ورا به رطوبت بالا، آب ایستایی و آبیاری زیاد حساس است. از این رو آبیاری گیاهان باید زمانی انجام شود که خاک آن ها کاملا خشک باشد. چنانچه این گیاه در مناطق گرم و خشک کاشته شود باید تحت آبیاری به موقع قرار بگیرد. آلوئه ورا را در هر نوع خاکی می توان کاشت ولی خاک های سبک که از زهکشی مناسبی برخوردار باشند برای کاشت این گیاه توصیه می شود. بازار و جایگاه آلوئه ورا در کشور جدید می‌باشد و آن چنان که باید جایگاه خود را پیدا نکرده اما این گیاه از اندک گیاهان دارویی است که علاوه بر مصرف دارویی در حوزه های آرایشی (مایع، ژل، کرم، لوسیون) و تغذیه ای (عصاره و نوشیدنی) نیز کاربرد دارد. باتوجه به مزایایی که برای تولید این محصول وجود دارد، افزایش فعالیت در این زمینه قابل سرمایه‌گذاری است.

گياهان براي داشتن رشد مطلوب نياز به شرايط خاصي از نظر شدت نور، دماي روزانه، دماي‌شبانه، ميزان رطوبت نسبي هوا و رطوبت خاک دارند. براي توليد و پرورش تجاري گياهان با کيفيت بالا و در تمام طول سال بايد شرايط محيطي مطلوب مهیا شده و عوامل خسارت زا نظير آفات و بیماری ها، باد، طوفان هاي ويرانگر، سرما و يخبندان و ...کنترل شوند. گلخانه محیطی است که به راحتی می توان در داخل آن شرایط محیطی را تحت کنترل درآورد و به سمت رشد مطلوب گیاه سوق داد. گلخانه‌ها که از نظر اندازه متغیرند گیاهان را از سرمای بیش از حد زمستان یا گرمای بیش از حد تابستان حفظ می‌کنند. کشاورزی در گلخانه ها نسبت به کشاورزی در فضای آزاد و در زمین های کشاورزی دارای دردسر و مشکلات کمتری است، به علاوه بازه ی زمانی برای به ثمر نشستن و برداشت محصولات نیز نسبت به کشاورزی سنتی، کوتاه تر است. تولید گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای و خیار در گلخانه می تواند سوددهی خوبی برای سرمایه گذار داشته باشد. از طرفی نیز نزدیکی شهرستان گرمسار به پایتخت و دسترسی به راه های ارتباطی متفاوت می تواند امر فروش و عرضه محصولات گلخانه ای را تا حد زیادی سهولت بخشیده و موجب افزایش تولیدات گردد.

یکی دیگر از مشاغل پیشنهادی در حوزه باغداری تولید نشاء در محیط گلخانه است. تولید نشاء گیاهان زراعی در محیط گلخانه، کسب‌وکار پرسود و اشتغال‌زایی است که موجب کاهش مصرف آب و نهاده‌ها و همچنین کاهش هزینه‌های بالای تولید خواهد شد. با شرایط امروز منطقه، تغییر کشت از فضای باز به گلخانه ضروری بوده و با توجه به گسترش گلخانه‌ها نیاز به بذر و نشاء مرغوب نیز بالاتر می‌رود. با توجه به افزایش هزینه‌های تولید ازجمله افزایش قیمت بذر و محدودیت نهاده‌های تولید، استفاده از نشاء به‌جای کشت مستقیم بذر، ضروری به نظر می‌رسد. کاشت نشاء به دلایل زیر از مزیت‌ و جذابیت‌های اقتصادی بیشتر در مقایسه با کاشت بذر برخوردار است. این دلایل عبارت‌اند از: افزایش دوره برداشت به‌ویژه در مناطق سردسیر، تراکم مناسب بوته، افزایش عملکرد محصول پاییزه، کاهش مصرف آب تا 40 %، حداقل توقف رشد در مرحله انتقال، کاهش هزینه بذر، کاهش هزینه‌های جاری، یکنواختی رشد، محافظت محصول در برابر تگرگ و سرمازدگی و مبارزه مؤثر با بیماری، آفات و علف‌های هرز. از جذابیت‌های مالی کشت گلخانه‌ای نشاء، می‌توان به افزایش تعداد برداشت‌ها در سال، افزایش برداشت محصول نسبت به سطح زیر کشت، تعیین زمان بهره‌برداری محصول و کاهش تعداد کارگران اشاره کرد.

نیاز آبی بسیار کم و سازگاری با محیط و استقامت در برابر گرما و خشک‌سالی از ویژگی‌های بارز گیاه انجیر محسوب می‌شود. ازآنجاکه باغ‌های انجیر معمولاً در دامنه‌های شیب‌دار احداث می‌گردند، احداث چنین باغ‌هایی علاوه بر ایجاد اشتغال، پوشش گیاهی مناسب برای منطقه و بیابان‌زدایی می‌تواند به حفظ کنترل سیلاب، جلوگیری از فرسایش خاک و استفاده بهینه از آب باران کمک کند. همچنین انجیر به عنوان میوه ای با خواص بسیار زیاد علاوه بر تازه خوری، برای تولید میوه خشک نیز مورد استفاده قرار می گیرد و ارزش افزوده بالایی برای تولید کننده ایجاد می کند. بهترين انجيرهاي شهرستان گرمسار در مناطق ناروهه وبنكوه، داورآباد وهشت آباد وسوداغلان بدست مي‌آيد و این مناطق برای احداث باغ انجیر در اولویت قرار دارند.

محصول انار در تمام شهرستان های استان سمنان کشت می شود اما مناطق جزین، گرمسار و ایوانکی با کیفیت ترین و اقتصادی ترین باغ های انار استان را دارند. باتوجه به تولید محصولات باکیفیت در شهرستان و فراهم بودن بازار مصرف به صورت تازه و فراوری‌شده، افزایش تعداد باغات انار قابل سرمایه‌گذاری است.

در زمینه تولید گوجه سبز نیز شهرستان گرمسار موفق بوده و افراد می توانند نسبت به احداث باغاتی در این زمینه اقدام نمایند.

 

· زراعت

بخش زراعت در روند رشد و توسعه اقتصادی نقش‎های متعددی بر عهده دارد که از جمله مهم‎ترین آن‎ها می‎توان تامین مواد خام و اولیه مورد نیاز صنایع بالادستی، تامین نهاده‎هایی مانند نیروی کار، مصرف تولیدات سایر بخش‏های صنعتی از قبیل کودها و سموم شیمیایی و ماشین‌آلات کشاورزی، ارزآوری برای کشور و تامین مالی سایر بخش‎های زیربنایی را نام برد.

زیره سبز با کمترین نیاز آبی یکی از مهمترین انواع گیاه دارویی محسوب می‌شود که به سبب اهمیت، خواص دارویی و درمانی و نقش آن در ارزآوری، به عنوان طلای سبز شناخته شده است. با کشت این گیاه در مناطقی که با محدودیت آب مواجه هستند، می‌توان به منظور افزایش بهره وری آب و توسعه پایدار بخش کشاورزی گام مؤثری برداشت. زیره گیاهی است که در برابر آفات مقاوم بوده و نیاز اندک به آب، دوره رشد کوتاه، خواص دارویی و درمانی و ایجاد تعادل زمانی فعالیت کشاورزان و ماشین‌آلات کشاورزی از مهمترین عوامل رغبت کشاورزان به کشت این محصول است. باتوجه به مزایای مطرح شد، تولید زیره در شهرستان پیشنهاد می‌شود.

زعفران از جمله محصولاتی است که کشاورزان گرمساری استقبال خوبی از آن داشته‌اند. باتوجه به نیاز آبی کم، مقاومت در برابر سرما و وجود بازار فروش مطمئن، افزایش سطح زیر کشت زعفران قابل سرمایه‌گذاری است.

گیاه کینوآ از طرف سازمان خوار و بار جهانی به عنوان یک استراتژی برای امنیت غذایی دنیا معرفی شده است. درواقع گیاه کینوا یک گیاه شبه غله است که می تواند راه حل مناسبی برای مشکل کمبود غله باشد. تغییر آب و هوا به سمت گرم و خشک و شورشدن تدریجی خاک از سویی و تحمل گیاه کینوا در مقابل شوری، خشکی و یخ زدگی از سوی دیگر، بیانگر آن است که می توان از کینوا به عنوان گیاهی مناسب برای رسیدن به کشاورزی پایدار، تغذیه مناسب و تولید صنعتی استفاده کرد. دانه های این گیاه سرشار از پروتئین و یک جایگزین عالی برای برنج محسوب می شود. این غله ی کامل باعث ایجاد سیری طولانی مدت می شود. این گیاه به رشد در شرایط سخت مشهور است به همین دلیل یکی از بهترین گزینه ها برای بیابان زدایی محسوب می شود. باتوجه به مطالب گفته شده، کشت این گیاه پیشنهاد می‌شود.

از دیگر مزیت هایی که در بخش زراعت در شهرستان گرمسار قابلیت اجرا دارند، کشت گیاهان دارویی است. این شهرستان به دلیل شرایط آب و هوایی و اقلیم های متفاوت، ذخایری غنی از گیاهان دارویی دارد که می‌تواند منبع درآمدی مطمئن و پایدار باشد. تقاضای مصرف گیاهان دارویی به علت روی گردانی از داروهای شیمیایی و یا حتی استفاده برخی از این محصولات در تولیدات کارخانه‌های بزرگ دارویی همواره رو به افزایش است. گیاهان دارویی گونه‌ها و مصارف مختلفی دارند. از این گیاهان نه تنها برای درمان بیماری‌ها بلکه در صنایع کنسروسازی، نوشابه سازی، ‌عطر سازی و غذایی نیز استفاده می‌شود.

کشت کلزا و کنجد نیز در شهرستان جواب داده و افزایش تولید آن‌ها مزیت دارد. کاشت کنجد به دلیل سازگاری محیطی، بازدهی بالا، مفید بودن برای خاک، نیاز به سرمایه اولیه کم و بازاریابی آسان، گزینه شغلی مناسبی است. کنجد از آن دسته گیاهانی محسوب می شود که با هر بار کشت و پرورش، محصول و بار قابل توجهی را به ارمغان می آورد. یکی دیگر از مزایای کاشت کنجد، صرفه جویی در منابع آب است. این گیاه قادر است تا با جذب رطوبت باقیمانده در خاک رشد کند. همین امر موجب سازگاری کنجد با آب و هوای گرم می شود. ریشه های کنجد در بهبود ساختمان خاک و افزایش نفوذ پذیری آن نقش موثری داشته و به عنوان یکی از گیاهان مناسب برای تناوب‌های زراعی در نظر گرفته می شود. همچنین در بعضی از مناطق این گیاه به عنوان کود سبز کاشته می شود. کنجد در روغن کشی (کنجد و ارده)، نانوایی و آجیل فروشی ها، تهیه عطرها، به عنوان حلال در داروسازی و... مورد استفاده قرار می‌گیرد. صادرات ارزش افزوده و فرآوری های کنجد، می تواند هدف تولید انبوه کشاورزان باشد. از همین رو نگرانی ها برای بازاریابی این محصول نسبت به سایر محصولات کاهش پیدا می کند. عمده مشکل کنجدکاران عدم وجود ماشین‌آلات کاشت و برداشت دانه های روغنی است که درصورت تامین این ماشین آلات، تولید کمی وکیفی محصول درسطح منطقه می‌تواند از رشد قابل توجهی برخوردار شود.

کشت کلزا باعث از بین رفتن چرخه زندگی آفات، بیماری ها و علف های هرز گردیده و با کاهش جمعیت آنها موجب صرفه جویی در مصرف سموم و کاهش آلودگی های زیست محیطی می گردد. با توجه به آنکه زمان کشت کلزا در فصل پاییز است، نیاز گیاه به آب کم می‌باشد و با استفاده از نزولات جوی می توان به کشت آن اقدام نمود. کلزا با تولید مقادیر قابل توجهی علوفه می تواند در تغذیه دام های منطقه نقش موثری داشته باشد. همچنین برگردان بقای کلزا به خاک باعث افزایش حاصلخیزی خاک و بهبود ساختمان خاک خواهد شد. کشت کلزا به عنوان یک دانه روغنی بسیار مهم در تولید محصولات حوزه صنایع غذایی و یا تولید انواع نهاده‌های خوراکی دام و طیور متداول است. روغن کلزا ازجمله مشتقات این گیاه است که امروزه به دلیل سالم بودن و داشتن کمترین کلسترول و اسیدهای چرب اشباع ‌شده مورد استقبال قرارگرفته است. تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهد که دانه کلزا 40-30 درصد روغن و کنجاله‌اش50-40 درصد پروتئین دارد.

 

· خدمات

گرمسار به دلیل موقعیت قرارگیری در مسیر زائران حرم امام رضا (ع) و همچنین برخورداری از اماکن تفریحی زیاد از جمله معادن نمک، کویر زیبا، پارک‌ها و کاروانسراها، روستاهای دیدنی مانند روستای رامه، آبشار نمک و... همواره مورد استقبال گردشگران و مسافران زیادی قرار گرفته است. باتوجه به حجم ورود مسافران به شهرستان نیاز است در حوزه استقبال و اسکان مسافران به صورت جدی‌تر کار شود. راه‌اندازی اقامتگاه بومگردی و احداث رستوران‌های سنتی با الگوی بومی از جمله کسب‌وکارهایی است که همواره با استقبال گردشگران و ساکنین شهرستان همراه است و سود خوبی به دنبال دارد.

 

· طیور

پرورش طیور یکی از مشاغل سخت و پرکاری است که به دلیل نیاز جامعه به منابع غذایی، از اهمیت بالایی برخوردار بوده و سود سرشاری دارد. شهرستان گرمسار ظرفیت بسیارخوبی برای پرورش مرغ گوشتی دارد. توسعه واحدهای پرورش مرغ گوشتی می تواند زمینه صادرات بیشتر به استان های دیگر را فراهم کند. گوشت مرغ به سبب مزیت‌های فراوانی که دارد به عنوان منابع تامین پروتئین می تواند مطرح و نیاز عمومی منطقه و کشور را در این زمینه مرتفع نماید. ارزش غذایی بالای گوشت طیور، کم بودن افت پس از کشتار، سالم وبهداشتی بودن گوشت طیور، قابلیت هضم و جذب بالا، سرعت رشد سریع، صرفه جویی در جایگاه و زمین و برگشت سریع سرمایه از فواید پرورش مرغ گوشتی است.

مرغ بومی از دیگر طیوری است که به دلیل مزیت‌های فراوان، قابلیت پرورش در سطح شهرستان را دارد. پرورش مرغ محلی نسبت به مرغ صنعتی تلفات کمتری دارد. مرغ بومی نسبت به بیماری‌ها، گرما و سرما مقاوت بیشتری دارد و این امر باعث سود دهی بیشتر  می شود. هرچند تلفات در مرغداری ها اجتناب ناپذیر است اما در صورت رعایت بهداشت و واکسیناسیون می توان مرگ و میر مرغ ها را به حداقل رساند. اگر در پرورش مرغ بومی یا همان مرغ محلی از تجهیزات مدرن استفاده شود، سود بیشتری نصیب پرورش دهنده می شود. اما با خلاقیت می توان تجهیزات پرورش شامل :آبخوری ، دان خوری ، لانه تخم گذاری و…را با وسایل ساده ساخت. درواقع با کمترین تجهیزات می توان به پرورش مرغ بومی پرداخت.

طبق بررسی‌های انجام‌شده پرورش شترمرغ نیز با شرایط شهرستان سازگاری دارد و افزایش تولید آن قابل سرمایه‌گذاری است. شترمرغ در گروه پرندگان طبقه بندی شده و گوشت آن جزء گوشت‌های قرمز محسوب می‌شود که نسبت به دیگر گوشت‌های قرمز کم چرب‌تر و سالم‌تر است به طوری که ۹۰ درصد آن قابلیت هضم داشته و بعد از گوشت ماهی در رتبه دوم قرار دارد. پوست این پرنده از بهترین نوع چرم بوده، مقاومتش3 برابر چرم گاو است، ظرافت خاصی دارد و در تولید کیف و کفش با قیمت بالا به کار می رود. علاوه بر آن، از پر و تخم شترمرغ، ناخن و قرنیه چشم آن برای مصارف صنعتی، دارویی، زینتی و نیز تولید نخ بخیه استفاده می شود. همچنین با استفاده از پوکه تخم این پرنده در زمینه صنایع دستی و خلق آثار هنری، می توان اشتغال زایی کرد.

پرورش بلدرچین از دیگر مشاغل پیشنهادی در گرمسار است. یکی از نکاتی که منجر به افزایش تولید و سوددهی بیشتر در زمینه پرورش بلدرچین می‌شود، کامل بودن زنجیره تولید، یعنی وجود محل تامین خوراک مورد نیازجوجه ها، مولدها، پرورش، کشتارگاه و بسته بندی می‌باشد. در استان سمنان مجموعه‌هایی وجود دارند که فعالیت‌های این زنجیره را به طور کامل انجام می‌دهند. باتوجه به وجود چنین مجموعه‌هایی در سطح استان و سازگاری شهرستان با پرورش بلدرچین، افزایش فعالیت در این زمینه مزیت دارد.

 

· صنعت

صنعت از جمله حوزه‌هایی است که کم‌وبیش در داخل شهرستان گرمسار به آن توجه شده‌است. طبق بررسی‌های انجام‌شده ظرفیت بسیارخوبی برای احداث واحدهای صنعتی دیگر وجود دارد.

گرمسار شهرستانی است که در منطقه کویری واقع شده و بیشتر روهای آن آفتابی است. یکی از مشاغلی که می‌توان برای این شهرستان پیشنهاد داد تولید برق از انرژی خورشید می‌باشد. در این طرح با استفاده از پنل‌های خورشیدی، انرژی خورشید به الکتریسیته یا همان برق تبدیل می‌شود. کاهش بارش در سال‌های اخیر و کمبود آب پشت سدها برای تولید برق، افزایش جمعیت و ساخت ‌وساز و در دسترس بودن نور خورشید بدون پرداخت هزینه‌ای، سبب شده دولت اجازه اجرا و حمایت از طرح احداث نیروگاه خورشیدی را در خانه ها، کارخانه ها و... بدهد. بنابراین فعالیت در این زمینه قابل سرمایه‌گذاری است.

تولید کفش ایمنی یکی دیگر از مشاغل پیشنهادی در حوزه صنعت است. به دلیل رونق مشاغل صنعتی در شهرستان و نیاز کارکنان به کفش ایمنی، تولید این محصول با سود همراه خواهد بود. برای راه این اندازی کسب و کار، گرفتن پروانه بهره برداری، مجوز بهداشت و مجوز سازمان صنعت و معدن از ضروریات کار است و در صورت بازاریابی مناسب، این محصول مزیت بالایی برای منطقه دارد.

پیشرفت علم و تکنولوژی باعث ابداع روش‌های نوینی در ساخت و طراحی کالاهای مختلف شده است. انسان روزانه در تلاش است تا با ساخت وسایل و تجهیزات جدید، زندگی سالم و راحتی را برای خود به وجود آورد. ازاین‌رو بسیاری از کالا و تجهیزات، در طول تاریخ، به دلیل جایگزینی با انواع پیشرفته آن‌ها، کنار گذاشته شدند. وسایل آموزشی همچون تخته سیاه‌ها نیز از این قاعده مستثنا نبوده و امروزه تجهیزات جدیدتری درحال جایگزین شدن با آن‌ها هستند. از این تجهیزات می‌توان به انواع بردها، همچون وایت برد، گرین برد، بردهای شیشه‌ای و ... اشاره نمود. تولید وایت برد وابستگی زیاد به عواملی مانند نوع اقلیم نداشته و ازاین‌رو امکان راه‌اندازی مراکز تولید آن، در بسیاری از مناطق کشور وجود دارد. با راه‌اندازی یک کارگاه تولید وایت برد، زمینه لازم برای اشتغال افراد مهیا شده و محلی برای مصرف مواد اولیه تولید داخل، همچون شیشه و یونولیت فراهم می‌شود. تولید وایت برد در ابعاد و رنگ‌های مختلف با کاربردهای متفاوت در داخل کشور، نیاز کشور به این وسیله آموزشی را تأمین کرده و مانع واردات آن از کشورهای خارجی و درنتیجه جلوگیری از خروج ارز داخلی می‌شود. از طرفی توسعه صادرات انواع بردها به کشورهای مختلف جهان و مخصوصاً کشورهای همسایه، ضمن ارزآوری، باعث رونق اقتصاد و کاهش بیکاری در کشور خواهد شد. با توجه به کمبود منابع چوبی در کشور و درنتیجه کمبود و گرانی کاغذ، استفاده از ابزارهایی همچون وایت برد، برای انجام تمرین و آموزش به‌جای کاغذ در منزل، محل کار و آموزش، می‌تواند کمکی برای کاهش استفاده از کاغذ نیز باشد. کاهش استفاده از کاغذ، تبدیل چوب به کاغذ را نیز کاهش داده و بدین طریق، کمکی به حفظ جنگل‌های طبیعی کشور خواهد کرد[2].

در حال حاضر واحدهای صنعتی که در شهرستان گرمسار فعالیت می کنند عبارتند از: کارخانه های فرآوری نمک، فرآوری گچ، کارخانه مهربان الیاف، تولید کاغذ نیل، واحدهای تولید دستمال کاغذی، تولید داروهای دامی، مواد شوینده هوم کر، تولید المنت های صنعتی، کارخانه‌های لبنیات، تولید قطعات خودرو، محصولات شیرین نوین، تولید نایلون استخری، کارتن سازی، پایا پلیمر دانا، زرین تازن، مروارید ارسباران، پتاس آسیا، شرکت بین المللی محصولات پارس، داتیس، مواد شوینده بانو، پرژک، پور اومو، خط تولید خودرو، تولید باتری خودرو، روغن ماشین، کارخانه آرد[3] و ...

 

· صنایع غذایی

راه‌اندازی کسب و کار فراوری محصولات کشاورزی مهم ترین روش برای ایجاد اشتغال و عاملی مهم در توسعه پایدار امنیت غذایی محسوب می‌شود که کاهش هدررفت محصولات کشاورزی و ایجاد ارزش افزوده از منابع را تا حد امکان ممکن می‌کند.

به دلیل رونق دامداری و تولید گوشت به میزان مناسب در شهرستان، فراوری گوشت مزیت دارد. تولید محصولات مشتقی از گوشت‌های فرآوری شده، در هر زمانی سوددهی دارد و از شغل‌های آزاد پردرآمد محسوب می‌شود. در بین فراورده های عمل آوری شده از گوشت، سوسیس و کالباس به دلیل آماده سازی سریع و همچنین طعم و مزه مطلوب، مصرف بیشتری دارد. برای حفظ این جایگاه و افزایش تقاضای این محصولات، علاوه بر انتخاب روش های مناسب تولید و فراوری، باید به نوع و شکل بسته بندی آنها نیز توجه نمود. نزدیکی شهرستان گرمسار به پایتخت اهمیت راه‌اندازی این کسب‌وکار را دوچندان می‌کند.

توسعه صنعت فرآوری محصولات جانبی انار، می تواند به توسعه اقتصادی و اشتغال زایی شهرستان گرمسار کمک کند. در منطقه، انار را فقط برای خوراکی به خریدار با قیمت پایین می فروشند که سودی برای کشاورز ندارد در حالی که با توسعه و ایجاد صنعت فرآوری انار، می توان رب انار، سرکه انار، ژله انار تولید و همچنین در صنعت رنگرزی از آن استفاده کرد.

در این شهرستان انجیر خوب و مرغوبی تولید می‌شود؛ اما چون ماندگاری میوه انجیر بسیار کم است و صنایع تبدیلی مناسبی ندارد، صرف نظر از این که این میوه به صورت تازه خوری مصرف می‌شود و به استان های اطراف صادر می‌گردد، سالانه بخشی از آن به ضایعات تبدیل می‌شود. با این وجود ایجاد صنایع فراوری آن سود خوبی را برای باغدار و سرمایه گذار خواهد داشت. بهره‌گیری از خواص فراوان انجیر بیشتر از طریق مصرف انجیر خشک و پس از آن میوه تازه مرسوم است. این در حالی است که میوه انجیر را به‌صورت فرآورده‌های مختلف نیز می‌توان مصرف کرد. اولین فراورده انجیر که تهیه و مصرف آن برای همه لازم است، نوشیدنی آب انجیر و شیره انجیر است. فرآورده‌های دیگر قابل ذکر شامل شربت انجیر (متفاوت با آب‌انجیر)، مسقطی انجیر، مربای انجیر و مارمالاد آن، ترشی، کمپوت، سوپ و پوره انجیر هستند که هر کدام از این فرآورده‌ها روش تهیه خاص خود را دارند.

 

· شیلات

یکی از مشاغل رایج در حوزه شیلات در استان سمنان و همچنین شهرستان گرمسار پرورش ماهیان گرمابی است. پرورش این نوع ماهی با توجه به شرایط آب‌وهوایی و موقعیت شهرستان در شهرستان پیشنهاد می‌شود؛ اما نکته‌ای که باید در این زمینه در نظر گرفته‌شود این است که با توجه به محدودیت منابع آبی در شهرستان باید نسبت به مدیریت آن توجه ویژه‌ای داست.

شاید سال‌ها قبل نگهداری ماهیان زینتی، موضوع چندان شایعی نبود و تنها عده‌ی معدودی در خانه‌های خود، آكواريوم  و ماهی زینتی نگهداری می‌کردند؛ اما در سال‌های اخیر، با توجه به رواج آپارتمان‌نشینی و دور افتادن انسان از طبیعت، شرایط به‌گونه‌ای رقم خورده است که بازار ماهیان زینتی رونق گرفته و زمینه‌ساز ایجاد مشاغل مختلف شده است. به‌طوری‌که امروزه در بسیاری از شهرها، چندین مغازه به خرید و فروش این آبزیان مشغول هستند. پرورش ماهیان زینتی نیاز به آب کمی دارد و می‌توان از آب‌های شهری برای تولید آنها استفاده کرد؛ بنابراین فعالیت در این زمینه قابل سرمایه‌گذاری است.

تولید ماهی تیلاپیا از دیگر مشاغل پیشنهادی در شهرستان گرمسار است. از اهداف توسعه تکثیر و پرورش ماهی تیلاپیا، افزایش تولید داخلی، خودکفایی، توسعه پایدار و ایجاد اشتغال می‌باشد. با توجه به ویژگی‌های برتر ماهی تیلاپیا ازجمله رژیم غذایی مناسب (که غالباً گیاهخوار، پوده‌خوار و پلانکتون خوار است)، سازگاری خیلی بالا با اکوسیستم‌های مختلف و مقاومت بالا در برابر بیماری‌ها، می‌تواند به‌عنوان گونه‌ای توجیه‌پذیر، برای ایجاد اشتغال محسوب شود. تراکم‌پذیری و دوره زمانی کم برای پرورش ماهی تیلاپیا از دیگر مزیت‌های اقتصادی این‌گونه است. در حال حاضر پرورش این ماهی، بیشتر برای کاهش واردات آن است که در صورت افزایش تولید و خودکفایی می توان روی صادرات آن نیز حساب کرد. برای پرورش این ماهی باید استان های مربوطه مجوز داشته باشند که استان سمنان برای پرورش مجوز دارد. می توان در این منطقه برای پرورش ماهی تیلاپیا از استخرهای دومنظوره کشاورزی با هدف مدیریت منابع آبی استفاده نمود. به این صورت که در استخر، ماهی پرورش می یابد و بعد از برداشت ماهی، آب استخر به سوی زمین های کشاورزی روانه می شود. با این کار هم در مصرف آب صرفه جویی می شود و هم فضولات ماهی به عنوان کود برای محصولات کشاورزی استفاده می شوند.

 

· صنایع دستی

کسب و کار شمع سازی از مشاغل خانگی پر درآمدی است که امروزه به علت خواص دارویی، خواص زینتی و زیبایی، بازار مصرفی بالا و پررونقی دارد. این کسب و کار از ریسک پایینی برخوردار است و چون مواد اولیه آن به راحتی تامین می شود، بازار مصرفی خوبی دارد (مواد اولیه شمع سازی، پارافین می‌باشد که ایران منابع سرشاری از پارافین را داراست). شمع‌سازی در مقیاس کوچک قابل انجام است و خطرهایی مثل بیماری و یا آب و هوای اقلیمی، کار و سرمایه را تهدید نمی کند. به همین خاطر می تواند از بهترین گزینه ها برای راه اندازی کسب و کار باشد و با بازاریابی مناسب سود خوبی را عاید شخص کند. در صورت تامین بازار می‌توان این شغل را در مقیاس‌های بزرگ‌تر نیز راه‌اندازی کرد.

حکاکی و برش لیزری یک شغل سود‌آور و یک کسب و کار در حال رشد است که سرمایه اندکی را برای شروع می‌طلبد. دستگاه برش لیزر در واقع یک ماشین چند منظوره با قابلیت‌های فراوان است که می‌تواند در مشاغل و صنایع مختلف کاربرد داشته باشد. بازار هدف این کار می‌تواند بسیار متنوع باشد چراکه با حکاکی لیزری و یا برش جنس‌های مختلف، امکان تولید محصولات مختلف وجود خواهد داشت. این کسب وکار را می‌توان به عنوان یک شغل خانگی انجام و با موفقیت کار آن را گسترش داد.

ساخت مجسمه های چوبی و شیشه ای و همچنین قلمزنی از دیگر مشاغلی است که قابلیت اجرا به عنوان شغل خانگی را دارد. البته بازاریابی مناسب برای این تولیدات در داخل و خارج شهرستان می تواند سهم بسزایی در مقیاس راه اندازی این کسب و کارها داشته باشد.

 

· صنایع تبدیلی و تکمیلی

امروزه با پیشرفت تکنولوژی و تولید انبوه محصولات بدون استفاده از بسته بندی، عرضه محصول به صورت عمده فروشی یا خرده فروشی به بازار امکان پذیر نیست. یعنی با وجود اینکه به نظر می رسد بسته بندی یک هزینه اضافی را برای تولید کننده تحمیل می کند، اما باید در نظر داشت بدون استفاده از بسته بندی کل هزینه تولید به هدر می‌رود. در چنین بسته بندی هایی باید به ایعاد بسته از نقطه نظرقابلیت حمل و نقل و عرضه آن توجه شود و همچنین باید به شیوه زندگی مردم و میزان مصرف محصولات مختلف در هر جامعه دقت شود. محصولات باید در بسته بندی هایی عرضه شوند که در صورت نیاز در یک یا دو وعده مورد مصرف قرار گیرند. این موضوع به خصوص در مورد محصولات صادراتی حائر اهمیت است. در این مورد می بایستی همواره میزان سرمایه گذاری انجام شده هماهنگ با محتویات درون بسته باشد چه از بعد اقتصادی و چه از بعد اطلاعاتی که از این راه در اختیار مصرف کننده گذاشته می شود. انواع خشکبار یکی از موادی هستند که قابلیت بسته بندی برای آن‌ها وجود دارد و با توجه به دلیلی که مطرح شد، این کار توجیه اقتصادی دارد، به همین خاطر، راه اندازی طرحی در این زمینه قابل سرمایه‌گذاری است.

راه اندازی خط تولید و بسته بندی عسل یکی از بهترین راهکارهایی است که می‌توان به کمک آن یک منبع درآمد پایدار برای فرد یا خانواده ایجاد کرد. خوشبختانه عسل یکی از موادی است که امکان فاسد شدن آن وجود ندارد و می‌توان آن را برای مدت زمان زیادی بسته بندی کرد. از طرف دیگر روند تولید این محصول پیچیدگی چندانی ندارد و فرد می‌تواند با سرمایه کم حجم بالایی از آن را تولید کند. وجود یک دستگاه بسته بندی عسل مناسب می تواند به فرد کمک زیادی کند. با توجه به حجم تولیدات عسل در شهرستان و استان سمنان، اجرای چنین طرحی در شهرستان گرمسار بسیار توجیه پذیر است و به عنوان یک مزیت مطرح می گردد.

لازم به ذکر است در صورت دقت نکردن به بازارفروش و ظرفیت شهرستان، مشاغلی که در این حوزه نام برده شد با مسئله اشباع روبه رو خواهند شد. بنابراین در نظر گرفتن نیاز و ظرفیت شهرستان و همچنین بازارفروش در شهرستان های اطراف در زمینه راه انداری این مشاغل مهم است.

 

کشاورزی

صنایع

خدمات

ردیف

دامداری

باغداری

زراعت

طیور

شیلات

صنعت

صنایع غذایی

صنایع دستی

صنایع تبدیلی و تکمیلی

خدمات

1

پرورش گوسفند سنگسری (1)

احداث باغ پسته (1)

کشت زیره سبز (1)

پرورش مرغ گوشتی (1)

پرورش ماهیان گرمابی (1)

احداث نیروگاه خورشیدی (1)

تولید فرآورده های گوشتی (1)

شمع سازی (1)

بسته بندی خشکبار (1)

راه اندازی اقامتگاه بومگردی (1)

2

پرورش گوسفند افشاری (1)

احداث باغ زیتون (1)

کشت زعفران (1)

پرورش مرغ بومی (1)

پرورش ماهیان زینتی (2)

تولید کفش ایمنی (1)

فرآوری انار (2)

حکاکی و برش لیزری (2)

بسته بندی عسل (2)

احداث رستوران بومی (2)

3

پرورش بز سمنانی (1)

احداث باغ سنجد (1)

کشت کینوا (1)

پرورش شتر مرغ (2)

پرورش ماهی تیلاپیا (2)

تولید وایت برد و گرین برد (2)

فرآوری انجیر (3)

مجسمه سازی (2)

4

پرورش بز سانن (1)

کاشت آلوئه ورا (1)

کشت گیاهان دارویی (2)

پرورش بلدرچین (2)

قلمزنی (3)

5

پرورش گاو سمینتال (1)

تولید نشاء (2)

کشت کنجد (2)

6

پرورش گاو هولشتاین (1)

احداث گلخانه گوجه فرنگی (2)

کشت کلزا (2)

7

پرواربندی گوساله (1)

احداث گلخانه فلفل دلمه ای (2)

8

پرورش شتر (2)

احداث گلخانه خیار (2)

9

پرورش زنبور عسل (3)

احداث باغ انجیر (2)

10

احداث باغ انار (2)

11

احداث باغ گوجه سبز (3)

در انتهای تحلیل یک لیست مزیت‌سنجی 44 تایی در جدول زیر ارائه‌شده‌است. این جدول مشاغل فوق را در کنارهم نشان می‌دهد.

مشاغل	مزیت
پرورش گوسفند سنگسری	1
پرورش گوسفند افشاری	2
احداث باغ پسته	3
پرورش بز سمنانی	4
پرواربندی گوساله	5
احداث باغ زیتون	6
پرورش بز سانن	7
پرورش گاو سمینتال	8
احداث باغ سنجد	9
کشت زیره سبز	10
کاشت آلوئه ورا	11
تولید نشاء	12
پرورش گاو هلشتاین	13
احداث گلخانه گوجه فرنگی	14
کشت زعفران	15
راه اندازی اقامتگاه بومگردی	16
کشت کینوا	17
احداث نیروگاه خورشیدی	18
کشت گیاهان دارویی	19
احداث گلخانه فلفل دلمه ای	20
تولید فرآورده های گوشتی	21
پرورش مرغ بومی	22
تولید کفش ایمنی	23
احداث باغ انجیر	24
شمع سازی	25
پرورش شتر	26
کشت کنجد	27
پرورش شترمرغ	28
کشت کلزا	29
احداث رستوران بومی	30
احداث باغ انار	31
تولید وایت برد و گرین برد	32
حکاکی و برش لیزری	33
پرورش ماهیان گرمابی	34
فرآوری انار	35
پرورش زنبور عسل	36
احداث باغ گوجه سبز	37
پرورش بلدرچین	38
بسته بندی خشکبار	39
پرورش ماهیان زینتی	40
مجسمه سازی	41
بسته بندی عسل	42
پرورش ماهی تیلاپیا	43
قلمزنی	44

این تحلیل با همکاری کمیته امداد امام خمینی(ره) تهیه شده است.