دماوند

مزيت‌سنجي و اولويت‌بندي كسب‌وكارهاي موجود در هر شهرستان برمبناي يک روش تحقيق انجام مي‌شود. در اين روش تحقيق، يک شناسنامه براي هر شهرستان و يک شناسنامه براي هر كسب‌وكار تدوين مي‌شود. اين شناسنامه‌ها به عنوان ورودي به نرم‌افزار داده‌شده و خروجي نرم‌افزار هم‌پوشاني اين دو شناسنامه و تعيين مشاغل مزيت‌دار شهرستان است. اين اولويت‌بندي‌ها توسط كارشناسان و افرادخبره هر شهرستان بازبيني و اصلاح مي‌شوند. يكي از منابع تحليل همين ليست مزيت‌سنجي اصلاح‌شده‌است. يكي ديگر از منابع تحليل، مصاحبه با كارشناسان و متخصصين حوزه اشتغال هر شهرستان است. در هر شهرستان با حداقل 3 نفر از اين افراد مصاحبه انجام مي‌شود. اين مصاحبه‌ها پياده‌سازي و ارزيابي مي‌گردد. در صورت وجود تناقض و ابهام بين اين 3 مصاحبه و ليست مزيت‌سنجي، مصاحبه‌هاي تكميلي و حتي مصاحبه بيشتر هم صورت مي‌گيرد تا تيم تحليل به نتيجه نهايي مطلوب دست‌يابد. بنابراين خروجي هر شهرستان از تجميع مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي حاصل مي‌شود. در ادامه تحليل شهرستان دماوند ارائه‌شده‌است.

 

تعیین کسب‌وکارهای مزیت‌دار شهرستان

همانطوريكه در قسمت مقدمه اشاره‌شده مبناي تحليل، مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي است. از بررسي اين دو منبع رسته‌هاي رايج و اولويت‌دار شهرستان تعيين شده‌است. مبناي اين اولويت‌بندي، فراواني و ميزان اشاره افراد كارشناس به كسب‌وكارهاي رايج در هر شهرستان و اولويتي كه اين مشاغل در ليست مزيت‌سنجي دارند، است. در هر رسته كسب‌وكارهاي رايج به ترتيب اولويت مشخص شده‌است. در تحليل به مشاغل موجود، مشاغل قابل توسعه و مشاغلي كه هنوز در شهرستان راه‌اندازي نشده و پتانسيل ايجاد آن‌ها در شهرستان وجوددارد، اشاره شده‌است. مزيت‌هاي شغلي به ترتيب اولويت در ادامه آورده شده‌است.

 

1.دامداری
2.باغداری
3صنایع غذایی و صنایع تبدیلی و تکمیلی
4.طیور
5.شیلات
6.خدمات
7.صنعت
8.زراعت
9.صنایع دستی

 

· دامداری

دامداری در حال حاضر به صورت سنتی و صنعتی در شهرستان دماوند درحال انجام است و ظرفیت خوبی نیز برای توسعه آن وجود دارد. دام های پرورشی منطقه بیشتر از نوع دام سنگین نظیر گاو و دام‌های سبکی نظیر گوسفند و بز است. گوسفندهای پرورشی از نوع زندی، عربی، هترو، افشاری و رومانوف هستند و می توان نسبت به توسعه تمام آن ها اقدام کرد؛ البته پرورش گوسفند رومانوف مزیت پایین تری نسبت به سایرین دارد.

گوسفند زندی یكی از بهترین گوسفندان پوستی –گوشتی، دارای دنبه و با وزن سبك بوده و پوست بره آن جهت تولید البسه پوستی استفاده می‌شود. محل اصلی پرورش گوسفند زندی در منطقه ورامین، قم، شهریار، شمیرانات، دماوند، ری، ساوه و آشتیان می‌باشد.

گوسفند افشاری یکی از نژادهای بسیار مهم گوسفند داشتی است که بومی استان زنجان است. مدیریت پرورشی بهینه این نژاد می تواند سودآوری واحد گوسفندداری را افزایش دهد. دلایل زیادی باعث شده است که امروزه گوسفندان نژاد افشاری جزء پر فروش ترین گوسفندان باشند. این نژاد به آب و هوای سرد عادت داشته و دارای جثه ای بزرگی است. گوسفند افشاری جزء گوسفندان سنگین ‌دنبه کشور محسوب می‌گردد. سرعت رشد بالا، تولید شیر خوب و پرچرب و بهترین گوشت قرمز (که باعث‌شده است که جزء گوسفندان دو منظوره گوشتی – شیری قرار بگیرد.)، بهبود کمی و کیفی پشم گوسفند، سازگاری و عادت پذیری با شرایط آب و هوایی مناطق سردسیر، قدرت راهپیمایی و کوه پیمایی خوب، توان چند قلو زایی، مقاومت در برابر امراض و انگل‌های منطقه و بالا بودن ضریب تبدیل و داشتن بازده اقتصادی مطلوب از جمله مزایای پرورش گوسفند افشاری است.

گوسفند رومانوف جزء به صرفه ترین و بهترین گوسفندان گله گوشتی – زایشی است. این نوع گوسفند، یک گوسفند روسی است که اصل ‌نژاد آن متعلق به دره ولگا، در شمال غرب مسکو است. رومانوف یک ‌نژاد خالص بوده و از تلاقی نژاد‌ها به‌وجود نیامده است. باروری بسیار خوب، بالاترین میزان چندقلوزایی، فصل تولیدمثل بسیار طولانی، امکان تولیدمثل در تمام طول سال، سازگاری و عادت کردن به آب و هوای سرد و خوراک محلی برخی از ویژگی‌های خوب این نژاد است. نژاد رومانوف گرچه از دسته گوسفندان گوشتی است؛ اما پشم این نژاد بسیار محکم و باکیفیت است و سالانه 5/4 کیلوگرم پشم قابل استحصال دارد که از جنبه اقتصادی برای پرورش‌دهنده سرمایه ساز است.

به طورکلی بز به‌عنوان یک حیوان اهلی نشخوارکننده جهت تولید شیر و گوشت در مناطق مختلف پرورش داده می‌شود. جثه کوچک، کم توقع بودن و مقاومت در برابر بیماری‌ها و شرایط سخت محیطی، باعث شده تا بز به‌عنوان حیوانی محبوب در بین دامداران تلقی شود. در نقاط مختلف از این حیوان علاوه بر تولید شیر و گوشت، جهت تولید پوست و الیاف مویی نیز استفاده می‌شود. بزهای پرورشی نیز از نوع بومی، آلپاین و سانن هستند که گسترش پرورش آن ها از سوددهی خوبی برخوردار است.

بزهای آلپاین به دلیل زندگی در شرایط کوهستانی، مقاوم، چالاک و با قدرت پیاده روی و کوه پیمایی مثال زدنی هستند و می توانند از صخره های شیب دار کوه های بلند، بالا رفته و از مراتع آن استفاده کنند. به همین دلیل برخی فکر می کنند چون منشأ نژاد آلپاین از کوهستان های سرد منطقه آلپ است، نمی تواند در مناطق گرمسیر زندگی کند. اما بررسی‌ها نشان داده است که این نژاد علاوه بر شرایط آب و هوایی سرد، قابلیت مناسبی برای زنده ماندن در شرایط گرم و خشک را داشته و تقریبا با هر نوع شرایط آب و هوایی سازگار است ضمن اینکه این بز تولید شیر بسیار خوبی نیز دارد.

بز سانن یک نژاد شیری پرتولید است که نسبت به بزهای بومی، تولید شیر بسیار بیشتری دارد و می‌تواند بخشی از نیاز کشور به شیر و پروتئین حیوانی را تأمین نماید. نرخ تبدیل مواد خوراکی به شیر در بزهای سانن بالاتر می‌باشد که این امر موجب افزایش بازدهی بز سانن از خوراک مصرف شده توسط آن می‌شود. کسب و کار پرورش بز سانن موجب اشتغال‌زایی و رغبت بیشتر جوانان به امر دام‌پروری می‌شود. هر کیلوگرم شیر بز با قیمت بیشتری نسبت به شیر گاو فروخته می‌شود و در نقاط مختلف کشور طرفداران خاص خود را دارد.

پرورش گاوهای نژاد هلشتاین، دورگ و سیمنتال در شهرستان دماوند موفقیت آمیز بوده است و باتوجه به بازدهی بالای این دام ها گسترش طرح های پرورشی در این خصوص مزیت دارد. پرورش هرکدام از نژادهای گفته شده از مزایای قابل توجهی برخوردار است که در ادامه به آن پرداخته می شود.

امروزه به منظور بهره برداری بهینه از دام سنگین، از گاو های دورگ استفاده می‌شود. این دام‌ها، حاصل تلقیح نژاد اصلی و نژاد بومی هستند. گوساله ای که از طریق آمیخته گری متولد می شود هم برخی خصوصیات ارثی گاو نر اصیل و هم برخی خصوصیات ارثی گاو ماده بومی را دارا است. در نسل های بعدی به تدریج صفات منتقل شده از گاو های اصیل در گوساله ها ظاهر می شود و تولیدات شیر و گوشت اغلب آنها نیز به نحو قابل توجهی بیشتر می شود.

گاو هلشتاین که به نام هولشتاین هم شناخته می شود جزء سنگین وزن ترین گاوهای شیری در جهان است. این نژاد که از نظر تولید شیر بهترین نژاد در میان گاوهای شیری است حدودا ۷۲۴۰ لیتر شیر در سال تولید می کند. درصد چربی این شیر 65/3 درصد  و درصد پروتئین آن ۳ درصد است.

گاو سمینتال جزء بهترین گاو های شیری و گوشتی جهان است. افزایش وزن روزانه فوق‌العاده و گوساله دهی با فاصله 365 روز، مقاومت بالا نسبت به بیماریهای عفونی و متابولیکی، عمر مفید بالا، مدیریت آسان این نژاد و همچنین سازگاری بسیار خوب و قابل توجه با محیط پرورش همان چیزی است که یک دامدار برای بقاء و پیشرفت به آن نیاز دارد. یکی دیگر از مزایای پرورش گاو سمینتال، به صرفه بودن در شرایط اقتصادی فعلی است زیرا این گاو با دادن کمترین علوفه و کنسانتره، بیشترین میزان شیر و گوشت را می‌دهد.

زنبورداری از دیگر حرفه هایی است که در سطح وسیعی در این شهرستان انجام می شود و قابلیت انجام آن در سطح گسترده تر نیز وجود دارد. وجود آب و هوای متناسب برای این فعالیت و پوشش گیاهی مناسب جهت تغذیه زنبورها، سبب شده تا انجام فعالیت زنبورداری توجیه اقتصادی داشته باشد. باردهی گل ها و میوه ها با گرده افشانی توسط زنبور عسل افزایش می یابد. این مسئله باعث شده ارزش اقتصادی پرورش زنبور عسل بسیار بیشتر از ارزش ریالی حاصل از تولید عسل باشد. در طی فرآیند پرورش و نگهداری زنبورعسل، با ازدیاد کندوها می توان به فروش کندو نیز فکر کرد و به سود خوبی دست یافت. در مناطق گرمسیری از هر کندو یک بچه کندو گرفته می شود. در ضمن محصول مزرعه پرورش زنبور عسل صرفاً کندو و عسل نیست؛ موم، زهر و ژل آن نیز قابل فروش است.

پرورش زالوی طبی اگرچه کسب و کاری است که با ریسک بالاتری نسبت به سایر مشاغل این حوزه مطرح می شود اما به دلیل افزایش استقبال از این جانور و کاربردهای اثربخش آن، ارزش سرمایه گذاری دارد. البته این فعالیت در حال حاضر به صورت محدود در این منطقه انجام می شود و گسترش آن از جمله پتانسیل های منطقه است. زالوها در آب‌‌های شیرین زندگی می‌‌کنند و به تکان‌‌های موجود در آب، لمس شدن، گرما، صدا و انواع مختلفی از مواد شیمیایی حساس هستند. ساختار بدن آن‌‌ها به‌‌صورت بند بند است و هر بند شامل ارگان داخلی خاصی مانند بخش مغزی، توده عصبی و اندام تولیدمثلی است. اندام مکنده برای خزیدن و تغذیه استفاده می‌‌شود. زالوها معمولاً بخش‌‌های گرم میزبان خود را گاز می‌‌گیرند و با انقباض‌‌های متناوبی که انجام می‌‌دهند، خون میزبان خود را می‌‌مکند. پروسه تغذیه آن‌ها معمولاً 40 دقیقه به طول می‌‌انجامد و در این مدت در حدود 5 تا 15 میلی‌‌لیتر خون از میزبان خود می‌مکند. از ویژگی‌های مثبت برای پرداختن به این کسب ‌و کار می‌توان به امکان اجرای طرح با تجهیزات ساده و کم‌هزینه و در محیط‌های کوچک، عدم نیاز به استخدام نیروی کار و امکان گسترش کسب و کار به دلیل ضریب تکثیر بالا در دوره‌های بعدی اشاره کرد.

 

· باغداری

باغداری یکی از مشاغل موجود در شهرستان دماوند است که قابلیت توسعه دارد. افزایش باغداری، علاوه‌بر اشتغالزایی، به اقتصاد و فضای کسب و کار شهرستان رونق می‌بخشد. کشاورزی و ازجمله باغبانی در توسعه ملی و افزایش رفاه عمومی، فقرزدایی، تنوع بخشیدن و پایدار کردن الگوی توسعه شهری، توزیع درآمد و عدالت اجتماعی موثر است.

در شهرستان دماوند انواع زیادی از محصولات باغی با مقادیر قابل توجه تولید می شوند که با توجه به وجود پتانسیل لازم برای توسعه تولید این محصولات، می توان نسبت به احداث باغات بیشتر اقدام کرد. به طورکلی محصولات تولیدی در این شهرستان در معرض سرمازدگی قرار دارند و سرما باعث ایجاد تنش در گیاه می شود. گیاه برای از بین بردن این تنش و استرس انرژی زیادی را مصرف خواهد کرد؛ بنابراین میوه دهی گیاه کاهش یافته و بازده آن کم می شود. برخی از روش های کوتاه مدت و یا بلند مدت برای جلوگیری از سرمازدگی وجود دارد تا به وسیله آن‌ها این خسارات را به حداقل رساند. پیشگیری به  وسیله خاک مناسب، ارقام مناسب، زمان کاشت مناسب، ماشین های مولد باد، بخاری، انتخاب اراضی مناسب و ... از جمله این روش ها هستند[1].

گردو و بادام از جمله میوه های خشکی هستند که در این شهرستان تولید می شوند؛ البته گردو میزان تولید بیشتری را به خود اختصاص داده است. این محصولات سازگاری خوبی با شرایط اقلیم شهرستان دارند و فعالیت در زمینه افزایش تولید آن ها جوابگو خواهد بود. به صورت کلی گردو، درختی چندساله و مقاوم است که پس از رشد کامل، هر درخت تا 18 کیلوگرم تولید محصول خواهد داشت. محصول نهایی قیمت بالایی دارد که هم در داخل کشور طرفداران زیادی داشته و هم قابلیت بالای صادرات دارد. در صورت احداث باغ گردو، تا سال های سال نیاز به سرمایه گذاری و کشت دوباره وجود ندارد؛ زیرا درخت گردو دارای عمر طولانی است و تا ده ها سال قابلیت برداشت دارد. میوه گردو هم جزء معدود میوه هایی است که هیچ گونه نیازی به هزینه انبار در سردخانه ندارد و به دلیل ماندگاری طولانی، می تواند چند ماه و حتی چند سال مورد مصرف قرار گیرد. در ضمن چوب درخت گردو هم برای منبت کاری، خراطی و کنده کاری، ساخت مجسمه و اشیاء دکوری، ساخت آلات موسیقی و همچنین در دکوراسیون داخلی منزل و ساخت روکش های چوب بسیار پرکاربرد است. این چوب نیمه سنگین و نیمه سخت بوده و مقاومت مناسبی در برابر فشار، خمش، رطوبت و کشش دارد.

از درخت بادام به‌عنوان یک درخت مقاوم در برابر خشکی یاد می‌شود و در شرایطی که بی‌آبی وجود دارد، درخت بادام میوه خوبی می‌دهد و همچنین ازلحاظ شرایط کاشت در زمین‌های آهکی هم تا حد زیادی مقاومت دارد. با توجه به موارد گفته شده و ارزش افزوده خوبی که کاشت این محصول دارد، ایجاد باغات بادام، سوددهی خوبی را خواهد داشت.

سیب و گلابی از دیگر محصولات باغی شهرستان دماوند است که افزایش تولید آن ها سوددهی خوبی خواهد داشت. در شهرستان دماوند چندین نوع سیب تجاری با کیفیت عالی برداشت می شود که برخی از آن ها شهرت ملی و جهانی دارد[2]. سیب میوه بسیار مهمی است و نسبت به سایر میوه های درختی خاصیت ماندگاری زیادی دارد؛ بنابراین مدت زیادی می تواند انبار شود. درختان سیب نسبتاً به شرایط خاک بی‌تفاوت هستند و در دامنه گسترده‌ای از مقادیر PH و سطوح حاصلخیزی رشد می کنند. این درختان حتماً باید در مقابل باد مراقبت شده و نباید در مناطق پست که در معرض آخرین سرماهای بهاری می باشند کاشته شوند. گلابی در مقایسه با سیب، در برابر سرما حساس تر است ولی می تواند دمایی تا حدود منفی 30 درجه را تحمل کند. گلابی برای میوه دادن به یک دوره سرما نیاز دارد و گرمای زیاد هوا می تواند به گیاه آسیب بزند. خاک شنی لومی، مناسب درختان گلابی است و این درختان خاک های سنگین و مرطوب را دوست نمی دارند. زهکشی خاک نقش زیادی در رشد این درخت خواهد داشت.

احداث گلخانه از دیگر ظرفیت های شغلی در حوزه باغداری است که با توجه به شرایط اقلیمی این شهرستان از بازدهی خوبی برخوردار است. در حال حاضر نیز گلخانه هایی وجود دارند که به تولید محصولاتی همچون خیار، گوجه، فلفل دلمه ای، توت فرنگی و گل و گیاه زینتی (مانند گل های گلایول و داوودی) می پردازند و می توان در خصوص توسعه این تولیدات به صورت گلخانه ای اقدام کرد.

لازم به ذکر است صیفی جاتی همچون خیار، گوجه، کدو، لوبیا سبز و فلفل دلمه ای در فضای آزاد نیز کاشته می شوند و قابلیت گسترش سطح کاشت آن ها وجود دارد اما توسعه تولید آن در فضای آزاد مزیت پایین تری نسبت به تولید آن ها در فضای گلخانه ای دارد.

همچنین می توان در زمینه احداث گلخانه هیدروپونیک تولید علوفه و یا تولید علوفه به شیوه کانتینری نیز در شهرستان دماوند اقدام کرد.[3] راه اندازی این کسب و کار باتوجه به رونق دامداری در این شهرستان سوددهی خوبی خواهد داشت. هیدروپونیک یا آب‌کشت، یکی از روش های خلاقانه تولید محصولات کشاورزی بدون خاک و سم و با کم ترین نیاز به آب (با استفاده از محلول مغذی) است. با این روش، در هر نقطه ای از ایران می توان هر محصول کشاورزی را بدون توجه به اقلیم و نوع خاک، برداشت کرد. در روش هیدروپونیک، ریشه گیاه، در معرض هوا قرار دارد و آلودگی خاک، مشغله ذهنی گلخانه دار نیست و نیازی به ضد عفونی نخواهد بود، چون آب به صورت چرخشی در حرکت است؛ بنابراین در مصرف آب صرفه جویی شده و هزینه تمام شده تولید،‌ کاهش پیدا می کند.

در رابطه با تولید علوفه به شیوه کانتینری نیز باید گفت استفاده از کانکس (کانتینر)های هیدروپونیک مزایای زیادی دارد از جمله این که سبب کاهش قابل توجه هزیه های تولید علوفه و از بین رفتن و حذف کردن هزینه های اضافی انبارداری و مهم‌تر این که استفاده از این روش برای تولید علوفه، بهداشتی تر بوده و برای خریداران نیز به صرفه تر است زیرا سبب صرفه جویی در مصرف آب می شود .

شهرستان دماوند دارای نهالستان است اما به نظر می رسد احداث نهالستان در این شهرستان همچنان توجیه اقتصادی داشته باشد.

گل محمدی از دیگر محصولاتی است که در این شهرستان کاشته می شود و از بازدهی خوبی برخوردار است؛ بنابراین سرمایه گذاری در زمینه توسعه تولید آن مزیت اقتصادی داشته و پیشنهاد می گردد. گل محمدی، گیاهی مقاوم به کم آبی، آفات و امراض است، که علاوه بر خواص درمانی، دارای مزیت‌های اقتصادی فراوانی مانند ارزش صادراتی، جذب گردشگر و اشتغال زایی است. غنچه خشک، مایع گلاب، روغن و اسانس، فرآورده‌های برگرفته از گل محمدی است که علاوه بر عرضه در بازارهای داخلی، قابلیت صادرات به کشورهای دیگر را دارا است.

همچنین در دماوند میوه های هسته داری نظیر زردآلو، آلو، هلو، شلیل، گوجه سبز،گیلاس و آلبالو تولید می شوند و امکان توسعه باغات مربوط به این محصولات وجود دارد. البته بررسی های انجام شده نشان می دهد احداث باغ زردآلو از مزیت بالاتری برخوردار است. میوه های نام برده شده علاوه بر اینکه به عنوان تازه خوری با استقبال بسیار خوبی روبه رو هستند، بلکه در صنایع غذایی مختلف مانند تولید آبمیوه، چیپس میوه، لواشک، مربا و... نیز کاربرد دارند؛ بنابراین از بازارفروش خوبی برخوردار بوده و تولید آن ها صرفه اقتصادی دارد.

انار از دیگر محصولات باغی منطقه است که میزان تولید بالایی دارد. این محصول با شرایط اقلیمی این شهرستان سازگار بوده و فعالیت در رابطه با توسعه تولید آن درآمدزایی خوبی دارد. نهال انار حداقل سه سال نیاز به رشد دارد و از سال چهارم به بعد شروع به باردهی می کند. درخت انار بیش از 40 سال عمر مفید داشته و در مقابل کم آبی مقاوم است؛ اما میزان و نوع آب در کیفیت و کمیت میوه آن تاثیر مهمی دارد. مصرف انار در سال های اخیر افزایش یافته است. خواص این میوه و ابعاد مختلف محصولی آن از دلایل افزایش مصرف است. از انار در تولید داروهای تقویتی و صنایع آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. مصرف رب و آب انار نیز از گذشته رواج داشته و در سال های اخیر به اشکال متنوع و بهتری انجام می شود. کاشت انار فعالیتی درآمدزا است که با ارزیابی نیاز بازار، به روز رسانی فرآیند بسته بندی و جابجایی و ... می توان درآمد آن را افزایش داد.

انگور نیز به میزان کمتری در این شهرستان تولید می شود اما شرایط لازم برای گسترش تولید آن وجود دارد. انگور از مهم‌ترین محصولات باغی است که هم به لحاظ سطح زیر کشت و هم ارزش اقتصادی و تغذیه‌ای، موردتوجه کشاورزان و کارآفرینان است. زیبایی، تنوع رنگ، طعم و مزه، ارزش غذایی، خواص دارویی و وجود فرآورده‌‌های تبدیلی چون کشمش، شیره انگور، روغن هسته انگور، کنسانتره، آب انگور، سرکه، آبغوره، دارو‌های تقویتی و مواد آرایشی ‌بهداشتی، همچنین توصیه‌‌های دینی و مذهبی، انگور را به یک میوه استثنایی و بی‌نظیر تبدیل کرده است؛ بنابراین در بین مردم طرفداران زیادی دارد و بازار مصرف این محصول به صورت محصولات فراوری شده و تازه خوری فراهم است. پرورش انگور علاوه بر اشتغال‌زایی، یکی از محصولات ارزآور کشور است و می‌تواند در توسعه صادرات غیرنفتی در بخش کشاورزی، سهم بسزایی داشته باشد.

میوه توت هم تولید بالایی درحال حاضر ندارد اما ظرفیت لازم برای افزایش تولید آن وجود دارد. توت میوه بدون پوستی است که به صورت تازه و خشک استفاده می‌شود. میوه خشک شده توت با این که شیرین است اما خوردن آن برای کسانی که قند دارند ضرر ندارد زیرا قند آن درست معکوس قند انگور است. هم اکنون توت خشک در بازار تهران بسته به کیفیت با قیمت بالایی به فروش می رسد و قیمت بالای آن مطمئنا ارزش کار و سرمایه‌گذاری دارد.

در زمینه پرورش قارچ نیز می توان در شهرستان دماوند سرمایه گذاری کرد. همچنین با توجه به نزدیکی شهرستان دماوند به تهران، بازارفروش لازم به راحتی تامین می گردد. میزان مصرف قارچ در سال های اخیر رشد خوبی داشته و سرانه مصرف بالا رفته است. مشتری داشتن این محصول از یک سو و غنی از پروتئین و ویتامین بودن آن از سوی دیگر، باعث شده که جایگزین مناسبی برای گوشت باشد. پرورش قارچ از شغل هایی است که می توان با سرمایه اولیه کم و محیط کوچک شروع کرد. یک دوره کامل پرورش قارچ 60 روز طول می کشد که قابلیت کاهش به 35 روز را دارد.

 

· صنایع غذایی

راه‌اندازی کسب و کار فراوری محصولات کشاورزی مهم ترین روش برای ایجاد اشتغال و عاملی مهم در توسعه پایدار امنیت غذایی محسوب می‌شود که کاهش هدررفت محصولات کشاورزی و ایجاد ارزش افزوده از منابع را تا حد امکان ممکن می‌کند. با توجه به تولید انواع محصولات کشاورزی و دامی در شهرستان دماوند، ظرفیت های بسیار خوبی برای ایجاد صنایع غذایی مختلف وجود دارد که متاسفانه تا به حال آنگونه که باید به آن توجه نشده است.

در این شهرستان انواع مختلفی از میوه‌ها با مقادیر قابل توجهی تولید می‌شوند که می‌توان در رابطه با احداث واحدهای صنعتی فرآوری آن‌ها مانند تولید آبمیوه و کنسانتره، چیپس میوه و میوه خشک، کمپوت، مربا و لواشک اقدام و ارزش افزوده بالایی را برای شهرستان ایجاد کرد.

کنسانتره میوه ها از یک فرایند مرتب و متوالی تولید و این فرآیند در نهایت به تغلیظ منتهی می شود که امکان جابجایی را تسهیل می کند. فایده تولید کنسانتره در میوه ها این است که با حذف آب، وزن ماده غذایی کاهش یافته و حمل و نقل آن راحت تر و با صرف هزینه کمتر صورت می گیرد. به علاوه کنسانتره را به راحتی در هنگام مصرف با اضافه نمودن حلال (معمولا آب) به حالت اول برگردانده و استفاده می کنند. کنسانتره میوه در تولید آبمیوه، پاستیل های میوه ای، بستنی میوه ای و شیرینی مغزدار به صورت مستقیم کاربرد دارد.

خشک کردن میوه‌جات، یکی از روش‌هاي جلوگیري از فساد میکروبی آن‌ها است. در این روش، در اثر کاهش میزان رطوبت، امکان فساد میکروبی بسیار کم شده و سرعت دیگر واکنش‌هاي مضر نیز، به مقدار قابل توجهی کاهش می‌یابد. خشک کردن، ضمن اینکه روي محصول اثر حفاظتی دارد، وزن و حجم آن را نیز به میزان چشمگیری کاهش می‌دهد، در نتیجه از هزینه‌های حمل و نقل و ذخیره‌سازي نیز می‌کاهد. با توجه به اینکه بخشی از بازار میوه خشک ایران، سهم محصولات وارداتی است، با تولید مشابه داخلی این میوه‌ها (از نظر نوع و کیفیت)، می‌توان مانع واردات و خروج میلیون‌ها دلار ارز از کشور شد. همچنین نیاز بیش از حد برخی از کشورها به این گونه محصولات (به دلیل شرایط ویژه اقلیمی آن‌ها، هزینه بالای حمل و نقل سبزیجات و میوه‌های تازه و محدود بودن زمان نگه‌داری آن‌ها)، فرصت مناسبی برای رونق تولید و صادرات چیپس میوه فراهم آورده است.

در مزراع شهرستان دماوند به میزان قابل توجهی خیار برداشت می شود که می توان با احداث واحد صنعتی فرآوری آن به منظور تولید خیارشور، سود به دست آمده را نسبت به خام فروشی این محصول، بیشتر کرد.

تولید انواع گیاهان دارویی در شهرستان دماوند با مقادیر زیاد باعث شده تا شرایط لازم برای احداث واحدی صنعتی جهت فرآوری این گیاهان مهیا شود. فرآوری گياهان دارويي، علاوه بر ارزش افزوده، نياز به سرمايه‌گذاري زيادي نداشته و مي‌تواند نقش مهمي در کارآفرینی داشته باشد. یکی از فرآوری‌های گیاهان دارویی تولید عرقیات است. تولید عرقیات دارای تکنولوژی و دانش فنی پیچیده ای نمی باشد و با توجه به ظرفیت بالای تولید گیاهان دارویی در شهرستان دماوند و نیز سهولت صادرات این محصولات به شهرها و کشورهای دیگر، می توان با سرمایه‌ای اندک به این کسب و کار مشغول شد. خشک کردن و بسته‌بندی نیز از دیگر فرآوری‌های گیاهان دارویی است که می‌توان با فعالیت در آن‌ها به سود رسید.

گل محمدی از دیگر تولیدات شهرستان دماوند است که امکان احداث واحدی صنعتی جهت فرآوری و بسته بندی آن نیز وجود دارد. اهمیت گل محمدی در تولید عطر، اسانس و گلاب آن است. بسیاری از فعالان در عرصه صنعت عطرسازی، اسانس گل محمدی را مهم ترین ماده اولیه این صنعت می‌دانند. بخش اعظم اسانس گل محمدی تولید شده، به دلیل داشتن عطر و بوی بسیار خوش برای تهیه عطرهای گران قیمت استفاده می‌شوند. گلاب نیز یکی از نوشیدنی‌هاي پرمصرف در طب سنتی است و طبع میانه تا حدودی رو به خنکی دارد. اسانس و گلاب حاصل از این گل در رفع مواردی نظیر افسردگی، بی خوابی، فشار روحی، خشکی و حساسیت پوست، التیام زخم های پوستی و عفونت های باکتریایی و ویروسی مؤثر است.

با توجه به تولید گردو با مقدار مناسب و کیفیت بسیار خوب، احداث واحدی صنعتی جهت فرآوری آن به منظور خشک کردن، مغز کردن و بسته بندی آن، تولید روغن و ترشی گردو در این شهرستان مزیت اقتصادی دارد. روغن گردو یکی از گران‌ترین روغن‌های طبیعی موجود در بازار است. این روغن به‌راحتی در دسترس است و در تمام جهان شناخته‌شده می‌باشد، ولی بسیاری از مردم هنوز از این روغن همه‌کاره که خواص فراوانی دارد بهره نمی‌برند، زیرا از خواص روغن گردو آگاهی ندارند، اما با آگاهی دادن به مردم می توان بازار فروش این روغن را گسترده تر کرد. روغن گردو خواص فراوانی دارد که کمک به سلامت قلب و عروق، کمک به کنترل قند خون و دیابت، جلوگیری از ریزش مو، بهبود عملکرد مغز و کاهش خطر ابتلا به سرطان از این دست هستند. یکی دیگر از محصولاتی که از گردو می توان تولید کرد، ترشی گردو است. این ترشی خوشمزه علاوه بر خواص بی نظیر در کاهش سطح کلسترول نیز مفید است.

در شهرستان دماوند و منطقه‌های اطراف آن، میزان زیادی انار تولید می شود که احداث واحد صنعتی فرآوری آن را امکان پذیر کرده است. فراوری انار شامل تهیه رب انار، سس انار، آب انار، شربت انار، مربا، مارمالاد، ژله انار، نوشابه، بستنی انار، ترشی، سرکه و لواشک انار است که با استقبال خوب، بازار مناسب و ارزآوری همراه خواهد بود. فراورده های حاصل از انارتنها به محصولاتی که بیان شد محدود نمی شوند، بلکه فراورده ی بسیار باارزش دیگری نیز به نام روغن هسته انار می توان تولید کرد که خواص درمانی فوق العاده ای نیز برای بدن دارد. متاسفانه بسیاری از مردم از خواص شگفت انگیز روغن هسته انار بی اطلاع هستند و با تبلیغات صحیح باید بازار فروش این محصول را گسترده تر کرد. البته روغن هسته انار در خارج از کشور نیز بازار فروش خوبی دارد و می توان روی صادرات آن کار کرد و سود اقتصادی بالایی را به دست آورد. علاوه بر هسته انار، پوست آن نیز قابل فرآوری است و می توان پودر شده آن را مورد استفاده قرار دارد. از آنجایی که پودر پوست انار خواص زیادی دارد و مردم کشورهای جهان از آن استفاده می کنند کشورهایی که دارای انار مرغوب هستند پوست آن را با دستگاه های خشک کن خشک می کنند و به کشورهایی صادر می کنند که این محصول را تقاضا کرده اند و مردم آن کشورها از این طریق می توانند از پودر پوست انار مرغوب استفاده کنند. قیمت پودر پوست انار در بازار جهانی مشخص می شود و به دلیل ارزش بالای این محصول از قیمت بالایی  برخوردار است. پودر پوست انار علاوه بر اینکه در ساخت لوازم آرایشی و بهداشتی کابرد دارد، در درمان گلودرد، تقویت سیستم گوارشی، تقویت لثه و... موثر است.

با توجه به تولید سیب زمینی به مقدار زیاد (و کیفیت عالی)، شرایط برای احداث واحد صنعتی فرآوری سیب زمینی به منظور تولید چیپس و خلال سیب زمینی فراهم است. چیپس سیب زمینی یکی از محصولاتی است که به واسطه طعم جذاب خود مخاطبین زیادی در میان تمام اقشار جامعه دارد و اکثر افراد به ویژه کودکان و نوجوانان از این محصول استفاده می‌کنند. چیپس به عنوان یک ماده غذایی لذیذ و پرطرفدار در بازار مصرف مواد غذایی کالایی رقابتی است؛ بنابراین افرادی که قصد ورود به این حرفه را دارند باید به این نکته توجه کنند که حتماً محصولات تولیدی توانایی رقابت با نشان‌های تجاری موجود در بازار را داشته باشند.

گوجه از جمله محصولاتی است که به میزان نسبتا بالایی در شهرستان دماوند تولید می شود؛ بنابراین قابلیت احداث واحدی صنعتی کوچکی جهت فرآوری آن به منظور تولید رب وجود دارد. صنعت تولید رب گوجه فرنگی دارای کاربردهای فروانی از قبیل چاشنی و بهبود دهنده رنگ و طعم انواع غذا و ماده اولیه سس‌ها و کنسروها است.

انجام حرفه زنبورداری در سطح گسترده در دماوند، فرصت شغلی خوبی در زمینه تولید فرآورده های حاصل از زنبورعسل مانند ژل رویال، موم و زهر زنبور عسل فراهم کرده است. ژل رویال، ماده‌ای بسیار مغذی و نیرو بخش و در واقع به عنوان غنی ترین ماده مغذی بیولوژیک شناخته شده است. ارزش افزوده بالای تولید ژل رویال زنبور عسل در بازارهای جهانی سبب شده تا تولید این محصول با ارزش در دستور کار صنایع غذایی  قرار گیرد. میکروب کشی، جلوگیری از آلزایمر، جلوگیری از فشار خون، ضدسرطان بودن و کمک به جوانی و شادابی پوست از جمله خواص این ژل است.

در شهرستان دماوند واحدهای تولید لبنیات و سوسیس و کالباس وجود دارند و توسعه فعالیت در این زمینه مقرون به صرفه به نظر نمی رسد.[4]

 

· صنایع تبدیلی و تکمیلی

با وجود تنوع تولید محصولات کشاورزی، بررسی‌ها نشان می‌دهد که سالانه مقداری از آن در مراحل کاشت، داشت و برداشت به ضایعات تبدیل می‌شوند. از سوی دیگر برداشت و یا تولید بسیاری از محصولات کشاورزی در یک بازه زمانی مشخصی رخ می‌دهد؛ اما مصرف آن‌ها در طی سال صورت می‌پذیرد. لذا صنایع تبدیلی می‌تواند زمان استفاده را افزایش دهد و از میزان ضایعات آن بکاهد. همچنین گسترش این صنایع موجب اشتغال‌زایی، ایجاد درآمد و جلوگیری از اتلاف و ضایع شدن محصولات می‌گردد. در شهرستان دماوند پتانسیل های خوبی در زمینه ایجاد انواع صنایع تبدیلی و تکمیلی وجود دارد؛ البته در حال حاضر نیز فعالیت هایی در این زمینه انجام شده است.

با توجه به تولید عسل در سطح بالا، احداث واحد صنعتی بسته بندی و برندسازی آن صرفه اقتصادی داشته و پیشنهاد می گردد.[5] ویژگی مهم عسل آن است که این ماده طبیعی به دلیل نداشتن آب، به شرط دوری از رطوبت، در مدت طولانی فاسد نمی‌شود. این ماده فقط در صورتی ارزش غذایی خود را از دست می‌دهد که بیش از ۶۰ درجه، حرارت ببیند. البته برای حفظ قدرت ضد میکروبی عسل باید آن را در مکانی تاریک و یا در ظرف شیشه ای مات یا تیره خارج از یخچال نگه داشت. نگهداری عسل در ظروف فلزی برای مدت طولانی مناسب نیست. بدین منظور امروزه بسته بندی عسل به شکل های جذاب، خلاقانه و مناسب جهت نگهداری رو به افزایش است. بسته‌بندی های شکیل، باعث جذب بیشتر مشتری و همچنن تسهیل در حمل و نقل عسل می‌شود.

با توجه رونق دامداری و پرورش طیور در این شهرستان و عدم وجود واحد صنعتی تولید خوراک دام و طیور، احداث واحدی در این زمینه علاوه بر اینکه نیاز شهرستان را رفع می نماید، صرفه اقتصادی خوبی داشته و پیشنهاد می گردد.

با توجه به تولید انواع محصولات کشاورزی با مقادیر قابل توجه در شهرستان دماوند، احداث واحد سورتینگ و بسته بندی محصولات گزینه شغلی خوبی خواهد بود. سورتینگ و بسته بندی از فرآیند هایی است که بر میزان صادارت تاثیر دارد. هدف از سورتینگ، دسته بندی و درجه بندی انواع محصول بر اساس سایز و کیفیت است. به طوری که بتوان محصول نهایی را به صورت یک دست و یک اندازه در بسته بندی های مختلف در بازار ارائه نمود و مشتری نهایی در طول زمان از یکنواختی خرید خود با برند مورد نظر مطمئن باشد. بسته بندی نهایی محصولات پس از عملیات سورتینگ به منظور جابجایی آسان و همچنین حفاظت از محصول نهایی سورتینگ شده صورت می گیرد. از ویژگی های بسته بندی مناسب میوه می‌توان به عدم استفاده از مواد مضر و شیمیایی در ساختار بسته بندی، سهولت فریز کردن و نگهداری در سردخانه، قابلیت حمل و نقل مناسب، پاسخگویی به نیازهای نهایی بازار به طوری که در وزن ها و بسته های مختلف که همه سلیقه ها را در بر بگیرد، اشاره کرد.

بسته بندی دارو از جمله فعالیت هایی است که در حوزه صنایع تبدیلی و تکمیلی شهرستان دماوند انجام می شود و بررسی های انجام شده نشان می دهد همچنان قابلیت توسعه آن وجود دارد.[6] لازم به ذکر است داروهای مورد استفاده در صنعت بسته بندی از خارج از شهرستان وارد می شوند.

تولید و بسته بندی کمپوست (افزودن کود شیمیایی به کود حیوانی) هم از کسب و کار های خوبی است که قابلیت سرمایه گذاری را دارد؛ زیرا در این شهرستان کشاورزی و دامداری به حد مطلوبی انجام می‌شود؛ لذا مشکلی در خصوص تولید و بازار مصرف این مورد وجود ندارد. كود حيواني علاوه بر تأمين قسمتي از نياز غذایي محصول، ساختمان فيزيكي خاك را بهبود بخشيده تا ريشه محصول بهتر بتواند تنفس كند و فضاي بهتري را برای رشد و گسترش ريشه در اختيار داشته باشد؛ بنابراین طرفداران زیادی مخصوصا در بین باغداران دارد.

واحدهای کشتارصنعتی دام وطیور، بسته بندی گوشت قرمز، مرغ و ماهی و سردخانه از جمله صنایع تبدیلی و تکمیلی شهرستان دماوند هستند.

لازم به ذکر است در صورت دقت نکردن به بازارفروش و ظرفیت شهرستان، تمام مشاغلی که در این حوزه نام برده شد با مسئله اشباع روبه رو خواهند شد. بنابراین در نظر گرفتن نیاز و ظرفیت شهرستان و همچنین بازارفروش در شهرستان های اطراف در زمینه راه انداری این مشاغل مهم است.

 

· طیور

پرورش طیور یکی از مشاغل سخت و پرکاری است که به دلیل نیاز جامعه به منابع غذایی، از اهمیت بالایی برخوردار است و سود سرشاری را به دنبال دارد. در شهرستان دماوند انواعی از طیور پرورش داده می شوند و ظرفیت های لازم برای توسعه پرورش آن ها وجود دارد. مرغ از جمله طیوری است که توجه خوبی به پرورش آن در این شهرستان شده است. در حال حاضر مرغداری هایی در زمینه پرورش مرغ گوشتی و تخم گذار وجود دارند که می توان نسبت به توسعه آن ها اقدام کرد.

گوشت مرغ به سبب مزیت‌های فراوانی که دارد به عنوان منابع تامین پروتئین می تواند مطرح و نیاز عمومی منطقه و کشور را در این زمینه مرتفع نماید. ارزش غذایی بالای گوشت طیور، کم بودن افت پس از کشتار، سالم وبهداشتی بودن گوشت طیور، قابلیت هضم و جذب بالا، سرعت رشد سریع، صرفه جویی در جایگاه و زمین و برگشت سریع سرمایه از فواید پرورش مرغ گوشتی است.

پرورش مرغ تخمگذار علاوه براینکه به تامین منابع غذایی طبیعی و رونق تولید کمک می کند نقش به‌سزایی در امر اشتغالزایی، بهبود وضع اقتصادی و خودکفایی در تولید محصول ارگانیک و طبیعی ایفا می‌کند. در صورتی که شخص بخواهد مشغول به پرورش مرغ تخم‌گذار به صورت محدود شود نیاز به تکنولوژی پرهزینه‌ای ندارد و با بهره گیری از امکانات کم و موجود در روستا یا محل زندگی خود می تواند شرایط اجرای طرح را فراهم کند. پرورش مرغ تخم‌گذار حتی به صورت صنعتی و با تمام تجهیزات مدرن می‌تواند در صورت پیدا کردن بازار مناسب، سالیانه حدود 20 تا 30 درصد سودآوری داشته باشد که رقم مناسبی است. همچنین پیدا کردن بازار فروش با حاشیه سود بالا از امور مهم درمورد این کسب و کار است که با تبلیغات مناسب مخصوصا در فضای مجازی امکان پذیر است.

در شهرستان دماوند پرورش مرغ مادر نیز  انجام می شود که شرایط برای گسترش انجام آن فراهم است و سرمایه گذاری در این زمینه مقرون به صرفه خواهد بود.

شترمرغ، بلدرچین و بوقلمون نیز از دیگر طیور پرورشی در این شهرستان هستند که پرورش آن ها مزایای قابل توجهی دارد؛ بنابراین فعالیت گسترده تر در این زمینه پیشنهاد می گردد. شترمرغ در گروه پرندگان طبقه بندی شده و گوشت آن جزء گوشت‌های قرمز محسوب می‌شود که نسبت به دیگر گوشت‌های قرمز کم چرب‌تر و سالم‌تر است به طوری که ۹۰ درصد آن قابلیت هضم داشته و بعد از گوشت ماهی در رتبه دوم قرار دارد. پوست این پرنده از بهترین نوع چرم بوده، مقاومتش3 برابر چرم گاو است، ظرافت خاصی دارد و در تولید کیف و کفش با قیمت بالا به کار می رود. علاوه بر آن، از پر و تخم شترمرغ، ناخن و قرنیه چشم آن برای مصارف صنعتی، دارویی، زینتی و نیز تولید نخ بخیه استفاده می شود. همچنین با استفاده از پوکه تخم این پرنده در زمینه صنایع دستی و خلق آثار هنری، می توان اشتغال زایی کرد.

گوشت بوقلمون دارای خواص غذائي ويژه ای است و محدوديت مصرف خاصي نيز ندارد؛ بنابراین مي تواند جايگزين مناسبی براي گوشت قرمز علی الخصوص در بيمارانی که مصرف گوشت قرمز برای آنها با محدوديت هایی همراه است، مطرح گردد. از ديگر امتيازات گوشت بوقلمون وجود هر دو نوع گوشت سفيد و قرمز در يک لاشه است. گوشت سفيد 65 درصد و گوشت قرمز 35 درصد وزن يک لاشه 8 کيلوئي را تشکيل مي دهد. تولید بوقلمون گوشتی به دلیل به صرفه بودن تولید، در دسترس بودن نهاده‌های مصرفی بوقلمون، نیاز بازار داخلی و نیز امکان انجام صادرات به کشورهای منطقه حائز اهمیت است.

بلدرچین پرنده ای با جثه کوچک، در برابر بسیاری از بیماری ها مقاوم است. پرورش بلدرچین به دلیل هزینه های جاری پایین، اشباع نبودن بازار فروش، کوتاه بودن دوره پرورش(40 روز) و عدم پرورش انحصاری توسط شرکت های بزرگ دارای مزیت است. محصولات این پرنده شامل گوشت، تخم بلدرچین و کود است. گوشت و تخم این پرنده دارای ارزش غذایی و دارویی و همچنین سرشار از پروتئین است.

کبک از دیگر طیوری است که در این شهرستان پرورش داده می شود و سرمایه گذاری در رابطه با توسعه پرورش آن مزیت اقتصادی دارد. محصولات کبک نسبت به دیگر طیور به دلیل طعم و کیفیت مناسب و قیمت بیشتر، مشتریان خاص خود را دارد. از جهت دیگر به دلیل مقاومت نسبتاً بالای این پرنده در مقابل بیماری‌ها، تلفات آن نسبت به دیگر پرندگان کمتر است. با پرورش کبک به‌صورت صنعتی می‌توان بخشی از نیاز کشور در حوزه گوشت را تأمین کرد و از میزان واردات به داخل کشور کاست. همچنین می‌توان به بازار جوجه و تخم کبک اشاره نمود که قابلیت تولید و عرضه را دارد.

 

· شیلات

پرورش ماهی از جمله حرفه هایی است که برخی از مردم شهرستان دماوند را به خود مشغول ساخته است. شهرستان دماوند از لحاظ شرایط اقلیمی و همچنین وضعیت منابع آبی، موقعیت خوبی برای پرورش ماهی دارد. ماهیان پرورشی در این شهرستان از نوع ماهیان سردابی نظیر قزل آلا و ماهیان زینتی است که می توان نسبت به توسعه پرورش آن ها اقدام کرد.

ماهیان سردآبی در محدوده دمایی 18-12 درجه سانتیگراد بهترین رشد را دارند. ماهی قزل آلا یکی از معروف ترین گونه های ماهیان سردآبی است.  قزل آلا یکی از منابع خوب آهن است، آهن در خونسازی و همچنین در حفظ مقاومت بدن در برابر میکروبها نقش مهمی به عهده دارد. علاوه بر آن، آهن موجود در قزل آلا، جذب آهن منابع گیاهی را هم افزایش می دهد؛ بنابراین نقش مهمی در پیشگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن به عهده دارد. نتایج مطالعات نشان می دهند امگا ۳ ماهی قزل آلا می تواند فشار خون و ضربان قلب را در بیماران صرع تنظیم کرده و از تعداد تشنج های آن به طور قابل توجهی بکاهد؛ بنابراین این نوع ماهی با توجه به قیمت و طعم مناسب طرفداران زیادی در بین مردم دارد؛ لذا راه اندازی پرورش آن، علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار، سوددهی خوبی را خواهد داشت.

شاید سال‌ها قبل نگهداری ماهیان زینتی، موضوع چندان شایعی نبود و تنها عده‌ی معدودی در خانه‌های خود، آكواريوم  و ماهی زینتی نگهداری می‌کردند؛ اما در سال‌های اخیر، با توجه به رواج آپارتمان‌نشینی و دور افتادن انسان از طبیعت، شرایط به‌گونه‌ای رقم خورده است که بازار ماهیان زینتی رونق گرفته و زمینه‌ساز ایجاد مشاغل مختلف شده است. به‌طوری‌که امروزه شاهد آن هستیم در بسیاری از شهرها، چندین مغازه به خرید و فروش این آبزیان مشغول هستند. پرورش ماهیان زینتی نیاز به آب کمی دارد و می‌توان از آب‌های شهری برای تولید آنها استفاده کرد.

استفاده از استخرهای دومنظوره کشاورزی برای پرورش ماهی یکی از شیوه هایی است که علاوه بر افزایش بازدهی، باعث صرفه جویی در مصرف آب نیز می شود. در این روش استخرهایی برای پرورش ماهی احداث می شود و در کنار پرورش ماهی، آب موجود در استخر به سوی زمین های کشاورزی روان می گردد. فضولات موجود در این آب ها نیز نقش کود را برای محصولات ایفا می کند.

 

· خدمات

تنوع در حوزه مشاغل خدماتی بسیار زیاد است و حرفه های زیادی را در برمی گیرد که میزان سودآوری حرفه ها با توجه به نیاز و ظرفیت منطقه با یکدیگر تفاوت هایی دارد. برای مثال گردشگری از فعالیت هایی است که با سودآوری بسیاری همراه است و در دماوند نیز ظرفیت های بسیارخوبی برای سرمایه گذاری در این زمینه وجود دارد.

شهرستان دماوند از مناطق گردشگری زیبا و جذابی برخوردار است که در صورت توسعه امکانات گردشگری، صنعت گردشگری آن رونق بیشتری پیدا می کند. دریاچه های تار و هویر، چشمه و آبشار تیزآب، روستای شلمبه، روستای وادان، روستای کهنک، آبشارهای دره گروبار، آبشار جنگلک، چشمه اعلا، روستا و دشت مشا، برج شیخ شبلی، غار رودافشان و پیست آبعلی از جمله جاذبه های گردشگری این شهرستان هستند که در ایام مختلف سال گردشگرانی را به سوی خود جذب می کنند. احداث مکان هایی مانند اقامتگاه بومگردی، اکوکمپ و هتل از جمله فعالیت هایی هستند که می توان در حوزه گردشگری این شهرستان انجام داد. 

اقامتگاه بوم گردی فرصت مناسبی است تا مسافران ضمن گردشگری در هر منطقه و بازدید از جاذبه های توریستی، حس ایرانی زیستن به سبک سنتی را تجربه کنند. همچنین طبخ غذاهای محلی در برخی اقامتگاه ها، مصداق دیگری از مهمان نوازی ایرانی است. با توجه به اینکه علاقه مردم به سمت بازدید و اقامت در این مناطق بیشتر شده‌است، گسترش این اماکن توجیه اقتصادی دارد.

اکو کمپ‌ها در اشکال مختلف و با مصالح گوناگونی ساخته می‌شوند؛ به عنوان نمونه برخی از آن‌ها با بازسازی خانه‌های قدیمی، فضایی منحصر به فرد ایجاد می‌کنند، یا با استفاده از سازه‌های چادری نظیر خیمه و چادرهای عشایری ساخته می‌شوند. سازگاری این اکو کمپ‌ها با طبیعت در ابعاد بسیاری نمود پیدا می‌کند، به طور مثال تولید کمترین میزان دی اکسید کربن، استفاده از انرژی‌های تجدید پذیری مانند انرژی خورشیدی و باد، کمترین آسیب به پوشش گیاهی و جانوری، برخی از اقدامات اکو کمپ‌ها در راستای حفاظت از محیط زیست است.

در شهرستان دماوند ویلاهای زیادی وجود دارند که صاحبان ویلا به دلیل عدم مهارت باغداری، علی رغم وجود ظرفیت و فضای لازم برای احداث باغ، چنین فعالیتی را انجام نمی دهند. در صورتی که اگر موسسه ای جهت ارائه خدمات باغداری وجود داشته باشد، این افراد نیز می توانند در زمینه تولید محصولات باغی سرمایه گذاری کنند و از خدمات چنین موسسه ای بهره مند شوند. بنابراین احداث موسسه خدمات باغداری از جمله ظرفیت های شغلی این شهرستان است که سودآوری بسیار خوبی خواهد داشت.

همچنین می توان در زمینه احداث شهربازی و راه‌اندازی مشاغلی مانند خدمات خودرو فعالیت و کسب درآمد کرد.

 

· صنعت

مشاغل صنعتی از مهم ترین عوامل توسعه اقتصادی کشور است. اما در کشور ما آن گونه که باید به آن توجه نشده است و لازم است از پتانسیل های هر شهرستان در این حوزه برای پیشرفت اقتصادی کشور استفاده شود. در شهرستان دماوند تعدادی واحد صنعتی در زمینه های مختلف وجود دارد اما پتانسیل های شهرستان نشان دهنده این موضوع است که همچنان برای ایجاد واحدهای صنعتی جدید ظرفیت وجود دارد.

تولید پوشاک از جمله فعالیت هایی است که انجام آن در شهرستان، با توجه به نزدیکی به بازارفروش های بزرگی نظیر تهران و کرج، مزیت اقتصادی دارد.

با توجه به اینکه در شهرستان دماوند انوع مختلفی از محصولات زراعی و باغی تولید می شود و به کالاهایی همچون سبد و کارتن جهت بسته بندی این محصولات نیاز است، سرمایه گذاری در زمینه تولید سبد و کارتن صرفه اقتصادی داشته و پیشنهاد می گردد. (در حال حاضر چنین واحدی در شهرستان وجود ندارد.)

صنایع فعال شهرستان عبارتند از: واحدهای تولید اسپری ضدعفونی، گاز خوراک پزی، مبل، ام دی اف، کابینت، آب معدنی، بلوک، مونتاژ ادوات کشاورزی و بسته بندی دارو و مواد غذایی.[7]

 

· زراعت

بخش زراعت در روند رشد و توسعه اقتصادی نقش‎های متعددی بر عهده دارد که از جمله مهم‎ترین آن‎ها می‎توان تامین مواد خام و اولیه مورد نیاز صنایع بالادستی، تامین نهاده‎هایی مانند نیروی کار، مصرف تولیدات سایر بخش‏های صنعتی از قبیل کودها و سموم شیمیایی و ماشین‌آلات کشاورزی، ارزآوری برای کشور و تامین مالی سایر بخش‎های زیربنایی را نام برد. در شهرستان دماوند انواعی از محصولات زراعی تولید می شوند و می توان نسبت به توسعه تولید آن ها در صورت وجود زمین کافی اقدام نمود.

سیب زمینی از جمله محصولات زراعی دماوند است که کیفیت بالایی دارد و فعالیت گسترده تر در زمینه تولید این محصول صرفه اقتصادی خوبی خواهد داشت. لازم به ذکر است سیب زمینی آب زیادی مصرف می کند و باید قبل از شروع این کسب و کار به این نکته توجه کرد.

کشت گندم و جو در شهرستان دماوند از بازدهی مناسبی برخوردار است؛ بنابراین با توجه به مزایای حاصل از کشت این محصولات، افزایش تولید آن‌ها مزیت دارد. در میان محصولات کشاورزی، کشت گندم نسبت به بقیه کم دردسرتر است.گندم در بازه زمانی حدودا هشت ماهه به ثمر نشسته و به مرحله سود دهی می رسد و در دو نوع بهاره و پاییزه کشت می شود که محصول دهی پاییزه آن بیشتر است. علاوه بر خود گندم، کاه آن نیز مشتری خاص خودش را دارد.  بعد از برداشت محصول، زمین آن هم چراگاه گوسفندان می‌شود. همچنین مورد حمایت های دولت واقع شده و کود شیمیایی و بذر نیز به شکل یارانه ای در اختیار کشاورزان قرار می گیرد؛ بنابراین توسعه این کشت توجیه اقتصادی دارد.

جو از دیرباز در سبد تغذیه دام جایگاه ویژه داشته و به صورت دانه و علوفه سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جو برای تهیه نان و پخت سوپ نیز استفاده می شود و در تهیه غذای کودک کاربرد دارد. جوشانده جو داروي خوبي براي مبتلايان به تب و كم خوني و سوء هاضمه بوده و پایین آورنده کلسترول است.

گیاهان دارویی از دیگر محصولاتی هستند که به صورت خودرو و فراوان در این شهرستان وجود دارند. با توجه به ظرفیت بالای شهرستان دماوند در زمینه تولید گیاهان دارویی، می توان نسبت به کشت آن ها نیز اقدام کرد. آویشن، پونه، گون، خاکشیر، نعناع، اسپند و پنیرک از جمله گیاهان دارویی تولید شده در این شهرستان هستند. امروزه افراد زیادی به استفاده از گیاهان دارویی متمایل شده اند. خواص بی نظیر این گیاهان و نداشتن عوارض جانبی ناشی از مصرف باعث شده تا افراد زیادی به صور مختلف از آن ها استفاده کنند. به همین جهت به کشت گیاهان دارویی می توان به چشم یک مزیت پر سود نگریست.از آن جا که این گیاهان برای کشت، مراقبت خاص و شرایط حساسی نیاز ندارند، می توان روی کشت آن ها سرمایه گذاری کرد.

 

· صنایع دستی

صنايع دستي به آن گروه از صنايعي گفته مي شود كه مهارت، ذوق و بينش انسان در آن نقش اساسي دارد و يا اينكه تمام يا بخش اعظم مراحل ساخت فراورده هاي آن با دست انجام گرفته و در چارچوب فرهنگ و بينش هر منطقه و با ديدگاه هاي قومي ساخته و پرداخته مي شود. صنايع دستي بازتابي از تاريخ تمدن هر ملت و قومي است و مي تواند انتشار مؤثري براي فرهنگ و سنن مناطق مختلف باشد.

قالی بافی از جمله صنایع دستی است که می توان در زمینه توسعه آن سرمایه گذاری کرد. استفاده از طرح ها و نقشه های به روز از جمله عوامل موفقیت در این حرفه هستند. قالی بافی از مشاغل خانگی پردرآمدی است که تسهیلات خوبی به آن تعلق می گیرد. بسیاری از زنان خانه دار این هنر را یک فرصت شغلی مناسب می دانند چون در کنار کارهای روزمره می توانند به این کار بپردازند و درآمد خوبی کسب کنند. از آن جایی که قالی انواع مختلفی دارد می توان با آموختن دانش آن، محصولات متنوع و متناسب با ذوق و سلیقه افراد تولید و به بازار عرضه کرد. همچنین با تولید فرش با کیفیت می توان به صادرات در این زمینه فکر کرد. این کسب و کار  را می توان در فضای کوچک و با سرمایه اولیه کم راه انداخت و با فروش محصول و افزایش مشتری، این کار را گسترش داد و زمینه اشتغال بسیاری از جوانان را فراهم کرد.

ملیله دوزی و منجوق دوزی از دیگر فعالیت هایی هستند که در این شهرستان انجام می شوند و شرایط لازم برای گسترش انجام این فعالیت ها وجود دارد.

کشاورزی

صنایع

خدمات

ردیف

باغداری

دامداری

طیور

زراعت

شیلات

صنایع غذایی

صنایع دستی

صنایع تبدیلی و تکمیلی

صنعت

خدمات

1

کاشت صیفی‌جات و سبزی‌جات (1)

پرورش گاو هلشتاین (1)

پرورش مرغ بومی (1)

کشت گندم (1)

پرورش ماهی کپور (1)

شیرینی پزی (1)

سفالگری (1)

بسته بندی گوشت قرمز (1)

تولید مصالح ساختمانی (1)

خدمات ساختمانی (1)

2

احداث گلخانه صیفی جات (1)

پرورش گاو بومی (2)

پرورش بوقلمون (2)

کشت جو (1)

پرورش ماهی زینتی (2)

تولید رشته آش (1)

عروسک سازی (2)

بسته بندی گوشت مرغ (1)

احداث سنگبری (2)

جوشکاری (2)

3

احداث باغ انجیر (2)

پرواربندی گوساله (2)

پرورش بلدرچین (2)

کشت کلزا (2)

تولید کیک، کلوچه و بیسکوئیت (2)

سنگ تراشی و گوهر تراشی (3)

بسته بندی گوشت بلدرچین (2)

تولید کفش (3)

آهنگری (2)

4

احداث باغ انگور (2)

پرورش گوسفند بومی (3)

پرورش شترمرغ (3)

کشت کنجد (2)

تولید نان صنعتی (2)

تولید زیورآلات دستی (4)

بسته بندی سبزی (2)

تولید پوشاک (3)

خیاطی (3)

5

پرورش قارچ (3)

پرواربندی بره (3)

پرورش کبک (4)

کشت آفتابگردان روغنی و آجیلی (2)

تولید نان فانتزی (2)

شمع سازی (5)

تولید خوراک دام و طیور (3)

احداث رستوران بومی (4)

6

کاشت گل محمدی (3)

پرورش بز بومی (3)

پرورش پرندگان زینتی (4)

کشت یونجه (3)

فرآوری انگور (3)

فراوری پشم و پوست (3)

احداث مجتمع رفاهی-خدماتی (5)

7

احداث باغ انار (4)

پرورش بز سانن (4)

کشت ذرت علوفه ای (3)

فرآوری انجیر (3)

تولید پودر خون (4)

احداث اقامتگاه بومگردی (6)

8

احداث باغ بادام (4)

پرورش بز آلپاین (4)

کشت زعفران (4)

تولید ترشی و شور (4)

احداث سردخانه (5)

9

احداث باغ پسته (4)

پرورش بز مورسیا (4)

تولید خیارشور (4)

10

فرآوری گیاهان دارویی (5)

11

تولید لبنیات (5)

12

تولید سوسیس و کالباس (6)

در انتهای تحلیل یک لیست مزیت‌سنجی 60تایی در جدول زیر ارائه‌شده‌است. این جدول مشاغل فوق را در کنارهم نشان می‌دهد.

مشاغل	مزیت
پرورش گوسفند زندی و عربی	1
پرورش گوسفند افشاری و هترو	2
پرورش گاو دورگ	3
پرورش گاو هلشتاین و سمینتال	4
احداث باغ گردو	5
احداث باغ زردآلو	6
احداث باغ سیب	7
بسته بندی عسل	8
فرآوری و بسته بندی گردو	9
تولید کنسانتره و آبمیوه	10
تولید چیپس میوه و میوه خشک	11
تولید کمپوت، مربا و لواشک	12
تولید خیارشور	13
فرآوری و بسته بندی گیاهان دارویی	14
احداث گلخانه هیدروپونیک تولید علوفه	15
تولید علوفه به شیوه کانتینری	16
احداث گلخانه گوجه، خیار و فلفل دلمه ای	17
احداث گلخانه توت فرنگی	18
احداث گلخانه گل و گیاه زینتی	19
زنبورداری	20
پرورش بز سانن و آلپاین	21
پرورش گوسفند رومانوف	22
فرآوری انار	23
تولید خوراک دام و طیور	24
فرآوری گل محمدی	25
پرورش مرغ گوشتی و تخم گذار	26
پرورش مرغ مادر	27
پرورش ماهی قزل آلا	28
احداث موسسه خدمات باغداری	29
احداث هتل	30
احداث اکوکمپ	31
احداث اقامتگاه بومگردی	32
کشت سیب زمینی	33
کاشت گل محمدی	34
تولید پوشاک	35
احداث نهالستان	36
احداث باغ بادام	37
تولید چیپس سیب زمینی	38
سورتینگ وبسته­بندی محصولات کشاورزی	39
احداث باغ آلبالو و گیلاس	40
احداث باغ هلو و شلیل	41
احداث باغ آلو و گوجه سبز	42
احداث باغ انگور	43
پرورش بوقلمون	44
پرروش بلدرچین و شترمرغ	45
پرورش کبک	46
پرورش ماهی زینتی	47
کشت گندم و جو	48
تولید ژل رویال، موم و زهر زنبورعسل	49
احداث شهربازی	50
خدمات خودرو	51
کاشت لوبیا سبز	52
کاشت فلفل دلمه ای	53
کاشت کدو	54
کشت گیاهان دارویی	55
کاشت گوجه و خیار	56
پرورش قارچ	57
بسته بندی دارو	58
قالی بافی	59
منجوق دوزی و ملیله دوزی	60

*این فایل با همکاری کمیته امداد امام خمینی (ره) تهیه و تدوین شده است.