فهرج

مزيت‌سنجي و اولويت‌بندي كسب‌وكارهاي موجود در هر شهرستان برمبناي يک روش تحقيق انجام مي‌شود. در اين روش تحقيق، يک شناسنامه براي هر شهرستان و يک شناسنامه براي هر كسب‌وكار تدوين مي‌شود. اين شناسنامه‌ها به عنوان ورودي به نرم‌افزار داده‌شده و خروجي نرم‌افزار هم‌پوشاني اين دو شناسنامه و تعيين مشاغل مزيت‌دار شهرستان است. اين اولويت‌بندي‌ها توسط كارشناسان و افرادخبره هر شهرستان بازبيني و اصلاح مي‌شوند. يكي از منابع تحليل همين ليست مزيت‌سنجي اصلاح‌شده‌است. يكي ديگر از منابع تحليل، مصاحبه با كارشناسان و متخصصين حوزه اشتغال هر شهرستان است. در هر شهرستان با حداقل 3 نفر از اين افراد مصاحبه انجام مي‌شود. اين مصاحبه‌ها پياده‌سازي و ارزيابي مي‌گردد. در صورت وجود تناقض و ابهام بين اين 3 مصاحبه و ليست مزيت‌سنجي، مصاحبه‌هاي تكميلي و حتي مصاحبه بيشتر هم صورت مي‌گيرد تا تيم تحليل به نتيجه نهايي مطلوب دست‌يابد. بنابراين خروجي هر شهرستان از تجميع مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي حاصل مي‌شود. در ادامه تحليل شهرستان فهرج ارائه‌شده‌است.

 

تعیین کسب‌وکارهای مزیت‌دار شهرستان

همانطوريكه در قسمت مقدمه اشاره‌شده مبناي تحليل، مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي است. از بررسي اين دو منبع رسته‌هاي رايج و اولويت‌دار شهرستان تعيين شده‌است. مبناي اين اولويت‌بندي، فراواني و ميزان اشاره افراد كارشناس به كسب‌وكارهاي رايج در هر شهرستان و اولويتي كه اين مشاغل در ليست مزيت‌سنجي دارند، است. در هر رسته كسب‌وكارهاي رايج به ترتيب اولويت مشخص شده‌است. در تحليل به مشاغل موجود، مشاغل قابل توسعه و مشاغلي كه هنوز در شهرستان راه‌اندازي نشده و پتانسيل ايجاد آن‌ها در شهرستان وجوددارد، اشاره شده‌است. مزيت‌هاي شغلي به ترتيب اولويت در ادامه آورده شده‌است.

 

دامداری
باغداری
زراعت
صنایع غذایی
صنایع تبدیلی و تکمیلی
طیور
خدمات
شیلات
صنایع دستی
صنعت

 

· دامداری

دامداری در شهرستان فهرج از رونق خوبی برخوردار است و می توان گفت از جمله کسب و کارهای اصلی مردم این شهرستان است. با توجه به ظرفیت های موجود در شهرستان، می توان در زمینه توسعه این حرفه فعالیت کرد. دام های پرورشی در این شهرستان از نوع دام های سنگین مانند گاو، شتر و اسب و دام های سبک مانند گوسفند و بز است. قابلیت خوبی برای توسعه پرورش هر دو نوع دام سنگین وسبک وجود دارد. گوسفندهای موجود از نوع بومی، و غیر بومی نظیر افغانی، شیرازی و چینی هستند و می توان در زمینه پرورش آن ها سرمایه گذاری کرد. توان گوسفند برای تحمل اقلیم های متفاوت بالا است، جیره غذایی کمتر و در نتیجه هزینه کمتری نیاز دارد، تمامی فرآورده های دامی مانند گوشت، شیر، ماست، کره، و حتی پشم و پوست دام پرکاربرد هستند و فروش این فرآورده ها در تمامی روزهای سال انجام می‌شود. با توجه به فروش گوشت و سایر اجزای گوسفند و دست‌یابی به سود بالا، فعالیت در این زمینه مزیت دارد.

پرورش بز نیز از مزیت خوبی در این شهرستان برخوردار است. به طورکلی بز به‌عنوان یک حیوان اهلی نشخوارکننده جهت تولید شیر و گوشت در مناطق مختلف پرورش داده می‌شود. جثه کوچک، کم توقع بودن و مقاومت در برابر بیماری‌ها و شرایط سخت محیطی، باعث شده تا بز به‌عنوان حیوانی محبوب در بین دامداران تلقی شود. در نقاط مختلف از این حیوان علاوه بر تولید شیر و گوشت، جهت تولید پوست و الیاف مویی نیز استفاده می‌شود. بزهای پرورشی در فهرج از نوع بومی، پاکستانی (تالی)، مورسیا، سنجابی، لری و سانن هستند که قابلیت توسعه دارند. البته پرورش بز بومی، لری، سنجابی و سانن در اولویت های بعدی مزیت های شغلی این حوزه قرار می گیرد.

نژاد تالی از مرغوب ترین نژاد بز کشور و از بزهای شیری - گوشتی در جنوب ایران است، ولی چون دوره شیردهی و میزان شیر زیادی ندارد، ترجیحاً به عنوان بز گوشتی آن را پرورش می دهند. بز تالی از توان چند قلوزایی (بخصوص دو قلوزایی) نسبتاً خوبی برخوردار است و در شرایط کنونی سه زایش در طی دو سال امری تقریبا رایج و طبیعی در بین گله‌ها است.

بز مورسیا اسپانیایی به دلیل زندگی در مناطق گرمسیری و نیمه بیابانی گرم و خشک جنوب شرقی اسپانیا توان زیادی برای تحمل شرایط سخت محیطی پیدا کرده اند و با قدرت چرای بالایشان تولید شیر بسیار قابل توجهی دارند. همین موضوع موجب شده که این نژاد به مناطق مختلف جهان صادر شود.

بز سانن یک نژاد شیری پرتولید است که نسبت به بزهای بومی، تولید شیر بسیار بیشتری دارد و می‌تواند بخشی از نیاز کشور به شیر و پروتئین حیوانی را تأمین نماید. نرخ تبدیل مواد خوراکی به شیر در بزهای سانن بالاتر می‌باشد که این امر موجب افزایش بازدهی بز سانن از خوراک مصرف شده توسط آن می‌شود. کسب و کار پرورش بز سانن موجب اشتغال‌زایی و رغبت بیشتر جوانان به امر دام‌پروری می‌شود. هر کیلوگرم شیر بز با قیمت بیشتری نسبت به شیر گاو فروخته می‌شود و در نقاط مختلف کشور طرفداران خاص خود را دارد.

در شهرستان فهرج، ظرفیت خوبی برای پرورش گاو نیز وجود دارد. گاوهای پرورشی در این شهرستان از نوع بومی، جرسی و هلشتاین هستند که قابلیت توسعه دارند، اما پرورش گاو بومی مزیت پایین تری دارد.

گاو هلشتاین که به نام هولشتاین هم شناخته می شود جزء سنگین وزن ترین گاوهای شیری در جهان است. این نژاد که از نظر تولید شیر بهترین نژاد در میان گاوهای شیری است حدودا ۷۲۴۰ لیتر شیر در سال تولید می کند. درصد چربی این شیر 65/3 درصد  و درصد پروتئین آن ۳ درصد است.

گاوهای جرسی با پوست های حنایی، گاوهای کوچکی هستند که شیر با چربی و کره فراوان می‌دهند. تحمل این دام در هوای گرم بسیار خوب است و توانایی چاق شدن بسیار بالایی دارد.

شتر از دیگر دام‌های سنگینی است که قابلیت پرورش در شهرستان را دارد. پرورش شتر نسبت به سایر دام ها مزیت‌هایی مانند قابلیت سازگاری با شرایط سخت محیطی مناطق خشک و نیمه خشک، تحمل گرما، کم آبی و کیفیت پایین علوفه و مقاومت نسبی در مقابل امراض و عوامل بیماری زا دارد. همچنین شتر در مقایسه با سایر دام های اهلی علوفه را با قابلیت هضم بالا و بازده بیشتری استفاده می نماید و قادر است از انواع خاص گیاهان مرتعی (خشبی و خاردار و تیغ دار) به میزانی استفاده نماید که سایر دام ها قادر به استفاده از آن نیستند. از دیگر فواید پرورش شتر، حداقلِ نیاز به تاسیسات، تجهیزات و امکانات پرورش و نگهداری و در نتیجه کمترین نیاز به سرمایه گذاری سنگین را دارد. گوشت شتر منبع بسیار خوبی برای بسیاری از مواد غذایی مهم و مورد نیاز بدن می‌ باشد. این گوشت حاوی پروتئین‌ هایی با ارزش غذایی بالا و تعدادی از ویتامین ‌های مفید و مورد نیاز بدن نظیر ویتامین ‌های گروه B و برخی از عناصر معدنی مهم نظیر آهن ، فسفر و کلسیم است. سازمان ملل متحد شیر شتر را جزو سالم‌ترین شیر حیوانی جهان شمرده است و به ‌دلیل خواص زیاد شیر شتر برخی محققان به آن «طلای سفید بیابان» می‌گویند. در تحقیقات جدید، خواص متعددی برای شیر شتر به‌اثبات رسیده، این تحقیقات بیانگر آن است که پادتن‌های موجود در شیر شتر علاوه بر اینکه موجب ماندگاری طولانی‌تری نسبت به اغلب محصولات لبنی می‌‌شود، سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و باعث غلبه سیستم دفاعی بدن در برابر بیماری‌هایی نظیر سرطان، ایدز، آلزایمر، هپاتیت C می‌‌شود و از این نظر شیر شتر ساختار و ‌خصوصیاتی بسیار شبیه شیر انسان دارد.

علاوه بر گاو و شتر، پرورش اسب نیز از دیگر مشاغل پیشنهادی در شهرستان است که قابلیت توسعه دارد.

 

· باغداری

باغداری یکی از حوزه‌های رایج در شهرستان فهرج است. افزایش باغداری، علاوه‌بر اشتغالزایی، به اقتصاد و فضای کسب و کار شهرستان رونق می‌بخشد. کشاورزی و ازجمله باغبانی در توسعه ملی و افزایش رفاه عمومی، فقرزدایی، تنوع بخشیدن و پایدار کردن الگوی توسعه شهری، توزیع درآمد و عدالت اجتماعی موثر است.

خرما از جمله محصولات باغی شهرستان فهرج است که به میزان زیادی تولید می شود و با توجه به بازدهی خوب این محصول در این شهرستان، می توان نسبت به توسعه تولید آن اقدام کرد. خرمای مضافتی، حلیله‌ای، ربی، سنگ‌شکن و کروت انواعی از خرماهای تولید شده در شهرستان فهرج هستند.[1] خرما از جمله محصولات باغی است که با آب و هوای گرم و اقلیم جغرافیایی کویری سازگاری بیشتری دارد. خرما میوه ای است با ارزش غذائی بالا که به علت دارا بودن مواد قندی قابل توجه (حدود 70%) علاوه بر مصرف غذایی، در صنعت نیز موارد استفاده فراوان دارد. مصارف مختلف خرما در صنعت شامل موارد خوراکی مانند شیره، شهد، شکلات خرما و...است، از ضایعات آن در ترکیب خوراک دام و طیور، از برگ خرما در ساخت انواع ظروف بافتنی، حصیر و از تنه و چوب خرما در کارخانجات نئوپان سازی و کاغذ سازی و همین طور پوشش ساختمان‌ها و پل‌ها استفاده می کنند.

احداث گلخانه از دیگر مشاغل پیشنهادی در شهرستان است. گياهان براي داشتن رشد مطلوب نياز به شرايط خاصي از نظر شدت نور، دماي روزانه، دماي‌شبانه، ميزان رطوبت نسبي هوا و رطوبت خاک دارند. براي توليد و پرورش تجاري گياهان با کيفيت بالا و در تمام طول سال بايد شرايط محيطي مطلوب مهیا شده و عوامل خسارت زا نظير آفات و بیماری ها، باد، طوفان هاي ويرانگر، سرما و يخبندان و ...کنترل شوند. گلخانه محیطی است که به راحتی می توان در داخل آن شرایط محیطی را تحت کنترل درآورد و به سمت رشد مطلوب گیاه سوق داد. گلخانه‌ها که از نظر اندازه متغیرند گیاهان را از سرمای بیش از حد زمستان یا گرمای بیش از حد تابستان حفظ می‌کنند. کشاورزی در گلخانه ها نسبت به کشاورزی در فضای آزاد و در زمین های کشاورزی دارای دردسر و مشکلات کمتری است، به علاوه بازه ی زمانی برای به ثمر نشستن و برداشت محصولات نیز نسبت به کشاورزی سنتی، کوتاه تر است. اما با این وجود پرورش گلخانه ای محصولات نیز نیاز به مراقبت های خاص خود را دارد. در حال حاضر گلخانه های تولید صیفی جاتی مانند گوجه و خیار در شهرستان وجود دارد که می توان در زمینه توسعه آن ها فعالیت کرد. علاوه بر تولید گوجه و خیار گلخانه ای، قابلیت تولید محصولات دیگری همچون سبزیجات نیز در محیط گلخانه وجود دارد. لازم به ذکر است گوجه و خیار در فضای آزاد نیز کاشته می شوند اما با توجه به بازدهی بیشتر محصولات در فضای گلخانه ای و مصرف آب کمتر، کاشت آن ها در فضای آزاد مزیت کمتری دارد.

شهرستان فهرج تولیدات بسیار خوبی در زمینه مرکبات دارد. پرتقال، نارنج، نارنگی، گریپ فروت، لیموشیرین و لیموترش انواع مرکبات تولیدی در این شهرستان هستند که افزایش تولید آن‌ها قابل سرمایه‌گذاری است. البته بررسی ها نشان می دهد احداث باغ پرتقال از مزیت بالاتری نسبت به سایر مرکبات برخوردار است.

گریپ فروت میوه‌ای از خانواده مرکبات است که از پیوند پرتقال و دارابی به دست آمده است. این میوه شگفت انگیز نیز مانند لیموترش سرشاز از ویتامین C می‌باشد و در فصل پاییز و زمستان می توان از خواص دارویی آن برای بهبود سرماخوردگی بهره برد.

انار و انگور از دیگر محصولات باغی شهرستان فهرج هستند که به میزان کمی تولید می شوند و با توجه به مزایای حاصل از تولید آن ها، می توان نسبت به توسعه سطح کاشت آن ها اقدام کرد. نهال انار حداقل سه سال نیاز به رشد دارد و از سال چهارم به بعد شروع به باردهی می کند. درخت انار بیش از 40 سال عمر مفید داشته و در مقابل کم آبی مقاوم است؛ اما میزان و نوع آب در کیفیت و کمیت میوه آن تاثیر مهمی دارد. مصرف انار در سال های اخیر افزایش یافته است. خواص این میوه و ابعاد مختلف محصولی آن از دلایل افزایش مصرف است. از انار در تولید داروهای تقویتی و صنایع آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. مصرف رب و آب انار نیز از گذشته رواج داشته و در سال های اخیر به اشکال متنوع و بهتری انجام می شود. کاشت انار فعالیتی درآمدزا است که با ارزیابی نیاز بازار، به روز رسانی فرآیند بسته بندی و جابجایی و ... می توان درآمد آن را افزایش داد.

انگور نیز از مهم‌ترین محصولات باغی است که هم به لحاظ سطح زیر کشت و هم ارزش اقتصادی و تغذیه‌ای، موردتوجه کشاورزان و کارآفرینان است. زیبایی، تنوع رنگ، طعم و مزه، ارزش غذایی، خواص دارویی و وجود فرآورده‌‌های تبدیلی چون کشمش، شیره انگور، روغن هسته انگور، کنسانتره، آب انگور، سرکه، آبغوره، دارو‌های تقویتی و مواد آرایشی ‌بهداشتی، همچنین توصیه‌‌های دینی و مذهبی، انگور را به یک میوه استثنایی و بی‌نظیر تبدیل کرده است؛ بنابراین در بین مردم طرفداران زیادی دارد و بازار مصرف این محصول به صورت محصولات فراوری شده و تازه خوری فراهم است. پرورش انگور علاوه بر اشتغال‌زایی، یکی از محصولات ارزآور کشور است و می‌تواند در توسعه صادرات غیرنفتی در بخش کشاورزی، سهم بسزایی داشته باشد.

آلوئه ورا از دیگر محصولاتی است که در این شهرستان کاشته می شود و افزایش تولید آن مزیت دارد. گونه های مختلف آلوئه ورا گیاهانی مقاوم به گرما، خشکی، بیماری‌ها، آفات و حتی شوری هستند. علت مقاومت زیاد آن ها ساختار مرفولوژیکی این گیاه است و بذر آن ها نیز در شرایط اقلیمی مناسب و در دمای 21درجه سانتی گراد سبز می شوند. البته این گیاهان به سرما بسیار حساس هستند به طوریکه در دمای زیر 10درجه سانتی گراد رشد آن ها متوقف می شود. آلوئه ورا به رطوبت بالا، آب ایستایی و آبیاری زیاد حساس است. از این رو آبیاری گیاهان باید زمانی انجام شود که خاک آن ها کاملا خشک باشد. چنانچه این گیاه در مناطق گرم و خشک کاشته شود باید تحت آبیاری به موقع قرار بگیرد. آلوئه ورا را در هر نوع خاکی می توان کاشت ولی خاک های سبک که از زهکشی مناسبی برخوردار باشند برای کاشت این گیاه توصیه می شود. بازار و جایگاه آلوئه ورا در کشور جدید می‌باشد و آن چنان که باید جایگاه خود را پیدا نکرده اما این گیاه از اندک گیاهان دارویی است که علاوه بر مصرف دارویی در حوزه های آرایشی (مایع، ژل، کرم، لوسیون) و تغذیه ای (عصاره و نوشیدنی) نیز کاربرد دارد.

توت از جمله محصولات باغی شهرستان است که میزان تولید کمی داشته اما ظرفیت لازم برای افزایش تولید آن وجود دارد.

 

· زراعت

بخش زراعت در روند رشد و توسعه اقتصادی نقش‎های متعددی بر عهده دارد که از جمله مهم‎ترین آن‎ها می‎توان تامین مواد خام و اولیه مورد نیاز صنایع بالادستی، تامین نهاده‎هایی مانند نیروی کار، مصرف تولیدات سایر بخش‏های صنعتی از قبیل کودها و سموم شیمیایی و ماشین‌آلات کشاورزی، ارزآوری برای کشور و تامین مالی سایر بخش‎های زیربنایی را نام برد.

گندم و جو از جمله محصولات زراعی کشت شده در شهرستان فهرج هستند که می توان در زمینه توسعه تولید آن ها فعالیت کرد. در میان محصولات کشاورزی، کشت گندم نسبت به بقیه کم دردسرتر است.گندم در بازه زمانی حدودا هشت ماهه به ثمر نشسته و به مرحله سود دهی می رسد و در دو نوع بهاره و پاییزه کشت می شود که محصول دهی پاییزه آن بیشتر است. علاوه بر خود گندم، کاه آن نیز مشتری خاص خودش را دارد.  بعد از برداشت محصول، زمین آن هم چراگاه گوسفندان می‌شود. همچنین مورد حمایت های دولت واقع شده و کود شیمیایی و بذر نیز به شکل یارانه ای در اختیار کشاورزان قرار می گیرد؛ بنابراین توسعه این کشت توجیه اقتصادی دارد.

جو از دیرباز در سبد تغذیه دام جایگاه ویژه داشته و به صورت دانه و علوفه سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جو برای تهیه نان و پخت سوپ نیز استفاده می شود و در تهیه غذای کودک کاربرد دارد. جوشانده جو داروي خوبي براي مبتلايان به تب و كم خوني و سوء هاضمه بوده و پایین آورنده کلسترول است.

در شهرستان فهرج انواعی از گیاهان دارویی نیز کشت می شود و افزایش سطح زیر کشت آن‌ها مزیت دارد. وسمه، حنا، ریواس و چای ترش از جمله گیاهان دارویی این شهرستان هستند.[2] امروزه افراد زیادی به استفاده از گیاهان دارویی متمایل شده اند. خواص بی نظیر این گیاهان و نداشتن عوارض جانبی ناشی از مصرف باعث شده تا افراد زیادی به صور مختلف از آن ها استفاده کنند. به همین جهت به کشت گیاهان دارویی می توان به چشم یک مزیت پر سود نگریست. از آن جا که این گیاهان برای کشت، مراقبت خاص و شرایط حساسی نیاز ندارند، می توان روی کشت آن ها سرمایه گذاری کرد.

به دلیل رونق دامداری در شهرستان، کشت گیاهان علوفه‌ای نظیر یونجه قابلیت توسعه دارد. در میان گیاهان علوفه ای، یونجه به خاطر ارزش غذایی بالا و عملکرد خوب آن از اهمیت خاصی برخوردار است همچنین به علت وجود باکتریهای ریزوبیوم در ریشه های خود قادر به تثبیت ازت هوا بوده و به این طریق باعث باروری خاک می شود از طرفی دیگر گیاهی چندساله است و تا چند سال می توان برداشت انجام داد؛ بنابراین توسعه این کشت توجیه اقتصادی داشته و امکان تامین بخشی از علوفه مورد نیاز دام، فراهم می‌شود که علاوه بر ایجاد اشتغال مولد و حصول درآمد مناسب برای زارعین، در استفاده بهینه از ظرفیت های پرورش دام نیز موثر خواهد بود و نیاز شهرستان برای وارد کردن نهاده های مورد نیاز دام از سایر مناطق را برطرف خواهد کرد. دانه های روغنی مانند کلزا، کنجد و گلرنگ به میزان کم در این شهرستان کشت می‌شوند که می توان نسبت به توسعه تولید آن ها اقدام کرد. البته بررسی های انجام شده نشان می دهد تولید کنجد و کلز از مزیت بالاتری برخوردار است. کشت کنجد به دلیل سازگاری محیطی، بازدهی بالا، مفید بودن برای خاک، نیاز به سرمایه اولیه کم و بازاریابی آسان، گزینه شغلی مناسبی است. کنجد از آن دسته گیاهانی محسوب می شود که با هر بار کشت و پرورش، محصول و بار قابل توجهی را به ارمغان می آورد. یکی دیگر از مزایای کشت کنجد، صرفه جویی در منابع آب است. این گیاه قادر است تا با جذب رطوبت باقیمانده در خاک رشد کند. همین امر موجب سازگاری کنجد با آب و هوای گرم می شود. ریشه های کنجد در بهبود ساختمان خاک و افزایش نفوذ پذیری آن نقش موثری داشته و به عنوان یکی از گیاهان مناسب برای تناوب‌های زراعی در نظر گرفته می شود. همچنین در بعضی از مناطق این گیاه به عنوان کود سبز کاشته می شود. کنجد در روغن کشی (کنجد و ارده)، نانوایی و آجیل فروشی ها، تهیه عطرها، به عنوان حلال در داروسازی و... مورد استفاده قرار می‌گیرد. صادرات ارزش افزوده و فرآوری های کنجد، می تواند هدف تولید انبوه کشاورزان باشد. از همین رو نگرانی ها برای بازاریابی این محصول نسبت به سایر محصولات کاهش پیدا می کند. عمده مشکل کنجدکاران عدم وجود ماشین‌آلات کاشت و برداشت دانه های روغنی است که درصورت تامین این ماشین آلات، تولید کمی وکیفی محصول درسطح منطقه می‌تواند از رشد قابل توجهی برخوردار شود.

کشت کلزا باعث از بین رفتن چرخه زندگی آفات، بیماری ها و علف های هرز گردیده و با کاهش جمعیت آنها موجب صرفه جویی در مصرف سموم و کاهش آلودگی های زیست محیطی می گردد. با توجه به آنکه زمان کشت کلزا در فصل پاییز است، نیاز گیاه به آب کم می‌باشد و با استفاده از نزولات جوی می توان به کشت آن اقدام نمود. کلزا با تولید مقادیر قابل توجهی علوفه می تواند در تغذیه دام های منطقه نقش موثری داشته باشد. همچنین برگردان بقای کلزا به خاک باعث افزایش حاصلخیزی خاک و بهبود ساختمان خاک خواهد شد. کشت کلزا به عنوان یک دانه روغنی بسیار مهم در تولید محصولات حوزه صنایع غذایی و یا تولید انواع نهاده‌های خوراکی دام و طیور متداول است. روغن کلزا ازجمله مشتقات این گیاه است که امروزه به دلیل سالم بودن و داشتن کمترین کلسترول و اسیدهای چرب اشباع ‌شده مورد استقبال قرارگرفته است. تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهد که دانه کلزا 40-30 درصد روغن و کنجاله‌اش50-40 درصد پروتئین دارد.

گلرنگ نیز با خصوصیات مطلوب زراعی نظیر مقاومت نسبی به شوری خاک و خشکی هوا، مقاومت بالا به سرمای زمستانه (تیپ پاییزه)، وجود روغنی مطلوب با بیش از ۹۰ درصد اسیدهای چرب غیر اشباع، همواره به عنوان یک دانه روغنی با ارزش مطرح بوده است.

ذرت که در دو نوع علوفه‌ای و دانه‌ای در شهرستان کشت می‌شود (کشت ذرت علوفه ای از مزیت بالاتری برخوردار باشد)، با هر آب و هوایی سازگاری دارد، در برابر خشکی مقاوم است و میزان ثمردهی آن در هکتار بالا می‌باشد. دولت برای تشویق به کشت این گیاه، اقدام به خرید تضمینی ذرت از کشاورزان می کند. روغن ذرت، کنسرو بلال و دانه ذرت به مصارف انسانی می رسد و همچنین دانه ذرت در مرغداری ها و علوفه تر، خشک، سیلو شده و کنجاله دانه در دامداری ها استفاده می شود.  کاکل ذرت نیز در داروسازی به کار می رود. از ساقه و برگ ذرت در صنایع کاغذ، مقوا سازی و تولید کاغذ دیواری استفاده می کنند. نشاسته ذرت در صنایع رنگرزی، دارو سازی و پلاستیک سازی کاربرد دارد. باتوجه به مزایای مطرح شده، کشت ذرت علوفه‌ای و دانه‌ای پیشنهاد می‌شود.

آفتابگردان نیز در دو نوع آجیلی و روغنی در فهرج کشت می‌شود. گل آفتابگردان گیاهی یک ساله است که پرورش آن در هر شرایطی امکانپذیر بوده و فرآورده های حاصل از آن دارای مزیت اقتصادی فراوانی می‌باشد. این گیاه، یکی از نباتات روغنی مهم جهان است که از نظر تولید روغن، بعد از سویا در مقام دوم قرار دارد. آفتاب گردان های آجیلی نیز از بازار پسندی ویژه ای برخوردارند. علاوه بر این، فراورده های جانبی آفتاب گردان به خصوص کنجاله آن باعث توجه هر چه بیشتر به زراعت این گیاه با ارزش شده است؛ بنابراین تولید آفتابگردان در شهرستان مزیت دارد.

حبوباتی همچون نخود، لوبیا و عدس نیز در این شهرستان کشت می شوند و افزایش تولید آن‌ها دارای مزیت است. نخود گیاهی است که به آب و هوای سرد نیاز دارد و دارای دو تیپ زمستانه و تابستانه است. نخود به علت دارا بودن اسید های آمینه مختلف، ویتامین ها و مواد معدنی غذای بسیار خوبی است. همچنین خواص بیشماری نظیر روشن شدن پوست صورت، درمان عفونت های قارچی و تقویت رشد مو را داراست.

عدس نیز از جمله حبوباتی است که کشت و برداشت آن نسبت به سایر حبوبات ساده تر بوده و در هر آب و هوایی با دو روش دیمی و آبی قابل کشت است. این گیاه با هوای سرد هم سازگاری دارد و در فصل پاییز میزان ثمردهی آن بیشتر از بهار است. این گیاه به حاصلخیزی خاک کمک کرده و همچنین به عنوان کود سبز برای تقویت خاک استفاده می شود.

لوبیا را نیز می توان از جمله حبوبات محبوب نام برد که گزینه مناسبی برای کشت در باغچه های کوچک و یا گلدان های اپارتمانی نیز محسوب می شود. زمین برای کشت لوبیا باید به اندازه کافی عمق داشته باشد و خاک نیز دارای سطحی نرم و حاصلخیز باشد. تهیه زمین لوبیا با هدف از بین بردن علف های هرز، زیر خاک بردن بقایای گیاهی، نرم کردن و افزایش عمق خاک زراعی، زیر خاک بردن مواد تقویت کننده و حفظ رطوبت موجود در خاک است.

پیاز و چغندرقند از دیگر محصولاتی هستند که توسط برخی از مردم کشت می‌شوند و باتوجه به سازگاری با شرایط شهرستان قابلیت توسعه دارند. البته کشت چغندرقند مزیت پایین‌تری دارد.

پياز محصولی است که به صورت یک‌ساله كشت می‌شود. این گیاه متعلق به فصل خنک است و بهترین دما برای جوانه زدن بذر پیاز 18 درجه سانتی‌گراد و حداقل و حداکثر دما برای این مرحله از رشد به ترتیب 7 و 29 درجه سانتی‌گراد است. این محصول از محصولاتی است که به‌عنوان چاشنی و طعم‌دهنده در اکثر غذاها استفاده می‌شود و دارای مصارف پزشکی و دارویی متعددی است؛ بنابراین بازار مصرف خوبی داشته و توسعه آن توجیه اقتصادی دارد.

کشت چغندرقند علاوه بر این که از نظر اقتصادی بسیار سودآور است، می تواند در اصلاح خاک و کنترل علف های هرز نیز مؤثر باشد، همچنین به راحتی می توان این گیاه را در تناوب با گیاهان دیگر قرار داد. به خاطر سازگاری زیاد این گیاه با شرایط مختلف آب و هوا و خاک، در اکثر نقاط می توان آن را کشت کرد. این گیاه با ریشه های عمیق خود نفوذپذیری خاک را افزایش داده و خاک مناسبی را برای کشت های بعدی آماده می کند. همچنین از چغندرقند علاوه بر قند محصولات دیگری مثل برگ چغندر و تفاله مخلوط با ملاس (بعد از برداشت قند در کارخانه) به دست می آید که می تواند مورد تغذیه دام قرار گیرد. لازم به ذکراست که کشت چغندرقند به آب زیادی نیاز دارد و برای شروع این کسب‌وکار باید این نکته را درنظرگرفت.

 

· صنایع غذایی

راه‌اندازی کسب و کار فراوری محصولات کشاورزی مهم ترین روش برای ایجاد اشتغال و عاملی مهم در توسعه پایدار امنیت غذایی محسوب می‌شود که کاهش هدررفت محصولات کشاورزی و ایجاد ارزش افزوده از منابع را تا حد امکان ممکن می‌کند. در شهرستان فهرج ظرفیت های خوبی در زمینه ایجاد صنایع غذایی مختلف وجود دارد و فعالیت هایی نیز در این حوزه انجام شده است اما تولیدات این شهرستان در حوزه های کشاورزی و دامی نشان دهنده این است که می توان به صورت گسترده تری در حوزه صنایع غذایی سرمایه گذاری کرد.

همانطور که در حوره باغداری به آن اشاره شد، خرما از جمله محصولاتی است که به میزان انبوه در شهرستان تولید می شود، بنابراین امکان ایجاد واحدهای صنعتی مربوط به فرآوری و بسته بندی فرآورده های حاصل از آن نیز وجود دارد. البته در حال حاضر نیز واحد صنعتی فرآوری موجود است[3] اما میزان تولید این محصول شرایط را برای ایجاد واحدهای جدید فراهم کرده است. با فرآوری خرما می‌توان با تنوع بخشیدن و افزایش عمر ماندگاری، باعث گسترش بازار مصرفی این محصول شده و طیف گسترده‌ای از مصرف‌کنندگان را جذب کرد. ازجمله فرآورده‌های خرما، می‌توان به محصولاتی مانند؛ شیره، سرکه، قهوه، کارامل، قند مایع، عسل، خمیر خرما (برای تهیه شیرینی و بیسکوئیت و رولت خرما)، شهد، کرم، مخمرهای خوراکی، آرد هسته خرما، سس، کمپوت، لواشک، الکل، ترشی، بستنی و حلوای خرما، اشاره کرد. فرآورده‌هایی که از خرما تهیه می‌شوند، به دلیل اینکه در ساختار خود دارای ترکیبات افزودنی غیرطبیعی نیستند و ارزش غذایی بالایی دارند، موردتوجه مصرف‌کننده قرار می‌گیرند. از طرفی تولید فرآورده‌های خرما، منطبق بر استانداردهای جهانی، زمینه را برای صادرات هرچه بیش‌تر این نوع محصولات فراهم می‌کند.

با توجه به میزان تولید مرکبات تولیدی در شهرستان فهرج، قابلیت احداث واحدهای صنعتی مربوط به فرآوری آن ها وجود دارد. تولید کنسانتره پرتقال، آبمیوه و چیپس میوه از جمله فعالیت هایی است که می توان در زمینه فرآوری مرکبات انجام داد. لازم به ذکر است واحد صنعتی در زمینه فرآوری میوه در این شهرستان وجود ندارد.[4] همچنین تولید آبمیوه از مزیت بالاتری نسبت به سایر فرآورده های گفته شده برخوردار است.

در طی فرآیند تولید کنسانتره پرتقال مقدار مشخصی از آب موجود در پرتقال خارج می شود؛ بنابراین کنسانتره پرتقال نسبت به آبمیوه آن حجم بسیار کمتری دارد. با این کار مقدار بیشتری از پرتقال با هزینه کمتر و سهولت بیشتر، قابل حمل می‌گردد. کنسانتره پرتقال قابل استفاده در شیرینی پزی، محصولات پختنی، آبمیوه، نکتار، مربا و مارمالاد، دسر ها و شکلات ها است. خشک کردن میوه‌جات، یکی از روش‌هاي جلوگیري از فساد میکروبی آن‌ها است. در این روش، در اثر کاهش میزان رطوبت، امکان فساد میکروبی بسیار کم شده و سرعت دیگر واکنش‌هاي مضر نیز، به مقدار قابل توجهی کاهش می‌یابد. خشک کردن، ضمن اینکه روي محصول اثر حفاظتی دارد، وزن و حجم آن را نیز به میزان چشمگیری کاهش می‌دهد، در نتیجه از هزینه‌های حمل و نقل و ذخیره‌سازي نیز می‌کاهد. با توجه به اینکه بخشی از بازار میوه خشک ایران، سهم محصولات وارداتی است، با تولید مشابه داخلی این میوه‌ها (از نظر نوع و کیفیت)، می‌توان مانع واردات و خروج میلیون‌ها دلار ارز از کشور شد. همچنین نیاز بیش از حد برخی از کشورها به این گونه محصولات (به دلیل شرایط ویژه اقلیمی آن‌ها، هزینه بالای حمل و نقل سبزیجات و میوه‌های تازه و محدود بودن زمان نگه‌داری آن‌ها)، فرصت مناسبی برای رونق تولید و صادرات چیپس میوه فراهم آورده است. با توجه به رونق دامداری در این شهرستان قابلیت ایجاد واحدهای صنعتی در زمینه تولید فرآورده های دامی مانند لبنیات و سوسیس و کالباس وجود دارد.  البته تولید سوسیس و کالباس در اولویت های بعدی مزیت های شغلی این حوزه قرار می گیرد. شیر و فرآورده هاي آن از مهمترین اجزاي تشکیل دهنده جیره غذایی انسان است که از لحاظ ارزش غذایی از کلسیم، فسفر، ویتامین هاي مورد نیاز و پروتئین، غنی می‌باشد و همیشه استقبال بسیار خوبی از این نوع محصولات می شود. البته باید توجه داشت برای موفقیت در این زمینه باید به بالابردن توانایی رقابت با نشان‌های تجاری معروف نیز فکر کرد. لازم به ذکر است با توجه به پرورش شتر در شهرستان و تولید شیر شتر، امکان تولید لبنیات سنتی شتر نیز در این شهرستان وجود دارد. از شیر شتر می توان فرآورده هایی همچون سرشیر، کره، ماست و دوغ شتر تهیه کرد.

تولید محصولات مشتقی از گوشت‌های فرآوری شده، در هر زمانی سوددهی دارد و از شغل‌های آزاد پردرآمد محسوب می‌شود. در بین فراورده های عمل آوری شده از گوشت، سوسیس و کالباس به دلیل آماده سازی سریع و همچنین طعم و مزه مطلوب، مصرف بیشتری دارد. سوسیس و کالباس حاوی پروتئین های حیوانی کافی، چربی، کربوهیدرات و ویتامین است و می توان آن‌ها را از جمله غذاهای آماده در سفره خانواده ها نام برد. برای حفظ این جایگاه و افزایش تقاضای این محصولات، علاوه بر انتخاب روش های مناسب تولید و فراوری، باید به نوع و شکل بسته بندی آنها نیز توجه نمود. باتوجه به رونق دامداری در این شهرستان، راه‌اندازی این کسب‌وکار مزیت دارد.

طبق بررسی‌های صورت گرفته، تولید شیرینی جاتی مانند کلمپه و کلوچه در شهرستان مزیت دارد. البته در حال حاضر نیز کارگاه شیرینی پزی در شهرستان وجود دارد اما بازهم جای فعالیت در این زمینه پیشنهاد می‌شود[5].

با توجه به کشت گیاهان دارویی در این شهرستان، احداث واحدی سنتی یا نیمه صنعتی در زمینه فرآوری آن ها دارای مزیت است. لازم به ذکر است که در حال حاضر چنین واحدی در شهرستان وجود ندارد. فرآوری گياهان دارويي، علاوه بر ارزش افزوده، نياز به سرمايه‌گذاري زيادي نداشته و مي‌تواند نقش مهمي در کارآفرینی داشته باشد. یکی از فرآوری‌های گیاهان دارویی تولید عرقیات است. تولید عرقیات دارای تکنولوژی و دانش فنی پیچیده ای نمی باشد و با توجه به ظرفیت تولید گیاهان دارویی در شهرستان فهرج و نیز سهولت صادرات این محصولات به مناطق دیگر، می توان با سرمایه‌ای اندک به این کسب و کار مشغول شد. خشک کردن و بسته‌بندی نیز از دیگر فرآوری‌های گیاهان دارویی است که می‌توان با فعالیت در آن‌ها به سود رسید.

 

· صنایع تبدیلی و تکمیلی

با وجود تنوع تولید محصولات کشاورزی، بررسی‌ها نشان می‌دهد که سالانه مقداری از آن در مراحل کاشت، داشت و برداشت به ضایعات تبدیل می‌شوند. از سوی دیگر برداشت و یا تولید بسیاری از محصولات کشاورزی در یک بازه زمانی مشخصی رخ می‌دهد؛ اما مصرف آن‌ها در طی سال صورت می‌پذیرد. لذا صنایع تبدیلی می‌تواند زمان استفاده را افزایش دهد و از میزان ضایعات آن بکاهد. همچنین گسترش این صنایع موجب اشتغال‌زایی، ایجاد درآمد و جلوگیری از اتلاف و ضایع شدن محصولات می‌گردد.

در شهرستان فهرج علی رغم پتانسیل های موجود برای ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی مختلف، توجه کافی به این حوزه شغلی نشده است، در صورتی که با سرمایه گذاری در بخش های مختلف این حوزه می توان ارزش افزوده خوبی را برای شهرستان ایجاد کرد.

تولید خوراک دام و طیور از جمله فعالیت هایی است که می توان در زمینه انجام آن سرمایه گذاری کرد. در حال حاضر چنین واحدی وجود ندارد و با توجه به رونق دامداری و پرورش طیور در این شهرستان، سودآوری خوبی خواهد داشت. یکی از راه های تولید خوراک دام، تولید این محصول از طریق ضایعات نخل خرما است. با توجه به وجود تعداد زیادی نخل خرما در این شهرستان، قابلیت راه اندازی چنین حرفه ای وجود دارد[6]. برگ های هرس شده به دلیل اینکه باعث آلودگی در باغات می شوند، باید سوزانده یا دور ریخته شوند که این امر باعث آلودگی محیط زیست یا در بعضی مواقع آتش سوزی در باغات می شود. این در حالی است که این سرشاخه با اینکه حجم بالایی را اشغال می کنند اما با کمی تامل می توان آنها را خرد کرده و با دیگر ضایعات خرما با تکنیک خاص، غنی سازی کرد و به صورت خرد شده در جیره دام های مختلف به میزان قابل ملاحظه ای به مصرف رساند. همچنین با وضعیت فعلی و گرانی نهاده‌های دامی، این طرح که خوراک دام ارزان قیمتی با تقریبا یک سوم قیمت خوراک دام با همین ارزش غذایی تولید می کند در کاهش هزینه های تغذیه دام نکته قابل ملاحظه ای به شمار می رود.

وجود چندین هکتار نخلستان در شهرستان فهرج، شرایط خوبی را برای احداث واحدی صنعتی تولید فیبر، نئوپان و MDF فراهم کرده است. راه اندازی چنین واحد یا واحدهایی با درآمدزایی و ایجاد اشتغال بالا همراه است.

با توجه به تولید محصولات باغی همچون خرما و مرکبات در این شهرستان، کسب و کار سورتینگ و بسته بندی محصولات باغی قابل مزیت دارد. البته در حال حاضر بسته بندی خرما انجام می شود اما همچنان جای کار دارد. سورتینگ و بسته بندی از فرآیند هایی است که بر میزان صادارت تاثیر دارد. هدف از سورتینگ، دسته بندی و درجه بندی انواع محصول بر اساس سایز و کیفیت است. به طوری که بتوان محصول نهایی را به صورت یک دست و یک اندازه در بسته بندی های مختلف در بازار ارائه نمود و مشتری نهایی در طول زمان از یکنواختی خرید خود با برند مورد نظر مطمئن باشد. بسته بندی نهایی میوه و سبزی پس از عملیات سورتینگ به منظور جابجایی آسان و همچنین حفاظت از محصول نهایی سورتینگ شده صورت می گیرد. از ویژگی های بسته بندی مناسب میوه می‌توان به عدم استفاده از مواد مضر و شیمیایی در ساختار بسته بندی، سهولت فریز کردن و نگهداری در سردخانه، قابلیت حمل و نقل مناسب، پاسخگویی به نیازهای نهایی بازار به طوری که در وزن ها و بسته های مختلف که همه سلیقه ها را در بر بگیرد، اشاره کرد.

با توجه به رونق دامداری در شهرستان فهرج و تولید میزان مناسبی از پوست دام، سرمایه گذاری در زمینه ایجاد واحدی صنعتی در زمینه فرآوری پوست دام مقرون به صرفه خواهد بود. فراوری پوست دام شامل استفاده از پوست گاو در صنعت چرم دوزی  و همچنین استفاده از پشم و کرک گوسفند و بز در صنعت ریسندگی، ضمن ایجاد درآمد مناسب برای سرمایه گذار، سود خوبی هم نصیب دامدار می‌کند.

با توجه به تولید ماهی در شهرستان، کسب و کار بسته بندی ماهی قابل راه اندازی است. البته باید توجه داشت که احتمال نبود بازارفروش برای ماهی بسته بندی شده در داخل شهرستان، وجود دارد که در این صورت باید در خارج از شهرستان بازاریابی انجام داد. در سال های اخیر با افزایش آگاهی مردم نسبت به مواد غذایی و توجه بیشتر آنها به سلامت و نقش مواد غذایی مفید، مصرف گوشت ماهی جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. با توجه به فسادپذیری بالای ماهی و لزوم وجود آن در سبد غذایی انسان، استفاده از روش های بسته بندی مناسب برای حفظ این جایگاه بسیار ضروری است؛ لذا بسته بندی ماهیان پرورشی صرفه اقتصادی دارد.

شهرستان فهرج کشتارگاهی در زمینه کشتار دام و طیور ندارد اما با در نظر گرفتن ظرفیت ها و زیرساخت های شهرستان فهرج، احداث چنین واحدهایی در این شهرستان توجیه اقتصادی نخواهد داشت.

در شهرستان فهرج جهت نگهداری محصولات کشاورزی، سردخانه وجود دارد[7] و سرمایه گذاری گسترده تر در این زمینه پیشنهاد نمی گردد.

لازم به ذکر است در صورت دقت نکردن به بازارفروش و ظرفیت شهرستان، تمام مشاغلی که در این حوزه نام برده شد با مسئله اشباع روبه رو خواهند شد. بنابراین در نظر گرفتن نیاز و ظرفیت شهرستان و همچنین بازارفروش در شهرستان های اطراف در زمینه راه انداری این مشاغل مهم است.

 

· طیور

پرورش طیور یکی از مشاغل سخت و پرکاری است که به دلیل نیاز جامعه به منابع غذایی، از اهمیت بالایی برخوردار است و سود سرشاری دارد. در شهرستان فهرج انواع مختلفی از طیور پرورش می یابند که می توان در زمینه توسعه پرورش آن ها سرمایه گذاری کرد.

مرغ گوشتی از جمله طیوری است که به صورت صنعتی در این شهرستان پرورش می یابد و می توان در زمینه گسترش پرورش آن اقدام کرد. گوشت مرغ به سبب مزیت‌های فراوانی که دارد به عنوان منابع تامین پروتئین می تواند مطرح و نیاز عمومی منطقه و کشور را در این زمینه مرتفع نماید. ارزش غذایی بالای گوشت طیور، کم بودن افت پس از کشتار، سالم وبهداشتی بودن گوشت طیور، قابلیت هضم و جذب بالا، سرعت رشد سریع، صرفه جویی در جایگاه و زمین و برگشت سریع سرمایه از فواید پرورش مرغ گوشتی است.

طبق بررسی‌های صورت گرفته واحدی جهت پرورش مرغ تخم گذار در این شهرستان موجود نیست اما قابلیت احداث چنین مرغداری وجود دارد. البته پرورش مرغ تخم‌گذار در اولویت‌های پایین‌تری قرار می‌گیرد. پرورش مرغ تخمگذار علاوه براینکه به تامین منابع غذایی طبیعی و رونق تولید کمک می کند نقش به‌سزایی در امر اشتغالزایی، بهبود وضع اقتصادی و خودکفایی در تولید محصول ارگانیک و طبیعی ایفا می‌کند. در صورتی که شخص بخواهد مشغول به پرورش مرغ تخم‌گذار به صورت محدود شود نیاز به تکنولوژی پرهزینه‌ای ندارد و با بهره گیری از امکانات کم و موجود در روستا یا محل زندگی خود می تواند شرایط اجرای طرح را فراهم کند. پرورش مرغ تخم‌گذار حتی به صورت صنعتی و با تمام تجهیزات مدرن می‌تواند در صورت پیدا کردن بازار مناسب، سالیانه حدود 20 تا 30 درصد سودآوری داشته باشد که رقم مناسبی است. همچنین پیدا کردن بازار فروش با حاشیه سود بالا از امور مهم درمورد این کسب و کار است که با تبلیغات مناسب مخصوصا در فضای مجازی امکان پذیر است.

پرورش مرغ مادر از دیگر مشاغل پیشنهادی در حوزه طیور است. یکی از صنایع مهم در زمینه پرورش ماکیان، صنعت پرورش مرغ مادر گوشتی و تخم گذار است که صنایع فرودستی و حتی پایین دستی را به شدت متاثر می‌نماید. صنایع مرغ مادر گوشتی و تخم گذار، با تامین تعداد مورد نیاز جوجه گوشتی و تخم گذار، سهم به سزایی در تامین پروتئین مورد نیاز جوامع بشری دارند. از آنجاییکه راندمان تولید مثل در این صنعت بسیار حائز اهمیت می‌باشد، هر عاملی که باعث کاهش درصد تخم گذاری و جوجه آوری شود، به شدت می‌تواند بر تولید جوجه یک روزه و لذا قیمت جوجه تاثیر گذار باشد، که پیامد آن افزایش قیمت محصول نهایی یعنی گوشت و تخم مرغ است.

در شهرستان فهرج مرغ بومی نیز پرورش می یابد که قابلیت توسعه نیز دارد. یکی از دلایل استقبال از پرورش مرغ بومی، سوددهی بسیارخوب پرورش مرغ بومی یا محلی است. مرغ بومی یا همان مرغ های محلی، نوعی نژاد بسیار مقاوم به شمار می آیند که در مقابل بیماری ها، گرما و سرما تحمل بالایی دارند و این مزیت باعث می شود که ایجاد واحدهای تولیدی مرغ بومی برای تولید کنندگان سوددهی داشته باشد. یکی دیگر از مزیت های پرورش مرغ بومی این است که این کار نیاز به تجهیزات ندارد. هرچند اگر در پرورش مرغ بومی از تجهیزات مدرن استفاده شود، سود بیشتری نصیب پرورش دهنده می شود. منظور از تجهیزات مواردی مانند آبخوری، دان خوری ، لانه تخم گذاری و... است.

شترمرغ، بوقلمون و بلدرچین از دیگر طیوری هستند که در این شهرستان پرورش داده می‌شود و افزایش تولید آن‌ها مزیت دارد. شترمرغ در گروه پرندگان طبقه بندی شده و گوشت آن جزء گوشت‌های قرمز محسوب می‌شود که نسبت به دیگر گوشت‌های قرمز کم چرب‌تر و سالم‌تر است به طوری که ۹۰ درصد آن قابلیت هضم داشته و بعد از گوشت ماهی در رتبه دوم قرار دارد. پوست این پرنده از بهترین نوع چرم بوده، مقاومتش3 برابر چرم گاو است، ظرافت خاصی دارد و در تولید کیف و کفش با قیمت بالا به کار می رود. علاوه بر آن، از پر و تخم شترمرغ، ناخن و قرنیه چشم آن برای مصارف صنعتی، دارویی، زینتی و نیز تولید نخ بخیه استفاده می شود. همچنین با استفاده از پوکه تخم این پرنده در زمینه صنایع دستی و خلق آثار هنری، می توان اشتغال زایی کرد.

گوشت بوقلمون دارای خواص غذائي ويژه ای است و محدوديت مصرف خاصي نيز ندارد؛ بنابراین مي تواند جايگزين مناسبی براي گوشت قرمز علی الخصوص در بيمارانی که مصرف گوشت قرمز برای آنها با محدوديت هایی همراه است، مطرح گردد. از ديگر امتيازات گوشت بوقلمون وجود هر دو نوع گوشت سفيد و قرمز در يک لاشه است. گوشت سفيد 65 درصد و گوشت قرمز 35 درصد وزن يک لاشه 8 کيلوئي را تشکيل مي دهد. تولید بوقلمون گوشتی به دلیل به صرفه بودن تولید، در دسترس بودن نهاده‌های مصرفی بوقلمون، نیاز بازار داخلی و نیز امکان انجام صادرات به کشورهای منطقه حائز اهمیت است.

بلدرچین پرنده ای با جثه کوچک، در برابر بسیاری از بیماری ها مقاوم است. پرورش بلدرچین به دلیل هزینه های جاری پایین، اشباع نبودن بازار فروش، کوتاه بودن دوره پرورش(40 روز) و عدم پرورش انحصاری توسط شرکت های بزرگ دارای مزیت است. محصولات این پرنده شامل گوشت، تخم بلدرچین و کود است. گوشت و تخم این پرنده دارای ارزش غذایی و دارویی و همچنین سرشار از پروتئین است.

طبق بررسی‌های صورت گرفته پرورش غاز نیز در شهرستان جوابگو است. پرورش غاز آسان و به‌صرفه می‌باشد؛ اما در ایران به دلایل نبود سیاست‌های حمایتی، کمتر به تولید صنعتی غاز توجه شده و رقابت کم در این عرصه، بازار را برای پرورش‌ دهندگان غاز، داغ می‌کند. پرورش غاز دارای ویژگی‌هایی همچون مدیریت ساده و مسئولیت کم، سرعت رشد بالا و مورد استفاده قرار گرفتن گوشت، تخم و کرک و پر آن است. تخم وجگر این پرنده برای تهیه غذا‌های گران قیمت در بسیاری از کشور‌ها استفاده می‌شود و جنبه صادراتی دارد.

 

· خدمات

تنوع در حوزه مشاغل خدماتی بسیار زیاد است و حرفه های زیادی را در برمی گیرد که میزان سودآوری حرفه ها با توجه به نیاز و ظرفیت منطقه با یکدیگر تفاوت هایی دارد. برای مثال گردشگری از فعالیت هایی است که با سودآوری بسیاری همراه است و در شهرستان فهرج نیز ظرفیت های خوبی برای سرمایه گذاری در این زمینه وجود دارد.

دره ستارگان، میل نادری، قلعه معاذ، تپه های شنی روستای حسن آباد چاهدگال و کلوت های فهرج از جمله جاذبه های گردشگری شهرستان فهرج هستند که هرساله گردشگرانی را به سوی خود جذب می کنند. احداث مکان هایی مانند اقامتگاه بوم گردی و رستوران بومی رونق خوبی به صنعت گردشگری این شهرستان می بخشد. لازم به ذکر است که با توجه به موقعیت شهرستان از نظر قرار گرفتن در مجاورت کویر لوت، سرمایه گذاری در چنین حوزه هایی، سودآوری خوبی خواهد داشت.

اقامتگاه بوم گردی فرصت مناسبی است تا مسافران ضمن گردشگری در هر منطقه و بازدید از جاذبه های توریستی، حس ایرانی زیستن به سبک سنتی را تجربه کنند. همچنین طبخ غذاهای محلی در برخی اقامتگاه ها، مصداق دیگری از مهمان نوازی ایرانی است. با توجه به اینکه علاقه مردم به سمت بازدید و اقامت در این مناطق بیشتر شده‌است، گسترش این اماکن توجیه اقتصادی دارد.

رستوران‌های بومی، مکان‌هایی با فضای سنتی و متناسب با آداب ‌و ‌رسوم هر منطقه است که در آن‌ها بیشتر به‌جای استفاده از میز و صندلی‌های مدرن از تخت یا سایر وسایل سنتی استفاده و علاوه بر سرو غذاهای محلی، ترشیجات خانگی، نوشیدنی‌هایی مانند چای و قهوه نیز داده می‌شود. رستوران‌ بومی جزء مهم‌ترین نمادهای فرهنگی محسوب می‌شود و می تواند در خانه های قدیمی موجود در هر منطقه اجرا شود. بسیاری از گردشگران و توریست های غذایی برای امتحان کردن غذاهای مختلف به سفر می روند و این مسئله برای مناطق مختلف قابل استفاده و بهره برداری است؛ بنابراین ایجاد رستوران بومی نیز از کسب و کارهای زود بازده است؛ زیرا هم تمایل مردم به سمت سرو غذا های محلی بیشتر شده و هم معاملات این کسب و کار به صورت نقدی انجام می‌شود.

احداث شهربازی نیز از دیگر فعالیت هایی است که انجام آن در شهرستان مزیت اقتصادی دارد. جذب گردشگر برای شهرستان، ایجاد درآمد بسیار خوب برای سرمایه گذاران، ایجاد فرصت شغلی و ایجاد محیطی شاد و پرانرژی برای کودکان و بزرگسالان از جمله مزایای تاسیس شهربازی است.

عکاسی و آرایشگری از دیگر فعالیت هایی است که در حال حاضر در شهرستان فهرج انجام می شود و قابلیت توسعه آن ها وجود دارد. البته بررسی های انجام شده نشان می دهد عکاسی از مزیت بالاتری برخوردار است.[8]

کلید سازی، خدمات خودرو، خدمات ساختمانی و تعمیر لوازم منزل از دیگر فعالیت هایی است که در شهرستان پیشنهاد می شود.[9]

 

· شیلات

در شهرستان فهرج به صورت نه چندان گسترده به حرفه پرورش ماهی پرداخته شده؛ اما ظرفیت های شهرستان نشان دهنده این است که می توان در زمینه توسعه هرچه بیشتر این شغل سرمایه گذاری کرد. ماهیان پرورشی در این شهرستان از نوع ماهیان گرمابی مانند کپور و آمور و ماهیان سردابی مانند قزل آلا هستند.

ماهیان گرمابی در محدوده دمایی 27-20 درجه سانتیگراد بهترین رشد را دارند. بزرگ‌ترین خانواده ماهيان آب شيرين، کپورماهیان هستند. این ماهی در مقایسه با سایر گونه‌های پرورشی در آب‌های گرم و معتدل، ارزشمندترین ماهی ازلحاظ اقتصادی است و نیز ارزش‌های تغذیه‌ای فراوانی دارد. ازاین‌رو آموزش توسعه پرورش این ماهی می‌تواند در راستای تأمین غذای جمعیت کشور و نیز افزایش سطح معیشتی مردم مؤثر باشد. ماهی آمور جزء کپور ماهیان چینی می‌باشد که در رودخانه‌های سیلابی با آب گل آلوده و بستر پوشیده از سنگریزه به صورت دسته جمعی تخم ریزی می‌کند. تخم ریزی آن در دمای ۲۳-۲۱ درجه سانتی گراد صورت می‌گیرد.

ماهیان سردآبی در محدوده دمایی 18-12 درجه سانتیگراد بهترین رشد را دارند. ماهی قزل آلا یکی از معروف ترین گونه های ماهیان سردآبی است.  قزل آلا یکی از منابع خوب آهن است، آهن در خونسازی و همچنین در حفظ مقاومت بدن در برابر میکروبها نقش مهمی به عهده دارد. علاوه بر آن، آهن موجود در قزل آلا، جذب آهن منابع گیاهی را هم افزایش می دهد؛ بنابراین نقش مهمی در پیشگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن به عهده دارد. نتایج مطالعات نشان می دهند امگا ۳ ماهی قزل آلا می تواند فشار خون و ضربان قلب را در بیماران صرع تنظیم کرده و از تعداد تشنج های آن به طور قابل توجهی بکاهد؛ بنابراین این نوع ماهی با توجه به قیمت و طعم مناسب طرفداران زیادی در بین مردم دارد؛ لذا راه اندازی پرورش آن، علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار، سوددهی خوبی را خواهد داشت.

یکی از شیوه هایی که می توان با انجام آن تاثیر مهمی در صرفه جویی مصرف آب در زمینه پرورش ماهی داشت، استفاده از استخرهای دومنظوره کشاورزی است؛ به این صورت که در این استخرها، در کنار پرورش ماهی، آب استخر به سوی زمین های کشاورزی روانه می شود. با این کار هم در مصرف آب صرفه جویی می شود و هم فضولات ماهی به عنوان کود برای محصولات کشاورزی مصرف می شوند.

 

· صنایع دستی

صنايع دستي به آن گروه از صنايعي گفته مي شود كه مهارت، ذوق و بينش انسان در آن نقش اساسي دارد و يا اينكه تمام يا بخش اعظم مراحل ساخت فراورده هاي آن با دست انجام گرفته و در چارچوب فرهنگ و بينش هر منطقه و با ديدگاه هاي قومي ساخته و پرداخته مي شود. صنايع دستي بازتابي از تاريخ تمدن هر ملت و قومي است و مي تواند انتشار مؤثري براي فرهنگ و سنن مناطق مختلف باشد. انواع مختلفی از صنایع دستی در شهرستان فهرج تولید می شود که با توسعه آن ها می توان، ضمن درآمدزایی، اشتغالزایی مناسبی نیز داشت. لازم به ذکر است بازاریابی مناسب از جمله شروط موفقیت در تولید تمام صنایع دستی که در ادامه معرفی می‌شود، می‌باشد.

تولید قالی، گبه، قالیچه و گلیم‌بافی از جمله صنایع دستی شهرستان فهرج است که می توان در زمینه توسعه آن‌ها سرمایه گذاری کرد. البته تولید گبه و گلیم‌بافی در اولویت های بعدی مزیت های شغلی این حوزه قرار می گیرد. قالی بافی از مشاغل خانگی پردرآمدی است که تسهیلات خوبی به آن تعلق می گیرد. بسیاری از زنان خانه دار این هنر را یک فرصت شغلی مناسب می دانند چون در کنار کارهای روزمره می توانند به این کار بپردازند و درآمد خوبی کسب کنند. از آن جایی که قالی انواع مختلفی دارد می توان با آموختن دانش آن، محصولات متنوع و متناسب با ذوق و سلیقه افراد تولید و به بازار عرضه کرد. همچنین با تولید فرش با کیفیت می توان به صادرات در این زمینه فکر کرد. این کسب و کار را می توان در فضای کوچک و با سرمایه اولیه کم راه انداخت و با فروش محصول و افزایش مشتری، این کار را گسترش داد و زمینه اشتغال بسیاری از جوانان را فراهم کرد. گبه که به قالیچه خرسک نیز معروف است از جنس همان قالی می باشد با این تفاوت که در اندازه های کوچکتر و با پرزهایی بلندتر تهیه می شود.

پته دوزی از دیگر صنایع دستی شهرستان فهرج است که در صورت تامین بازارفروش، قابلیت توسعه و سرمایه گذاری را دارد. پته دوزی به نوعی دوخت گل و بته با دست بر روی شال‌های کرکی گفته می‌شود که بیشتر در شهرستان های استان کرمان انجام می‌شود و معروف است. هنرمندان پته دوز که معمولا زنان و دختران خانه دار هستند با کمک سوزن، نقش‌های ذهنی را که تلفیقی از پندار‌ها و بینش‌های شخصی خودشان است به وسیله کوک‌های نخی رنگی روی زمینه پارچه پشمی ضخیم یا همان عریض می‌دوزند.

وجود نخلستان های زیاد در این شهرستان شرایط را برای انجام حصیربافی فراهم کرده است. این فعالیت در حال حاضر نیز انجام می شود. حصیر از برگ خرما تهیه می شود و با استفاده از آن لوازمی مانند سبد، گلدان و وسایل تزئینی می توان تهیه کرد. با توجه به تجربه مردم شهرستان در انجام این کار و وجود مواد اولیه موردنیاز، فعالیت گسترده تر در این زمینه در صورت بازاریابی صحیح، پیشنهاد می شود.

دوخت لحاف، تشک و بالش از دیگر فعالیت هایی است که در حوزه صنایع دستی این شهرستان انجام می شود و برخی از افراد در این زمینه تجربه خوبی دارند و درآمد مناسبی نیز کسب می کنند؛ بنابراین فعالیت در این زمینه مزیت دارد.

دوخت لباس های محلی از دیگر هنرهای مردم شهرستان فهرج است که می توان به صورت گسترده تری آن را انجام داد. تراشکاری سنگ های قیمتی و معرق کاری از جمله مشاغل موجود در حوزه صنایع دستی در شهرستان است که قابلیت توسعه دارد. مهرسازی و بافندگی از جمله صنایع دستی شهرستان فهرج هستند که در صورت بازاریابی مناسب، قابلیت توسعه و گسترش دارند.

 

· صنعت

مشاغل صنعتی از عوامل مهم توسعه اقتصادی هر کشوری است. متاسفانه با اینکه ظرفیت های بسیار خوبی در کشور ما برای ایجاد مشاغل صنعتی وجود دارد، نقش این حوزه شغلی آن چنان که باید پررنگ نیست در صورتی که با اندکی ریسک پذیری می توان واحدهای سودآوری را در هرشهرستان احداث کرد. در شهرستان فهرج نیز ظرفیت های مناسبی برای ایجاد واحدهای صنعتی مختلف وجود دارد که به آن ها می پردازیم.

احداث نیروگاه خورشیدی از جمله پتانسیل های صنعتی این شهرستان است که می توان در رابطه با آن سرمایه گذاری کرد. در نیروگاه خورشیدی با استفاده از پنل‌های خورشیدی، انرژی خورشید را به الکتریسیته یا همان برق تبدیل می‌کنند. کاهش بارش در سال‌های اخیر و کمبود آب پشت سدها برای تولید برق، افزایش جمعیت و ساخت ‌وساز و در دسترس بودن نور خورشید بدون پرداخت هزینه‌ای، سبب شده دولت اجازه اجرا و حمایت از طرح احداث نیروگاه خورشیدی را در خانه ها، کارخانه ها و... بدهد.

با توجه به تولید محصولات باغی در شهرستان و نیاز به کالاهایی همچون سبد و کارتن، سرمایه گذاری در زمینه احداث واحدی جهت تولید سبد و کارتن، صرفه اقتصادی خواهد داشت. در حال حاضر کارتن ها و سبدهای مورد استفاده از خارج از شهرستان وارد می شوند.[10]

تولید مصنوعات آلومینیومی و آهنی مانند درب و پنجره از جمله مشاغلی هستند که در حال حاضر انجام می شوند و قابلیت توسعه دارند. البته با توجه به بررسی های انجام شده، تولید مصنوعات آهنی در اولویت های پایین‌تر قرار می‌گیرد.

تولید پوشاک از دیگر فعالیت هایی است که می توان در این شهرستان انجام داد. با توجه به وجود افراد باتجربه در حوزه خیاطی، سرمایه گذاری در این زمینه در صورت بازاریابی مناسب، با موفقیت همراه خواهد بود.

تولید لوازم خانگی از دیگر پیشنهادات شغلی در شهرستان فهرج است. البته باید در نظر داشت احداث چنین واحدی به سرمایه بالایی نیاز دارد.

صنایع فعال شهرستان فهرج عبارتند از: واحدهای تولید آلومینیوم، آسفالت، نساجی و پوشاک.[11]

 

در انتهای تحلیل یک لیست مزیت‌سنجی51 تایی در جدول زیر ارائه‌شده‌است. این جدول مشاغل فوق را در کنارهم نشان می‌دهد.

مشاغل	مزیت
پرورش گوسفند غیر بومی	1
پرورش گوسفند بومی	2
پرورش گاو جرسی	3
پرورش گاو هلشتاین	4
احداث باغ خرما	5
پرورش شتر	6
پرورش بز تالی	7
فرآوری خرما و بسته‌بندی محصولات فراوری شده	8
احداث گلخانه خیار و گوجه	9
احداث باغ پرتقال	10
احداث گلخانه سبزیجات	11
کشت یونجه	12
کشت گندم و جو	13
تولید لبنیات	14
تولید آبمیوه	15
تولید خوراک دام و طیور	16
پرورش بز مورسیا	17
کشت گیاهان دارویی	18
احداث باغ لیموشیرین	19
احداث باغ لیموترش	20
احداث باغ گریپ فروت	21
احداث باغ نارنگی	22
احداث باغ نارنج	23
تولید فیبر، نئوپان و MDF	24
تولید چیپس میوه	25
فرآوری گیاهان دارویی	26
تولید شیرینی‌جات	27
تولید کنسانتره پرتقال	28
سورتینگ و بسته بندی محصولات باغی	29
پرورش بز سانن	30
پرورش بز بومی	31
کشت کنجد	32
کشت کلزا	33
پرورش مرغ گوشتی	34
پرورش مرغ مادر	35
پرورش مرغ بومی	36
احداث اقامتگاه بومگردی	37
احداث رستوران بومی	38
فرآوری پوست دام	39
پرورش ماهی کپور و آمور	40
پرورش ماهی قزل آلا	41
تولید قالی و قالیچه	42
احداث نیروگاه خورشیدی	43
کاشت آلوئه ورا	44
پرورش اسب	45
کارتن سازی	46
سبدسازی	47
پته دوزی	48
حصیربافی	49
پرورش مرغ تخم گذار	50
تولید سوسیس و کالباس	51