ممسنی

مزيت‌سنجي و اولويت‌بندي كسب ‌و كارهاي موجود در هر شهرستان بر مبناي يک روش تحقيق انجام مي‌شود. در اين روش تحقيق، يک شناسنامه براي هر شهرستان و يک شناسنامه براي هر كسب ‌و كار تدوين مي‌شود. اين شناسنامه‌ها به عنوان ورودي به نرم‌افزار داده‌شده و خروجي نرم‌افزار هم‌پوشاني اين دو شناسنامه و تعيين مشاغل مزيت‌دار شهرستان است. اين اولويت‌بندي‌ها توسط كارشناسان و افراد خبره هر شهرستان بازبيني و اصلاح مي‌شوند. يكي از منابع تحليل همين ليست مزيت‌سنجي اصلاح‌ شده ‌است. يكي ديگر از منابع تحليل، مصاحبه با كارشناسان و متخصصين حوزه اشتغال هر شهرستان است. در هر شهرستان با حداقل 3 نفر از اين افراد مصاحبه انجام مي‌شود. اين مصاحبه‌ها پياده‌سازي و ارزيابي مي‌گردد. در صورت وجود تناقض و ابهام بين اين 3 مصاحبه و ليست مزيت‌سنجي، مصاحبه‌هاي تكميلي و حتي مصاحبه بيشتر هم صورت مي‌گيرد تا تيم تحليل به نتيجه نهايي مطلوب دست ‌يابد. بنابراين خروجي هر شهرستان از تجميع مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي حاصل مي‌شود. در ادامه تحليل شهرستان ممسنی ارائه ‌شده ‌است.

 

تعیین کسب ‌و کارهای مزیت‌دار شهرستان

همانطور كه در قسمت مقدمه اشاره ‌شد مبناي تحليل، مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي است. از بررسي اين دو منبع رسته‌هاي رايج و اولويت‌دار شهرستان تعيين شده ‌است. مبناي اين اولويت‌بندي، فراواني و ميزان اشاره افراد كارشناس به كسب ‌و كارهاي رايج در هر شهرستان و اولويتي كه اين مشاغل در ليست مزيت‌سنجي دارند، است. در هر رسته كسب ‌و كارهاي رايج به ترتيب اولويت مشخص شده ‌است. در تحليل به مشاغل موجود، مشاغل قابل توسعه و مشاغلي كه هنوز در شهرستان راه‌اندازي نشده و پتانسيل ايجاد آن‌ها در شهرستان وجود دارد، اشاره شده ‌است. مزيت‌هاي شغلي به ترتيب اولويت در ادامه آورده شده ‌است.

 

1. دامداری
2. زراعت
3. باغداری
4. صنایع غذایی
5. خدمات
6. صنایع تبدیلی و تکمیلی
7. طیور
8. شیلات
9. صنعت
10. صنایع دستی

 

· دامداری

دامداری به عنوان یکی پایه‌های اقتصادی از حوزه‌های مهم مرتبط با بخش کشاورزی بوده که در سطح گسترده‌ای در شهرستان ممسنی انجام می‌شود و در نتیجه انجام این حرفه، سود اقتصادی خوبی نیز کسب شده است. از آن جایی که حوزه دامداری با یکی از مهمترین نیازها، یعنی نیاز به منابع غذایی و خصوصاً منابع پروتئینی مرتبط می‌باشد، از این‌رو توجه به آن امری پر اهمیت و ضروری است. فعالیت در این حوزه شغلی و افزایش بهره‌وری در آن، می‌تواند از راهکارهای افزایش اشتغال باشد و عاملی برای توسعه صنایع غذایی، تبدیلی و تکمیلی محسوب شود. دامداری در شهرستان ممسنی تاکنون رونق خوبی داشته است و بیشتر جمعیت دام های این شهرستان را دام‌های سبک تشکیل داده اند. در واقع اقلیم منطقه شرایط مناسبی را برای انجام فعالیت های دامداری اعم از پرورش گوسفند و بز (دام سبک) و گاوهای شیری و پرواری (دام سنگین) فراهم نموده است.

در ادامه به معرفی و مزیت دام‌هایی که در این شهرستان ظرفیت پرورش دارند، پرداخته می شود. لازم به ذکر است که در زمینه پرورش دام های سبک و سنگین یاد شده، پرورش به روش صنعتی اگر چه سرمایه گذاری بیشتری را می طلبد اما می تواند شخص را با سود سرشاری مواجه سازد. بنابراین مزیت این روش با توجه به محاسنی که دارد، به مراتب بیشتر از دامداری سنتی است. درحال حاضر طبق آمار موجود بر اثر فعالیت دامداری‌های سنتی بخش عمده‌ای از مراتع طبیعی شهرستان و چراگاه‌ها از بین رفته‌اند که این امر موجب شده تا تاکید بیشتر کارشناسان برای بحث دامداری به سمت دامداری‌های صنعتی و مدرن باشد.

در شهرستان ممسنی پرورش گوسفند نسبت به سایر حیوانات، بیشتر مورد توجه دامداران قرار گرفته زیرا توان گوسفند برای تحمل اقلیم‌های متفاوت بیشتر بوده و نیز جیره غذایی کمتر و در نتیجه هزینه کمتری جهت پرورش و نگهداری نیاز دارد. تمامی فرآورده‌های دامی مانند گوشت، شیر، ماست، کره، و حتی پشم و پوست این دام پرکاربرد بوده و فروش این فرآورده‌ها در تمامی روزهای سال انجام می‌شود. از طرفی قیمت گوشت گوسفند بالا است و به علاوه اجزای گوسفند مانند دل، قلوه، جگر، سیرابی، کله پاچه، خوش گوشت و… نیز قابل فروش هستند. خرید دام برای قربانی کردن در ایام مذهبی مانند عید قربان و… موجب رونق این کسب و کار می‌شود بنابراین گسترش پرورش گوسفند پرواری سوددهی مناسبی را به همراه خواهد داشت.

از میان انواع دام سبک بز به ‌عنوان یک حیوان اهلی و نشخوارکننده جهت تولید شیر و گوشت پرورش داده می‌شود. جثه کوچک، کم توقع بودن و مقاومت در برابر بیماری‌ها و شرایط سخت محیطی، باعث شده تا بز به ‌عنوان حیوانی محبوب در بین دامداران تلقی شود. همچنین در زمینه بز اصلاح نژاد شده می‌توان نسبت به پرورش بز سانن در این شهرستان اقدام کرد. بز سانن نژادی شیری و پر تولید بوده که نسبت به بزهای بومی، تولید شیر بسیار بیشتری دارد و می‌تواند بخشی از نیاز به شیر و پروتئین حیوانی را تأمین نماید. نرخ تبدیل مواد خوراکی به شیر در بزهای سانن بالاتر می‌باشد که این امر موجب افزایش بازدهی بز سانن از خوراک مصرف شده توسط آن می‌شود. کسب و کار پرورش بز سانن موجب اشتغال‌زایی و رغبت بیشتر جوانان به امر دامپروری می‌شود. همچنین هر کیلوگرم شیر بز با قیمت بیشتری نسبت به شیر گاو فروخته می‌شود و در نقاط مختلف طرفداران خاص خود را دارد.

همچنین پرورش دام‌های سنگین پر بازده به منظور افزایش تولید در این شهرستان مورد توجه واقع شده است. در این زمینه، پرورش گاوهای بومی به لحاظ تنوع و اختلاف ژنتیکی، ویژگی‌های خاص نژادی و مقاومت‌های طبیعی ایجاد شده در آن ها طی قرن ها زیست در شرایط سخت محیطی و آب و هوایی مختلف به عنوان یک منبع تولید شیر و گوشت می تواند نقش موثر در تامین مواد پروتئین حیوانی و اقتصاد ایفا نماید. پوست گاو نیز به عنوان یک محصول با ارزش دامی امروزه به میزان 10 تا 20 درصد مصارف چرم‌سازی را تامین می‌کند، حتی شاخ و سم و فضولات حیوان نیز ارزش اقتصادی داشته و به روش‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

با عنایت به جمعیت رو به رشد شهرستان ممسنی و در راستای تامین گوشت، پرواربندی گوساله نیز می تواند مزیت موفقی در این منطقه باشد. طبق بررسی‌ها حدود نیمی از گوشت قرمز توسط گاوهای پروار شده تأمین می‌شود بنابراین این بخش از دامپروری و دامداری ظرفیت زیادی برای توسعه و پیشرفت دارد. مزایای ورود به عرصه‌ پرورش گوساله دارای جنبه‌های اقتصادی مختلف است. از یک طرف، از پوست گاو گوشتی در چرم‌سازی استفاده می‌شود و از طرف دیگر از گوشت آن جهت استفاده در تغذیه انسان بهره‌برداری می‌شود. علاوه بر این موارد، جهت درآمدزایی و برای جلوگیری از واردات گوشت گوساله تولید آن اهمیت دارد. در حال حاضر پرورش گاو به دو صورت صنعتی و سنتی انجام می گیرد. در پرواربندی علمی و صنعتی از دام‌های نر جوان نژادهای گوشتی استفاده می‌شود. استفاده از ظرفیت ژنتیکی دام‌های گوشتی و کاهش کشتار دام‌های شیری و مولد از دیگر محاسن پرواربندی با روش‌های نوین است. پرواربندی گوساله با روش‌های علمی و نوین سبب کاهش دوره پرواربندی، کاهش هزینه تولید گوشت و جلوگیری از تخریب مراتع می‌شود. از این رو مزیتی سودآور و همراه با جذابیت‌های اقتصادی برای شهرستان ممسنی است.

امروزه با پیشرفت طب سنتی و آگاهی از فواید فراوان شیر الاغ (جنس ماده)، این حیوان نیز وارد حیطه دامپروری شده است. با توجه به قیمت بالای شیر این حیوان و نیز فرآوری آن به‌صورت پنیر، صابون و... می‌توان به سود اقتصادی قابل توجهی دست یافت. همچنین این کسب و کار در مراحل مختلف تولید و نگهداری با مشکلات زیادی مواجه نیست و نیاز به تخصص و مهارت خاصی برای راه‌اندازی ندارد. از طرفی فضولات الاغ که با نام عنبر نسارا شناخته می‌شود، خواص درمانی دارد و در طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شغل برای محرومیت‌زدایی و ایجاد کسب و کار در مناطقی از شهرستان که فرصت‌های شغلی چندانی ندارد بسیار مناسب بوده و با توجه به سود قابل توجهی که دارد، در این شهرستان نیز پیشنهاد می‌شود. البته این کسب و کار به صورت گسترده تاکنون در این منطقه انجام نشده است اما پیش‌بینی می‌شود با بازاریابی مناسب بتوان به درآمد خوبی از این طریق دست یافت. لازم به ذکر است که پرورش الاغ شیری نسبت به سایر حوزه‌های دامداری اولویت پایین‌تری داشته و لازمه موفقیت در آن، سرمایه‌گذاری و بازاریابی محصولات حاصل از آن است.

در زمینه پرورش زنبور عسل، زنبورستان های زیادی در این شهرستان فعالیت می‌کنند و سالانه حجم بالایی از محصول مرغوب و با کیفیت عسل از این منطقه به سایر نقاط عرضه می گردد. اگر چه با وجود فعالیت شاخص در این زمینه، صنایع جانبی و تبدیلی مرتبط با عسل در این منطقه وجود ندارد اما زنبورداری همچنان از حوزه‌های دارای پتانسیل در این شهرستان است و می توان در این زمینه سرمایه گذاری کرد. امید است تا با افزایش هرچه بیشتر این فعالیت در شهرستان، حمایت های دولتی در جهت ایجاد صنایع تبدیلی عسل به این منطقه صورت گیرد. باردهی گل ها و میوه ها با گرده افشانی توسط زنبور عسل افزایش می یابد. این مسئله باعث شده ارزش اقتصادی پرورش زنبور عسل بسیار بیشتر از ارزش ریالی حاصل از تولید عسل باشد. در طی فرآیند پرورش و نگهداری زنبور عسل، با ازدیاد کندوها می توان به فروش کندو نیز فکر کرد و به سود خوبی دست یافت. در ضمن محصول مزرعه پرورش زنبور عسل صرفاً کندو و عسل نبوده و فرآورده‌هایی نظیر موم، زهر و ژله رویال آن نیز قابل فروش و عرضه به بازار است.

 

· زراعت

بخش زراعت در روند رشد و توسعه اقتصادی بخش‌های مختلف شهرستان ممسنی نقش‎های متعددی بر عهده دارد که از جمله مهمترین آن‎ها می‎توان تامین مواد خام و اولیه مورد نیاز صنایع، تامین نهاده‎هایی مانند نیروی کار، مصرف تولیدات سایر بخش‏های صنعتی از قبیل کودها و سموم شیمیایی و ماشین‌آلات کشاورزی، سودآوری برای فعالان این بخش و تامین مالی سایر بخش‎های زیربنایی را نام برد. در این راستا و برای تامین بخشی از نیاز به دانه‌های روغنی در شهرستان می‌توان نسبت به کشت گیاهانی نظیر کلزا، کنجد، گلرنگ و آفتابگردان آجیلی و روغنی اقدام نمود. درحال حاضر نیز کشت گیاهان نامبرده با هدف مدیریت منابع آبی و استفاده بهینه از زمین‌های زراعی شهرستان ممسنی مشاهده شده است. در واقع شرایط طبیعی شهرستان، زمینه مناسبی را برای کشت این گیاهان روغنی فراهم نموده است و مزایای اقتصادی حاصل از کشت این گیاهان می‌تواند سبب ترغیب کشاورزان به کشت آن گردد که در ادامه به بررسی آن پرداخته می‌شود.

کشت کلزا باعث از بین رفتن چرخه زندگی آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز گردیده و با کاهش جمعیت آنها موجب صرفه جویی در مصرف سموم و کاهش آلودگی‌های زیست محیطی می‌گردد. با توجه به آن‌که زمان کشت کلزا در فصل پاییز است، نیاز گیاه به آب کم می‌باشد و با استفاده از نزولات جوی می‌توان به کشت آن اقدام نمود. کلزا با تولید مقادیر قابل توجهی علوفه می تواند در تغذیه دام‌های منطقه نقش موثری داشته باشد. همچنین برگردان بقای کلزا به خاک باعث افزایش حاصلخیزی خاک و بهبود ساختمان خاک خواهد شد. کشت کلزا به عنوان یک دانه روغنی بسیار مهم در تولید محصولات حوزه صنایع غذایی و یا تولید انواع نهاده‌های خوراکی دام و طیور در بسیاری از کشورها متداول است. روغن کلزا از جمله مشتقات این گیاه است.

کاشت کنجد نیز پیشنهاد دیگری در زمینه زراعت بوده که به دلیل سازگاری محیطی، بازدهی بالا، مفید بودن برای خاک، نیاز به سرمایه اولیه کم و بازاریابی آسان، گزینه شغلی مناسبی است. کنجد از آن دسته گیاهانی محسوب می شود که با هر بار کشت و پرورش، محصول و تولید قابل توجهی را به ارمغان می آورد. یکی دیگر از مزایای کاشت کنجد، صرفه جویی در منابع آب است. این گیاه قادر است تا با جذب رطوبت باقی‌مانده در خاک رشد کند. همین امر موجب سازگاری کنجد با آب و هوای گرم می شود. ریشه‌های کنجد در بهبود ساختمان خاک و افزایش نفوذپذیری آن نقش موثری داشته و به عنوان یکی از گیاهان مناسب برای تناوب‌های زراعی در نظر گرفته می‌شود. همچنین در بعضی از مناطق این گیاه به عنوان کود سبز کاشته می شود. کنجد در روغن کشی (کنجد و ارده)، نانوایی و آجیل فروشی ها، تهیه عطرها، به عنوان حلال در داروسازی و... مورد استفاده قرار می‌گیرد. ایجاد ارزش افزوده بالا و فرآوری‌های کنجد، می‌تواند هدف تولید انبوه کشاورزان این شهرستان باشد. از همین رو نگرانی‌ها برای بازاریابی این محصول نسبت به سایر محصولات کاهش پیدا می کند.

دانه روغنی گلرنگ برای کشت در اراضی مواجه با کمبود آب، شوری و کم بازده بسیار مناسب است. توسعه کشت گلرنگ به صورت دیم علاوه بر بهره‌وری بهینه از آب و خاک باعث افزایش خودکفایی در تولید دانه‌های روغنی و درآمد بیشتر کشاورزان می‌شود. از گلبرگ‌های گلرنگ در صنایع غذایی به عنوان رنگ دهنده خوراکی استفاده می‌شود و همچنین بذر این گیاه، دانه روغنی و دارای درصد بالایی روغن است. زراعت گلرنگ با توجه به نفوذ بالای ریشه در اعماق زمین و خاصیت خاص ساقه و برگ، در حاصلخیزی و اصلاح خاک مزارع نیز بسیار سودمند بوده و کاه کلش آن جهت خوراک دام بسیار مغذی است و خاصیتی نزدیک به یونجه خشک دارد که برای دام بسیار مفید است. گل آفتابگردان گیاهی یک ساله بوده که پرورش آن در هر شرایطی ممکن است و فرآورده‌های حاصل از آن دارای مزیت اقتصادی فراوان است. آفتابگردان در دو نوع آجیلی و روغنی کاشته می‌شود. آفتابگردان‌های آجیلی از بازار پسندی ویژه‌ای برخوردارند. علاوه بر این، فرآورده‌های جانبی آفتابگردان به خصوص کنجاله آن باعث توجه هر چه بیشتر به زراعت این گیاه با ارزش شده است.

استان فارس با ویژگی‌های اقلیمی و تنوع آب و هوایی یکی از مناطق مهم رویش انواع گیاهان دارویی است و با تولید ۵۰ درصد گیاهان دارویی کشور رتبه نخست پرورش و صادرات گیاهان دارویی را به خود اختصاص داده است. در این بین شهرستان ممسنی نیز دارای شرایط ویژه و منحصر به فردی برای پرورش گیاهان دارویی در این استان است.[1] تقاضای مصرف گیاهان دارویی به علت روی گردانی از داروهای شیمیایی و یا حتی استفاده شدن برخی از این محصولات در تولیدات کارخانه‌های بزرگ دارویی همواره رو به افزایش است. گیاهان دارویی گونه‌ها و مصارف مختلفی دارند. از این گیاهان نه تنها برای درمان بیماری‌ها بلکه در صنایع کنسروسازی، نوشابه سازی، ‌عطر سازی و غذایی نیز استفاده می‌شود. به لیمو، آویشن باغی، بادرنجبویه، آنغوزه، مورد و مرزنجوش، شیرین بیان، مریم گلی و شمعدانی عطری از مهمترین گونه های قابل کشت در شهرستان ممسنی هستند که می توان در زمینه کشت آن ها سرمایه‌گذاری و به سود قابل توجهی رسید. امید است با افزایش سطح زیرکشت گیاهان دارویی علاوه بر استفاده بهینه از پتانسیل های آبی و خاک شهرستان، توجهی به ایجاد صنایع تبدیلی گیاهان دارویی در این منطقه از سوی مسئولان ذی‌ربط گردد.

از جمله دیگر گیاهان دارویی که پتانسیل زراعت آن در زمین‌های زراعی شهرستان ممسنی وجود دارد، می‌توان به گیاهان سودآور و پر ارزشی نظیر زعفران و زیره سبز اشاره نمود. بسیاری از مردم فکر می‌کنند که کاشت زعفران فقط در خراسان انجام می‌شود، به همین دلیل اطلاعات کافی از کاشت طلای سرخ ندارند. مقاومت زعفران در برابر سرما زیاد بوده و به آب کمی نیاز دارد. زعفران به علت داشتن رنگ زیبا، عطر و طعم بسیار مطبوع، در صنایع غذایی کاربرد دارد. دمنوش زعفران آرام بخش بوده و نیز استرس و نگرانی را برطرف می‌کند. کسب و کار کشت زعفران به علت خاصیت ضد سرطانی این گیاه اهمیت دو چندان پیدا می‌کند. ایران اولین کشور تولیدکننده زعفران بوده که قریب به 90 درصد از زعفران جهان را تأمین می کند. مصرف و تقاضای زعفران بالا بوده و نه تنها می‌تواند نیاز منطقه زیر کشت را تامین کند بلکه در سراسر ایران نیز مشتری دارد.

زیره سبز با کمترین نیاز آبی یکی از مهمترین انواع گیاه دارویی کشور است که به سبب اهمیت، خواص دارویی و درمانی و نقش آن در ارزآوری به عنوان طلای سبز شناخته شده است. با کشت این گیاه در مناطقی که با محدودیت آب مواجه هستند، می‌توان به منظور افزایش بهره‌وری آب و توسعه پایدار بخش کشاورزی گام موثری برداشت. زیره گیاهی است که در برابر آفات مقاوم بوده و نیاز اندک به آب، دوره رشد کوتاه، خواص دارویی و درمانی و ایجاد تعادل زمانی فعالیت کشاورزان و ماشین‌آلات کشاورزی از مهمترین عوامل رغبت کشاورزان به کشت این محصول است.

در رابطه با تولید حبوبات، استان فارس تولید کننده حبوبات دیم و آبی مرغوبی نظیر لوبیا، نخود، ماش و عدس است که در این بین شهرستان ممسنی نیز از جمله شهرستان های مطرح در این زمینه است که جایگاه ممتازی دارد. این گیاهان نیتروژن هوای موجود در خاک را جذب و ذخیره و باعث افزایش نیتروژن در خاک می‌شوند، در نتیجه خاک حاصلخیز‌تر و عملکرد محصول در تناوب بعدی افزایش خواهد داشت. به همین سبب توسعه کشت تمامی آن ها به روش بهاره و پاییزه دارای مزیت است. سیر گیاهی است که نیاز کمی به آبیاری دارد و در طول زمستان آب مورد نیاز آن از نزولات جوی تأمین می‌شود. همچنین نسبت به سایر محصولات آفات و بیماری کمتری دارد و از محصولاتی است که راحت‌تر و زمان طولانی‌تری انبار می‌شود. به همین جهت پیشنهاد می‌گردد در شهرستان ممسنی، کشاورزان نسبت به کشت و زراعت آن اقدام نمایند.

 

· باغداری

شهرستان ممسنی در بیشتر محصولات باغی دارای مزیت نسبی بوده و باغداری پایه اقتصادی این شهرستان را تشکیل می‌دهد. از سوی دیگر تولید اشتغال در زمینه باغ و باغداری زیاد بوده و برای رونق کسب و کارهای مرتبط با این بخش مؤثر می‌باشد. کشاورزی شهرستان ممسنی با برخورداری نسبی از آب و خاک حاصلخیز از جمله قطب‌های کشاورزی در استان فارس محسوب می‌شود و تولید کننده محصولات متنوع و با کیفیت باغی است که با استقبال خوبی نیز از سوی بازار مواجه شده است.

کشت گلخانه‌ای به جهت استفاده بهینه و مطلوب از آب و خاک و نهاده‌های کشاورزی و همچنین تولید محصول سالم و خارج از فصل از اهمیت بالایی برخوردار است. کشت های گلخانه ای در سال های اخیر در شهرستان ممسنی، رشد مناسبی داشته است و گلخانه هایی که با مدیریت قوی اداره می شوند، درصد موفقیت بالایی را کسب کرده اند. علاوه بر تولید صیفی جات و سبزیجات به صورت زراعی در شهرستان ممسنی، تولید گلخانه‌ای آن‌ها به سبب عرضه خارج از فصل و متناسب با نیاز بازار توانسته‌اند بسیار خوب عمل کنند. بنابراین در صورت مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی برای انتخاب نوع محصول و زمان بندی عرضه به بازار مصرف، می‌توان در حیطه گلخانه‌داری و تولید محصولاتی نظیر صیفی‌جات، سبزیجات خوراکی، گل و گیاه زینتی و نشاء انواع محصولات کشاورزی فعالیت نمود.

در شرایط خشکسالی و ضرورت تغییر الگوی کشت محصولات کشاورزی، یکی از بهترین راهکار‌ها کشت گیاه آلوئه‌ورا با رشد مناسب و تولید بالا است. گونه های مختلف آلوئه ورا گیاهانی مقاوم به گرما، خشکی، بیماری‌ها، آفات و حتی شوری هستند. علت مقاومت زیاد آن‌ها ساختار مورفولوژیکی این گیاه است و بذر آن‌ها نیز در شرایط اقلیمی مناسب و در دمای 21 درجه سلسیوس سبز می‌شوند. البته این گیاهان به سرما بسیار حساس بوده به طوری که در دمای منفی 10 درجه سلسیوس رشد آن‌ها متوقف می‌شود. آلوئه ورا به رطوبت بالا، آب ایستایی و آبیاری زیاد حساس است. از این رو آبیاری باید زمانی انجام شود که خاک کاملا خشک باشد. چنانچه این گیاه در مناطق گرم و خشک کاشته شود باید تحت آبیاری به موقع قرار بگیرد. آلوئه‌ورا را در هر نوع خاکی می‌توان کاشت ولی خاک‌های سبک که از زهکشی مناسبی برخوردار باشند برای کاشت این گیاه توصیه می شود. آلوئه ورا علاوه بر مصرف دارویی در حوزه های آرایشی (مایع، ژل، کرم، لوسیون) و تغذیه ای (عصاره و نوشیدنی) کاربرد فراوان دارد.

در زمینه باغداری توصیه کشت زیتون، پیشنهادی با جذابیت‌های اقتصادی قابل ملاحظه می‌باشد. زیتون به موجب مقاومت به کم‌ آبی، سازگاری با خاک‌های فقیر و کم بازده و تولید محصول ارزشمند، از نظر اقتصادی حائز اهمیت می‌باشد و به محصول ثروتمند خاک‌های فقیر مشهور است. زیتون به دلیل استقامت و طول عمر و سازش با محیط‌های مختلف به دیگر درختان برتری دارد تا جایی که علاوه بر کشت در باغات و اراضی کشاورزی در توسعه فضای سبز شهری نیز از این درخت استفاده می‌شود. زیتون علاوه بر خواص درمانی، دارای مزیت‌های اقتصادی ارزشمندی از جمله تولید روغن، کنسرو زیتون، کمک به معیشت کشاورزان با زیر کشت بردن اراضی کم بازده فقیر و شور، اشتغال‌زایی (جذب قابل ‌ملاحظه‌ای از جمعیت جویای کار) و جلوگیری از مهاجرت است. با توجه به سازگاری زیتون با اقلیم شهرستان و سود نسبتاً بالای حاصل از تولید آن، توصیه فعالیت در این زمینه مورد پیشنهاد است.

با توجه به موضوع مهم کم ‌آبی، کاشت درختان دیم و همچنین محصولات دیم بسیار پر اهمیت و مورد توجه است. درخت بادام یکی از این گزینه‌ها می‌باشد. از درخت بادام به‌عنوان یک درخت مقاوم در برابر خشکی یاد می‌شود و در شرایطی که بی‌آبی وجود دارد، درخت بادام میوه خوبی می‌دهد و همچنین ازلحاظ شرایط کاشت در زمین‌های آهکی هم تا حد زیادی مقاومت دارد. با توجه به موارد گفته شده و ارزش افزوده خوبی که کاشت این محصول دارد، ایجاد باغات بادام، سوددهی خوبی را خواهد داشت. همچنین در بخش دشمن‌زیاری شهرستان ممسنی کاشت درخت پسته به صورت پایلوت انجام گرفته و نتایج مطلوبی از کاشت این درخت در شهرستان حاصل شده است که موجب شده بتوان در سایر مناطق سازگار با این محصول، کاشت درختان پسته را انجام داد.

اصولاً درخت پسته از ۷ تا ۹ سال پس از کاشت نهال و پیوند، شروع به تولید محصول می‌نماید. لذا کسانی که قصد احداث باغ پسته را دارند برای داشتن سود اقتصادی باید کمی صبور باشند. بهترین خاک برای کاشت درخت پسته، خاک لومی شنی است. کیفیت آب مصرفی برای آبیاری درخت پسته به گونه‌ای است که در کاشت سایر محصولات کشاورزی با آن آب، غیر ممکن یا غیر اقتصادی است. شرایط مناسب آب و هوایی برای کاشت نهال پسته اقلیم گرم و خشک در تابستان (گرمای سوزان نباشد) و زمستان سرد و معتدل است. انتخاب پایه مناسب نکته دیگری است که لازم است درنظر گرفته شود. یک پایه پسته قوی و ایده آل باید نسبت به بیماری های مختلف مقاوم و دارای رشد بالایی باشد، همچنین مقاومت و سازگاری زیادی در برابر کم آبی و شوری داشته باشد. با عنایت به موارد ذکر شده و در صورت رعایت اصول کامل علمی و عملی کاشت، داشت و برداشت پسته، می‌توان به سودآوری قابل توجهی نائل شد.

کشت گل محمدی و افزایش کمی و کیفی تولید آن به دلیل مقاومت به کم آبی، آفات و امراض و برخورداری از خواص درمانی مورد پیشنهاد است. کشت این گیاه دارای مزیت‌های اقتصادی فراوانی مانند ارزش صادراتی، جذب گردشگر و اشتغال‌زایی است. غنچه خشک، مایع گلاب، روغن و اسانس، فرآورده‌های بدست آمده از گل محمدی است که علاوه بر عرضه در بازار، قابلیت صادرات را هم دارا است. بنابراین کاشت گل محمدی نیز در صورت توجه در شهرستان ممسنی دارای مزیت است.

از دیگر محصولاتی که می‌توان نسبت به کاشت آن در این شهرستان اقدام نمود، محصول گردو است. گردو، درختی چند ساله و مقاوم است که پس از رشد کامل، هر درخت تا 100 کیلوگرم هم تولید محصول خواهد داشت. محصول نهایی قیمت بالایی دارد که هم در داخل طرفداران زیادی داشته و هم قابلیت مناسبی برای صادرات دارد. در صورت احداث باغ گردو، تا سال های سال نیاز به سرمایه گذاری و کشت دوباره وجود ندارد زیرا درخت گردو دارای عمر طولانی است و تا ده ها سال قابلیت برداشت دارد. میوه گردو هم جزء میوه‌هایی است که هیچ گونه نیازی به هزینه انبار در سردخانه ندارد و به دلیل ماندگاری طولانی، می‌تواند چند ماه و حتی چند سال مورد مصرف قرار گیرد. در ضمن چوب درخت گردو هم برای منبت کاری، خراطی و کنده کاری، ساخت مجسمه و اشیاء دکوری، ساخت آلات موسیقی و همچنین در دکوراسیون داخلی منزل و ساخت روکش های چوب بسیار پرکاربرد است.

پرورش قارچ خوراکی، تصمیم سودآور دیگری است که می‌توان در سطح شهرستان به آسانی عملیاتی کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان مصرف قارچ در سال‌های اخیر رشد خوبی داشته و سرانه مصرف بالا رفته است. مشتری داشتن این محصول از یک سو و غنی از پروتئین و ویتامین بودن آن از سوی دیگر، باعث شده که جایگزین مناسبی برای گوشت باشد. پرورش قارچ از شغل‌هایی است که می توان با سرمایه اولیه کم و محیط کوچک شروع کرد. یک دوره کامل پرورش قارچ 60 روز طول می‌کشد که در صورت اعمال مدیریت صحیح، قابلیت کاهش به 35 روز را نیز دارد.

شهرستان ممسنی در استان فارس یکی از قطب های مهم تولید انگور در جنوب کشور است. در بخش دشمن‌زیاری و منطقه جاوید از توابع بخش مرکزی ممسنی در حدود ۱۸۰۰۰ هکتار باغ انگور وجود دارد که همگی به صورت دیم بوده و سالانه بخش زیادی از انگور، غوره، مویز و سایر محصولات مصرفی مرتبط با انگور را تولید و روانه بازار مصرف می‌کنند. این منطقه پتانسیل و ظرفیت بالایی در زمینه احداث و افزایش سطح زیر کشت باغات انگور دارد. تنوع رنگ، طعم و مزه، ارزش غذایی، خواص دارویی و وجود فرآورده‌‌های تبدیلی چون کشمش، شیره انگور، روغن هسته انگور، کنسانتره، آب انگور، سرکه، آبغوره، انگور را به یک میوه اقتصادی و با ارزش افزوده بالا تبدیل کرده است.

احداث باغات انار از دیگر ظرفیت‌های شهرستان در زمینه باغداری است. عمده محصول انار شهرستان ممسنی در مناطق بوان و جاوید بدست می آید. از انار در تولید داروهای تقویتی و صنایع آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. مصرف رب و آب انار نیز رواج داشته و در سال‌های اخیر به اشکال متنوع و بهتری انجام می شود. نهال انار حداقل سه سال نیاز به رشد دارد و از سال چهارم شروع به باردهی می‌کند. درخت انار بیش از 40 سال عمر مفید داشته و در مقابل کم آبی مقاوم است. کاشت انار فعالیتی درآمدزا است که با ارزیابی نیاز بازار، به‌روز رسانی فرآیند بسته بندی، جابجایی و... می توان درآمد آن را افزایش داد.

 

· صنایع غذایی

راه‌اندازی کسب و کار فرآوری انواع محصولات کشاورزی مهمترین روش برای ایجاد اشتغال پایدار و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و عاملی مهم در توسعه پایدار امنیت غذایی است. ایجاد صنایع غذایی متناسب با ظرفیت شهرستان، علاوه بر اشتغال‌زایی، باعث ارتقاء سطح درآمد اهالی آن می‌شود که کاهش هدررفت محصولات کشاورزی و ایجاد ارزش افزوده از منابع را تا حد امکان ممکن می‌کند. شهرستان ممسنی در تولید انگور رتبه بالایی را در استان فارس دارد ولی متاسفانه هیچ کارخانه‌ای جهت فرآوری و تولید محصولات مرتبط با انگور نظیر کشمش و مویز، شیره انگور، سرکه و آبغوره در این شهرستان وجود ندارد. باغداران ممسنی انگور تولیدی خود را در بیشتر سال‌ها به‌دلیل کمبود نقدینگی به صورت غوره یا انگور تازه به فروش می‌رسانند اما در این زمینه حمایت‌های دولتی و سرمایه‌گذاری شخصی نیز بسیار حائز اهمیت بوده و درآمد بیشتری به باغدارن زحمتکش منطقه خواهد رسید.

حجم بالای تولید گوجه فرنگی در شهرستان ممسنی زمینه بسیار خوبی را برای فرآوری آن جهت تولید محصولاتی نظیر رب و پودر گوجه فراهم نموده است. سالانه حجم زیادی از این محصول به دلیل عدم وجود صنایع تبدیلی در شهرستان، فاسد می‌شوند. حال اگر متناسب با حجم تولید، واحد یا واحدهایی نیز جهت فرآوری ایجاد شود می توان از این ضررها جلوگیری نمود. پودر گوجه‌فرنگي محصولي است كه زمان زیادی از توليد آن نمي‌گذرد و در همین مدت هم توانسته جاي خود را در بازار مصرف باز كند. اين پودر به دليل داشتن وزن و حجم كمتر نسبت به ساير فرآورده‌هاي گوجه‌ فرنگي، باعث سهولت و صرفه‌جويي در حمل‌ و نقل و بسته‌بندي شده و ماندگاري و عمر مفيد بيشتري دارد. از طرفي برخی آنتي ‌اكسيدان‌های موجود در گوجه‌فرنگي طی فرآيند توليد رب از بين مي‌رود اما اين مواد در پودر گوجه حفظ شده و از بين نمي‌روند. مزيت ديگر اين پودر نداشتن مواد نگهدارنده در تركيبات آن نسبت به رب است چرا كه رب، ماندگاري كمتري دارد و براي جلوگيري از اين حالت از مواد نگهدارنده بيشتري در ترکیب آن استفاده می‌ شود. پودر گوجه فرنگی در صنایع غذایی و دارویی دارای کاربردهای متنوعی است. از جمله کاربردهای گسترده این محصول می‌توان به کاربرد آن در مواد غذایی منجمد شده و نیمه آماده، سوپ‌های آماده، اسنک‌ها (شامل پفک و چیپس) و... اشاره نمود. صنعت تولید رب گوجه فرنگی نیز دارای کاربردهای فراوانی از قبیل چاشنی و بهبود دهنده رنگ و طعم انواع غذا، ماده اولیه سس‌ها و کنسروها است و با توجه به این‌که کاشت گوجه فرنگی به صورت گسترده در این شهرستان وجود دارد، تولید رب و پودر گوجه از مزیت‌های اقتصادی و جذاب قابل سرمایه‌گذاری است.

به رغم تولید میزان بالایی از گندم مرغوب از مزارع شهرستان، هنوز برای فرآوری آن واحدی احداث نشده است. بنابراین سرمایه‌گذاری یا جذب سرمایه‌گذار در زمینه احداث کارخانه آرد از مهمترین نیازهای صنایع غذایی شهرستان ممسنی است. با آسیاب کردن گندم، جوانه و سبوس یا همان پوسته از بخش آردی آن تفکیک می‌گردد. آرد با توجه به میزان سبوس جدا شده، به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌گردد. از انواع آرد می‌توان به آرد قنادی، آرد ستاره، آرد سبوس و آرد کامل اشاره نمود که از این میان آرد کامل به لحاظ میزان سبوس بالای آن، دارای ارزش غذایی قابل توجهی بوده و بازار مصرف آن نیز فراهم است.

شهرستان ممسنی در زمینه تولید مرکبات از جمله شهرستان‌های فعال استان فارس بوده و محصولاتی نظیر چندین رقم نارنگی، پرتقال و لیمو در آن تولید می شود که متناسب با آن می توان صنایع تولید کنسانتره در جهت جلوگیری از فساد و کاهش ضایعات ایجاد کرد. برای تولید کنسانتره پرتقال مقدار مشخصی از آب موجود در آب پرتقال طی فرآیند تولید کنسانتره پرتقال از آن خارج می شود در نتیجه کنسانتره پرتقال نسبت به آبمیوه آن حجم بسیار کمتری دارد. بنابراین مقدار بیشتری پرتقال با هزینه کمتر و با سهولت بیشتر قابل حمل می‌گردد. کنسانتره لیمو نیز از حذف آب موجود در آب میوه لیمو تولید می‌شود و فرآیند جداسازی آب در برج‌های تبخیر تا اندازه‌ای است که آب لیمو را تبدیل به یک مایع غلیظ در دمای اتاق می‌کند. کنسانتره پرتقال و لیموترش قابل استفاده در شیرینی پزی، محصولات پختنی، آبمیوه، نکتار، مربا و مارمالاد، دسرها و شکلات ها هستند و در طول سال همواره بازار مطلوب و رو به رشدی دارند.

راه‌اندازی خط تولید خیار شور به دلیل تولید خیار مرغوب در داخل شهرستان و سرمایه نسبتاً کم در مقایسه با دیگر خطوط تولیدی، فرصت مناسبی را برای سرمایه‌گذاری فراهم کرده ‌است. همچنین فعالیت در زمینه ایجاد واحد تولید لبنیات به صورت کارگاهی نیز در این منطقه با توجه به رونق بخش دامداری، مزیت قابل توجهی دارد. در واقع می‌توان به صورت محدود در این زمینه برای تولید لبنیات سنتی فعالیت کرد. البته باید توجه داشت برای موفقیت در زمینه تولید لبنیات باید به بالا بردن توانایی در زمینه تولید و ایجاد نوآوری در این زمینه تمرکز داشت تا بتوان حداکثر سوددهی را بدست آورد.

 

· خدمات

شهرستان ممسنی از نقاط تاریخی استان فارس به‌شمار می‌رود که منطقه‌ای زیبا و بکر و سراسر دیدنی است. وجود جنگل‌ها و مراتع گسترده، منابع غنی آب و خاک، دشت‌های حاصلخیز کم شیب، تنوع آب و هوایی و گیاهی همه‌ی شرایط مناسب را برای شکل‌گیری تمدن‌های اولیه را در برداشته است. برخی مراکز دیدنی ممسنی که بالغ بر 5.5 درصد از کل مساحت فارس را به ‌خود اختصاص داده، شامل آثاری نظیر میل اژدها، مقبره داودختر، بازمانده‌ی کاخ‌های هخامنشی، نقش گورنکان، نقش بهرام و البته امامزاده سیدعلاءالدین محمد(ع) می‌باشد.

شهرستان ممسنی علاوه بر آثار تاریخی و مذهبی، جلوه‌های طبیعی چون دره همیشه سرسبز و زیبای بوان با پوشش گیاهی بلوط و بادام و دریاچه‌های هفت برم در منطقه دشمن‌زیاری دارد. آب و هوای معتدل آن سرسبزی را به خصوص در ماه‌های بهمن، اسفند و اوایل بهار به این منطقه ارزانی بخشیده است. وجود ویژگی های فوق سبب شده تا گردشگری در این منطقه رونق ایده‌آلی داشته باشد و اجرای طرح‌هایی نظیر اقامتگاه بومگردی مزیت داشته باشد. اقامتگاه‌های بومگردی فرصت مناسبی را ایجاد کرده است تا ضمن گردشگری و بازدید از جاذبه های توریستی، حس ایرانی زیستن به سبک سنتی را تجربه کنند.

راه اندازی طرح های تفریحی سرگرمی نظیر سینما و شهربازی در شهرستان اگر چه ممکن است هزینه‌های زیادی را به همراه داشته باشد اما با توجه به جمعیت نسل دانشجو و جمعیت بالای این شهرستان کاملا توجیه اقتصادی دارد و می تواند با استقبال زیادی مواجه شود. به همین سبب سرمایه گذاری در این طرح ها می‌تواند موفقیت آمیز باشد.

 

·صنایع تبدیلی و تکمیلی  

با وجود تنوع تولید انواع محصولات کشاورزی، بررسی‌ها نشان می‌دهد که سالانه مقداری از این محصولات در مراحل کاشت، داشت و برداشت به ضایعات تبدیل می‌شوند. از سوی دیگر برداشت و یا تولید بسیاری از محصولات کشاورزی در یک بازه زمانی مشخصی رخ می‌دهد اما مصرف آن‌ها در طی سال صورت می‌پذیرد. لذا صنایع تبدیلی می‌تواند زمان استفاده را افزایش دهد و از میزان ضایعات آن بکاهد. همچنین گسترش این صنایع موجب اشتغال‌زایی، ایجاد درآمد و جلوگیری از اتلاف و ضایع شدن محصولات می‌گردد.

در شهرستان ممسنی به منظور ذخیره سازی و نگهداری تولیدات کشاورزی، سردخانه های سنتی محدودی احداث شده است اما حجم بالای تولید انواع محصولات می طلبد تا باز هم سرمایه‌گذاری‌هایی در این زمینه انجام شود. به همین دلیل پیشنهاد می‌گردد تعداد بیشتری از سردخانه های صنعتی در این شهرستان احداث گردد. از مهمترین مزایای استفاده از سردخانه میوه و سبزی می توان به جلوگیری از فساد محصول اشاره کرد. روند انواع فسادها از قبیل فساد فیزیکی، فساد شیمیایی یا تغییر رنگ محصول، فساد ناشی از وجود میکروارگانیسم‌ها با نگهداری در سردخانه‌ها به شدت کند شده و حفظ کیفیت محصول در زمان طولانی‌تر حاصل می‌گردد. از دیگر مزایای با اهمیت احداث سردخانه میوه، کنترل قیمت بازار است. ذخیره کردن میوه در سردخانه موجب می شود در ماه هایی که مصرف میوه بسیار است و فصل برداشت آن محصول خاص نیست، بازار با کمبود مواجه نشده و حباب قیمت ایجاد نگردد. در واقع با ساخت سردخانه میوه تعادلی در عرضه و تقاضا ایجاد می گردد و موجب خواهد شد از افزایش بی رویه قیمت که به ضرر مصرف کننده است و از کاهش بیش از حد آن که به ضرر باغداران است جلوگیری به عمل آید. بنابراین نقش سردخانه‌های میوه‌جات به عنوان حد واسط بازار و باغداران در این بین بسیار پر رنگ و حیاتی است.

با توجه به حجم بالای تولید حبوبات در این شهرستان، کسب و کار بسته‌بندی حبوبات می‌تواند بسیار موفق عمل کند. ضرورت بسته بندی محصولات و تولیدات، برای عرضه و فروش در بازارهای مختلف، موردی است که در سال‌های اخیر، جایگاه ویژه‌ای را کسب کرده و به عاملی مهم در میزان فروش یک واحد تولیدی تبدیل شده است. هر قدر بسته بندی یک محصول، زیبا، مناسب، در برگیرنده مشخصات، معرف محصول و مطابق با جنبه‎ها و خصوصیات روانشناختی خریداران باشد، به همان اندازه از بازار و فروش خوبی برخوردار خواهد بود. همچنین بسته‌بندی باید تا حد امکان ساده و ارزان باشد. در نتیجه پرداختن به این موضوع دارای توجیه مناسب اقتصادی بوده و با اجرای این طرح، می‌توان بستر مناسبی را برای اشتغال نیروهای ماهر و نیمه ماهر فراهم آورد. همچنین گیاهان دارویی را نیز می‌توان با توجه به ویژگی‌های بیان شده بسته بندی و به بازار مصرف عرضه کرد. بسته‌بندی همچنین می تواند محتوی معرفی نوع گیاه و خواص آن به منظور بازاریابی بهتر نیز باشد. شایان ذکر است که بسته بندی و عرضه مناسب گیاهان دارویی دارای درآمدی چشمگیر و پر منفعت است.

فرآوری پوست دام شامل استفاده از پوست گاو در صنعت چرم دوزی و همچنین استفاده از پشم و کرک گوسفند و بز در صنعت ریسندگی، ضمن ایجاد درآمد مناسب برای سرمایه‌گذار، سود خوبی هم نصیب دامدار می‌کند. جمعیت بالای دامی در این شهرستان، امکان راه اندازی این کسب و کار را به علاقمندان می‌دهد.

همچنین احداث واحدی به منظور بسته‌بندی و قطعه‌بندی اصولی و بهداشتی گوشت نیز به سبب رونق دامداری در این منطقه مستعد سرمایه‌گذاری است. مصرف گوشت‌های قطعه‌بندی شده که در ظرف های یک بار مصرف ارائه می‌شوند، حاوی برچسب‌هایی بوده که نشان دهنده رعایت شرایط بهداشتی و نظارت دامپزشکی است. بسته بندی باید طوری باشد که گوشت را در مقابل نفوذ طعم، بو، رنگ و سایر عوامل خارجی محافظت کرده و از خشک شدن و تبخیر سطحی جلوگیری کرده و بتواند خواص حسی و ظاهری و سایر ویژگی‌های گوشت را حفظ کند. بنابراین در این شهرستان، بسته‌بندی انواع گوشت صرفه اقتصادی خواهد داشت و همچنین امکان ارسال این محصولات به سایر نقاط را راحت‌تر می‌کند.

 

· طیور

پرورش طیور یکی از مشاغل سخت و پرکاری است که به دلیل نیاز به منابع غذایی، از اهمیت بالایی برخوردار است و سود سرشاری دارد. در این زمینه برای پرورش بسیاری از طیور شرایط مساعدی در شهرستان وجود دارد اما نکته مهم و قابل توجه، بازاریابی جهت فروش محصولات تولیدی است. در واقع وجود بازار فروش دائمی و مطمئن می‌تواند زمینه را برای گسترش طرح های پرورش طیور چه به صورت سنتی و چه صنعتی فراهم نماید. بنابراین طیوری که به آن پرداخته می‌شوند، به شرط بازاریابی مناسب مزیت پرورش دارند و درحال حاضر اولویت پرورش به غیر از مرغ گوشتی و تخمگذار برای آن‌ها یکسان است.

در زمینه طیور و با توجه به نیاز و تقاضای همیشگی بازار، تولید گوشت سفید و پرورش مرغ گوشتی فعالیتی سودده و اقتصادی می‌باشد. ارزش غذایی بالای گوشت طیور، کم بودن افت پس از کشتار، سالم و بهداشتی بودن گوشت طیور، قابلیت هضم و جذب بالا، سرعت رشد سریع، صرفه جویی در جایگاه و بازگشت سریع سرمایه از فواید پرورش مرغ گوشتی است. نسبت ضایعات در گوشت مرغ در مقایسه با سایر دام ها کمتر است، به طوری که در گوشت گوسفند ضایعات حدود 50 % و در مرغ حدود 25 % است. از این‌رو با توجه به دلایل فوق ایجاد واحد پرورش مرغ گوشتی در شهرستان مزیت دارد و تنها باید بازاریابی کرد تا بتوان محصول را با قیمت مناسب به فروش رساند.

پرورش مرغ تخمگذار گزینه دیگری در بخش پرورش طیور می‌باشد که علاوه بر تامین منابع غذایی طبیعی و رونق تولید، نقش به‌سزایی در امر اشتغال‌زایی، بهبود وضع اقتصادی و خودکفایی در تولید محصول ارگانیک و طبیعی ایفا می‌کند. در صورتی که شخص بخواهد مشغول به پرورش مرغ تخمگذار به صورت محدود شود نیاز به تکنولوژی پرهزینه‌ای ندارد و با بهره‌گیری از امکانات کم می‌تواند شرایط اجرای طرح را فراهم کند. پرورش مرغ تخمگذار حتی به صورت صنعتی و با تمام تجهیزات مدرن می‌تواند در صورت پیدا کردن بازار مناسب، سالانه تا 30 درصد سودآوری داشته باشد که رقم مناسبی است. همچنین پیدا کردن بازار فروش با حاشیه سود بالا از امور مهم در مورد این کسب و کار است که با تبلیغات مناسب مخصوصاً در فضای مجازی امکان‌پذیر است.

بوقلمون نیز در شهرستان ممسنی مورد توجه قرار گرفته و پرورش آن به خوبی در این منطقه جواب می‌دهد. لذا سرمایه گذاری در زمینه توسعه پرورش آن امکان‌پذیر بوده و پیشنهاد می گردد. از آنجا که گوشت بوقلمون دارای خواص غذایي ويژه‌ای بوده و محدوديت مصرف خاصي نيز ندارد، مي تواند به عنوان جايگزين مناسبی براي گوشت قرمز علی الخصوص در بيمارانی که مصرف گوشت قرمز برای آنها با محدوديت هایی همراه است، مطرح گردد. از ديگر امتيازات گوشت بوقلمون وجود هر دو نوع گوشت سفيد و قرمز در يک لاشه است. گوشت سفيد 65 درصد و گوشت قرمز 35 درصد وزن يک لاشه 8 کيلوگرمی را تشکيل مي‌دهد. تولید بوقلمون گوشتی به دلیل به صرفه بودن تولید، در دسترس بودن نهاده‌های مصرفی بوقلمون و نیاز بازار حائز اهمیت است.

بلدرچین پرنده‌ای است با جثه کوچک که در برابر بسیاری از بیماری‌ها مقاوم است. پرورش بلدرچین به دلیل هزینه‌های جاری پایین، اشباع نبودن بازار فروش، کوتاه بودن دوره پرورش (40 روز) و عدم پرورش انحصاری توسط شرکت‌های بزرگ دارای مزیت است. محصولات این پرنده شامل گوشت، تخم بلدرچین و کود است. گوشت و تخم این پرنده دارای ارزش غذایی و دارویی و همچنین سرشار از پروتئین است.

قرقاول یکی دیگر از پرندگانی است که حتی نسبت به بقیه طیور در زمینه پرورش، از سودآوری بالایی برخوردار است ولی به دلیل عدم اطلاع رسانی های کافی هنوز خیلی از پرورش دهندگان، آگاهی کافی نسبت به این نوع پرنده ندارند. قرقاول به دلیل ویژگی های ظاهری و جنبه زیبایی بال و پرها و خواص بسیار زیاد گوشت آن مانند عدم وجود چربی، وجود مواد معدنی و ویتامین ها، لذیذ بودن گوشت و سریع الهضم بودن بسیار مورد علاقه قرار گرفته است. این پرنده نیاز به مراقبت مداوم ندارد و نسبت به هر شرایط آب و هوایی مقاوم بوده و پرورش و نگهداری آن سوددهی بالایی خواهد داشت.

گوشت کبک نیز به دلیل طعم لذیذ و استقبال خوب بازار، مورد توجه می‌باشد. این پرنده از قدرت پرواز کمی برخوردار بوده و گونه‌های متعددی از آن وجود دارد. محصولات کبک نسبت به دیگر طیور به دلیل طعم و کیفیت مناسب قیمتی بیشتر داشته و مشتریان خاص خود را دارند و از جهت دیگر به دلیل مقاومت نسبتاً بالای این پرنده در مقابل بیماری‌ها، تلفات آن نسبت به دیگر پرندگان کمتر است. پرورش این پرنده سودآور بوده و علاوه بر تولید گوشت می‌توان به بازار جوجه و تخم کبک نیز اشاره نمود که قابلیت تولید و عرضه بیشتر را دارد.

 

· شیلات

شیلات از حوزه‌های شغلی سوددهی است که ظرفیت قابل ملاحظه‌ای برای آن وجود دارد که اگر از این ظرفیت‌های شیلاتی استفاده شود سودآوری بسیار خوبی ایجاد خواهد شد. شهرستان ممسنی با برخورداری از منابع آب زیرزمینی و سطحی پتانسیل خوبی در زمینه پرورش شیلات دارد. همچنین اخیراً طرح پرورش ماهی در استخرهای پیش ساخته در این منطقه برای اولین بار انجام شده است که مزیت‌های مطلوبی دارد. به هر صورت در این شهرستان می‌توان در زمینه پرورش ماهیان سردآبی نظیر قزل آلا و گرمابی نظیر کپور فعالیت کرد و انتخاب روش پرورش (به صورت استخرهای دومنظوره کشاورزی یا استخرهای پیش ساخته و...) بسته به انتخاب و شرایط شخص سرمایه گذار خواهد بود.

ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان مناسب‌ترین ماهی سرد آبی جهت پرورش است، به‌طوری‌که آسان‌تر به غذای دستی عادت کرده و نسبت به درجه حرارت و کیفیت آب، حساسیت کمتری دارد و بدین‌جهت اساسی‌ترین ماهی آزاد مورد پرورش جهت تغذیه است. از این ماهی می‌توان جهت ماهی‌دار کردن آبگیرهای طبیعی استفاده نمود. ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان مانند سایر آزاد ماهیان دارای گوشتی لذیذ است که طرفداران زیادی دارد و طعم و مزه این ماهی حتی در بین کسانی که کمتر ماهی را به‌عنوان غذای اصلی خود مصرف می‌کنند، خوشایند است. پرورش ماهی های سردآبی در کوتاه مدت به سوددهی بالایی می رسد و ظرفیت ایجاد این طرح در شهرستان وجود دارد.

ماهی‌های گرمابی یکی از مهمترین منابع تأمین پروتئین هستند که پتانسیل اشتغال‌زایی و سودآوری را دارد. مهمترین گونه ماهی گرمابی، ماهی کپور است. یکی از مهم‌ترین موضوعات در رابطه با پرورش ماهی گرمابی، انتخاب محیط مناسب جهت پرورش ماهی  است. ماهی‌ها جزء آبزیانی هستند که می‌توان در استخرهای کوچک نیز به پرورش آن‌ها پرداخت. شایان ذکر است که با رشد ماهی ها باید محیط پرورش آن ها را گسترش داد و درصورت فروش خوب می توان نسب به توسعه استخر اقدام نمود.

 

· صنعت

صنعت و مشاغل صنعتی یکی از مهمترین عوامل توسعه اقتصادی هر شهرستانی است. اما در کشور ما آن گونه که باید به آن توجه نشده است و لازم است از پتانسیل های شهرستان در این حوزه برای پیشرفت اقتصادی استفاده شود. تولید انواع قطعات خودرو یکی از زیر بخش‌های مهم صنعت می‌باشد که اهمیت چشمگیری از نظر میزان تولید، درآمدزایی و اشتغال دارد. با عنایت به همین موضوع و افزایش ظرفیت‌های کشوری در زمینه تولید خودرو، تولید قطعات مورد نیاز آن در داخل ضروری است. بنابراین سرمایه گذاری در زمینه تولید قطعات کوچک خودرو می‌تواند مزیت مناسبی برای اشتغال باشد. در زمینه تولید مواد شوینده و بهداشتی نیز در شهرستان، پتانسیل خوبی برای تولید وجود دارد. از آنجا که این کالاها نیاز روزمره زندگی هستند و همواره نیاز به آن ها وجود دارد، با تولید محصول با کیفیت و بازاریابی مناسب می توان ضمن رقابت با برندهای معروف تجاری، کسب و کار خود را گسترده نمود و کالاهای متنوعی تولید کرد.

درحال حاضر واحدهایی که در زمینه صنعت در شهرستان ممسنی فعال هستند عبارتند از شرکت تولید ماکارانی زمرد، کشتارگاه دام و طیور ممسنی، تولیدی نور آجر ممسنی (آجر معمولی و سفال)، تولید و بسته بندی آب معدنی بابا برفی، تولید قطعات بتنی درنا، تولید گچ صنعتی خشایار و شرکت‌های تولیدی شن وماسه پل فهلیان و نورآباد. هر یک از واحدهایی که نامبرده شد در صورت سرمایه‌گذاری، مستعد افزایش ظرفیت می‌باشند.

 

کشاورزی

صنایع

خدمات

ردیف

زراعت

باغداری

دامداری

طیور

شیلات

صنایع تبدیلی و تکمیلی

صنایع دستی

صنایع غذایی

صنعت

خدمات

1

کشت کلزا (1)

احداث گلخانه صیفی‌جات (1)

پرورش گوسفند بومی (1)

پرورش مرغ گوشتی (1)

پرورش ماهیان سردآبی (1)

احداث سردخانه صنعتی (1)

قالی بافی (1)

فرآوری انگور (1)

تولید قطعات خودرو (1)

احداث اقامتگاه بومگردی (1)

2

کشت کنجد (1)

احداث گلخانه تولید نشاء (1)

پرورش بز (1)

پرورش مرغ تخمگذر (1)

پرورش ماهیان گرمابی (1)

بسته بندی حبوبات (1)

گلیم بافی (1)

فرآوری گوجه فرنگی (1)

تولید مواد شوینده و بهداشتی (2)

احداث سینما (2)

3

کشت گلرنگ (1)

احداث گلخانه گل و گیاه زینتی (1)

پرورش گاو بومی (1)

پرورش بوقلمون (2)

بسته بندی گیاهان دارویی (2)

جاجیم بافی (2)

احداث کارخانه آرد (2)

شهربازی (2)

4

کشت آفتابگردان (1)

احداث گلخانه سبزیجات (1)

پرورش بز سانن (2)

پرورش بلدرچین (2)

فرآوری پوست و پشم دام (2)

گبه (2)

تولید کنسانتره لیمو و پرتقال (2)

5

کشت گیاهان دارویی (2)

کاشت آلوئه ورا (1)

پرواربندی گوساله (2)

پرورش قرقاول (2)

بسته بندی گوشت (3)

تولید خیار شور (3)

6

کشت زعفران (2)

احداث باغ زیتون (2)

پرورش زنبور عسل (2)

پرورش کبک (2)

تولید لبنیات (4)

7

کشت زیره سبز (2)

کاشت بادام دیم (2)

پرورش الاغ شیری (3)

8

کشت حبوبات (3)

احداث باغ پسته (2)

9

کشت سیر (3)

کاشت گل محمدی (3)

10

احداث باغ گردو (3)

11

پرورش قارچ (3)

12

احداث باغ انگور (4)

13

احداث باغ انار (4)

· صنایع دستی

صنایع دستی چکیده و ثمره ذوق و هنر هنرمندان و صنعتگرانی است که با دستان پرتوانشان فرهنگ و هنر به یادگار مانده از نیاکان خویش را جاودانه می‌سازند. صنایع دستی از جمله قالی بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، گبه و... نماد فرهنگ اصیل، تاریخ کهن و هنر بی‌مثال مردم این منطقه است.

قالی بافی از هنرهایی است که از قدیم جایگاه ویژه ای داشته و از مشاغل خانگی پردرآمدی است که تسهیلات خوبی به آن تعلق می‌گیرد. بسیاری از زنان خانه‌دار این هنر را یک فرصت شغلی مناسب می‌دانند چون در کنار کارهای روزمره می توانند به این کار بپردازند و درآمد خوبی کسب کنند. از آن جایی که قالی انواع مختلفی دارد می توان با آموختن دانش آن، محصولات متنوع و متناسب با ذوق و سلیقه افراد تولید و به بازار عرضه کرد. همچنین با تولید فرش با کیفیت می‌توان به صادرات در این زمینه فکر کرد. این کسب و کار را می‌توان در فضای کوچک و با سرمایه اولیه کم راه انداخت و با فروش محصول و افزایش مشتری، آن را گسترش داد و زمینه اشتغال بسیاری از جوانان را فراهم کرد.

گلیم نیز از شاخه‌هاي قاليبافي است و در آن از طرح هاي مختلف محلي استفاده مي شود. هر چند در گذشته گلیم به عنوان یک زیرانداز شناخته و بافته می شد اما امروزه با توجه به زیبایی نقوش و کیفیت بافتی که دارد از آن در هنرهای تلفیقی همچون روکش های مبلمان، دوخت کیف های چرمی، وسایل تزیینی و... استفاده های بسیاری می‌شود و در صورت توجه، مستعد درآمدزایی است. جاجیم دست‌بافتی است از پارچه کلفت شبیه به پِلاس که از پلاس نازک‌تر است و آن را از نخ‌های رنگین و ظریف پشمی یا پنبه‌ای یا آمیزه‌ای از این دو می‌بافند. جاجیم‌ها پرز ندازند و می‌توان از هر دو روی آن استفاده کرد. کوچ‌گردان از آن بهره زیادی می‌گیرند و کاربرد آن به عنوان روانداز و محافظ سرما است. مواد اولیه جاجیم پشم است و بافت آن شبیه گلیم است، با این تفاوت که جاجیم در چهار تخته بافته می‌شود و پس از بافتن به هم متصل و دوخته می‌شود. گبه یکی دیگر از انواع صنایع دستی رایج این شهرستان است که توجه مسئولان و سرمایه‌گذاری را می‌طلبد. گبه انواعی از زیرانداز می‌باشد و همچون فرش‌بافی ارزش هنری بسیاری نیز دارد به‌طوری که امروزه در همه جای دنیا طرفداران بی‌شماری را به خود جلب کرده است. گبه که به قالیچه خرسک نیز معروف است از جنس همان قالی است با این تفاوت که در اندازه‌های کوچک‌تر و با پرزهایی بلندتر تهیه می‌شود.

در انتهای تحلیل یک لیست مزیت‌سنجی 50 تایی در جدول زیر ارائه‌ شده ‌است. این جدول مشاغل فوق را در کنار هم نشان می‌دهد.

مشاغل	مزیت
پرورش گوسفند بومی	1
پرورش بز	2
کشت کلزا	3
کشت گلرنگ	4
احداث گلخانه صیفی جات	5
احداث گلخانه تولید نشاء	6
کشت آفتابگردان	7
احداث گلخانه سبزیجات	8
احداث گلخانه گل و گیاه زینتی	9
پرورش گاو بومی	10
کشت گیاهان دارویی	11
کاشت آلوئه ورا	12
احداث باغ زیتون	13
فرآوری انگور	14
فرآوری گوجه فرنگی	15
پرورش بز سانن	16
احداث کارخانه آرد	17
احداث اقامتگاه بومگردی	18
احداث سردخانه صنعتی	19
پرواربندی گوساله	20
کاشت بادام دیم	21
احداث باغ پسته	22
کشت زعفران	23
کشت زیره سبز	24
بسته بندی حبوبات	25
پرورش مرغ گوشتی	26
تولید کنسانتره لیمو و پرتقال	27
پرورش زنبور عسل	28
پرورش مرغ تخمگذار	29
تولید خیار شور	30
کشت حبوبات	31
کاشت گل محمدی	32
احداث باغ گردو	33
پرورش قارچ	34
راه اندازی سینما	35
تولید قطعات خودرو	36
پرورش ماهیان سردآبی	37
پرورش ماهیان گرمابی	38
تولید لبنیات	39
احداث باغ انگور	40
کشت سیر	41
احداث باغ انار	42
راه اندازی شهربازی	43
پرورش بوقلمون	44
پرورش الاغ شیری	45
تولید مواد بهداشتی و شوینده	46
پرورش کبک	47
پرورش قرقاول	48
قالی بافی	49
گلیم بافی	50

*این فایل با همکاری کمیته امداد امام خمینی(ره) تهیه و تدوین شده است.