نیر

 

مزيت‌سنجي و اولويت‌بندي كسب ‌و كارهاي موجود در هر شهرستان بر مبناي يک روش تحقيق انجام مي‌شود. در اين روش تحقيق، يک شناسنامه براي هر شهرستان و يک شناسنامه براي هر كسب ‌و كار تدوين مي‌شود. اين شناسنامه‌ها به عنوان ورودي به نرم‌افزار داده ‌شده و خروجي نرم‌افزار هم‌پوشاني اين دو شناسنامه و تعيين مشاغل مزيت‌دار شهرستان است. اين اولويت‌بندي‌ها توسط كارشناسان و افراد خبره هر شهرستان بازبيني و اصلاح مي‌شوند. يكي از منابع تحليل همين ليست مزيت‌سنجي اصلاح‌ شده ‌است. يكي ديگر از منابع تحليل، مصاحبه با كارشناسان و متخصصين حوزه اشتغال هر شهرستان است. در هر شهرستان با حداقل 3 نفر از اين افراد مصاحبه انجام مي‌شود. اين مصاحبه‌ها پياده‌سازي و ارزيابي مي‌گردد. در صورت وجود تناقض و ابهام بين اين 3 مصاحبه و ليست مزيت‌سنجي، مصاحبه‌هاي تكميلي و حتي مصاحبه بيشتر هم صورت مي‌گيرد تا تيم تحليل به نتيجه نهايي مطلوب دست ‌يابد. بنابراين خروجي هر شهرستان از تجميع مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي حاصل مي‌شود. در ادامه تحليل شهرستان نیر ارائه ‌شده ‌است.

 

تعیین کسب ‌و کارهای مزیت‌دار شهرستان

همانطور كه در قسمت مقدمه اشاره ‌شد مبناي تحليل، مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي است. از بررسي اين دو منبع رسته‌هاي رايج و اولويت‌دار شهرستان تعيين شده ‌است. مبناي اين اولويت‌بندي، فراواني و ميزان اشاره افراد كارشناس به كسب ‌و كارهاي رايج در هر شهرستان و اولويتي كه اين مشاغل در ليست مزيت‌سنجي دارند، است. در هر رسته كسب‌ و كارهاي رايج به ترتيب اولويت مشخص شده ‌است. در تحليل به مشاغل موجود، مشاغل قابل توسعه و مشاغلي كه هنوز در شهرستان راه‌اندازي نشده و پتانسيل ايجاد آن‌ها در شهرستان وجود دارد، اشاره شده ‌است. مزيت‌هاي شغلي به ترتيب اولويت در ادامه آورده شده ‌است.

 

1. زراعت
2. باغداری
3. دامداری
4. صنایع تبدیلی و تکمیلی
5. طیور
6. صنایع غذایی
7. شیلات
8. خدمات
9. صنعت
10. صنایع دستی

 

·       زراعت

بخش زراعت در روند رشد و توسعه اقتصادی بخش‌های مختلف شهرستان نیر نقش‎های متعددی بر عهده دارد که از جمله مهمترین آن‎ها می‎توان تامین مواد خام و اولیه مورد نیاز صنایع، تامین نهاده‎هایی مانند نیروی کار، مصرف تولیدات سایر بخش‏های صنعتی از قبیل کودها و سموم شیمیایی و ماشین‌آلات کشاورزی، سودآوری برای فعالان این بخش و تامین مالی سایر بخش‎های زیربنایی را نام برد. در این قسمت به بررسی محصولات زراعی متناسب با شرایط موجود در منطقه پرداخته می شود و مزایای کشت هر کدام به تفکیک آورده می شود.

سیب زمینی یکی از محصولات مهم شهرستان نیر بوده که به نوعی قطب تولید محصول در استان نیز می‌باشد. در این زمینه استفاده اصولی و بهینه از منابع آبی و امکان افزایش تولید به لحاظ کمی و کیفی، می‌تواند باعث بهره‌برداری اقتصادی هر چه بیشتر زارعان منطقه از این محصول استراتژیک گردد. نظر به افزایش جمعیت شهرستان و لزوم تامین غذا، سیب زمینی به عنوان کالایی اساسی در سبد غذایی خانوار دارای اهمیت بوده لذا یکی از گیاهان زراعی مهم جهت کشت و کار در سطح شهرستان محسوب می‌شود. بنا به اظهارنظر کارشناسان میزان بالای تولید سیب زمینی در واحد سطح و زمان در مقایسه با سایر محصولات زراعی موجب شده است تا کشت و توسعه سطح زیر کشت آن با استقبال روبه‌رو شده و سودآوری قابل ملاحظه‌ای به همراه دارد. این گیاه به شرایط آب و هوایی مناطق مختلف شهرستان سازگار بوده و از طریق غده‌های بذری تکثیر می‌شود.

کشت و کار پیاز یکی دیگر از مزیت‌های این شهرستان بوده که توسعه سطح زیر کشت آن با در نظر گرفتن اصول علمی و عملی کاشت، داشت و برداشت مورد نظر است. محصول زراعی پیاز یکی از محصولاتی است که به عنوان طعم دهنده غذا دارای ارزش بالایی بوده و تمرکز بر روی کشت و کار آن با سودآوری همراه خواهد بود. پیاز در انواع خاک‌های شنی لومی تا سنگین و هوموس دار قابل کشت بوده ولی خاک‌های شنی و لومی سبک برای کشت پیاز به علت ریشه سطحی و کوتاه آن بسیار مناسب‌تر است. بهترین زمان برداشت پیاز زمانی است که برگ‌ها شروع به زرد شدن نمایند. این محصول به دلیل ظرفیت بالقوه جهت افزایش تولید در واحد سطح مورد توجه بوده و نیاز آبی بالایی نیز دارد. در این راستا عواملی مانند تامین نیاز آبی با توجه به نوع رقم و انتخاب سیستم آبیاری مناسب، نقش موثری در کمیت و کیفیت محصول پیاز خواهد داشت و باید قبل از کشت بدان توجه کرد.

کشت و زراعت گندم و جو در حال حاضر در این شهرستان رونق داشته و از جمله محصولات استراتژیک به حساب می‌آیند؛ از این‌رو توسعه سطح زیر کشت این محصولات و افزایش تولید کمی و کیفی توجیه اقتصادی مطلوبی خواهد داشت. در میان محصولات کشاورزی، کاشت گندم نسبت به سایر محصولات آسان‌تر است. گندم در بازه زمانی حدوداً هشت ماهه به ثمر نشسته و به مرحله سوددهی می‌رسد. گندم در دو نوع بهاره و پاییزه کشت می‌شود که محصول‌دهی پاییزه آن بیشتر است؛ بنابراین می‌توان در هر منطقه‌ای گندم برداشت کرد. علاوه بر خود گندم، کاه آن نیز مشتری خاص خود را دارد. بعد از برداشت محصول نیز زمین آن به عنوان چراگاه گوسفندان مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین خرید تضمینی گندم همه ساله توسط دولت انجام می‌گیرد. خود کشاورز هم می‌تواند گندم را بفروشد و درآمد خوبی کسب کند. علاوه بر اعطای تسهیلات بانکی، کود شیمیایی و بذر نیز به شکل یارانه‌ای در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد بنابراین گسترش این کشت سودآور خواهد بود.

محصول زراعی جو نیز به نوبه خود دارای ارزش اقتصادی بوده و از نظر اهمیت بعد از گندم قرار دارد. جو گیاهی است نسبتاً مقاوم که می‌توان آن را به صورت بهاره یا پاییزه و یا زمستانه کشت کرد. هر چند کشت پاییزه گیاه جو نسبت به سایر کشت‌ها بهتر است زیرا در این روش گیاه فرصت کافی برای رشد را خواهد داشت و کیفیت و کمیت آن هنگام برداشت افزایش می‌یابد. این گیاه زراعی در تامین غذای مورد نیاز انسان و حتی تغذیه انواع دام نقش مهمی را دارد؛ بنابراین توسعه کشت آن مورد پیشنهاد بوده و از کسب و کارهای مناسب برای کشاورزان است.

حبوبات بخشی از کشت شهرستان را به خود اختصاص داده و به دلیل شرایط محیطی مطلوب، کشت آن از نظر اقتصادی دارای مزیت است. حبوبات از دانه‌های خشک خوراکی هستند که از مهمترین منابع گیاهی غنی از پروتئین (تا 32%) بوده و بعد از گروه غذایی غلات دومین منبع مهم غذایی انسان بشمار می‌روند؛ از این‌رو زراعت و کشت حبوباتی نظیر لوبیا، عدس و نخود در شهرستان نیر مورد توجه کشاورزان بوده و همه ساله بخشی از اراضی منطقه زیرکشت این گروه غذایی پروتئینی می‌رود. یکی از مؤثرترین مراحل زراعت انواع حبوبات، مرحله کاشت آن است. اگر این مرحله در زمان مناسب و به روش صحیح انجام گیرد، عملکرد کمی و کیفی محصول به مراتب بیشتر و رضایت بخش‌تر خواهد بود.

در بین حبوبات از نظر سطح زیرکشت و ارزش اقتصادی، لوبیا مقام اول را داراست. محصول اقتصادی و پرطرفدار لوبیا گیاهی روز کوتاه و گرمادوست بوده که روزهاي نسبتاً گرم و شب‌هاي خنک مناسب رشد و نمو آن می‌باشد. دماي مورد نیاز براي رشد آن در روز 20 تا 28 درجه و در شب 15 تا 20 درجه سلسیوس است. در رابطه با کشت لوبیا رعایت تناوب زراعی در افزایش عملکرد محصول موثر می‌باشد. منظور از تناوب زراعی، کشت محصولات مختلف با ترتیب معین در یک مزرعه می‌باشد. اجراي صحیح تناوب زراعی با منافع زیادي از قبیل افزایش محصول، افزایش ذخیره مواد آلی خاك، استفاده مؤثر از مواد غذایی خاك، کاهش خسارت فرسایش، استفاده مؤثرتر از کودهاي شیمیایی و حیوانی، کنترل علف‌هاي هرز، آفات و بیماري‌ها همراه است. بهترین تناوب براي لوبیا، گندم و جو می‌باشد. به دلیل تفاوت‌هاي ریشه‌اي و مورفولوژیکی گندم و لوبیا، اغلب منافع فوق برآورده می‌شود. تناوب لوبیا-گندم یا جو در بیشتر مزارع لوبیا کاري رعایت می‌شود. خاک مناسب برای زراعت لوبیا باید به اندازه کافی عمق داشته و در قسمت سطحی نرم و حاصلخیز باشد. در رابطه کشت و کار عدس و نخود و به منظور تولید بیشتر، کنترل عوامل محیطی موثر می‌باشد که از جمله آن‌ها تغذیه متعادل و اصولی، کنترل و مبارزه با آفات، خاکورزی مناسب و... می‌باشد.

بر اساس نظر کارشناسان کشت گیاهان دارویی نظیر آویشن، پونه و گل گاوزبان در این شهرستان نتایج قابل قبولی به همراه داشته و مورد توصیه می‌باشد. دلایل متعددی مانند پیشینه استفاده از گیاهان دارویی، افزایش تقاضا در خصوص استفاده از این گیاهان در درمان بیماری‌ها به دلیل تغییر نگرش مردم نسبت به داروهای شیمیایی، نیاز مبرم صنایع داروسازی بـه مواد اولیه، عوارض جانبی و ناخواسته ناشی از مصرف داروهای شیمیایی و ناتوانی در تولید پاره‌ای از داروهای حیاتی به شکل شیمیایی و همچنین اهمیت روزافزون مواد مؤثره گیاهان دارویی در صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی سبب شده که کشت و زراعت انواع گیاهان دارویی افزایش یابد. طبق تعریف به گياهي كه به طور مستقیم یا غیرمستقیم تمام یا اجزایی از آن به صورت تازه یا خشک ‏شده و یا مواد مؤثره استخراجی از آن به منظور اثرات بهداشتی، پیشگیری و درمانی در بدن انسان، حیوانات و دیگر گیاهان به کار می‌رود، گياه دارويي گفته مي‌شود.

آویشن گياهي است علفي و چند ساله که شبيه به پونه کوهي است و داراي ساقه‌هاي هوايي متعدد و پرپشت، کوتاه و خزنده به ارتفاع 20 تا 51 سانتيمتر است. این گیاه دارویی داراي بوي معطر بوده که به حالت خودرو در نواحي خشک، سواحل درياها، جنگل دامنه کوهستان‌ها مي‌رويد. به‌علاوه به منظور استفاده‌هاي درماني نيز پرورش مي‌يابد. اين گياه داراي برگ‌هايي به رنگ سبز تيره و گل‌هاي مجتمع به رنگ سفيد مايل به سرخ يا بنفش دارد که تا تير يا مرداد ماه تمام مي‌شود. از گل‌هاي اين گياه شهد معطر و فراوان براي زنبور عسل فراهم مي‌آيد. اين گياه از قديم مورد استفاده‌هاي درماني بوده است و برگ و سرشاخه‌هاي گلدار آن به مصارف درماني مي‌رسد و از آنها اسانس‌گيري مي‌شود. اسانس آویشن در عطرسازي و صابون سازي حائز اهميت است.

گياه پونه، گياهي معطر بوده كه مورد توجه صنايع مختلفي هم چون صنعت غذا و دارو قرار گرفته است. دليل توجه صنايع مختلف به اين فرآورده با ارزش، حضور ماده مؤثر پولگون (تركيب اصلي روغن‌هاي ضروري پونه) بوده كه سبب ايجاد خواص ضد ميكروبي، آنتي‌اكسيداني و رايحه اين گياه مي‌شود. روغن‌هاي ضروري پونه تأثير به‌سزايي در جلوگيري از رشد و گسترش میکروارگانیسم‌ها داشته و رايحه آن در صنايع غذايي به عنوان طعم دهنده كاربرد فراوانی دارد. اين نوع روغن‌ها سبب حفظ كيفيت مواد غذايي به دليل جلوگيري از اكسيداسيون اسيدهاي چرب غير اشباع و افزايش زمان نگهداري محصول مي‌شوند، بنابراين به نظر مي‌رسد پونه مي‌تواند جايگزين مناسبي براي آنتي‌اكسيدان‌هاي مصنوعي باشد. از طرف ديگر، روغن‌هاي ضروري اين گياه مي‌تواند در درمان برخی بيماري‌ها مورد استفاده قرار گيرند.

گاوزبان گياهي است با برگ‌هاي زبر و شبیه به زبري زبان گاو از اين‌رو آن را گاوزبان ناميده‌اند. گاو زبان گياهي است به ارتفاع 15 الی 70 سانتیمتر که گل‌هاي آن رنگ آبي دارد. گاوزبان را به منظور استفاده‌هاي درماني، در برخي نقاط پرورش مي‌دهند. شایان ذکر است که هر یک از گیاهان دارویی فوق الذکر در صورت برنامه‌ریزی صحیح تولید و بازاریابی موفق، مورد پیشنهاد بوده و توجیهی اقتصادی خواهند داشت.

زعفران که این روزها به طلای سرخ معروف شده است گران‌ترین ادویه جهان است که از کلاله آن به دلیل داشتن مواد رنگی و معطر در صنایع غدایی، آشپزی، تولید دارو و حتی قنادی استفاده می‌شود. طبق بررسی‌ها کشت و زراعت زعفران به صورت پایلوت در برخی مناطق شهرستان صورت گرفته و نتایج قابل قبولی نیز بدست آمده است؛ لذا در این بخش توسعه کشت آن مورد نظر بوده و در صورت کسب تجربه و دانش لازم جهت برنامه‌ریزی بهینه کاشت، داشت و برداشت، سودآوری اقتصادی و مطمئنی به دنبال خواهد داشت. مولفه‌هایی نظیر نیاز آبی کم، بازار پر رونق و ایجاد اشتغال، ارزش اقتصادی بالا، صادرات و ارزآوری، قابلیت انبار محصول از مهمترین ویژگی‌های است که باعث می‌شود به کشت و توسعه زعفران به عنوان محصولی استرتژیک و پر سود نگریست. نظر به این که پیاز زعفران مدت نسبتاً زیادی (حدود 8 سال) در زمین می‌ماند، خاک موردنظر باید متوسط تا نیمه سنگین و با زهکشی مطلوب باشد؛ از این‌رو بهترین خاک لومی یا رسی شنی می‌باشد که باید عاری از قلوه سنگ، علف‌های هرز، شور و فقیر باشد.

بر اساس نظر کارشناسان کشت و زراعت کلزا به عنوان محصولی روغنی و اقتصادی حائز اهمیت بوده و افزایش سطح زیر کشت آن مطلوب و پر سود می‌باشد. گیاه زراعی و ارزشمند کلزا در بين دانه‌هاي روغني به عنوان سومين گياه عمده روغني پس از سويا و نخل روغني بوده و به دليل ويژگي‌هاي خاص آن مانند سازگاري با شرايط مختلف آب و هوايي، ارزش تناوبي بالا، كنترل علف‌هاي هرز، داشتن تيپ بهاره و پاييزه و نیز عملكرد قابل توجه روغن در واحد سطح به عنوان نقطه اميدي جهت تامين روغن خوراكي مورد نياز به شمار مي‌آيد. كلزا گياهي است كه نسبت به تاريخ كاشت حساسيت خاصي دارد، از اين رو لازم است قبل از شروع سرما به مرحله‌اي از رشد برسد كه بيشترين مقاومت به سرما و يخبندان را از خود نشان دهد. بستر كاشت در زراعت كلزا بايد به گونه‌اي باشد كه باعث جوانه‌زني و استقرار سريع گياه و ايجاد سبزه مناسب و مهيا شدن شرايط لازم براي رقابت بهتر با علف‌هاي هرز احتمالي گردد. آماده سازي زمين و تهيه بستر مناسب يكي از شرايط اصلي موفقيت زراعت كلزا مي‌باشد. از آنجايي كه بذر كلزا ريز است، تهيه بستر مناسب جهت ايجاد يكنواختی و تراكم بوته كافي از اقدامات اوليه براي دستيابي به عملكرد بالا ضروري مي‌باشد.

کشت چغندرقند هم از اولویت‌های پایین‌تر حوزه زراعت شهرستان بوده و در صورت اعمال مدیریت صحیح در مراحل کاشت، داشت و برداشت سوددهی خوبی را برای کشاورزان شهرستان نیر به دنبال خواهد داشت. کشت و کار این محصول در حال حاضر در این منطقه انجام می‌شود و توسعه سطح زیرکشت آن نیز سودآوری و ارزش افزوده خوبی را می‌تواند به همراه داشته باشد.

 

·       باغداری

بررسی‌ها نشان می‌دهد 18 درصد محصولات کشاورزی را گروه باغی تشکیل می‌دهد از طرفی 80 درصد صادرات کشاورزی در اختیار انواع محصولات باغی با کیفیت بوده که نشان از اهمیت دوچندان این بخش دارد. شهرستان نیر در برخی محصولات باغی دارای مزیت نسبی بوده و باغداری یکی از پایه های اقتصادی این شهرستان را تشکیل می‌دهد. از سوی دیگر تولید اشتغال در زمینه باغ و باغداری زیاد بوده و برای رونق کسب و کارهای مرتبط با این بخش نظیر صنایع غذایی و تبدیلی و تکمیلی مؤثر می‌باشد؛ لذا سهم فعالیت‌های باغداری در اقتصاد شهرستان نیر قابل ملاحظه می‌باشد و افراد زیادی در این بخش مشغول به فعالیت و امرار معاش می‌باشند. در این راستا توسعه کشت محصولات باغی نظیر گردو، سیب، گیلاس و آلبالو در اولویت بوده و در ادامه کشت انواع صیفی‌جات، احداث گلخانه، احداث نهالستان و پرورش قارچ مورد نظر می‌باشد.

در این شهرستان توسعه باغات گردو به عنوان محصول خشکبار مورد پیشنهاد بوده زیرا این محصول در حال حاضر در شهرستان کشت شده و عملکرد مطلوب و محصول با کیفیتی نیز بدست آمده است؛ بنابراین با توجه به این‌که گردو با اقلیم شهرستان سازگار بوده و در بازار نیز قیمت خوبی دارد، باعث سودآوری شده و در صورت مدیریت منابع آبی، قابلیت توسعه و درآمدزایی بالایی دارد. در این زمینه نیاز است از باغداری سنتی و کم بازده به سمت ایجاد باغات نوین و پربازده حرکت کنیم. از الزامات این بخش شناسایی و کشت ارقام اصلاح نژاد شده و پر محصول، احداث باغ فنی و اصولی، کسب اطلاعات لازم و برنامه‌ریزی صحیح به منظور افزایش بهره‌وری و سودآوری بلند مدت اقتصادی است. میزان باردهی گردو وابسته به زمان گلدهی، عادت گلدهی، مقدار میوه روی شاخه‌های انتهایی و جانبی، وزن میوه، مغز و اندازه میوه می‌باشد. در رابطه با بازاریابی محصول گردو، کیفیت مغز آن به ویژه چروکیده نبودن، مهمترین عامل است. ارقام بازارپسند گردو، میوه‌هایی درشت و مغزهایی با رنگ روشن دارند. در احداث باغ گردو اقلیم از اهمیت خاصی برخوردار است مهمترین مخاطرات اقلیمی یخبندان زودرس و یا دیررس، سرمای زمستانه و درجه حرارت تابستان می‌باشد. در صورت یكسان بودن عوامل دیگر، آب و هوای مناسب تولید کننده را در موقعیت اقتصادی سودمندى قرار می‌دهد.

بر اساس ارزیابی‌های به عمل آمده و اظهارنظر کارشناسان، محصول سیب از عمده تولیدات باغی شهرستان است. از این‌رو قابلیت بسیار مناسبی جهت توسعه کشت و پرورش این محصول پیش بینی می‌شود. میوه بهشتی سیب مقام اول را در میان محصولات باغی دارا می‌باشد و تولید تجاري آن بسیار پرسود و منفعت می‌باشد. شهرستان نیر به دلیل داشتن شرایط آب و هوایی مناسب براي کشت محصولات سردسیري، از جایگاه ممتازي براي تولید سیب برخوردار است. با عنایت به این موضوع و اهمیت این محصول ارزشمند و همچنین نگاه کسب و کاری به دلیل سودآوری اقتصادی مطلوب، توسعه احداث باغات نوین و تجاری سیب به منظور دستیابی به عملکردهای بالا در اولویت حوزه باغداری قرار دارد. سیب از گروه میوه‌های دانه‌دار و برگریز (خزان کننده) بوده و بهترین اقلیم برای آن، مناطق دارای زمستان سرد است که به دنبال آن در بهار درجه حرارت افزایش می‌یابد. پرورش‌دهندگان در باغ‌های تجاری با توجه به اولویت‌های بازار هدفشان تولید سیبی به قطر 7 تا 8 سانتیمتر را می‌پسندند؛ از این‌رو سیب‌هایی با قطر کمتر از 5 سانتیمتر معمولاً برای صنایع تبدیلی کاربرد دارند. ریشه‌ سیب به هوا و اکسیژن نیاز فراوان دارد. به همین دلیل در خاک‌های سنگین و رسی به علت کمبود اکسیژن نمی‌تواند زیاد در عمق خاک نفوذ کند و ریشه‌ها در این نوع از خاک‌ها سطحی‌اند. احداث باغ سیب و به زیر کشت بردن اراضی شهرستان می‌تواند ضمن تولید محصول انبوه برای نیاز کشور و نیز صادرات به خارج از کشور جهت ارزآوری و اشتغال‌زایی و نیز جلوگیری از مهاجرت افراد تاثیر بسزایی داشته باشد.

طبق نظر کارشناسان کشت و پرورش درختان میوه گیلاس در این شهرستان نتایج خوبی به همراه داشته و در این زمینه نیز توسعه باغات فنی و نوین گیلاس مورد پیشنهاد است. در بین انواع درختان میوه، گیلاس به دلیل تولید محصول نوبرانه در اوایل فصل و غلظت سرشار از عناصر غذایی، در بین مصرف کنندگان جایگاه ویژه‌ای داشته و عموماً با قیمت مطلوبی نیز در بازار خرید و فروش می‌شود. گیلاس علاوه بر مصرف تازه‌خوری در تهیه کمپوت و مربا نیز کاربرد دارد؛ از این‌رو کشت و توسعه آن از لحاظ ارزش خوراکی و اقتصادی سرشار از سود و منفعت بوده و در این زمینه تنها مدیریت صحیح باغی و بازاریابی اصولی مهم بوده و مورد نظر است. به طور کلی ارقام گیلاس به دو زیر گروه تقسیم می‌شوند. ارقامی که میوه‌هایی سیاه رنگ (دارای پوست سیاه و آب میوه قرمز) دارند و ارقامی که میوه‌هایی روشن (گوشتی زرد رنگ یا سفید رنگ و آب میوه بی‌رنگ) دارند. گیلاس دارای سیستم ریشه‌ای خاصی بوده که هم به صورت افقی و هم عمودی گسترش می‌یابد. همچنین درختان گیلاس معمولاً در خاک لومی که حداقل نیم متر عمق داشته و ظرفیت نگهداری رطوبت مناسبی داشته باشد و خاک زیرین آن نیز ظرفیت نگهداری رطوبت خوب و زهکش مناسب داشته باشد، بهترین رشد و باردهی را دارد. شایان ذکر است که از نظر گیلاس کاران مهمترین ویژگی‌های گیلاس علاوه بر عملکرد محصول، زمان رسیدن میوه، اندازه میوه و رنگ پوست آن، مقاومت میوه‌ها در مقابل ترک خوردگی ناشی از باران، سفتی گوشت میوه و قابلیت فساد میوه‌ها در طول بازاررسانی نیز می‌باشد. آلبالو نیز شرایطی شبیه به گیلاس داشته و رعایت موارد فوق‌الذکر سودآوری آن را تضمین می‌کند.

طبق بررسی‌ها در شهرستان نیر کشت انواع صیفی‌جات نظیر گوجه فرنگی، خیار، هویج و کلم نیز رواج داشته و همواره بخشی از اراضی به کشت این محصولات اختصاص می‌یابد. گوجه فرنگی دومین سبزی متداول بعد از سیب زمینی می‌باشد. به طور کلی گوجه فرنگی محصول فصل گرم است که جهت رشد و نمو و تولید محصول نیاز به دمای 27-18 درجه سلسیوس داشته و نسبت به دماهای پایین حساسیت نشان می‌دهد. متوسط دما جهت پرورش این محصول بایستی بالاتر از 16 درجه باشد. در فصول سرد سال در مناطق معتدله این محصول در شرایط گلخانه‌ای پرورش می‌یابد. بهترین خاک برای کشت این گیاه خاکی با بافت سبک (شنی و لومی شنی) می‌باشد. خیار گیاهی یکساله و از خانواده کدوئیان بوده که به دو روش مستقیم و نشایی کشت می‌شود. بنا به اظهارنظر زارعان منطقه جهت تسهیل در رشد و مقاوم‌سازی بوته، نشاء‌کاری بهتر است. ریشه خیار سطحی و گسترده بوده و فقط تعداد معدودی از ریشه‌ها می‌توانند بیش از عمق نیم متر نفوذ کنند. انشعابات زیاد اطراف ریشه باعث می‌شود تا سیستم ریشه‌ای این گیاه سطحی و در عمق کمی از خاک قرار گیرند ولی در خاک‌های سبک می‌توانند تا عمق 80 سانتیمتری نیز نفوذ کنند. هویج و کلم نیز از سبزیجات مورد استفاده در اکثر غذاها و پیش غذاها بوده و عموماً بازار فروش پر رونقی نیز دارند لذا توسعه سطح زیر کشت این محصولات مورد پیشنهاد می‌باشد.

احداث گلخانه، پیشنهادی اقتصادی و مقرون به صرفه دیگری در حوزه باغداری بوده که در صورت کسب دانش و تجربه لازم و نیز بازاریابی مناسب، سودآوری مناسبی به همراه خواهد داشت. کشت گلخانه‌ای به جهت استفاده بهینه و مطلوب از آب و خاک و نهاده‌های کشاورزی و همچنین تولید محصول سالم و خارج از فصل از اهمیت بالایی برخوردار است. در گلخانه شرايط محيطي جهت رشد و نمو مهیا شده و عوامل خسارت‌زا نظير آفات و بیماری‌ها، باد، طوفان‌هاي ويرانگر، سرما و يخبندان کنترل می‌شوند. گلخانه محیطی است که به راحتی می توان در داخل آن شرایط محیطی محدود کننده رشد را تحت کنترل درآورد و به سمت رشد مطلوب گیاه را سوق داد. امروزه، با توجه به نياز روزافزون بازار، تولیدات گلخانه‌ای، به يکي از سودآورترين بخش‌هاي کشاورزي تبديل شده است؛ لذا ایجاد گلخانه صیفی‌جات مانند خیار و گوجه و همچنین پرورش توت فرنگی، ارزش افزوده زیادی را به دنبال دارد.

احداث نهالستان نیز با توجه به رونق بخش باغداری و بر اساس نظر کارشناسان سودآوری داشته و مورد پیشنهاد بوده و مزیت اقتصادی مطلوبی دارد. احداث نهالستان در شهرستان نیر برای تولید نهال‌های میوه مزیت خوبی محسوب می‌شود. با توجه به این‌که کیفیت میوه‌های تولید شده در این شهرستان بالاست، احداث نهالستان برای تولید بیشتر نهال و ارسال آن به سراسر کشور دارای مزیت است.

پرورش قارچ اخیراً در شهرستان نیر مورد توجه واقع شده و به نظر می‌رسد سرانه مصرف آن افزایش یافته است. مشتری داشتن این محصول از یک سو و غنی از پروتئین و ویتامین بودن آن از سوی دیگر، باعث شده که جایگزین مناسبی برای گوشت باشد. در برخی از شهرها و روستاها به دلیل عدم آشنایی با فواید قارچ، میزان مصرف این محصول پایین است که می‌توان با تبلیغ، فرهنگ‌سازی و معرفی این محصول، میزان مصرف را بالاتر برد. همچنین پرورش قارچ از شغل‌هایی است که می‌توان با سرمایه اولیه کم و محیط کوچک شروع کرد. یک دوره کامل پرورش قارچ 60 روز طول می‌کشد که قابلیت کاهش به 35 روز را نیز دارد؛ بنابراین توسعه پرورش قارچ نیز از کسب و کارهای با مزیت این شهرستان است که در صورت بازاریابی، سوددهی خوبی خواهد داشت.

بر اساس نظر کارشناسان کشت پسته به صورت پایلوت و در سطح کم در این شهرستان انجام شده است. در این بخش با کسب دانش لازم در زمینه کاشت، داشت و برداشت پسته و همچنین کشت ارقام پر محصول و با عملکرد بالا، می‌توان نتایج قابل قبولی را انتظار داشت. پسته از قدیم‌الایام به عنوان یکی از محصولات باغی و خشکبار صادراتی شناخته شده است. به حدی که در کنار فرش ایرانی و زعفران جایگاه ویژه‌ای در صادرات غیرنفتی دارد؛ از این‌رو به دلیل شرایط زیست محیطی و نیز سابقه درخشان در تولید و صادرات پسته در جهان، این محصول می‌تواند در بالاترین رنج سودآوری باشد. درختان پسته را مي توان در اکثر خاک‌ها با بافت و جنس مختلف کاشت، به شکلی که در زمين‌‌هاي آهکي و شور هم طاقت و تحمل آن بهتر از ساير درختان ميوه است. محصول پسته به لحاظ اهمیتی که اندام‌های مختلف درختان پسته از نظر خوراکی و صنعتی دارد، همواره حائز اهمیت فراوانی بوده و انسان از میوه، پوست، هسته، برگ، ساقه و حتی صمغ آن نیز استفاده برده است بنابراین کشت پسته به صورت آزمایشی همراه با شناسایی عوامل دخیل در تولید آن مورد پیشنهاد است.

 

·       دامداری

دامداری به عنوان یکی از حوزه‌های مهم و اقتصادی مرتبط با بخش کشاورزی، در سطح گسترده‌ای در شهرستان نیر انجام می‌شود و در نتیجه انجام این حرفه، سود اقتصادی خوبی هم کسب شده است. از آن جایی که حوزه دامداری با یکی از مهمترین نیازهای انسان، یعنی نیاز به منابع غذایی و خصوصاً منابع پروتئینی مرتبط می‌باشد، توجه به آن امری ضروری است. فعالیت در این حوزه شغلی و افزایش بهره‌وری در آن، می‌تواند از راهکارهای افزایش اشتغال و عاملی برای توسعه صنایع غذایی، تبدیلی و تکمیلی محسوب شود. طبق نظر کارشناسان، دامداری در این شهرستان حدود 70 درصد سنتی بوده و 30 درصد نیز به صورت صنعتی انجام می‌شود.

مردم شهرستان در زمینه دام سبک بیشتر گوسفند بومی،گوسفند نژاد مغانی، گوسفند چندقلوزا افشار و بز پاکستانی و در زمینه دام‌های سنگین و پربازده بیشتر گاو هلشتاین و سمینتال را پرورش می‌دهند. پرورش تمام دام‌های مورد اشاره با اقلیم شهرستان سازگار بوده و عملکرد خوبی داشته است لذا فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاری به شمار می‌رود. پرورش گوسفند بومی در میان سایر حیوانات بیشتر مورد توجه دامداران شهرستان واقع شده است زیرا توان بالای گوسفند برای تحمل اقلیم‌های متفاوت بیشتر است. همچنین جیره غذایی کمتر و در نتیجه هزینه کمتری نیاز دارد. از طرفی تمامی فرآورده‌های حاصل از پرورش و نگهداری گوسفند نظیر گوشت، شیر، ماست، کره، و حتی پشم و پوست آن پرکاربرد هستند و فروش این فرآورده‌ها در تمامی روزهای سال انجام می‌شود. قیمت گوشت گوسفندی در بازار بالاتر بوده و به علاوه اجزای گوسفند مانند دل، قلوه، جگر، سیرابی، کله پاچه، خوش گوشت و... قابل فروش هستند. خرید دام برای قربانی کردن در ایام مذهبی مانند عید قربان موجب رونق بیشتر این کسب و کار شده است. بنابراین پرورش و نگهداری گوسفند سوددهی خوبی را به همراه خواهد داشت.

گوسفند مغانی یکی از نژادهای مهم بومی ایران در منطقه آذربایجان شرقی می‌باشد. گوسفند مغانی بیشتر در دشت مغان و نواحی ییلاقی و غرب دریای خزر دیده می‌شود. این گوسفند از نظر نژادی نسبتاً خالص است. این گوسفند دارای گردن متوسط و عضلانی و دارای رشد متناسب، شانه متوسط، عضلات پشت مستقیم و مسطح و عریض، ران عضلانی، جثه گرد و حجیم و اعضایی که نسبت به جثه کوچک به نظر می‌آیند اما از مقاومت قابل توجهی برخوردارند. نژاد گوسفند مغانی گوشتی-شیری می‌باشد. رنگ گوسفند مغانی بدو تولد قهوه‌ای است اما در دوران بلوغ به رنگ شکری یا نخودی می‌باشد اما دامداران بیشتر رنگ شکری را ترجیح می‌دهند.

گوسفند افشاری یکی از نژادهای بسیار مهم گوسفند داشتی بوده که بومی استان زنجان است. دلایل زیادی باعث شده است که گوسفند نژاد افشاری جزء پر فروش‌ترین گوسفندان باشد. این نژاد به آب و هوای سرد عادت داشته و دارای جثه بزرگی است. سرعت رشد بالا، تولید شیر خوب و پرچرب و بهترین گوشت قرمز (که باعث ‌شده است جزء گوسفندان دو منظوره گوشتی شیری قرار بگیرد)، بهبود  کمی و کیفی پشم گوسفند، سازگاری و عادت‌پذیری با شرایط آب و هوایی مناطق سردسیر، قدرت راهپیمایی و کوه‌پیمایی خوب، توان چند قلوزایی، مقاومت در برابر امراض و بیماری‌ها و نیز بالا بودن ضریب تبدیل غذایی و داشتن بازده اقتصادی مطلوب از جمله مزایای پرورش گوسفند افشاری است. مدیریت پرورشی بهینه این نژاد می‌تواند سودآوری واحد گوسفندداری را تا چندین برابر افزایش دهد.

با توجه به این‌که پرورش بز پاکستانی مورد علاقه دامداران منطقه بوده، توسعه پرورش و نگهداری این مورد نیز می‌تواند سودآور باشد زیرا این شهرستان ظرفیت و پتانسیل‌های لازم برای پرورش بز را دارد. به طورکلی دام سبک بز به‌عنوان یک حیوان اهلی نشخوارکننده جهت تولید شیر و گوشت در مناطق مختلف شهرستان محبوب بوده و پرورش داده می‌شود. جثه کوچک، کم توقع بودن و مقاومت در برابر بیماری‌ها و شرایط سخت محیطی، باعث شده تا بز به‌عنوان حیوانی مورد علاقه در بین دامداران تلقی شود. در نقاط مختلف از این حیوان علاوه بر تولید شیر و گوشت، جهت تولید پوست و الیاف مویی نیز استفاده می‌شود. همچنین هر کیلوگرم شیر بز با قیمت بیشتری نسبت به شیر گاو فروخته می‌شود و در نقاط مختلف کشور طرفداران خاص خود را دارد.

در شهرستان نیر در زمینه پرورش دام سنگین و پر بازده به منظور بهره‌برداری بهینه و افزایش عملکرد، گاوهای هلشتاین و سمینتال مورد توجه قرار گرفته است و با توجه به سازگاری که با اقلیم منطقه داشته، همچنان قابلیت توسعه و سرمایه‌گذاری بیشتر را دارند. در حوزه دامداری شهرستان پرورش و نگهداری گاو پربازده هلشتاین جهت دستیابی به عملکرد بالا و درآمد مناسب مورد توجه و بهره‌برداری دامدارن قرار گرفته است. گاو هلشتاین که به نام هولشتاین هم شناخته می‌شوند جزء سنگین وزن‌ترین گاوهای شیری هستند. این نژاد که از نظر تولید شیر بهترین نژاد در میان گاوهای شیری است حدوداً ۷۲۴۰ لیتر شیر در سال تولید می‌کند. درصد چربی این شیر 65/3 درصد  و درصد پروتئین آن ۳ درصد است.

گاو سمینتال نیز جزء بهترین گاوهای شیری و گوشتی است. افزایش وزن روزانه فوق‌العاده و گوساله‌دهی با فاصله 365 روز، مقاومت بالا نسبت به بیماری‌های عفونی و متابولیکی، عمر مفید بالا، مدیریت آسان این نژاد و همچنین سازگاری بسیار خوب و قابل توجه با محیط پرورش همان چیزی است که یک دامدار برای بقاء و پیشرفت به آن نیاز دارد. یکی دیگر از مزایای پرورش گاو سمینتال، به صرفه بودن در شرایط اقتصادی فعلی است زیرا این گاو با دادن کمترین علوفه و کنسانتره، بیشترین میزان شیر و گوشت را تولید می‌کند.

پرورش الاغ با هدف تولید شیر نیز به میزان خیلی محدود در شهرستان وجود داشته و مورد توجه قرار گرفته است از این‌رو گسترش پرورش و نگهداری آن صرفه اقتصادی و اشتغال دائم را به همراه دارد. پرورش الاغ نسبت به سایر دام‌ها مزیت‌هایی مانند قابلیت سازگاری با شرایط محیطی منطقه، تحمل گرما، کم آبی و کیفیت پایین علوفه و مقاومت نسبی در مقابل امراض و عوامل بیماری‌زا دارد. از دیگر فواید پرورش الاغ شیری، حداقلِ نیاز به تاسیسات، تجهیزات و امکانات پرورش و نگهداری و در نتیجه کمترین نیاز به سرمایه گذاری بالا را در مقایسه با سایر دام‌ها دارد.

زنبورداری از دیگر کسب و کارهایی است که چندین برابر سودآوری و ارزش افزوده دارد؛ لذا این بخش نیز با توجه به شرایط محیطی و تراکم پوشش گیاهی شهرستان مورد پیشنهاد است. در حرفه زنبورداری علاوه بر تولید عسل، می‌توان بر روی تولید ژل رویال (غذای مخصوص ملکه) نیز سرمایه‌گذاری کرد. ژل رویال، ماده‌ای بسیار مغذی و نیرو بخش بوده و به عنوان غنی‌ترین ماده مغذی بیولوژیک شناخته شده است. ارزش افزوده بالای تولید ژله رویال زنبور عسل در بازارهای جهانی سبب شده تا تولید این محصول با ارزش در دستور کار صنایع غذایی قرار گیرد. خاصیت ضد میکروبی، جلوگیری از آلزایمر، جلوگیری از فشار خون، ضد سرطان بودن و کمک به جوانی و شادابی پوست از جمله خواص ژله رویال است.

در چندین سال اخیر پرورش زالو به منظور زالودرمانی در طب سنتی و نیز زمینه‌های پزشکی و آرایشی در کانون توجه قرار گرفته و به عنوان یک کسب و کار بازار مناسبی را دست و پا کرده است. زالوها نرم تنانی تک‌جنسی و عمدتاً آبزی هستند که زندگی انگلی دارند. از بین 650 گونه شناسایی شده زالو، تنها 50 نوع از آن‌ها از خون پستانداران تغذیه می‌کنند. پرورش زالوی پزشکی نیاز به شرایط خاصی ندارد و می‌توان این فعالیت را به صورت خانگی نیز انجام داد و سودآوری داشت.

 

·       صنایع تبدیلی و تکمیلی

با وجود تنوع تولید انواع محصولات کشاورزی، بررسی‌ها نشان می‌دهد که سالانه مقداری از این محصولات در حدود 20 تا 40 درصد در مراحل برداشت و عرضه به بازار به ضایعات تبدیل می‌شوند. از سوی دیگر برداشت و یا تولید بسیاری از محصولات کشاورزی در یک بازه زمانی مشخصی رخ می‌دهد اما مصرف آن‌ها در طی سال صورت می‌پذیرد. لذا صنایع تبدیلی می‌تواند زمان استفاده را افزایش دهد و از میزان ضایعات بکاهد. همچنین گسترش این صنایع موجب اشتغال‌زایی، ایجاد درآمد و جلوگیری از اتلاف و ضایع شدن محصولات می‌گردد.

هر چند تولید برخی محصولات باغی در این شهرستان زیاد است اما این شهرستان فاقد یک سردخانه جهت نگهداری محصولات می‌باشد و عموماً از سردخانه‌های اردبیل استفاده می‌شود. بنابراین احداث سردخانه برای محصولات کشاورزی از جمله نیازهای این شهرستان است. از مهمترین مزایای استفاده از سردخانه می‌توان به جلوگیری از فساد محصولات اشاره کرد. روند انواع فسادها از قبیل فساد فیزیکی، فساد شیمیایی یا تغییر رنگ محصول و... با نگهداری در سردخانه‌ها به شدت کند شده و حفظ کیفیت محصول در زمان طولانی‌تر را حاصل می‌گردد. از دیگر مزایای با اهمیت احداث سردخانه میوه، کنترل قیمت بازار است. ذخیره کردن میوه در سردخانه موجب می شود در ماه‌هایی که مصرف میوه بسیار است و فصل برداشت آن محصول خاص نیست، بازار با کمبود مواجه نشده و حباب قیمت ایجاد نگردد. همچنین در فصول برداشت محصول نیز با کاهش قیمت میوه مواجه نگردد. در واقع تعادلی که در عرضه و تقاضا با ساخت سردخانه میوه ایجاد می‌گردد، موجب خواهد شد از افزایش بی رویه که به ضرر مصرف کننده است، و از کاهش بیش از حد که به ضرر باغداران است جلوگیری به عمل آید. نقش سردخانه های میوه جات به عنوان حد واسط بازار و باغداران در این بین بسیار پر رنگ و حیاتی است.

در این شهرستان کشتارگاهی برای طیور پرورشی در نظر گرفته نشده است؛ بنابراین ایجاد چنین واحدی از جمله نیازهای شهرستان است زیرا کشتارگاه‌های صنعتی نقش مهمی در کاهش هزینه‌ها، ایجاد اشتغال و حفظ محیط زیست دارند. هدف از احداث کشتارگاه طیور تأمین گوشت و رساندن آن به صورت بهداشتی به دست مردم، بالا بردن ظرفیت تولید، اشتغال‌زایی، سودآوری، کشتار متمرکز و به دست آوردن آمار دقیق جهت برنامه‌ریزی‌های آتی است.

ایجاد کارگاه‌های بسته‌بندی عسل با توجه به پرورش زنبور عسل در مناطق مختلف شهرستان، کسب و کاری اقتصادی بوده و ضمن ایجاد ارزش افزوده، سودآوری بالایی را به همراه دارد. از این رو این فعالیت در حوزه صنایع تبدیلی و تکمیلی شهرستان پاسخگو بوده و ظرفیت توسعه را دارد.

تولید و بسته بندی کمپوست (افزودن کود شیمیایی به کود حیوانی) هم از کسب و کارهای خوبی است که قابلیت سرمایه‌گذاری را دارد زیرا در این شهرستان کشاورزی و دامداری رونق مطلوبی دارد. لذا مشکلی در خصوص تولید و بازار مصرف این محصول وجود ندارد. كود حيواني علاوه بر تأمين قسمتي از نياز غذایي محصول، ساختمان فيزيكي خاك را بهبود بخشيده تا ريشه محصول بهتر بتواند رشد كند و فضاي بهتري را برای گسترش ريشه در اختيار داشته باشد بنابراین طرفداران زیادی مخصوصاً در بین باغداران دارد.

بسته‌بندی حبوبات پیشنهاد دیگری در زمینه صنایع تبدیلی و تکمیلی شهرستان نیر می‌باشد. بسته‌بندی را می‌توان به عنوان پوشش یا ظرفی برای محصول دانست که از آن محافظت و نگهداری کرده و ضمن برقراری ارتباط با خریدار و انتقال اطلاعات به او، کالا را نمایش داده و سودمندی آن را نشان می‌دهد. با افزایش جمعیت، رشد تکنولوژی و افزایش سطح استانداردهای زندگی در جوامع امروزی، مصرف محصولات با محتوای بسته‌بندی‌های کوچک افزایش یافته است. جامعه مصرفی نیازمند محصولاتی با سایزها و بسته‌بندی های متفاوت بوده و اهمیت صنعت بسته بندی به تدریج برای بنگاه‌ها و برنامه‌ریزان اقتصادی در حال آشکار شدن است. در بیشتر موارد شاهد هستیم که محصولات با بسته‌بندی های نامناسب در بازار عرضه شده یا به صورت فله‌ای و با قیمت‌های ناچیز به بازرگانان خارجی فروخته می‌شوند. این محصولات بعد از انتقال به خارج و انجام بسته‌بندی‌های مناسب بر روی آنان، با ارزش افزوده بالا و با قیمت‌های چند برابری و به اسم و برند همان کشورها به بازار کشورهای دیگر عرضه می شوند و این کار ضمن برندسازی برای آن کشورها، تجارت آن ها را هم توسعه می‌دهد و این نشان دهنده رابطه مستقیم توسعه صنعت بسته‌بندی با رشد و توسعه تجاری کشورهاست. با توجه به موارد گفته شده و تولیدات حبوبات در این شهرستان، بسته‌بندی این محصولات ارزش افزوده زیادی را به دنبال خواهد داشت.

با توجه به رونق حوزه طیور و دامداری و پرورش انواع دام سبک و صنعتی و همین‌طور گذار از سیستم سنتی به دامداری صنعتی، احداث واحدی جهت تولید خوراک دام و طیور برای دامداران شهرستان از مزیت‌هایی خواهد بود که قابلیت سرمایه‌گذاری را دارد زیرا ایجاد این واحد از جمله نیازهای اساسی پرورش دهندگان در این حوزه است.

فرآوری پوست و پشم دام، کسب و کار پر سودی بوده که شامل استفاده از پوست گاو در صنعت چرم‌دوزی و همچنین استفاده از پشم و کرک گوسفند و بز در صنعت ریسندگی می‌باشد که ضمن ایجاد درآمد مناسب برای سرمایه‌گذار، سود خوبی هم نصیب دامدار می‌شود زیرا در حال حاضر پوست و پشم دام فرآوری نمی‌شود. لذا از گزینه‌های شغلی مناسب این شهرستان است. در رابطه با موارد فوق باید اشاره کرد که با ایجاد بیش از یک یا دو واحد در حوزه صنایع تبدیلی و تکمیلی، حالت اشباع بوجود می‌آید لذا سرمایه‌گذار قبل از سرمایه‌گذاری باید بازار مصرف و میزان تولید مواد اولیه در شهرستان را مورد بررسی دقیق قرار دهد.

 

·       طیور

پرورش طیور یکی از مشاغل سخت و پرکاری است که به دلیل نیاز جامعه به منابع غذایی، از اهمیت بالایی برخوردار بوده و سود سرشاری هم دارد. در زمینه طیور و با توجه به نیاز و تقاضای همیشگی بازار، افزایش احداث واحدهای صنعتی مرغداری به منظور پرورش مرغ گوشتی فعالیتی سودده و اقتصادی می‌باشد. ارزش غذایی بالای گوشت طیور، کم بودن افت پس از کشتار، سالم و بهداشتی بودن گوشت طیور، قابلیت هضم و جذب بالا، سرعت رشد سریع، صرفه جویی در جایگاه و بازگشت سریع سرمایه از فواید پرورش مرغ گوشتی در سیستم‌های نوین و صنعتی است. از این‌رو پرورش مرغ گوشتی نیز حائز اهمیت بوده و مورد پیشنهاد است. در همین راستا پرورش‌ دهندگان با اجرا و پیاده‌سازی طرح‌های صنعتی می‌توانند در کنار اشتغال‌زایی و به حرکت درآوردن چرخ‌های اقتصادی شهرستان مورد نظر به سود دلخواه خود هم ‌دست یابند.

پرورش مرغ بومی نیز یکی از کسب و کارهای زوده بازده و مورد پیشنهاد می‌باشد. یکی از دلایل استقبال از پرورش مرغ بومی یا محلی، سوددهی بسیار خوب آن است. مرغ بومی، نوعی نژاد بسیار مقاوم به شمار می‌آیند که در مقابل بیماری‌ها، گرما و سرما تحمل بالایی دارند و این مزیت باعث می‌شود که ایجاد واحدهای تولیدی مرغ بومی برای پرورش دهندگان سوددهی داشته باشد. یکی دیگر از مزیت‌های پرورش مرغ بومی این است که این کار نیاز به تجهیزات خاصی ندارد. هر چند اگر در پرورش مرغ بومی از تجهیزات مدرن استفاده شود، سود بیشتری نصیب پرورش دهنده می‌شود.

طبق بررسی‌ها، پرورش بلدرچین در حال حاضر در شهرستان نیر مورد توجه قرار گرفته و افرادی در این زمینه مشغول به فعالیت هستند لذا توسعه چنین کسب و کاری با توجه به سازگاری مناسب آن با اقلیم منطقه، سودآوری خوبی به همراه خواهد داشت. بلدرچین پرنده‌ای پر جنب و جوش از خانواده ماکیان و زیر خانواده کبک‌سانان بوده و دارای گوشت بسیار لذیذ، خوش‌طعم و مقوی است. دلیل طعم مطبوع گوشت این پرنده وحشی، جست‌ و ‌خیز فراوان و پروازهای متناوبی است که در طول حیات خود انجام می‌دهد. با توجه به موفقیت واحدهای پرورش بلدرچین موجود در سطح شهرستان، ایجاد چنین کسب و کاری، بازدهی بالایی از نظر اقتصادی خواهد داشت.

پرورش بوقلمون نیز در این شهرستان دارای مزیت بوده و مورد پیشنهاد می‌باشد. در طي چند دهه گذشته توجه به نگهداری بوقلمون و فرآورد‌های حاصل از پرورش آن موجب شده تا نگهداری آن به صورت سنتی و صنعتي به مرز قابل قبولي برسد تا جایی که شاهد افزايش روز افزون مصرف گوشت و ساير فرآورده‌هاي آن هستيم.

از آنجا که گوشت بوقلمون داراي خواص غذایي ويژه‌اي بوده و محدوديت مصرف خاصي نيز ندارد لذا مي‌تواند به عنوان جايگزين مناسب براي گوشت قرمز علي‌الخصوص در بيماراني که مصرف گوشت قرمز براي آنها با محدوديت‌هایي همراه است، مطرح گردد. از ديگر امتيازات گوشت بوقلمون وجود هر دو نوع گوشت سفيد و قرمز در يک لاشه است. گوشت سفيد 65 درصد و گوشت قرمز 35 درصد وزن يک لاشه 8 کيلوگرمی را تشکيل مي‌دهد. تولید بوقلمون گوشتی به دلیل به صرفه بودن تولید، امکان تولید نهاده‌های بوقلمون، نیاز بازار داخلی و نیز امکان صادرات به کشورهای منطقه حائز اهمیت می‌باشد و سودآوری بسیار ایده‌آلی به همراه دارد.

پرورش و نگهداری شترمرغ نیز در زمینه طیور ایده‌آل و البته سودآور به نظر می‌رسد. پرورش شتر مرغ نیز از جمله کسب و کارهای زود بازده‌ای است که به دلیل سازگاری با شرایط محیطی شهرستان، پرورش و نگهداری آن به صورت صنعتی، قابلیت سرمایه‌گذاری و توسعه را دارد. شتر مرغ در گروه پرندگان طبقه‌بندی شده و گوشت آن جزء گوشت‌های قرمز محسوب می‌شود که نسبت به دیگر گوشت‌های قرمز کم چرب‌تر و سالم‌تر است به طوری که ۹۰ درصد آن قابلیت هضم داشته و بعد از گوشت ماهی در رتبه دوم قرار دارد. همچنین پوست این پرنده از بهترین نوع چرم بوده که مقاومتش سه برابر چرم گاو است و در تولید کیف و کفش با قیمت بالا به کار می‌رود. علاوه بر آن، از پر و تخم شترمرغ، ناخن و قرنیه چشم آن برای مصارف صنعتی، دارویی، زینتی و نیز تولید نخ بخیه استفاده می شود. همچنین با استفاده از پوکه تخم این پرنده در زمینه صنایع دستی و  خلق آثار هنری، می توان اشتغال‌زایی کرد.

 

·       صنایع غذایی

فرآوری انواع محصولات کشاورزی مهمترین روش برای ایجاد اشتغال پایدار و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و عاملی مهم در توسعه پایدار امنیت غذایی است. ایجاد صنایع غذایی، علاوه بر ایجاد اشتغال، باعث ارتقاء سطح درآمد و ارزش افزوده می‌شود که با کاهش هدررفت محصولات کشاورزی استفاده از منابع را تا حد امکان ممکن می‌سازد. با توجه به رونق دامداری و تولید انبوه شیر در این منطقه، ایجاد واحد یا واحدهای تولید لبنیات مورد نظر می‌باشد. طبق اظهارنظر کارشناسان قبلاً واحد تولیدی لبنیات در این شهرستان دایر بوده که به دلیل مشکلاتی، در حال حاضر غیر فعال شده است. در همین راستا احیای همین واحد تعطیل شده می‌تواند ضمن اشتغال‌زایی، سودآوری مناسبی نیز به همراه داشته باشد. تولید لبنیات به دلیل نیاز بالای جامعه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است زیرا هم به سلامت افراد جامعه ارتباط پیدا می‌کند و هم از لحاظ سودآوری جایگاه مناسبی دارد. ضمن این‌که ایجاد اشتغال پایدار هم از مزیت‌های راه اندازی این کسب و کار است.

با توجه به کشت و زراعت بالای سیب زمینی در این شهرستان به نظر می‌رسد تولید چیپس سیب زمینی توجیهی اقتصادی داشته باشد. در این زمینه می‌توان با بازارسنجی و برنامه‌ریزی صحیح تولید ضمن سودآوری، اشتغال‌زایی پایداری نیز ایجاد کرد. همچنین میوه خشک کنی نیز با توجه به سرمایه گذاری کم و ریسک پایین مورد پیشنهاد بوده و سودآوری مطلوبی به همراه خواهد داشت. این حرفه با توجه به مزیت جغرافیایی شهرستان در تولیدات باغی اهمیت دوچندان داشته و ارزش افزوده مناسبی از آن می‌توان انتظار داشت. علاوه بر موارد ذکر شده، طبق نظر کارشناسان به دلیل وجود کارخانه آرد در منطقه، ایجاد کارگاه تولید انواع نان توجیهی اقتصادی دارد. هر چند فعالیت در این بخش نیازمند بازارسازی و شناسایی بازارهای هدف حتی در خارج از شهرستان می‌باشد.

 

 

·       شیلات

پرورش ماهی در شهرستان نیر به دلیل وجود شرایط آبی مطلوب، به میزان زیادی انجام می‌شود. در این بین در این شهرستان با توجه به ظرفیت خوبی که برای پرورش ماهی وجود دارد، استخرها و واحدهای پرورشی فعال هستند و در واقع این فعالیت از شغل‌های اصلی برخی مردم شهرستان می‌باشد. شایان ذکر است که افزایش فعالیت در حوزه شیلات در گرو ایجاد بازار فروش در خارج از استان و احداث استخرهای دو منظوره در جهت استفاده از آب این استخرها برای آبیاری زمین‌های زراعی و باغی است.

طبق بررسی‌ها افزایش فعالیت در حوزه پرورش ماهیان سردآبی بخصوص قزل آلا به دلیل بازار مصرف بهتر، مزیت بالاتری دارد. ماهي قزل آلا مناسب ترين ماهي سردآبي جهت پرورش است و نسبت بـه تغيرات دما و كيفيت آب كمتر حساس مي‌باشد و بدين جهت بهترين ماهي آزاد مورد پرورش جهت تغذيه انسان است.

در حوزه آبزی‌پروری، پرورش و نگهداری از انواع ماهیان زینتی، بازار پر سودی را به دنبال خواهد داشت. شاید سال‌ها قبل نگهداری از ماهیان زینتی، موضوع چندان شایعی نبود و تنها عده معدودی در خانه‌های خود، آكواريوم و ماهی زینتی نگهداری می‌کردند. اما در سال‌های اخیر، با توجه به رواج آپارتمان‌نشینی و دور افتادن انسان از طبیعت، شرایط به‌گونه‌ای رقم خورده است که بازار ماهیان زینتی رونق گرفته و زمینه‌ساز ایجاد مشاغل مختلف شده است. به‌طوری‌که در بسیاری از نقاط شهرستان، چندین مغازه به خرید و فروش این آبزیان مشغول هستند. در این کسب و کار میزان سودی که به دست می‌آید، نسبت به سرمایه‌ای که در ابتدا گذاشته می‌شود، زیاد است. پرورش ماهیان زینتی نیاز به آب کمتری دارد و از آب‌های شهری نیز می‌توان برای تولید آن‌ها استفاده کرد.

 

·       خدمات

در زمینه کسب و کار، حوزه خدمات از مواردی است که با توجه به پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های بالقوه هر منطقه به راحتی قابلیت توسعه و سودآوری را دارد. در این زمینه می‌توان به جاذبه‌های طبیعی، گردشگری و تاریخی اشاره کرد. طبق اظهارنظر کارشناسان، شهرستان نیر دارای آبگرم معدنی با جنبه درمانی بوده و از نظر تاریخی نیز جایگاه ممتازی دارد. غارها و حفره‌های زیرزمینی، شهر زیرزمینی، قلعه منحصر به فرد و زیبای بوینی یوقون، قلعه شاه عباس، منطقه گردشگری بولاغلار، پل قرمز، بقعه کوینی متعلق به قرن هفتم هجری، کاروانسرای شاه عباسی و دهکده صخره‌ای اباذر از مهمترین جاذبه‌های شهرستان بوده که ظرفیت بسیار بالایی جهت جذب توریست و رونق گردشگری در این مناطق دارند. وجود چنین جاذبه‌هایی استعداد و فرصت مناسبي را براي رشد بخش خدمات و گردشگری فراهم نموده است. در این راستا بومگردی و توسعه آن ظرفیت مناسبی جهت سودآوری و درآمدزایی خواهد داشت. همچنین با توجه به کمبود فضاهای رفاهی تفریحی، احداث پارک و مناطق تفریحی نظیر شهربازی موردنظر بوده و با استقبال مطلوبی روبه‌رو خواهد داشت. در این شهرستان در حوزه‌های خدمات نظیر رفاهی و تفریحی ضعف‌هایی وجود دارد و احداث رستوران بومی می‌تواند برای شهرستان در صنعت گردشگری رونق و تحول ایجاد کند.

وجود منطقه زیبای بولاغلار در این شهر، آب و هوای خنک و طبیعت سبز و دلچسب فصول بهار و تابستان حاکی از پتانسیل مطلوب شهرستان برای گردشگری و توریسم‌ است. ارتفاعات كوه سبلان در قسمت شمال و غرب نير قرار گرفته و با ايجاد پستي و بلندي‌هاي زياد به منطقه چهره كوهستاني بخشيده و در زمستان آب و هواي سرد و در تابستان آب و هواي نسبتاً معتدلي را دارا مي‌باشد. لذا در حوزه خدمات این شهرستان، احداث اقامتگاه بومگردی از جمله مزیت‌هایی است که با توجه به جاذبه‌های طبیعی و دیدنی این منطقه، قابلیت سودآوری دارد. اقامتگاه‌های بومگردی فرصتی مناسب است تا ضمن گردشگری در منطقه و بازدید از جاذبه‌های توریستی، حس ایرانی زیستن به سبک سنتی را تجربه کرد. وجود آبگرم‌ (حدود 15 مورد شناسایی شده است) نظیر قينرچه، بورجلو، سقزچي و قره شيران كه درجه حرارت بعضي از آنها تا 56 درجه سلسیوس نيز ثبت شده است و جهت درمان امراض پوستي، جلدي و اعصاب مفيد تشخيص داده شده است. توسعه گردشگری در منطقه بدنبال خود بخش خدمات منطقه را تقويت خواهد كرد و درآمد مردم منطقه را افزايش داده و موجبات اشتغال را فراهم خواهد آورد.

 

·       صنعت

توجه ویژه به صنعت و توسعه آن يكی از مناسب‌ترين برنامه‌هايی است كه می‌تواند آهنگ رشد و توسعه شهرستان را سرعت مضاعف بخشد. توجه جدی به مقوله صنعت، حركت در راستای جهش تولید و خودکفایی است. ورود به این عرصه و عرضه تولیدات صنعتی متنوع یکی از مهمترین روش‌های ایجاد اشتغال، افزایش تولید داخلی و افزایش توان رقابتی واحدهای تولیدی است.

طبق بررسی‌ها در بخش صنعتی شهرستان دو شهرک صنعتی وجود دارد که یکی از آن‌ها شهرک صنعتی آب بوده که چندین کارخانه تولید آب معدنی فعال دارد. در ناحیه صنعتی دیگر کارگاه‌های خرد صنعتی کم و بیش فعال هستند. در این شهرستان کارخانه تولید سیمان، کارگاه لوازم خانگی و تولید البسه بیمارستانی که سال‌های زیادی است که فعال هستند و تولیدات خوبی در حد صادرات دارند. برنامه‌هایی مانند در اختیار گذاشتن تسهیلات و بخشودگی مالیاتی باعث شده است در یکی دو سال اخیر مهاجرت‌های معکوسی به شهرستان صورت بگیرد و تعدادی از کسانی که مهاجرت کرده بودند برگردند و اقدام به احداث واحدهای پشتیبانی تولیدی کنند. این حمایت‌ها اگر مستمر باشد، مهاجرت‌های معکوس بیشتری به شهرستان صورت می‌گیرد. در شهرستان دو سیلوی فعال گزارش شده که حدود هفت سال است که راه‌اندازی شده‌اند و یک واحد هم در ناحیه صنعتی در حال احداث است که حدود 40 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. در شهرستان نیر و در بخش کوراییم هم چندین روستا در زمینه تولید پوشاک و تولید دستکش‌های صنعتی و کارخانه‌ای در سطح خانگی فعالیت می‌کنند و بیشتر تولیداتشان را به تهران صادر می‌کنند که حمایت بیشتر جهت افزایش تولید را انتظار دارند.

مضاف بر صنایع اشاره شده فوق و طبق بررسی‌های انجام شده یکسری صنایع نیز قابلیت و مزیت احداث یا توسعه را داشته و مورد پیشنهاد است. رونق بخش کشاورزی شهرستان لزوم ایجاد کارگاه تولید کارتن و سبد پلاستیکی را می‌طلبد. همچنین بیشتر ادوات کشاورزی شهرستان از مناطق دیگر وارد می‌شود؛ لذا پتانسیل تولید ادوات کشاورزی وجود دارد. در زمینه تولید تجهیزات گلخانه، کود و سموم نیز شرایط مشابهی وجود داشته و ایجاد صنایع مرتبط مورد نیاز می‌باشد. نظر به رونق ساخت و ساز شهرستان که به سمت سرعین و شهرستان‌های مجاور در حال افزایش هستند، پتانسیل احداث کارخانه لوازم ساختمانی وجود دارد. همچنین تولید مصالح ساختمانی نیز مدنظر بوده و هنوز اشباع نشده است. با عنایت به موارد فوق، در حوزه صنعت شهرستان نیر هر گونه افزایش ظرفیت تولید، توسعه و یا احداث صنایع جدید از طریق جذب سرمایه‌گذار ضمن سودآوری مضاعف، موجب اشتغال بسیاری از جوانان تحصیل کرده و جویای کار نیز خواهد شد.

معدن شن و ماسه و آهک و همچنین معدن انواع فلزات، کارخانه فوم، کارخانه ظروف ملامین، بتن سازی، کارخانه تولید آرد، واحد تولید دلستر جویانس، تولید انواع روشویی، تولید کفش، شیلنگ‌سازی، تولید و ساخت مواد شوینده و ضد عفونی کننده، ماسک و البسه یکبار مصرف بیمارستانی بخشی از صنایع فعال شهرستان می‌باشند.

 

·       صنایع دستی

صنایع دستی چکیده و ثمره ذوق و هنر هنرمندان و صنعتگرانی است که با دستان پرتوانشان فرهنگ و هنر به یادگار مانده از نیاکان خویش را جاودانه می‌سازند. در زمینه صنایع دستی فرش بافی، چرم دوزی و گلیم بافی فعال هستند. هر چند تعداد کارگاه‌های فرشبافی کم است. طبق نظر کارشناسان در حوزه صنایع دستی شهرستان نیر، مشاغلی نظیر فرش بافی، چرم دوزی و گلیم بافی پتانسیل توسعه و گسترش دارند.

صنایع دستی نماد فرهنگ اصیل، تاریخ کهن و هنر بی‌مثال مردم این منطقه می‌باشد. فرش بافی از هنرهایی است که از قدیم جایگاه ویژه‌ای داشته و ایران را به این هنرش می شناسد. آمارها نشان می‌دهد فرش ایران از کیفیت خوبی برخوردار بوده و قابل رقابت با کشورهای دیگر است. فرش بافی از مشاغل خانگی پردرآمدی بوده که تسهیلات خوبی به آن تعلق می‌گیرد. بسیاری از زنان خانه‌دار این هنر را یک فرصت شغلی مناسب می‌دانند چون در کنار کارهای روزمره می‌توانند به این کار بپردازند و درآمد خوبی کسب کنند. از آن جایی که قالی و فرش انواع مختلفی دارد می‌توان با آموختن دانش آن، محصولات متنوع و متناسب با ذوق و سلیقه افراد تولید و به بازار عرضه کرد. همچنین این کسب و کار  را می‌توان در فضای کوچک و با سرمایه اولیه کم راه انداخت و با فروش محصول و افزایش مشتری، این کار را گسترش داد و زمینه اشتغال بسیاری از جوانان را فراهم کرد. چرم دوزی و گلیم بافی هم از دیگر صنایع دستی هستند که در این شهرستان انجام می‌شود و برخی افراد در این زمینه‌ها توانایی دارند؛ لذا این موارد نیز در صورت وجود بازار مصرف، سودآور خواهند بود.

خدمات	صنایع				کشاورزی
خدمات	صنعت	صنایع دستی	صنایع غذایی	صنایع تبدیلی تکمیلی	شیلات	طیور	دامداری	باغداری	زراعت	ردیف
بومگردی (1)	تولید کارتن و سبدهای پلاستیکی (1)	فرش بافی (1)	تولید لبنیات (1)	احداث سردخانه (1)	پرورش ماهیان سردآبی (1)	پرورش صنعتی مرغ گوشتی (1)	پرورش گوسفند بومی (1)	احداث باغ گردو (1)	کشت سیب زمینی (1)	1
احداث شهربازی (1)	تولید ادوات کشاورزی (2)	چرم دوزی (2)	تولید چیپس سیب زمینی (1)	احداث کشتارگاه صنعتی طیور (1)	پرورش ماهیان زینتی (2)	پرورش مرغ بومی (1)	پرورش گوسفند نژاد مغان (1)	احداث باغ سیب (1)	کشت پیاز (1)	2
احداث رستوران بومی (2)	تولید تجهیزات گلخانه‌ای (2)	گلیم بافی (2)	میوه خشک کنی (2)	بسته‌بندی عسل (1)		پرورش بلدرچین (2)	پرورش گوسفند چند قلوزای افشار (1)	احداث باغ گیلاس (1)	کشت گندم (1)	3
راه اندازی اقامتگاه بومگردی (2)	تولید کود و سم (3)		تولید انواع نان (3)	تولید و بسته بندی کمپوست (2)		پرورش بوقلمون (2)	پرورش بز پاکستانی (1)	احداث باغ آلبالو (1)	کشت جو (1)	4
	تولید لوازم ساختمانی (3)			بسته بندی حبوبات (2)		پرورش شتر مرغ (3)	پرورش گاو هلشتاین (2)	کاشت صیفی‌جات (1)	کشت لوبیا (2)	5
	تولید مصالح ساختمانی (3)			تولید خوراک دام و طیور (2)			پرورش گاو سمینتال (2)	احداث گلخانه صیفی‌جات (2)	کشت عدس (2)	6
				فرآوری پوست و پشم دام (3)			پرورش الاغ شیری (3)	احداث گلخانه توت فرنگی (2)	کشت نخود (2)	7
							پرورش زنبورعسل (3)	احداث نهالستان (2)	کشت گیاه دارویی آویشن (2)	8
							پرورش زالو (3)	پرورش قارچ (2)	کشت گیاه دارویی پونه (2)	9
								احداث باغ پسته (3)	کشت گیاه دارویی گاوزبان (2)	10
									کشت زعفران (2)	11
									کشت کلزا (2)	12
									کشت چغندر قند (3)	13

در انتهای تحلیل یک لیست مزیت‌سنجی 49 تایی در جدول زیر ارائه ‌شده ‌است. این جدول مشاغل فوق را در کنار هم نشان می‌دهد.

 

شغل	اولویت
کشت سیب زمینی	1
کشت پیاز	2
کشت گندم	3
کشت جو	4
احداث باغ گردو	5
احداث باغ سیب	6
احداث باغ گیلاس	7
احداث باغ آلبالو	8
کاشت صیفی‌جات	9
پرورش گوسفند بومی	10
پرورش گوسفند نژاد مغان	11
پرورش گوسفند چند قلوزای افشار	12
پرورش صنعتی مرغ گوشتی	13
پرورش مرغ بومی	14
پرورش بز پاکستانی	15
پرورش ماهیان سردآبی	16
پرورش گاو هلشتاین	17
پرورش گاو سمینتال	18
احداث سردخانه	19
احداث کشتارگاه صنعتی طیور	20
بسته‌بندی عسل	21
میوه خشک کنی	22
تولید لبنیات	23
تولید چیپس سیب زمینی	24
فرش بافی	25
تولید کارتن و سبدهای پلاستیکی	26
بومگردی	27
احداث شهربازی	28
کشت لوبیا	29
کشت عدس	30
کشت نخود	31
کشت گیاه دارویی آویشن	32
کشت گیاه دارویی پونه	33
کشت گیاه دارویی گاوزبان	34
کشت زعفران	35
کشت کلزا	36
احداث گلخانه صیفی‌جات	37
احداث گلخانه توت فرنگی	38
احداث نهالستان	39
پرورش قارچ	40
پرورش بلدرچین	41
پرورش بوقلمون	42
چرم دوزی	43
گلیم بافی	44
احداث رستوران بومی	45
راه اندازی اقامتگاه بومگردی	46
پرورش ماهیان زینتی	47
تولید ادوات کشاورزی	48
تولید تجهیزات گلخانه‌ای	49

 

* لاین فایل با همکاری کمیته امداد امام خمینی (ره) تهیه و تدوین شده است.