بستان آباد

مزيت‌سنجي و اولويت‌بندي كسب‌وكارهاي موجود در هر شهرستان برمبناي يک روش تحقيق انجام مي‌شود. در اين روش تحقيق، يک شناسنامه براي هر شهرستان و يک شناسنامه براي هر كسب‌وكار تدوين مي‌شود. اين شناسنامه‌ها به عنوان ورودي به نرم‌افزار داده‌شده و خروجي نرم‌افزار هم‌پوشاني اين دو شناسنامه و تعيين مشاغل مزيت‌دار شهرستان است. اين اولويت‌بندي‌ها توسط كارشناسان و افرادخبره هر شهرستان بازبيني و اصلاح مي‌شوند. يكي از منابع تحليل همين ليست مزيت‌سنجي اصلاح‌شده‌است. يكي ديگر از منابع تحليل، مصاحبه با كارشناسان و متخصصين حوزه اشتغال هر شهرستان است. در هر شهرستان با حداقل 3 نفر از اين افراد مصاحبه انجام مي‌شود. اين مصاحبه‌ها پياده‌سازي و ارزيابي مي‌گردد. در صورت وجود تناقض و ابهام بين اين 3 مصاحبه و ليست مزيت‌سنجي، مصاحبه‌هاي تكميلي و حتي مصاحبه بيشتر هم صورت مي‌گيرد تا تيم تحليل به نتيجه نهايي مطلوب دست‌يابد. بنابراين خروجي هر شهرستان از تجميع مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي حاصل مي‌شود. در ادامه تحليل شهرستان بستان آباد ارائه‌شده‌است.

 

تعیین کسب‌ وکارهای مزیت‌دار شهرستان

همانطوريكه در قسمت مقدمه اشاره‌شده مبناي تحليل، مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي است. از بررسي اين دو منبع رسته‌هاي رايج و اولويت‌دار شهرستان تعيين شده‌است. مبناي اين اولويت‌بندي، فراواني و ميزان اشاره افراد كارشناس به كسب‌وكارهاي رايج در هر شهرستان و اولويتي كه اين مشاغل در ليست مزيت‌سنجي دارند، است. در هر رسته كسب‌وكارهاي رايج به ترتيب اولويت مشخص شده‌است. در تحليل به مشاغل موجود، مشاغل قابل توسعه و مشاغلي كه هنوز در شهرستان راه‌اندازي نشده و پتانسيل ايجاد آن‌ها در شهرستان وجوددارد، اشاره شده‌است. مزيت‌هاي شغلي به ترتيب اولويت در ادامه آورده شده‌است.

 

دامداری
صنایع غذایی
زراعت و باغداری
طیور
صنایع دستی
صنایع تبدیلی و تکمیلی
خدمات
شیلات
صنعت

 

 

· دامداری

دامداری به عنوان یکی از حوزه های بخش کشاورزی، در سطح گسترده ای در این شهرستان انجام می شود و در نتیجه ی انجام این حرفه، سود اقتصادی خوبی کسب شده است. از آن جایی که حوزه دامداری با یکی از مهم ترین نیازهای انسان، یعنی نیاز به منابع غذایی و خصوصا منابع پروتئینی مرتبط می‌باشد، توجه به آن امری ضروری است. فعالیت در این حوزه شغلی و افزایش بهره وری در آن، می تواند از راهکارهای کاهش وابستگی به درآمد نفتی باشد و عاملی برای توسعه صنایع غذایی، تبدیلی و تکمیلی کشور محسوب شود. دامداری در شهرستان بستان آباد بیشتر به صورت سنتی انجام می‌شود. البته دامداری صنعتی و نیمه صنعتی نیز به صورت محدود وجود دارد. مردم این شهرستان در زمینه دام سبک بیشتر گوسفند بومی و گوسفند افشاری را پرورش می‌دهند. البته پرورش بز بومی نیز به صورت محدود وجود دارد که به دلیل استقبال کمتر در اولویت های بعدی قرار می‌گیرد. در زمینه دام سنگین نیز بیشتر گاو بومی، گاو نژاد سرابی، گاو هلشتاین دورگ و گاو سمینتال دورگ را پرورش می‌دهند. ویژگی های متناسب اقلیم این شهرستان از یک طرف و ساختار فرهنگی-اقتصادی مردمان بستان آباد از طرفی دیگر و نیز عملکرد خوب دام های سبک و سنگین، توسعه دامداری به صورت سنتی و سنتی را به یکی از کسب و کار های مناسب برای سرمایه گذاری و درآمد زایی تبدیل کرده است[1]. البته میزان اسقبال از دام سبک بیشتر از دام سنگین است؛ لذا اولویت بهتری دارد.

پرورش گوسفند نسبت به سایر حیوانات، بیشتر مورد توجه دامداران قرار گرفته؛ زیرا توان گوسفند برای تحمل اقلیم های متفاوت بیشتر است، جیره غذایی کمتر و در نتیجه هزینه کمتری نیاز دارد، تمامی فرآورده های دامی مانند گوشت، شیر، ماست، کره، و حتی پشم و پوست دام پرکاربرد هستند و فروش این فرآورده ها در تمامی روزهای سال انجام می‌شود. قیمت گوشت گوسفند بالا است و به علاوه اجزای گوسفند مانند دل، قلوه، جگر، سیرابی، کله پاچه و خوش گوشت نیز قابل فروش هستند. خرید دام برای قربانی کردن در ایام مذهبی مانند عید قربان موجب رونق این کسب و کار می‌شود و به طور کلی از جمله کسب و کارهای است که بازار تضمینی دارد. بنابراین گسترش پرورش گوسفند سوددهی خوبی را خواهد داشت. از جمله نژادهای پیشنهادی برای این شهرستان نژاد افشاری و گوسفندان بومی است.

گوسفند افشاری یکی از نژادهای بسیار مهم گوسفند داشتی است که بومی استان زنجان است. مدیریت پرورشی بهینه این نژاد می تواند سودآوری واحد گوسفندداری را افزایش دهد. دلایل زیادی باعث شده است که امروزه گوسفندان نژاد افشاری جزء پر فروش ترین گوسفندان باشد. این نژاد به آب و هوای سرد عادت داشته و دارای جثه ای بزرگی است. گوسفند افشاری جزء گوسفندان سنگین ‌دنبه محسوب می‌گردد. سرعت رشد بالا، تولید شیر خوب و پرچرب و بهترین گوشت قرمز، کمیت و کیفیت بالای پشم گوسفند، سازگاری و عادت پذیری با شرایط آب و هوایی مناطق سردسیر، قدرت راهپیمایی و کوه پیمایی خوب، توان چند قلو زایی، مقاومت در برابر امراض و انگلهای منطقه و بالا بودن ضریب تبدیل و داشتن بازده اقتصادی مطلوب از جمله مزایای پرورش گوسفند افشاری است. گوسفندان بومی منطقه نیز برای پرورش گزینه خوبی هستند. نژادهای بومی سازگاری بالای با شرایط منطقه دارند و مقاومت خوبی در مواجه با بیماری ها از خود نشان می دهند ضمن اینکه به مراقبت های کمتری نیز نیاز دارند.

گاو نژاد سرابی یک نژاد شیری گوشتی است که رنگ عمومی آن از زرد روشن تا قهوهای تیره متغییر است. این گاو برای منطقه سردسیر بسیار خوب است چرا که در برابر امراض و سرما مقاومتر از گاوهای دیگر بوده و علوفه کمتری نیز برای تغذیه آن لازم است. همچنین کیفیت شیر تولیدی این دام از نظر ارزش پروتئینی و بیولوژیکی بسیار بالا است.

گاوهای بومی به لحاظ تنوع و اختلاف ژنتیکی، ویژگی های خاص نژادی و مقاومت های طبیعی ایجاد شده در آن ها طی قرن ها زیست در شرایط سخت محیطی و آب و هوایی منطقه به عنوان یک منبع عظیم تولید شیر و گوشت می تواند نقش موثر در تامین مواد پروتئین حیوانی و اقتصاد جامعه ایفا نماید. طبق آمارهای ارائه شده حدود 95.5% شیر مصرفی و حدود 50% گوشت مصرفی انسان در از گاو به دست می آید. پوست گاو نیز به عنوان یک محصول با ارزش دامی امروزه به میزان 10 تا 20 درصد مصارف چرم سازی را تامین می کند، حتی شاخ و سم و فضولات حیوان نیز ارزش اقتصادی داشته و به روش های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.

امروزه با توجه به رشد جمعیت و نیاز روز افزون جامعه به گوشت و مواد گوشتی و نقش مهم این محصولات در تامین پروتئین و غذای افراد جامعه، پرورش دام های پر بازده به منظور افزایش تولید و خودکفایی غذایی، امری لازم و ضروری است. یکی از راهکارهای افزایش بهره وری پرورش گاوهای دو رگ است. گاوهای دورگ حاصل تلقیح نژاد اصلی و نژاد بومی هستند. دامهای که از طریق آمیخته گری متولد می شود هم برخی خصوصیات ارثی گاو نر اصیل را دارا می باشد و هم برخی خصوصیات ارثی گاو ماده بومی را دارد. در نسل های بعدی به تدریج صفات منتقل شده از گاو های اصیل در گوساله ها ظاهر می شود و تولیدات شیر و گوشت اغلب آنها نیز به نحو قابل توجهی بیشتر می شود. در شهرستان بستان آباد نیز پرورش گاو هلشتاین دورگ و سمینتال دورگ انجام می‌شود و با توجه به سازگاری که با اقلیم منطقه داشته، همچنان قابلیت توسعه و سرمایه گذاری را دارد.

در دامنه های کوه سهند، زنبورداری رونق خوبی دارد و تولیدات عسل دارای کیفیت قابل قبولی هستند. خواص درمانی عسل و سنخیت این شغل با اقلیم آب و هوایی و جغرافیایی بستان آباد باعث می شود که این شغل و مشاغل مرتبط با آن دارای مزیت شمرده شوند. پرورش زنبور عسل می تواند سود خوبی به همراه داشته باشد. باردهی گل ها و میوه ها با گرده افشانی توسط زنبور عسل افزایش می یابد. این مسئله باعث شده ارزش اقتصادی پرورش زنبور عسل بسیار بیشتر از ارزش ریالی حاصل از تولید عسل باشد. در طی فرآیند پرورش و نگهداری زنبورعسل، با ازدیاد کندوها می توان به فروش کندو نیز فکر کرد و به سود خوبی دست یافت. در مناطق گرمسیری از هر کندو یک بچه کندو گرفته می شود. در ضمن محصول مزرعه پرورش زنبور عسل صرفاً کندو و عسل نیست؛ موم، زهر و ژل آن نیز قابل فروش است.

پرورش بز بومی نیز برای این شهرستان مزیت دارد. بز را می توان در کنار گله های گوسفند و یا به تنهای پرورش داد و سود خوبی کسب کرد. در مقایسه با سایر دام های سبک و دام های سنگین، هزینه خرید و نگهداری بز کمتر است. به طورکلی بز به‌عنوان یک حیوان اهلی نشخوارکننده جهت تولید شیر و گوشت در مناطق مختلف دنیا پرورش داده می‌شود. جثه کوچک، کم توقع بودن و مقاومت در برابر بیماری‌ها و شرایط سخت محیطی، باعث شده تا بز به‌عنوان حیوانی محبوب در بین دامداران تلقی شود. در نقاط مختلف از این حیوان علاوه بر تولید شیر و گوشت، جهت تولید پوست و الیاف مویی نیز استفاده می‌شود.

 

· صنایع غذایی

راه‌اندازی کسب و کار فراوری محصولات کشاورزی یکی از مهم ترین روش های است که می تواند برای شهرستان ایجاد اشتغال پایدار کند. ایجاد صنایع غذایی، علاوه بر اشتغالزایی، باعث ارتقای سطح درآمد خواهد شد ضمن اینکه از کاهش هدررفت محصولات کشاورزی و ایجاد ارزش افزوده از منابع بالا خواهد برد. در وهله اول موقعیت ترانزیتی شهرستان بستان آباد؛ علی رغم جمعیت کم خود شهرستان، باعث می شود تا بتوان مشاغل خوب و پرسودی را در این رسته پیشنهاد داد. در وهله دوم نیز باید به سودی که از فرآوری و تبدیل موادخام به دست می آید اشاره کرد که مزیت کار در این زمینه را چندین برابر می کند.

علیرغم تولیدات انبوه سیب زمینی، واحدی برای فراوری آن یعنی تولید نشاسته سیب زمینی و چیپس سیب زمینی وجود ندارد؛ بنابراین ایجاد چنین واحدهایی توجیه اقتصادی دارد.[2]چیپس سیب زمینی یکی از محصولاتی است که به واسطه طعم جذاب خود مخاطبین زیادی در میان تمام اقشار جامعه دارد و اکثر افراد به ویژه کودکان و نوجوانان مخاطب استفاده از این محصول هستند. از آنجا که سیب زمینی در مقایسه با سایر محصولات کشاورزی مانند گندم و چغندر، در خاک‌های ضعیف و شرایط نامساعدتر آب و هوایی قابل کشت است و بیشترین ماده خشک را در مقایسه با سایر محصولات کشاورزی دارد، توجه کشورهای صنعتی به سیب زمینی‌های پربازده و مصرف آن برای محصولات فرآوری شده، معطوف شده است. همچنین امکان استفاده از تکنولوژي هاي به روز در زمینه پرورش سیب زمینی، زمینه را برای  تولید محصولاتی با ارزش افزوده بالا فراهم می آورد. بنابراین چیپس به عنوان یک ماده غذایی لذیذ و پرطرفدار در بازار مصرف مواد غذایی کالایی رقابتی است. افرادی که قصد ورود به این حرفه را دارند باید به این نکته توجه کنند که حتماً محصولات تولیدی توانایی رقابت با نشان‌های تجاری موجود در بازار را داشته باشند.

ایجاد واحدی برای فراوری گیاهان دارویی نیز از جمله مشاغلی است که به دلیل وجود مواد اولیه آن در این شهرستان، صرفه اقتصادی دارد. فرآوری گياهان دارويي، علاوه بر ارزش افزوده، نياز به سرمايه‌گذاري زيادي نداشته و مي‌تواند نقش مهمي در کارآفرینی داشته باشد. یکی از فرآوری‌های گیاهان دارویی تولید عرقیات است. تولید عرقیات دارای تکنولوژی و دانش فنی پیچیده ای نمی باشد. خشک کردن و بسته‌بندی نیز از دیگر فرآوری‌های گیاهان دارویی است که می‌توان با فعالیت در آن‌ها به سود رسید.

با توجه به اینکه شهرستان بستان آباد یکی از مراکز عمده کاشت هویج است، فراوری هویج شامل تولید آب هویج، پودر هویج، کنسانتره و مربای هویج نیز گزینه شغلی مناسبی برای سرمایه گذاری و سوددهی است.

قارچ، محصولی است که با شرایط بستان آباد همخوانی داشته و میزان اشتغال قابل ملاحظه ای را ایجاد کرده است. ایجاد واحدهایی برای فرآوری آن، علاوه بر ایجاد انگیزه برای تولیدکنندگان آن و همچنین ایجاد سودی بیشتر، می تواند ارزش افزوده بسیار بالایی را ایجاد کند. در همین راستا تولید محصولاتی مانند انواع ترشی قارچ، کنسرو قارچ، فرآوری آن مانند خوردکردن یا تولید پودر پیشنهاد می شود.

با توجه به اینکه تولید شیر در این شهرستان زیاد است، تولید لبینات و فراوری شیر، فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری است. البته در حال حاضر نیز واحد هایی برای تولید لبنیات وجود دارند؛ اما تقاضا برای محصولات لبنی همواره وجود دارد؛ لذا این صنعت همچنان جای کار دارد. شیر و فرآورده هاي آن از مهمترین اجزاي تشکیل دهنده جیره غذایی است که از لحاظ ارزش غذایی از کلسیم، فسفر، ویتامین هاي مورد نیاز و پروتئین، غنی می‌باشد و همیشه استقبال بسیار خوبی از این نوع محصولات می شود. البته باید توجه داشت برای موفقیت در زمینه تولید لبنیات باید به بالابردن توانایی در زمینه رقابت با نشان‌های تجاری معروف نیز فکر کرد.

با توجه به اینکه دامداری در وضعیت مناسبی قرار دارد، تولید سوسیس و کالباس می‌تواند یکی از مزیت های سودده باشد[3]. تولید محصولات مشتقی از گوشت‌های فرآوری شده، در هر زمانی سوددهی دارد و از شغل‌های آزاد پردرآمد محسوب می‌شود. در بین فراورده های عمل آوری شده از گوشت، سوسیس و کالباس به دلیل آماده سازی سریع و همچنین طعم و مزه مطلوب، مصرف بیشتری دارد. برای حفظ این جایگاه و افزایش تقاضای این محصولات، علاوه بر انتخاب روش های مناسب تولید و فراوری، باید به نوع و شکل بسته بندی آنها نیز توجه نمود.

کاشت صیفی جات در این شهرستان به صورت گسترده انجام می‌شود و سالانه مقادیر قابل توجهی از این محصولات تولید می شود. علاوه عرضه برای مصرف به صورت تازه خوری، مزیت هایی مانند تولید رب، پودر گوجه، خیار شور و ترشی جات، برنامه های خوبی برای سرمایه گذاری و درآمدزایی هستند که در حال حاضربه صورت سنتی انجام می‌شوند.

رب گوجه فرنگی دارای کاربردهای فروانی از قبیل چاشنی و بهبود دهنده رنگ و طعم انواع غذا، ماده اولیه سس‌ها و کنسروها است و با توجه به اینکه کاشت گوجه فرنگی در این شهرستان وجود دارد، تولید رب از مزیت های قابل سرمایه گذاری است. پودر گوجه‌فرنگي محصولي است كه زمان زیادی از توليد آن نمي‌گذرد و در همین مدت هم توانسته جاي خود را در بازارهای داخلی  باز كند. اين پودر به دليل داشتن وزن و حجم كمتر نسبت به ساير فراورده‌هاي گوجه‌فرنگي، باعث سهولت و صرفه‌جويي در حمل‌ونقل و بسته‌بندي شده و ماندگاري و عمر مفيد بيشتري دارد. از طرفي برخی آنتي ‌اكسيدان‌های موجود در گوجه‌فرنگي طی فرايند توليد رب از بين مي‌ رود اما اين مواد در پودر گوجه حفظ شده و از بين نمي‌روند. مزيت ديگر اين پودر نداشتن مواد نگهدارنده در تركيبات آن نسبت به رب است چرا كه رب، ماندگاري كمتري دارد و براي جلوگيري از اين حالت از مواد نگهدارنده بيشتري در ترکیب آن استفاده می‌ شود. پودر گوجه فرنگی در صنایع غذایی و دارویی دارای کاربردهای متنوعی است. از جمله کاربردهای گسترده این محصول می‌توان به کاربرد آن در مواد غذایی منجمد شده و نیمه آماده، سوپ‌های آماده و اسنک‌ها اشاره نمود. از این محصول به عنوان چاشنی در تولید محصولات مختلف استفاده می‌شود.

ترشی و شور، بیشتر به‌عنوان یک چاشنی در کنار غذا مصرف می شود و به دلیل خاصیت اسیدی که دارد، باعث افزایش اشتها و میل به غذا خوردن در افراد می‌شود. این محصول یکی از فرآیندهای نگهداری طولانی‌ مدت صیفی‌ و سبزیجات  است. در جوامع امروزی به دلیل افزایش مشغله افراد و شاغل بودن بسیاری از زنان، فرصت کافی برای تهیه آن در منزل و توسط خود افراد وجود ندارد و اکثر خانواده‌ها تمایل دارند ترشی و شور موردنیاز خود را به‌صورت آماده تهیه نمایند. بنابراین راه اندازی کسب‌ وکار تهیه ترشی و شور می‌تواند راهی برای پاسخ به این نیاز افراد جامعه و کسب درآمد باشد.

راه‌اندازی خط تولید خیار شور به دلیل سرمایه نسبتا کم در مقایسه با دیگر خطوط تولید و همچنین مواد اولیه تولید شده در داخل شهرستان، فرصت مناسبی را برای سرمایه گذاری در این زمینه فراهم کرده‌است. برخی از خواص خیار شور برای سلامتی عبارتند از: بهبود وضعیت گوارش، منبعی غنی از آنتی‌اکسیدان، کمک به کنترل دیابت، حفظ سلامت کبد و حفظ سلامت معده.

تهیه چیپس میوه به دلیل فراوانی تولید میوه‌های باغی در شهرستان زمینه اشتغال خوبی را چه در مقیاس کارگاهی و چه کارخانه ای برای علاقه مندان فراهم می‌کند. خشک کردن میوه‌جات، یکی از روش‌هاي جلوگیري از فساد میکروبی آن‌ها است. در این روش، در اثر کاهش میزان رطوبت، امکان فساد میکروبی بسیار کم شده و سرعت دیگر واکنش‌هاي مضر نیز، به مقدار قابل توجهی کاهش می‌یابد. خشک کردن، ضمن اینکه روي محصول اثر حفاظتی دارد، وزن و حجم آن را نیز به میزان چشمگیری کاهش می‌دهد، در نتیجه از هزینه‌های حمل و نقل و ذخیره‌سازي نیز می‌کاهد. با توجه به اینکه بخشی از بازار میوه خشک ایران، سهم محصولات وارداتی است، با تولید مشابه داخلی این میوه‌ها (از نظر نوع و کیفیت)، می‌توان مانع واردات و خروج میلیون‌ها دلار ارز از کشور شد. همچنین نیاز بیش از حد برخی از کشورها به این گونه محصولات (به دلیل شرایط ویژه اقلیمی آن‌ها، هزینه بالای حمل و نقل سبزیجات و میوه‌های تازه و محدود بودن زمان نگه‌داری آن‌ها)، فرصت مناسبی برای رونق تولید و صادرات چیپس میوه فراهم آورده است.

آبمیوه یکی از بهترین جایگزین‌ها برای نوشابه‌های گازدار است. این نوشیدنی تهیه شده از انواع میوه، از نظر سلامتی ارزش غذایی بالایی دارد و بر این اساس میزان مصرف آن در حال افزایش است. صنعت آبمیوه از صنایع اساسی در بخش غذایی به شمار می‌رود و این موضوع موجب شده تا بازارهای انواع آبمیوه و کنسانتره بسیار پررونق و گرم باشد؛ اما نکته ای که بر بازار فروش آبمیوه تاثیر دارد و باید به آن دقت شود نوع بسته بندی محصول است. بسته بندی شکیل تر در کنار کیفیت خوب محصول تاثیر بسیار خوبی در افزایش محبوبیت کالا خواهد داشت. تولید سالانه مقادیر قابل توجهی از میوه جات در بستان آباد فرصت خوبی را برای سرمایه گذاری در این بخش فراهم کرده است.

با توجه به اینکه کشت گندم در شهرستان بستان آباد به صورت گسترده صورت می‌گیرد، تولید نان، رشته آشی و شیرینی از جمله فرصت های شغلی مناسب است که پتانسیل های لازم برای سرمایه گذاری را دارد. در این زمینه لازم به ذکر است که تهیه سایر فراورده های گندم مانند پفک گندم، آرد سوخاری و گندم برشته نیز مزیت خواهند داشت. البته این تولید این محصولات در اولویت های آخر این رسته قرار می گیرد.

تولید شیرینی در بستان آباد به لحاظ نزدیکی آن به مرکز استان و شهرهای هم جوار مزیت دارد. شیرینی پزی در اولویت سوم الویت های شغلی این رسته قرار دارد. مصرف شیرینی در بین مردم جا افتاده است و در تمامی مرسمات و جشن ها از آن استفاده می شود. پخت شیرینی در ابعاد وسیع و کارگاهی و حتی در محیطی کوچک (در خانه) امکان پذیر است. شیرینی محصولی است که در انواع متفاوت و با طعم های متنوعی تهیه می شود. این کسب و کار را می توان با تجهیزات کم و سرمایه پایینی شروع کرد و در زمان کوتاه با فروش محصول به سود بالایی رسید. پخت شیرینی یکی از مشاغل زودبازده است و یک فرصت شغلی مناسب مخصوصا برای زنان خانه دار محسوب می شود. یافتن بازار فروش محصول یکی از ضروریات این حرفه می‌باشد که با تبلیغات مناسب مخصوصا در فضای مجازی می توان به آن دست یافت. توجه به این نکته ضروری است که یکی از لازمه های موفقیت در این شغل گذراندن دوره های آموزشی مرتبط با پخت شیرینی است.

افزایش سطح آگاهی مردم باعث شده است تا مواد مصرفی با در نظر گرفتن دو فاکتور اساسی یعنی مطلوبیت فرهنگی و امکانات اقتصادی در برنامه غذایی گنجانده‌ شوند. در این میان یکی از انواع غذاهایی که با توجه به معیارهای مورد اشاره در خور توجه واقع شده است، انواع رشته آشی و پلویی می‌باشد که گذشته از ظاهر مطلوب و تطابق با تحولات فرهنگی، از جنبه اقتصادی نیز مقرون به صرفه است. ماده اصلی این رشته‌ها گندم است که خوراک اصلی و دائمی ما را تشکیل می‌دهد. تبدیل آرد به رشته می‌تواند عمر ماندگاری آن را افزایش دهد و از این جهت در تأمین امنیت غذایی کشور و جامعه نیز نقش مهمی داشته باشد. در بلندمدت، فرآوری‌های این‌چنینی از میزان ضایعات غذایی کشور خواهد کاست و میزان سود حاصل از آن متوجه مردم جامعه خواهد شد. ضمن اینکه راه‌اندازی چنین واحدهای فرآوری محصولات غذایی، باعث ایجاد اشتغال و درآمدزایی خواهد شد. تمامی این موارد از اهداف مهم اقتصاد مقاومتی و از راهکارهای مهم در مسیر توسعه کشور هستند.

گلاب گیری نیز از دیگر مزت های این شهرستان در این حوزه است که در صورت توسعه پرورش گل محمدی، قابلیت سرمایه گذاری را دارد. گلاب مایعی است که از گل محمدی استخراج می‌شود. گلاب یکی از نوشیدنی‌هايی پرمصرف در طب سنتی است و طبع میانه تا حدودی رو به خنکی دارد.

تهیه روغن گردو نیز گزینه شغلی مناسبی برای سرمایه گذاری و اشتغالزایی است؛ زیرا مواد اولیه آن در این شهرستان به میزان زیادی وجود دارد. روغن گردو یکی از گران‌ترین روغن‌های طبیعی موجود در بازار است. این روغن به‌راحتی دردسترس است و در تمام جهان شناخته‌شده می‌باشد. ولی بسیاری از مردم هنوز از این روغن همه‌کاره که خواص فراوانی دارد بهره نمی‌برند، زیرا از خواص روغن گردو آگاهی ندارند، اما با آگاهی دادن به مردم می توان بازار فروش این روغن را گسترده تر کرد. روغن گردو خواص فراوانی دارد که کمک به سلامت قلب و عروق، کمک به کنترل قند خون و دیابت، جلوگیری از ریزش مو، ، بهبود عملکرد مغز و کاهش خطر ابتلا به سرطان از این دست هستند. یکی دیگر از محصولاتی که از گردو می توان تولید کرد، ترشی گردو است. این ترشی خوشمزه علاوه بر خواص بی نظیر در کاهش سطح کلسترول نیز مفید است.

 

· زراعت

بخش زراعت در روند رشد و توسعه اقتصادی مناطق مختلف نقش‎های متعددی بر عهده دارد که از جمله مهم‎ترین آن‎ها می‎توان تامین مواد خام و اولیه مورد نیاز صنایع بالادستی اشاره کرد. بخش زراعت نه تنها اشتغال زایی مستقیم و غیر مستقیم را برای منطقه به همراه دارد بلکه بسترهای لازم برای ایجاد واحدهای تکمیلی و تبدیل را هم فراهم می کند. در شهرستان بستان آباد پیشنهادهای شغلی و محصولات با شرط وجود زمین کافی مزیت شغلی خواهد داشت و توصیه سرمایه گذاری برای آنها وجود دارد.

در سال زراعي سال 1397، حدود 42 هزار تن سيب زميني برداشت شده است كه با توجه به كيفيت و قيمت مناسب ، كشاورزان منطقه قسمت اعظم محصول توليدي خود را به فروش رسانده اند.[4] سیب زمینی از ارزش غذایی بالایی برخوردار است و یکی از محصولات مهمی است که عموما در سبد تغذیه اکثر خانوارهای ایرانی جای ثابتی دارد. مهارت کشاورزان، سنخیت این محصول با اقلیم آب و هوایی و بازار فروش سیب زمینی باعث می شود تا بتوان مزیت خوبی برای تولید سیب زمینی قائل بود. بعد از هویج بیشترین میزان تولید محصول حوزه کشاورزی در این شهرستان متعلق به سیب زمینی است. سیب زمینی بعـد از گنـدم، برنـج و ذرت، بیشتریـن سـهم را در میـزان تولید محصولات غذایـي داراسـت و نقـش مهمـي در تغذیه و سـبد غذایي جمعیـت جهان دارد. در کشـورهاي درحال توسـعه، اهمیـت غذایـي سـیب زمیني به مراتـب بیشتـر اسـت. این محصول بیشتر از هر نوعی از غلات ، مواد مغذی مورد نیاز انسان را در زمان كمتر و با زمین كمتر و در شرایط آب و هوائی دشوار تر می تواند تامین كند. بـرای تولید پایـدار محصول سـیب زمینی، آب مهم تریـن عامـل اسـت. نواحی که در حال حاضر در شهرستان تولید سیب زمینی را دارند از منابع آبی برخوردار هستند اما برای توسعه کشت و افزایش عملکرد از واحد سطح توصیه به استفاده از سیستم های آبیاری تحت فشار است.

کشت گیاهان دارویی مانند کاکوتی، پونه، کنگر، کاسنی، گل مریم، نعناع[5] در منطقه، به لحاظ دارا بودن شرایط جوی مناسب انجام شده است و همچنان هم جای کار دارد؛ زیرا امروزه افراد زیادی به استفاده از گیاهان دارویی متمایل شده اند.خواص بی نظیر این گیاهان و نداشتن عوارض جانبی ناشی از مصرف باعث شده تا افراد زیادی به صور مختلف از آن ها استفاده کنند. به همین جهت به کشت گیاهان دارویی می توان به چشم یک مزیت پر سود نگریست. از آن جا که این گیاهان برای کشت مراقب خاص و شرایط حساسی نیاز ندارند، می توان روی کشت آن ها سرمایه گذاری کرد.

کشت زعفران به تازگی در بستان آباد شروع شده است. اگر تولید این محصول جواب دهد، می توان توسعه خوبی در این زمینه ایجاد کرد.[6] بسیاری از مردم فکر می کنند که کاشت زعفران فقط درخراسان انجام می شود، به همین دلیل اطلاعات کافی از کاشت طلای سرخ ندارند. مقاومت زعفران در برابر سرما زیاد بوده و به آب کمی نیاز دارد. زعفران به علت داشتن رنگ زیبا، عطر و طعم بسیار مطبوع، در صنایع غذایی کاربرد دارد. دمنوش زعفران آرام بخش بوده و استرس و نگرانی را برطرف می کند. کسب و کار کشت زعفران به علت خاصیت ضد سرطانی این گیاه اهمیت دو چندان پیدا می کند. ایران اولین کشور تولیدکننده زعفران بوده که قریب به 90 درصد از زعفران جهان را تأمین می کند. مصرف زعفران در ایران بالا است و نه تنها می تواند نیاز منطقه زیرکشت را تامین کند بلکه درسراسر ایران نیز مشتری دارد.

گندم و جو از محصولات استراتژیک است که در بیشتر استان‌ها و شهرستان‌ها کشت شده و جواب می دهد. در بستان آباد نیز این محصولات کشت می شوند و توسعه کشت آن‌ها دارای مزیت هستند. در میان محصولات کشاورزی، کاشت گندم نسبت به بقیه کم دردسرتر و کم آفت تر است.گندم در بازه زمانی حدودا هشت ماهه به ثمر نشسته و به مرحله سود دهی می رسد. خرید تضمینی گندم همه ساله توسط دولت انجام می گیرد. البته خود کشاورز هم می تواند گندم را بفروشد و درآمد خوبی کسب کند. کود شیمیایی و بذر نیز به شکل یارانه‌ای در اختیار کشاورزان قرار می گیرد؛ بنابراین گسترش تولید گندم ارزش افزوده زیادی را به دنبال دارد. جو از دیرباز در سبد تغذیه دام جایگاه ویژه داشته و به صورت دانه و علوفه سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جو برای تهیه نان و پخت سوپ استفاده می شود. این گیاه در تهیه غذای کودک نیز کاربرد دارد. جوشانده جو داروي خوبي براي مبتلايان به تب و كم خوني و سوء هاضمه بوده و پایین آورنده کلسترول است.

کشت یونجه نیز دارای مزیت است و در حال حاضر کشت می‌شود؛ لذا باتوجه به انجام دامداری در سطح شهرستان، صرفه اقتصادی خواهد داشت. در میان گیاهان علوفه ای، یونجه به خاطر ارزش غذایی بالا و عملکرد خوب از اهمیت خاصی برخوردار است همچنین به علت وجود باکتریهای ریزوبیوم در ریشه های خود قادر به تثبیت ازت هوا بوده و از این رو حاصلخیزی خاک را افزایش می دهد. با کشت یونجه امکان تامین بخشی از علوفه مورد نیاز دام، فراهم می‌شود که علاوه بر ایجاد اشتغال مولد و حصول درآمد مناسب برای زارعین، در استفاده بهینه از ظرفیت های پرورش دام منطقه نیز موثر خواهد بود.

با توجه به اهمیت تولید حبوبات در اقتصاد کشاورزی و مستعد بودن شرایط اقلیمی از نظر نوع خاک که سبک و غیر اسیدی است و آب و هوای معتدل این شهرستان، توسعه کشت حبوباتی مانند عدس، از جمله مواردی است که ارزش افزوده زیادی را به دنبال دارد.

افزایش کشت کلزا به عنوان یکی از دانه های روغنی پر مصرف به منظور خودکفایی در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی، گزینه شغلی مناسبی است.[7] کشت کلزا باعث  از بین رفتن چرخه زندگی آفات، بیماری ها و علف های هرز گردیده و با کاهش جمعیت آنها موجب صرفه جویی در مصرف سموم و کاهش آلودگی های زیست محیطی می گردد. با توجه به آنکه زمان کشت کلزا در فصل پاییز است، نیاز گیاه به آب کم می‌باشد و با استفاده از نزولات جوی می توان به کشت آن اقدام نمود. کلزا با تولید مقادیر قابل توجهی علوفه می تواند در تغذیه دام های منطقه نقش موثری داشته باشد. همچنین برگردان بقای کلزا به خاک باعث افزایش حاصلخیزی خاک و بهبود ساختمان خاک خواهد شد. کشت کلزا به عنوان یک دانه روغنی بسیار مهم در تولید محصولات حوزه صنایع غذایی و یا تولید انواع نهاده‌های خوراکی دام و طیور در بسیاری از کشورهای دنیا متداول است. روغن کلزا ازجمله مشتقات این گیاه است که امروزه به دلیل سالم بودن و با داشتن کمترین کلسترول و اسیدهای چرب اشباع ‌شده مورد استقبال و استفاده طیف وسیعی از مردم قرار گرفته است.

 

· باغداری

محصولات باغی دارای بخش عمده‌ای از صادرات غیرنفتی کشور را تشکیل می‌دهند و در بازارهای داخلی نیز تقاضا بالای دارند. شهرستان بستان آباد از جمله شهرستان های استان آذربایجان شرقی است که بویژه در زمینه تولید هویج و سیب زمینی پیش رو است. بخش باغداری در تولید اشتغال و توسعه اقتصاد منطقه و در رونق کسب و کار مؤثر است. کشاورزی و ازجمله باغبانی در توسعه ملی و افزایش رفاه عمومی، فقرزدایی، تنوع بخشیدن و پایدار کردن الگوی توسعه شهری، توزیع درآمد و عدالت اجتماعی کمک می‌کند و مؤثر است.

میزان تولید و برداشت محصول هویج در شهرستان بستان آباد بسیار زیاد بوده و بخش قابل ملاجظه ای از میزان تولیدات استان را به خود اختصاص داده است. درواقع می توان گفت بستان آباد یکی از قطب های تولید هویج در استان است و توسعه تولید آن پیشنهاد می شود. یکی از مهمترین دلایلی که توسعه تولید این محصول از خانواده صیفی جات را دارای مزیت خواهد کرد، تولید محصولات فرآوری شده با سود بالا است. هویج گیاهی است که در دو نوبت بهاره و پاییزه در زمینی که دارای خاک سبک و پوک باشد کاشته می شود و برای پرورش هویج در مناطق گرمسیری شب های خنک لازم است. هویج به هوای خنک سازگاری بیشتری نشان می دهد و تولید و رشد بوته و غده در این شرایط به خوبی انجام می گیرد. هویج، مقدار کلسترول خون را پایین می آورد، بینایی را تقویت می‌کند و همچنین بدن را از سرما محافظت می کند؛ بنابراین تازه و فراوری آن طرفداران زیادی داشته و بازار مصرف خوبی برای آن وجود دارد.

شرايط اقليمي و امکانات موجود در شهرستان بستان آباد توليد قارچ خوراكي را مساعد كرده است. چندین واحد تولید قارچ خانگی در شهرستان مشغول به فعالیت هستند که عمدتا نیز در روستای آلانق مستقر هستند. کار در این حیطه به اقتصاد و اشتغال بسیاری از افراد روستایی کمک شایانی کرده است. باتوجه به اینکه تولید این محصول تغییرات خوب و مثبتی را در اقتصاد بستان آباد به ارمغان آورده و با اقلیم آب و هوایی نیز همخوانی داشته است، همچنین به علت تولید محصولاتی با ارزش افزوده قابل توجه که در رسته صنایع غذایی به آن اشاره شد، افزایش تولید این محصول دارای مزیت بسیار خوبی خواهد بود. میزان مصرف قارچ در سال های اخیر رشد خوبی داشته و سرانه مصرف بالا آن رفته است. مشتری داشتن این محصول از یک سو و غنی از پروتئین و ویتامین بودن آن از سوی دیگر، باعث شده که جایگزین مناسبی برای گوشت باشد. در برخی از شهرها و روستاها به دلیل عدم آشنایی با فواید قارچ، میزان مصرف این محصول پایین است که می توان با تبلیغ و معرفی این محصول، میزان مصرف را بالاتر برد. همچنین پرورش قارچ از شغل هایی است که می توان با سرمایه اولیه کم و در محیطی کوچک شروع کرد.

شهرستان بستان آباد از ظرفيت خوبي به لحاظ شرايط آب و هوايي و توان خاك زراعي براي كاشت صيفي جاتی مانند خیار، گوجه، کدو و بادمجان برخوردار است و در حال حاضر نیز این محصولات سطح زیر کشت بالایی دارند. با توجه به اینکه این محصولات همواره مورد نیاز مردم بوده و کیفیت خوبی دارند، قابلیت توسعه و سرمایه گذاری را دارند. البته در زمینه کاشت صیفی جات چندین گلخانه نیز وجود دارند که عملکرد خوبی تاکنون داشته اند؛ لذا می‌توان تعداد آنها را افزایش داد.

احداث گلخانه با هدف تولید صیفی جات و گیاهان زینتی در این شهرستان مزیت دارد. گياهان براي داشتن رشد مطلوب نياز به شرايط خاصي از نظر شدت نور، دماي روزانه، دماي‌شبانه، ميزان رطوبت نسبي هوا و رطوبت خاک دارند. براي توليد و پرورش تجاري گياهان با کيفيت بالا و در تمام طول سال بايد شرايط محيطي مطلوب مهیا شده و عوامل خسارت زا نظير آفات و بیماری ها، باد، طوفان هاي ويرانگر، سرما و يخبندان کنترل شوند. گلخانه محیطی است که به راحتی می توان در داخل آن شرایط محیطی را تحت کنترل درآورد و به سمت رشد مطلوب گیاه سوق داد. گلخانه‌ها که از نظر اندازه متغیرند گیاهان را از سرمای بیش از حد زمستان یا گرمای بیش از حد تابستان حفظ می‌کنند. کشاورزی در گلخانه ها نسبت به کشاورزی در فضای آزاد و در زمین های کشاورزی دارای دردسر و مشکلات کمتری است، به علاوه بازه ی زمانی برای به ثمر نشستن و برداشت محصولات نیز نسبت به کشاورزی سنتی، کوتاه تر است. در بستان آباد در حال حاضر تعدادی گلخانه به پرورش گل های زینتی مانند گل رز می پردازند و طبق بررسی های انجام شده تولیدات خوبی دارند؛ لذا ظرفیت های لازم برای توسعه را دارند.

بررسی هاي راهبردي نشان می دهد که کشاورزي ایران برخلاف برخورداري از شرایط مناسب خدادادي به لحاظ سنتی بودن تولید، کوچک بودن سطح تولید، مصرف بالای انرژی، تا حدود زیادی غیر اقتصادی به نظر می رسد. در حالیکه با تولید گل و گیاهان زینتی در کشور که توانمندي بسیار بالایی در ایجاد اشتغال داشته و به دلیل بالا بودن مصرف این محصولات در بازار کشورهاي همسایه و توانایی رقابت محصولات تولیدي ایران، می تواند بخشی از نیازهاي ارزي راتأمین نماید. در ضمن گل و گیاه زینتی در برخی از ایام خاص در ایران هم بازار خوبی دارد و استقبال خوبی از آن می‌شود. گلها و گیاهان زینتی جزء کشت هاي متراکم محسوب شده و از توانمندي  بالایی در بهره وري نهاده ها به ویژه آب برخوردار است. بستان از جمله مناطق مستعد کشور برای توسعه پرورش گل و گیاهان زینتی است.

گردو نیز از جمله محصولات باارزش حوزه باغداری است که توسعه آن قابلیت های لازم برای سوددهی را دارد. گردو، درختی چندساله و مقاوم است که پس از رشد کامل، هر درخت تا 18 کیلوگرم تولید محصول خواهد داشت. محصول نهایی قیمت بالایی دارد که هم در داخل کشور طرفداران زیادی داشته و هم قابلیت بالای صادرات دارد. در صورت احداث باغ گردو، تا سال های سال نیاز به سرمایه گذاری و کشت دوباره وجود ندارد؛ زیرا درخت گردو دارای عمر طولانی است و تا ده ها سال قابلیت برداشت دارد. میوه گردو هم جزء معدود میوه هایی است که هیچ گونه نیازی به هزینه انبار در سردخانه ندارد و به دلیل ماندگاری طولانی، می تواند چند ماه و حتی چند سال مورد مصرف قرار گیرد. در ضمن چوب درخت گردو هم برای منبت کاری، خراطی و کنده کاری، ساخت مجسمه و اشیاء دکوری، ساخت آلات موسیقی و همچنین در دکوراسیون داخلی منزل و ساخت روکش های چوب بسیار پرکاربرد است. این چوب نیمه سنگین و نیمه سخت بوده و مقاومت مناسبی در برابر فشار، خمش، رطوبت و کشش دارد.

احداث نهاستان برای تولید نهال میوه نیز از دیگر مزیت های این شهرستان در حوزه باغداری هستند که قابلیت سرمایه گذاری را دارند؛ زیرا در حال حاضر هم تولید نهال انجام می‌شود و عملکرده خوبی داشته است[8].

با توجه به اینکه در در این شهرستان برخی از میوه ها مانند سیب و آلوچه به میزان زیادی تولید می‌شوند و کیفیت مطلوبی دارند، توسعه این موارد نیز فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری است. بررسی پیشینه تولید محصولات نشان می دهد که عملکرد آنها در شرایط آب و هوایی و جغرافیایی شهرستان مطلوب بوده است.

طبق بررسی های انجام شده و لیست مزیت سنجی، گل محمدی از جمله محصولات با ارزش حوزه باغداری است که در حال حاضر با کیفیت مطلوبی در این شهرستان تولید می‌شود و پتانسیل های گسترش و افزایش سطح زیر کشت را دارد.[9] گل محمدی، گیاهی مقاوم به کم آبی، آفات و امراض است، که علاوه بر خواص درمانی، دارای مزیت‌های اقتصادی فراوانی مانند ارزش صادراتی، جذب گردشگر و اشتغال زایی است. غنچه خشک، مایع گلاب، روغن و اسانس، فرآورده‌های برگرفته از گل محمدی است که علاوه بر عرضه در بازارهای داخلی، قابلیت صادرات به کلیه کشورهای جهان را دارا است. کشور ما می‌تواند بالاترین مرجع تولید و بهترین تولیدکننده گل محمدی در دنیا باشد، چرا که این پتانسیل در ایران وجود دارد. در مورد بازار جهانی نیز، پرورش و کشت گل محمدی، بیش از 30 میلیارد یورو در دنیا گردش مالی دارد؛ بنابراین کارکردن در این زمینه مزیت دارد.

در ادامه نیز می‌توان به احداث باغات گیلاس، آلبالو زردآلو اشاره کرد که با اقلیم شهرستان سازگار هستند و تاکنون عملکرد خوبی داشته اند. با توجه به اینکه کاشت آفتابگردان نیز به صورت محدود در برخی از نقاط شهرستان وجود دارد، توسعه این مورد نیز پیشنهاد مناسبی برای درآمد زایی است[10]. در نواحی فقیر و کم آب شهرستان می توان آفتابگردان را پرورش داد. آفتابگردان گیاهی یک ساله است که پرورش آن در شرایط سخت محیطی ممکن است و فرآورده های حاصل از آن دارای مزیت اقتصادی فراوان است. آفتابگردان در دو نوع آجیلی و روغنی کاشته می‌شود. این گیاه، یکی از نباتات روغنی مهم جهان است که از نظر تولید روغن، بعد از سویا در مقام دوم قرار دارد و بیش از 14% کل روغن نباتی جهان را تولید می کند. آفتاب گردان های آجیلی از بازار پسندی ویژه ای برخوردارند. علاوه بر این، فراورده های جانبی آفتاب گردان به خصوص کنجاله آن باعث توجه هر چه بیشتر به زراعت این گیاه با ارزش شده است.

 

· طیور

پرورش طیور یکی از مشاغل سخت و پرکاری است که به دلیل نیاز جامعه به منابع غذایی، از اهمیت بالایی برخوردار بوده و سود سرشاری دارد.درحال حاضر مرغ گوشتی و تخم گذار، بیشترین میزان پرورش طیور در شهرستان را به خود اختصاص داده است. درواقع شرایط اقتصادی امروز کشور و سطح اقتصادی مردم شهرستان بستان آباد، باعث ایجاد بازار فروش خوبی برای گوشت و فرآورده های این پرنده نسبت به دیگر طیور شده است.

پرورش مرغ تخمگذار علاوه براینکه به تامین منابع غذایی طبیعی و رونق تولید کمک می کند نقش به‌سزایی در امر اشتغالزایی، بهبود وضع اقتصادی و خودکفایی در تولید محصول ارگانیک و طبیعی ایفا می‌کند. پرورش مرغ تخم‌گذار به صورت محدود نیاز به تکنولوژی پرهزینه‌ای ندارد و با بهره گیری از امکانات کم و موجود در روستا یا محل زندگی خود می تواند شرایط اجرای طرح را فراهم کند. پرورش مرغ تخم‌گذار حتی به صورت صنعتی و با تمام تجهیزات مدرن می‌تواند در صورت پیدا کردن بازار مناسب، سالیانه حدود 20 تا 30 درصد سودآوری داشته باشد که رقم مناسبی است. همچنین پیدا کردن بازار فروش با حاشیه سود بالا از امور مهم درمورد این کسب و کار است که با تبلیغات مناسب مخصوصا در فضای مجازی امکان پذیر است.

با افزایش روزافزون جمعیت در راستای تامین نیازهای مردم، ایجاب می‌کند در زمینه تولید گوشت سفید و پرورش مرغ گوشتی فعالیت کرد. ارزش غذایی بالای گوشت طیور، کم بودن افت پس از کشتار، سالم وبهداشتی بودن گوشت طیور، قابلیت هضم و جذب بالا، سرعت رشد سریع، صرفه جویی در جایگاه و زمین و برگشت سریع سرمایه از فواید پرورش مرغ گوشتی است. بدیهی است گوشت مرغ به سبب مزیتهای فراوانی که دارد به عنوان منابع تامین پروتئین می تواند در کشور مطرح و نیاز عمومی را در این زمینه مرتفع نماید. نسبت ضایعات در گوشت مرغ در مقایسه با سایر دام ها کمتر است، به طوری که در گوشت گوسفند ضایعات حدود 50 % و در مرغ حدود 25 % است. ضریب تبدیل جیره غذائی به گوشت در مرغ نسبت به سایر دام ها بالا بوده به طوری که در مرغ های اصلاح شده این ضریب 2 تا 2/2 و در گوساله و گاو بین 6 تا 9 % متغیر است. با توجه به دلایل فوق ایجاد واحد پرورش مرغ گوشتی در شهرستان مزیت دارد و تنها باید بازاریابی کرد تا بتوان محصول را با قیمت مناسب به فروش رساند.

طبق بررسی های انجام شده پرورش بوقلمون در حال حاضر در برخی از مناطق شهرستان انجام می‌شود و از جمله کسب و کارهای زودبازه شهرستان به شمار می‌رود؛ لذا از جمله کسب و کار های سودآور این حوزه به شمار می‌رود. در طي چند دهه گذشته توجه به بوقلمون و محصولات آن موجب شده تا پرورش آن به صورت صنعتي به مرز قابل قبولی برسد تا جائيکه امروزه شاهد افزايش روز افزون مصرف گوشت و ساير فرآورده هاي آن هستيم. از آنجا که گوشت بوقلمون دارای خواص غذائي ويژه ای بوده و محدوديت مصرف خاصي نيز ندارد؛ مي تواند به عنوان جايگزين مناسبی براي گوشت قرمز علی الخصوص در بيمارانی که مصرف گوشت قرمز برای آنها با محدوديت هایی همراه است، مطرح گردد. از ديگر امتيازات گوشت بوقلمون وجود هر دو نوع گوشت سفيد و قرمز در يک لاشه است. گوشت سفيد 65 درصد و گوشت قرمز 35 درصد وزن يک لاشه 8 کيلوئي را تشکيل مي دهد. تولید بوقلمون گوشتی به دلیل به صرفه بودن تولید، در دسترس بودن نهاده‌های مصرفی بوقلمون، نیاز بازار داخلی و نیز امکان انجام صادرات به کشورهای منطقه حائز اهمیت است.

بعد از موارد فوق می‌توان به مزیت پرورش بلدرچین اشاره کرد که در حال حاضر به صورت سنتی انجام می‌شود و استقبال نسبتا خوبی از آن صورت می‌گیرد. بلدرچین پرنده ای با جثه کوچک، در برابر بسیاری از بیماری ها مقاوم است. پرورش بلدرچین به دلیل هزینه های جاری پایین، اشباع نبودن بازار فروش، کوتاه بودن دوره پرورش(40 روز) و عدم پرورش انحصاری توسط شرکت های بزرگ دارای مزیت است. محصولات این پرنده شامل گوشت، تخم بلدرچین و کود است. گوشت و تخم این پرنده دارای ارزش غذایی و دارویی و همچنین سرشار از پروتئین است.

پرورش کبک و شترمرغ نیز هرچند به میزان محدود و بیشتر سنتی؛ ولی درحال انجام است. اصلی ترین دلیل برای ایجاد توسعه در این زمینه ها که در لیست مزیت سنجی نیز به آن اشاره شده است، وجود بازارفروش بوده است؛ بنابراین قابلیت سرمایه گذاری را دارند. کسب و کار در زمینه پرورش شترمرغ پرواری قابلیت و استعداد پیشرفت فراوانی دارد. شترمرغ در گروه پرندگان طبقه بندی شده و گوشت آن جزء گوشت‌های قرمز محسوب می‌شود که نسبت به دیگر گوشت‌های قرمز کم چرب‌تر و سالم‌تر است به طوری که ۹۰ درصد آن قابلیت هضم داشته و بعد از گوشت ماهی در رتبه دوم قرار دارد. پوست این پرنده از بهترین نوع چرم بوده، مقاومتش3 برابر چرم گاو  است، ظرافت خاصی دارد و در تولید کیف و کفش با قیمت بالا به کار می رود. علاوه بر آن، از پر و تخم شترمرغ، ناخن و قرنیه چشم آن برای مصارف صنعتی، دارویی، زینتی و نیز تولید نخ بخیه استفاده می شود. همچنین با استفاده از پوکه تخم این پرنده در زمینه صنایع دستی و  خلق آثار هنری، می توان اشتغال زایی کرد.

کبک پرنده‌ای است وحشی که از قدرت پرواز کمی برخوردار بوده و گونه‌های متعددی از آن وجود دارد. محصولات کبک نسبت به دیگر طیور به دلیل طعم و کیفیت مناسب قیمتی بیشتر و مشتریان خاص خود را دارند و از جهت دیگر به دلیل مقاومت نسبتاً بالای این پرنده در مقابل بیماری‌ها، تلفات آن نسبت به دیگر پرندگان کمتر است. بازار جوجه و تخم کبک اشاره بازارای جدید و رو به رشد است که قابلیت تولید و عرضه بیشتر را دارد. پرورش کبک به‌صورت می‌تواند بخشی از نیازها در حوزه گوشت را در بازارهای محلی و داخلی کشور تأمین کند.

در پایان باید اشاره کرد که طبق لیست مزیت سنجی و نظر کارشناسان شهرستانی پرورش اردک برای شهرستان دارای مزیت شمرده شده است. تغذیه‌ی اردک‌ها شبیه مرغ است، با این تفاوت که گوشت آن گرم بوده و مانند مرغ واکسینه نمی‌شود و از ارزش غذایی بالایی برخوردار است. همچنین نگه‌داری از اردک ها آسان است.

 

· صنایع دستی

صنايع دستي به آن گروه از صنايعي گفته مي شود كه مهارت، ذوق و بينش انسان در آن نقش اساسي دارد و يا اينكه تمام يا بخش اعظم مراحل ساخت فراورده هاي آن با دست انجام گرفته و در چارچوب فرهنگ و بينش هر منطقه و با ديدگاه هاي قومي ساخته و پرداخته مي شود. صنايع دستي بازتابي از تاريخ تمدن هر ملت و قومي است و مي تواند انتشار مؤثري براي فرهنگ و سنن مناطق مختلف باشد. با توجه به اینکه قالی بافی در حال حاضر انجام می‌شود و برخی از مردم در انجام آن مهارت دادن، این مورد را می‎‌توان گسترش داد و با استفاده از بازاریابی مناسب، سودچشمگیری را ایجاد کرد.

قالیبافی از هنرهایی است که از قدیم ایام در این شهرستان انجام شده است. اسم کشور ما در زمینه تولید قالی و فرش برند جهانی است و قالی و فرش های که در شهرستان های کشور تولید می شوند هم در بازارهای داخلی تقاضای خوبی دارند هم قابلیت صادرات آنها وجود دارد. قالیبافی از مشاغل خانگی پردرآمدی است که تسهیلات خوبی هم به آن تعلق می گیرد. بسیاری از زنان خانه دار این هنر را یک فرصت شغلی مناسب می دانند چون در کنار کارهای روزمره می توانند به این کار بپردازند و درآمد خوبی کسب کنند. از آن جایی که قالی انواع مختلفی دارد می توان با آموختن دانش آن، محصولات متنوع و متناسب با ذوق و سلیقه افراد تولید و به بازار عرضه کرد. در ضمن این کسب و کار  را می توان در فضای کوچک و با سرمایه اولیه کم راه انداخت و با فروش محصول و افزایش مشتری، این کار را گسترش داد و زمینه اشتغال بسیاری از جوانان را فراهم کرد.

تابلو فرش بافی نیز از دیگر مواردی است که برخی از افراد شهرستان در انجام دادن آن مهارت دارند؛ لذا ظرفیت های توسعه را دارد. در کنار انواع فرش ها، گلیم ها و جاجیم هایی که برای زینت کف اتاق ها و خانه ها به کار می روند، تابلو فرش ها هم برای آراستن دیوارهای منازل کاربرد دارند و می توان گفت تابلوفرش کالایی تزیینی و دکوری است. شهرستان بستان آباد مانند بسیاری از نواحی دیگر کشور پیشرو در بافت و تولید این مدل از فرش هاست و نوعی راهکار برای زنده نگه داشتن کارگاه های تولیدی است. با توجه به اینکه برخی از افراد شهرستان در این زمینه مهارت های کافی را دارند، توسعه آن می‌تواند نقش مهمی در توسعه اقتصادی این شهرستان ایجاد کند.

گليم بافي يكي از شاخه هاي قاليبافي است و در آن از طرح هاي مختلف محلي استفاده مي شود. برخی از مردم شهرستان با مهارت گلیم بافی آشنا هستند و این کار را انجام می‌دهند. این مورد نیز در صورت تامین بازار، همچنان جای کار دارد.

در ادامه نیز می‌توان به احیا و توسعه صنعت معرق کاری اشاره کرد. معرق کاری نوعی اثر هنری است که تکه های ریز چوب، فلز، پارچه و کاشی به زیبایی و در شکل های متفاوت در کنار یکدیگر قرار می گیرند. معرق کاری ایجاد طرح و نقش با استفاده از خرده های ریز بر روی صنایع دستی است. معرق کاری از هنرهای زیبایی است که در دوره سلجوقیان به اوج خود رسید. معرق چوب از همان ابتدا برای تزئین به کار گرفته شد. همچنین این هنر اغلب برای زیبایی سطح میز، بوفه، کتابخانه و لوازم چوبی از نقش هایی اسلیمی استفاده می شد. اگر مشکل بازار فروش صنایع دستی حل شود و برای بازار فروش این محصولات تضمینی وجود داشته باشد، علاوه براینکه می توان در این زمینه توسعه ایجاد کرد، رغبت و انگیزه افراد و حتی نسل جوانتر برای کار در این حیطه ها، بیشتر خواهد شد. 

 

· صنایع تبدیلی و تکمیلی

بررسی‌ها نشان می‌دهد که سالانه مقدار قابل توجهی از محصولات کشاورزی در مراحل کاشت، داشت و برداشت به ضایعات تبدیل می‌شوند. از سوی دیگر برداشت و یا تولید بسیاری از محصولات کشاورزی در یک بازه زمانی مشخصی رخ می‌دهد؛ اما مصرف آن‌ها در طی سال صورت می‌پذیرد. لذا صنایع تبدیلی و تکمیلی می‌تواند زمان استفاده را افزایش دهد و از میزان ضایعات آن بکاهد. همچنین گسترش این صنایع موجب اشتغال‌زایی، ایجاد درآمد و جلوگیری از اتلاف و ضایع شدن محصولات می‌گردد.

شهرستان بستان آباد، در 45 کیلومتری مرکز استان یعنی تبریز واقع شده است. شاید تبریز به علت میزان جمعیت زیاد و همخوانی ذائقه و تبع مردمش با مردم بستان آباد، بازارفروش خوبی به نظر برسد؛ اما باتوجه به اینکه تعداد زیادی کارخانه در این شهرستان مشغول به فعالیت هستند و نیاز مردم بومی و در بعضی موارد بخش اعظمی از نیاز بازارهای کشور را به بیشتر محصولات تامین می کنند، به نظر نمی رسد بتوان بر روی بازار فروش آن شهر حساب زیادی کرد؛ البته پیشنهاد می شود در این رابطه تحقیق بیشتر و دقیق تری صورت گیرد. به نظر می رسد اصلی ترین بازار فروش برای محصولات تولیدی در این رسته خود شهرستان و یا شهرستانهای کمتر برخوردار سطح استان خواهند بود.

با افزایش جمعیت، رشد تکنولوژی و افزایش سطح استانداردهای زندگی در جوامع امروزی، مصرف محصولات با محتوای بسته بندی های کوچک افزایش یافته است. جامعه مصرفی نیازمند محصولاتی با سایزها و بسته بندی های متفاوت بوده و اهمیت صنعت بسته بندی به تدریج برای بنگاه ها و برنامه ریزان اقتصادی در حال آشکار شدن است. در بیشتر موارد شاهد هستیم که محصولات با بسته بندی های نامناسب در بازار عرضه شده یا به صورت فله ای و با قیمت های ناچیز به بازرگانان خارجی فروخته می‌شوند. این محصولات بعد از انتقال به خارج و انجام بسته بندی های مناسب بر روی آنان، با ارزش افزوده بالا و با قیمت های چند برابری و به اسم و برند همان کشورها به بازار کشورهای دیگر عرضه می شوند و این کار ضمن برندسازی برای آن کشورها، تجارت آن ها را هم توسعه می‌دهد و این نشان دهنده رابطه مستقیم توسعه صنعت بسته بندی با رشد و توسعه تجاری کشورهاست. با توجه به موارد گفته شده و تولیدات غلاتی مانند گندم و جو، در این شهرستان، بسته بندی غلات توجیه اقتصادی دارد. البته در این مورد لازم به ذکر است که در صورت کافی نبودن موارد تولیدی، می‌توان مابقی نیاز این واحد ها را از سایر مناطق تامین کرد. این شهرستان به لحاظ دسترسی به راههای ارتباطی و نزدیکی به استان و شهرستان های مجاور موقعیت ایده آل دارد.

 با توجه به گستردگی و تنوع در حوزه میوه های باغی، بسته بندی و سورت میوه می‌تواند یکی از برنامه های راهبردی برای توسعه اقتصاد منطقه باشد. هدف از سورتینگ میوه، دسته بندی و درجه بندی انواع میوه بر اساس سایز و کیفیت است؛ به طوری که بتوان محصول نهایی را به صورت یک دست و یک اندازه در بسته بندی های مختلف در بازار ارائه نمود و مشتری نهایی در طول زمان از یکنواختی خرید خود با برند مورد نظر مطمئن باشد. بسته بندی نهایی میوه و سبزی پس از عملیات سورتینگ به منظور جابجایی آسان و همچنین حفاظت از محصول نهایی سورتینگ شده صورت می گیرد. از ویژگی های بسته بندی مناسب میوه، می‌توان به عدم استفاده از مواد مضر و شیمیایی در ساختار بسته بندی، سهولت فریز کردن و نگهداری در سردخانه، قابلیت حمل و نقل مناسب، پاسخگویی به نیازهای نهایی بازار به طوری که در وزن ها و بسته های مختلف، همه سلیقه ها را در بر بگیرد، استحکام فیزیکی مناسب بسته بندی به خصوص در صورت سورتینگ صادراتی میوه و سبزیجات ، پالت سازی و جایگذاری صحیح کارتن ها درون پالت است. همچنین بسته بندی باید به گونه ای باشد که درون بسته و محصول سورتینگ شده کاملا مشخص باشد.

بسته بندی عسل یکی از مشاغلی است که با ایجاد ارزش افزوده خوب و بالا، می تواند از مشاغل دارای مزیت محسوب شود و تاثیر مستقیمی بر روی ایجاد انگیزه برای زنبورداران، برای تولید بیشتر و باکیفیت تر داشته باشد. ویژگی مهم عسل آن است که این ماده طبیعی به دلیل دارا نبودن آب، به شرط دوری از رطوبت، در مدت طولانی فاسد نمی‌شود. این ماده فقط در صورتی ارزش غذایی خود را از دست می‌دهد که بیش از ۶۰ درجه حرارت ببیند. البته برای حفظ قدرت ضد میکروبی عسل باید آن را در مکانی تاریک و یا در ظرف شیشه ای مات یا تیره خارج از یخچال نگه داشت. نگهداری عسل در ظروف فلزی برای مدت طولانی مناسب نیست. بدین منظور امروزه بسته بندی عسل به شکل های جذاب، خلاقانه و مناسب جهت نگهداری رو به افزایش است. بسته‌بندی های شکیل، باعث جذب بیشتر مشتری و همچنن تسهیل در حمل و نقل عسل می‌شود؛ لذا کار کردن در حوزه بسته بندی عسل تولیدی شهرستان علاوه بر سودآوری باعث ایجاد اشتغال پایدار می‌شود.

رونق دامداری و باغداری در شهرستان بستان آباد، تولید و بست بندی کمپوست را ایجاب می‌کند. تولید و بسته بندی کمپوست (افزودن کود شیمیایی به کود حیوانی) هم از کسب و کار های خوبی است که قابلیت سرمایه گذاری را دارد؛ زیرا در این شهرستان کشاورزی و دامداری به حد مطلوبی انجام می‌شود؛ لذا مشکلی در خصوص تولید و بازار مصرف این مورد وجود ندارد. كود حيواني علاوه بر تأمين قسمتي از نياز غذایي محصول، ساختمان فيزيكي خاك را بهبود بخشيده تا ريشه محصول بهتر بتواند تنفس كند و فضاي بهتري را برای رشد و گسترش ريشه در اختيار داشته باشد؛ بنابراین طرفداران زیادی مخصوصا در بین باغداران دارد.

به علت وجود تعداد زیادی مرغداری در سطح شهرستان و همچنین وجود پتانسیل برای پرورش دیگر طیور و ماکیان، ایجاد کشتارگاه به منظور کاهش هزینه های حمل و نقل و تولید گوشت، دارای مزیت خواهد بود؛ زیرا این شهرستان فاقد چنین واحدی است. هدف از احداث کشتارگاه طیور تأمین گوشت و رسانیدن آن و سایر متفرقات خوراکی به صورت بهداشتی و مطابق با موازین شرع مقدس اسلام به دست مردم، بالا بردن ظرفیت تولید، اشتغالزایی، کشتار متمرکز و به دست آوردن آمار دقیق جهت برنامه ریزیهای آتی است.

بررسی های انجام شده نشان می‌دهد ایجاد واحدی برای تولید خوراک دام، فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری است؛ زیرا با وجود اینکه چنین واحدی در حال حاضر وجود دارد؛ اما همواره نیاز به توسعه در این زمینه وجود دارد.[11]

بسته بندی گوشت قرمز نیز با توجه به رونق دامداری، گزینه شغلی مناسبی برای اشتغالزایی است که در صورت وجود بازار مصرف، سوددهی خوبی به همراه خواهد داشت. مصرف گوشت های قطعه بندی شده‌ای که در ظرف های یکبار مصرف ارائه می شوند و حاوی برچسب‌هایی هستند که نشان دهنده رعایت شرایط بهداشتی و نظارت دامپزشکی است، توصیه می شود. گوشت سالم و بهداشتی دارای رنگ، بو و شکل فیزیکی طبیعی، عاری از هر گونه فضولات و کاملاً تمیز و بدون آثار خون مردگی است. یکی از روش‌های تازه ماندن گوشت، بسته‌بندی مناسب است. بسته بندی باید به گونه‌ای باشد که گوشت را در مقابل نفوذ طعم، بو، رنگ و سایر عوامل خارجی محافظت کرده و از خشک شدن و تبخیر سطحی جلوگیری کند. همچنین بسته بندی باید خواص حسی و ظاهری و سایر ویژگی‌های گوشت را حفظ و همچنین گوشت را در برابر آلودگی های میکروبی و سایر آلودگی ها نگهداری کند.

در ادامه می‌توان به مزیت بسته بندی زعفران اشاره کرد که در صورت توسعه سطح زیر کشت آن، درآمد زا خواهد بود. زعفران در شمار گران‌قیمت‌ترین ادویه‌های جهان جای دارد. گیاهی که خواص مختلف درمانی داشته و تنها در تعداد معدودی از کشورهای جهان از جمله ایران به عمل می‌آید. ایران چه از نظر تولید و چه از نظر صادرات این ادویه خوش عطر و طعم و البته گران، مقام اول را دارا است؛ اما متأسفانه به دلیل ضعف در زمینه فرآوری، بازاریابی و ارائه محصول به شکل امروزی، زعفران ایران اغلب به‌صورت فله به کشورهای دیگر فروخته شده و در آنجا بسته‌بندی می‌شود و به قیمتی بسیار بالاتر عرضه می‌گردد. با توجه به اینکه زمین های زیر کشت زعفران در این شهرستان زیاد است، راه اندازی صنعت بسته بندی زعفران صرفه اقتصادی خواهد داشت.

در آخر باید اشاره کرد پشم، پوست و دیگر فرآورده های دامی برای تبدیل و فرآوری عمدتا به تبریز فرستاده می شود. درواقع وجود مزیت در تبریز برای کار در این زمینه باعث می شود تا نتوان کار در این حیطه را در بستان آباد پیشنهاد داد.  در مورد تمام موارد فوق لازم به ذکر است که با احداث بیش از یک یا دو واحد به حالت اشباع می‌رسند؛ بنابراین سرمایه گذار باید بازار مصرف را به صورت دقیق تر مورد بررسی قرار دهد.

 

· خدمات

تنوع در حوزه مشاغل خدماتی بسیار زیاد است و حرفه های زیادی را در برمی گیرد که میزان سودآوری حرفه ها با توجه به نیاز و ظرفیت منطقه با یکدیگر تفاوت هایی دارد. گردشگری از فعالیت هایی است که با سودآوری بسیاری همراه است و در شهرستان بستان آباد نیز ظرفیت های بسیارخوبی برای سرمایه گذاری در زمینه گردشگری وجود دارد. وجود جاذبه های طبیعی مانند قله های مرتفع همچون سهند، چشمه های آب معدنی و طبیعت زیبای کوهستان باعث شده تا منظره های زیبایی در فصول مختلف در سطح شهرستان ایجاد شود؛ بنابراین می توان از این پتانسیل، به نحواحسن برای کسب درآمد به صورت ایجاد امکانات تفریحی و اقامتی مانند احداث اقامتگاه بومگردی و رستوران بومی استفاده کرد. درصورت افزایش تبلیغات نیز می توان از پتانسیل گردشگران خارجی بهره کافی برد که علاوه بر رونق گرفتن این صنعت، ارزآوری و سود بسیارخوبی حاصل خواهد شد.

رستوران‌های بومی، مکان‌هایی با فضای سنتی و متناسب با آداب ‌و ‌رسوم هر منطقه است که در آنها بیشتر به‌جای استفاده از میز و صندلی‌های مدرن از تخت یا سایر وسایل سنتی استفاده می‌شود و علاوه بر سرو غذاهای محلی، ترشیجات خانگی، نوشیدنی‌هایی مانند چای و قهوه نیز داده می‌شود. رستوران‌ها جزء مهم‌ترین نمادهای فرهنگی برای هر منطقه محسوب می‌شوند و می تواند در خانه های قدیمی موجود در هر منطقه اجرا شود. ایجاد رستوران بومی نیز از کسب و کار های زود بازده است؛ زیرا هم تمایل مردم به سمت سرو غذا های محلی بیشتر شده و هم معاملات این کسب و کار به صورت نقدی انجام می‌شود.

علاوه بر مطلب عنوان شده در فوق، باتوجه به اینکه بستان آباد شهری گذری است و همواره رفت و آمد مسافران از این شهر انجام می گیرد،  به نظر می رسد ایجاد مجتمع خدماتی-رفاهی، هتل و اقامتگاه و فروشگاه های فروش قطعات خوردو مزیت خوبی داشته باشد و اشتغال خوبی را ایجاد کند.

چند سالی است که احداث مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی به منظور ساماندهی خدمات بین راهی و افزایش رفاه رهگذران جاده ها مورد توجه قرار گرفته است. لیکن قابلیت های بالقوه بسیاری در این مجتمع ها نهفته است که می توان از آنها در جهت نیل به اهداف بزرگتری همچون توسعه و توازن منطقه ای بهره برد. از سوی دیگر در نظر گرفتن نقش های جدید برای این مجتمع ها، ضمن آنکه می تواند گام های مهمی در جهت توسعه پایدار مناطق تلقی گردد و باعث آن می شود که ادامه فعالیت مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی و گسترش دامنه فعالیت آنها از نظر اقتصادی توجیه پذیر باشد. در این زمینه تبعات مثبت احداث این مجتمع ها، به ویژه جنبه های گردشگری همراه با تاثیرات متقابل آنها بر مردم منطقه و رهگذران جاده ها تا حدی است که بعضا این الزام را ایجاب می کند که نهاد های اجرایی برای احداث این مجتمع ها و کمک به استقرار فعالیت آنها پیشقدم شوند؛ بنابراین ایجاد چنین مکانهایی قابلیت سرمایه گذاری را دارد.

در حقیقت پیش از آن که یک گردشگر از شهری بازدید کند، بخشی از جستجوی آن‌‌‌‌‌‌ها در مورد این خواهد بود که چگونه نزدیک‌‌‌‌‌‌ترین هتل و اقامتگاه را در شهر پیدا کنند. حقیقت این است که اگر یک شهر توریستی فاقد هتل‌‌‌‌‌‌ها و اقامتگاه‌‌‌‌‌‌های استاندارد باشد، احتمالاً بازدیدکنندگان (گردشگران) کمتری جذب خواهد کرد. در نتیجه ، به عنوان یک سرمایه‌‌‌‌‌‌گذار اگر به دنبال راه‌‌‌‌‌‌اندازی کسب و کار در حوزه سفر و گردشگری هستید، یکی از گزنیه‌‌‌‌‌‌هایتان سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاری در بخش هتل و اقامتگاه است.

 

	کشاورزی						صنایع				خدمات
ردیف	دامداری	زراعت	باغداری	طیور	شیلات	صنایع غذایی		صنایع دستی	صنایع تبدیلی و تکمیلی	صنعت	خدمات
1	پرورش گوسفند افشاری(1)	کشت زعفران (1)	کاشت هویج (1)	پرورش مرغ گوشتی(1)	پرورش ماهی قزل آلا(1)	فرآوری سیب زمینی (1)		قالیبافی (1)	بسته بندی عسل (1)	تولید مبلمان(1)	احداث اقامتگاه بوم گردی(1)
2	پرورش گوسفند بومی(1)	کشت سیب زمینی (1)	پرورش قارچ (1)	پرورش مرغ تخم گذار(1)		فراوری گیاهان دارویی(1)		تابلو فرش بافی(2)	بسته بندی میوه(1)	فرآوری معادن (1)	احداث رستوران بومی(1)
3	پرورش گاو هلشتاین دورگ(2)	کشت گندم (1)	احداث باغ گردو (1)	پرورش بوقلمون (1)		فرآوری هویج (2)		گلیم بافی(2)	بسته بندی غلات(1)		احداث هتل و اقامگاه(2)
4	پرورش گاو بومی(2)	کشت گیاهان دارویی (1)	کاشت صیفی جات (1)	پرورش بلدرچین(2)		فرآوری قارچ (2)		معرق کاری(3)	تولید کمپوست(1)		احداث مجتمع خدماتی رفاهی(2)
5	پرورش گاو سرابی(2)	کشت جو (2)	احداث گلخانه صیفی جات (1)	پرورش شترمرغ (3)		تولید رب(2)			بسته بندی گوشت(2)		فروش قطعات خودرو(2)
6	پرورش گاو سمینتال دورگ(2)	کشت عدس (2)	احداث گلخانه گل و گیاه زینتی (2)	پرورش کبک (3)		تولید سوسیس و کالباس(2)			تولید خوراک دام(2)
7	زنبورداری(2)	کشت کلزا(3)	احداث نهالستان میوه(2)	پرورش اردک (3)		تولید خیارشور(2)			احداث کشتارگاه طیور (2)
8	پرورش بز بومی(3)		احداث باغ سیب(2)			تولید پودر گوجه(2)			بسته بندی زعفران(3)
9			احداث باغ آلوچه(2)			تولید ترشیجات(2)
10			کاشت گل محمدی(2)			تولید لبینات(2)
11			کاشت آفتابگردان(3)			تولید آبمیوه (3)
12			احداث باغ آلبالو(3)			تولید چیپس میوه (3)
13			احداث باغ گیلاس(3)			سایر فرآوری میوه ها (3)
14			احداث باغ زردآلو(3)			شیرینی پزی (3)
15						تولید نان (3)
16						تولید رشته آشی (3)
17						گلاب گیری(3)
18						تولید روغن گردو(4)
19						تولید سایر فراورده های گندم(4)

· شیلات

شیلات از حوزه های شغلی سوددهی است که ظرفیت بسیارخوبی برای آن وجود دارد که اگر از این ظرفیت های شیلاتی استفاده شود درآمد بسیار خوبی برای منطقه ایجاد خواهد شد. با توجه به اینکه در این شهرستان چند استخر پرورش ماهی سردآبی مانند قزل آلا وجود دارد، توسعه این موارد در صورت وجود بازار مصرف، فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری است.[12] ماهیان سردآبی در محدوده دمایی 18-12 درجه سانتیگراد بهترین رشد را دارند. ماهی قزل آلا یکی از معروف ترین گونه های ماهیان سردآبی است.  قزل آلا یکی از منابع خوب آهن است، آهن در خونسازی و همچنین در حفظ مقاومت بدن در برابر میکروبها نقش مهمی به عهده دارد. علاوه بر آن، آهن موجود در قزل آلا، جذب آهن منابع گیاهی را هم افزایش می دهد؛ بنابراین نقش مهمی در پیشگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن به عهده دارد. نتایج مطالعات نشان می دهند امگا ۳ ماهی قزل آلا می تواند فشار خون و ضربان قلب را در بیماران صرع تنظیم کرده و از تعداد تشنج های آن به طور قابل توجهی بکاهد؛ بنابراین این نوع ماهی طرفداران زیادی در بین مردم دارد؛ لذا راه اندازی پرورش آن، علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار، سوددهی خوبی را خواهد داشت.

 

· صنعت

صنعت یکی از عوامل مهم توسعه اقتصادی به حساب می‌آید که متاسفانه آنچنان که باید و شاید به آن توجه نشده است؛ بنابراین ایجاد کسب و کار های صنعتی در صورت داشتن دانش کافی و سرمایه های نسبتا زیاد، هم سبب ایجاد اشتغال پایدار برای جوانان منطقه می‌شود و هم سودآوری زیادی را به همراه خواهد داشت.

معادن مختلفی از جمله سنگ، گچ و پوکه در شهرستان بستان آباد وجود دارند که درحال حاضر تنها از این موارد استخراج انجام می گیرد و فرآوری خاصی بر روی آنها انجام نمی گیرد. ایجاد واحدهایی برای فرآوری این محصولات علاوه بر ایجاد اشتغال، سود خوبی را ایجاد خواهد کرد و باعث رونق تولید در این شهرستان خواهند شد.

با توجه به اینکه تولید مبلمان در این شهرستان به صورت محدود وجود داشته و ظرفیت های لازم برای توسعه را دارد، سرمایه گذاری در این بخش توجیه اقتصادی دارد. از گذشته تا کنون چوب و کالاهای ساخته شده از ان بخش عمده ای از نیازهای بشری را فراهم کرده اند. این ماده طبیعی دارای خصوصیاتی است که آن را از بسیاری از مواد دیگر مجزا میکند. به همین دلیل است که این صنعت تا به امروز پا بر جا بوده و مواد جایگزین نتواسته اند جایگزین آن شوند. صنعت مبلمان نیز یکی از مهمترین صنایع وابسته به صنعت چوب بوده که دارای رونق بسیار خوبی است. در اکثر نقاط کشور دیگر مبل به عنوان یک وسیله لوکس شناخته نمی شود و در بسیاری از منازل می توان آن را مشاهده کرد؛ بنابراین گسترش استفاده از مبلمان در بین خانواده های ایرانی باعث شده است که این صنعت برای کسانی که می خواهند یک کسب و کار جدید را راه اندازی کنند یک فرصت بسیار عالی باشد.

درحال حاضر واحدهایی در زمینه صنایع غذایی مانند گلاب گیری، تولید آبمیوه و مربا، و دیگر زمینه ها مانند تولید فولاد در بستان آباد مشغول به کار هستند که عمدتا نیز به علت تامین بازار فروش و مدیریت و برنامه ریزی صاحبانشان موفق هستند. درضمن بیشتر کارگران مشغول در این واحدها بومی هستند و این موضوع نشان دهنده آن است که این موارد تاثیر مستقیمی بر روی سطح اشتغال در شهرستان داشتند.

در انتهای تحلیل یک لیست مزیت‌سنجی 50 تایی در جدول زیر ارائه‌شده‌است. این جدول مشاغل فوق را در کنارهم نشان می‌دهد.

مشاغل	مزیت
پرورش گوسفند افشاری	1
پرورش گوسفند بومی	2
فراوری سیب زمینی	3
فراوری گیاهان دارویی	4
پرورش گاو سمینتال دورگ	5
پرورش گاو هلشتاین دورگ	6
کشت زعفران	7
احداث باغ گردو	8
کاشت هویج	9
پرورش قارچ	10
کشت سیب زمینی	11
پرورش گاو سرابی	12
پرورش گاو بومی	13
پرورش مرغ گوشتی	14
پرورش مرغ تخم گذار	15
قالی بافی	16
بسته بندی عسل	17
تولید کمپوست	18
زنبورداری	19
کشت گیاهان دارویی	20
احداث گلخانه صیفی جات	21
پرورش بوقلمون	22
تولید لبنیات	23
تولید سوسیس و کالباس	24
فراوری قارچ	25
تولید رب	26
تولید خیارشور	27
کشت گندم	28
کاشت صیفی جات	29
احداث گلخانه گل و گیاه زینتی	30
احداث اقامتگاه بومگردی	31
پرورش ماهی قزل آلا	32
فراوری معادن	33
احداث رستوران بومی	34
تابلو فرش بافی	35
احداث نهاستان	36
پرورش بز بومی	37
فراوری هویج	38
پرورش بلدرچین	39
تهیه پودر گوجه	40
تولید ترشی جات	41
بسته بندی غلات	42
بسته بنید میوه	43
احداث کشتارگاه طیور	44
تولید مبلمان	45
گلیم بافی	46
احداث باغ سیب	47
احداث مجتمع خدمات-رفاهی	48
تولید خوراک دام	49
کشت عدس	50

*این فایل با همکاری کمیته امداد امام خمینی(ره) تهیه و تدوین شده است.