فریمان

مزيت‌سنجي و اولويت‌بندي كسب ‌و كارهاي موجود در هر شهرستان بر مبناي يک روش تحقيق انجام مي‌شود. در اين روش تحقيق، يک شناسنامه براي هر شهرستان و يک شناسنامه براي هر كسب ‌و كار تدوين مي‌شود. اين شناسنامه‌ها به عنوان ورودي به نرم‌افزار داده‌ شده و خروجي نرم‌افزار هم‌پوشاني اين دو شناسنامه و تعيين مشاغل مزيت‌دار شهرستان است. اين اولويت‌بندي‌ها توسط كارشناسان و افراد خبره هر شهرستان بازبيني و اصلاح مي‌شوند. يكي از منابع تحليل همين ليست مزيت‌سنجي اصلاح‌ شده ‌است. يكي ديگر از منابع تحليل، مصاحبه با كارشناسان و متخصصين حوزه اشتغال هر شهرستان است. در هر شهرستان با حداقل 3 نفر از اين افراد مصاحبه انجام مي‌شود. اين مصاحبه‌ها پياده‌سازي و ارزيابي مي‌گردد. در صورت وجود تناقض و ابهام بين اين 3 مصاحبه و ليست مزيت‌سنجي، مصاحبه‌هاي تكميلي و حتي مصاحبه بيشتر هم صورت مي‌گيرد تا تيم تحليل به نتيجه نهايي مطلوب دست ‌يابد. بنابراين خروجي هر شهرستان از تجميع مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي حاصل مي‌شود. در ادامه تحليل شهرستان فریمان ارائه ‌شده ‌است.

 

تعیین کسب ‌و کارهای مزیت‌دار شهرستان

همانطور كه در قسمت مقدمه اشاره‌ شد مبناي تحليل، مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي است. از بررسي اين دو منبع رسته‌هاي رايج و اولويت‌دار شهرستان تعيين شده ‌است. مبناي اين اولويت‌بندي، فراواني و ميزان اشاره افراد كارشناس به كسب‌ و كارهاي رايج در هر شهرستان و اولويتي كه اين مشاغل در ليست مزيت‌سنجي دارند، است. در هر رسته كسب ‌و كارهاي رايج به ترتيب اولويت مشخص شده ‌است. در تحليل به مشاغل موجود، مشاغل قابل توسعه و مشاغلي كه هنوز در شهرستان راه‌اندازي نشده و پتانسيل ايجاد آن‌ها در شهرستان وجود دارد، اشاره شده ‌است. مزيت‌هاي شغلي به ترتيب اولويت در ادامه آورده شده ‌است.

 

صنایع غذایی
دامداری
زراعت
صنایع تبدیلی و تکمیلی
باغداری
طیور
صنعت
صنایع دستی
خدمات
شیلات

 

· صنایع غذایی

راه‌اندازی کسب و کار فرآوری محصولات کشاورزی مهمترین روش برای ایجاد اشتغال پایدار و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و عاملی مهم در توسعه پایدار امنیت غذایی است. ایجاد صنایع غذایی، علاوه بر اشتغالزایی، باعث ارتقاء سطح درآمد و سودآوری می‌شود. همچنین به نوبه خود کاهش هدررفت انواع محصولات کشاورزی و ایجاد ارزش افزوده از منابع را تا حد امکان ممکن می‌کند. در شهرستان فریمان، علی‌رغم تولیدات انبوه سیب زمینی، واحدی برای فرآوری این محصول جهت تولید نشاسته و چیپس سیب زمینی وجود ندارد و سیب زمینی تولید شده برای فرآوری به مشهد فرستاده می‌شود[1] بنابراین ایجاد چنین واحدهایی با توجه به ظرفیت مناسب شهرستان توجیه اقتصادی مطلوبی دارد. چیپس سیب زمینی از محصولات غذایی است که به واسطه طعم جذاب خود مخاطبین زیادی در میان تمام اقشار جامعه دارد و اکثر افراد به ویژه کودکان و نوجوانان مخاطب استفاده از این محصول هستند. از آنجا که سیب زمینی در مقایسه با دیگر محصولات کشاورزی مانند گندم و چغندر، در خاک‌های ضعیف و شرایط نامساعدتر آب و هوایی قابل کشت است و بیشترین ماده خشک را دارد، توجه فعالان حوزه صنایع غذایی برای محصولات فرآوری شده از آن، معطوف شده است. بنابراین چیپس به عنوان یک ماده غذایی لذیذ و پرطرفدار در بازار مصرف مواد غذایی کالایی رقابتی است. افرادی که قصد ورود به این حرفه را دارند باید به این نکته توجه کنند که حتماً محصولات تولیدی توانایی رقابت با برند‌های تجاری موجود در بازار را داشته باشند.

در شهرستان فریمان یک کارخانه برای فرآوری نیشکر و تبدیل آن به شکر وجود دارد اما واحدی برای تولید قند و نبات احداث نشده است لذا ایجاد چنین واحدی، قابلیت خوبی برای سوددهی و اشتغال‌زایی دارد.[2] با توجه به این‌که شهرستان فریمان از رونق بسیار مناسبی در زمینه دامداری برخوردار است، تولید فرآورده‌های پروتئینی نظیر سوسیس و کالباس می‌تواند فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری و سوددهی باشد. تولید محصولات مشتق از گوشت‌های فرآوری شده، در هر زمانی سوددهی دارد و از شغل‌های آزاد پردرآمد محسوب می‌شود. در بین انواع فرآورده‌های عمل‌آوری شده از گوشت، سوسیس و کالباس به دلیل آماده‌سازی سریع و همچنین طعم و مزه مطلوب، مصرف بیشتری دارد. از این‌رو انتخاب روش‌های مناسب تولید و فرآوری و همچنین دقت در نوع و شکل بسته بندی این محصولات می‌تواند بازار فروش مناسبی را به همراه داشته باشد.

ایجاد واحدی برای فرآوری انواع گیاهان دارویی نیز از جمله مشاغل پر سود و منفعتی است که به دلیل ظرفیت پرورشی مناسب در شهرستان، صرفه اقتصادی بالایی دارد. فرآوری گياهان دارويي، علاوه بر ارزش افزوده مطلوب، نياز به سرمايه‌گذاري زيادي نداشته و مي‌تواند نقش مهمي در کارآفرینی داشته باشد. یک مورد از فرآوری‌های گیاهان دارویی تولید انواع عرقیات است. تولید عرقیات دارای تکنولوژی و دانش فنی پیچیده‌ای نبوده و با توجه به ظرفیت بالای تولید گیاهان دارویی در شهرستان و نیز سهولت صادرات این محصولات به کشورهای دیگر، می توان با سرمایه‌ای اندک به این کسب و کار مشغول شد. خشک کردن و بسته‌بندی نیز از دیگر شکل‌های فرآوری‌های گیاهان دارویی است که می‌توان با فعالیت در آن‌ها به سود مناسبی رسید.

شهرستان فریمان یکی از شهرستان‌هایی است که تولیدات باغی در آن عملکرد خوبی داشته و محصولات با کیفیتی در این حوزه تولید می‌شوند. بنابراین راه اندازی کسب و کارهایی مانند تولید آبمیوه، چیپس میوه و سایر فرآورده‌های میوه مانند کمپوت، لواشک، کنسانتره، مربا و... نرخ سودآوری کوتاه مدتی داشته و از جمله پیشنهادهای دارای مزیت‌ اشتغال‌زایی به شمار می‌رود. تهیه چیپس میوه به دلیل فراوانی تولید میوه‌های باغی در شهرستان زمینه اشتغال خوبی را چه در مقیاس کارگاهی و چه کارخانه‌ای برای علاقمندان فراهم می‌کند. خشک کردن میوه‌جات، یکی از روش‌هاي جلوگیري از فساد میکروبی آن‌ها است. در این روش، در اثر کاهش میزان رطوبت، امکان فساد میکروبی بسیار کم شده و سرعت دیگر واکنش‌هاي مضر نیز، به مقدار قابل توجهی کاهش می‌یابد. خشک کردن، ضمن این‌که روي محصول اثر حفاظتی دارد، وزن و حجم آن را نیز به میزان چشمگیری کاهش می‌دهد در نتیجه از هزینه‌های حمل و نقل و ذخیره‌سازي نیز می‌کاهد. همچنین نیاز بیش از حد برخی از کشورها به این گونه محصولات (به دلیل شرایط ویژه اقلیمی آن‌ها، هزینه بالای حمل و نقل سبزیجات و میوه‌های تازه و محدود بودن زمان نگهداری آن‌ها)، فرصت مناسبی برای رونق تولید و صادرات چیپس میوه فراهم آورده است.

آبمیوه یکی از بهترین جایگزین‌ها برای نوشابه‌های گازدار بوده که از نظر سلامتی ارزش غذایی بالایی دارد و به راحتی از تولیدات باغی قابل تهیه و عرضه به بازار مصرف می‌باشد. صنعت آبمیوه از صنایع اساسی در بخش غذایی به شمار می‌رود و این موضوع موجب شده تا بازار عرضه و تقاضا برای انواع آبمیوه و کنسانتره بسیار پررونق و گرم باشد. اما نکته‌ای که بر بازار فروش آبمیوه تاثیر دارد و باید به آن دقت شود نوع بسته‌بندی محصول است. بسته‌بندی شکیل‌تر در کنار کیفیت خوب محصول تاثیر بسیار خوبی در افزایش محبوبیت کالا خواهد داشت.

با توجه به این‌که کاشت و زراعت انواع صیفی‌جات در این شهرستان به صورت گسترده انجام می‌شود، مزیت‌هایی مانند تولید رب، پودر گوجه، خیار شور و ترشیجات، برنامه‌های خوبی برای سرمایه‌گذاری و درآمدزایی در مقیاس صنعتی و نیمه صنعتی هستند که در حال حاضر به صورت سنتی و با حداقل ظرفیت انجام می‌شوند. البته با توجه به این‌که تولید گوجه فرنگی بیشتر از سایر صیفی‌جات است، تولید رب و پودر گوجه فرنگی در اولویت بالاتری قرار می‌گیرند. صنعت تولید رب گوجه فرنگی است دارای کاربردهای فروانی از قبیل چاشنی و بهبود دهنده رنگ و طعم انواع غذا، ماده اولیه سس‌ها و کنسروها است و با توجه به این‌که کاشت گوجه فرنگی در این شهرستان همه ساله وجود دارد، تولید رب از مزیت‌های قابل سرمایه گذاری است. پودر گوجه‌فرنگي نیز محصولي است كه زمان زیادی از توليد آن نمي‌گذرد و در همین مدت هم توانسته جاي خود را در بازار عرضه و فروش به خوبی باز كند. اين پودر به دليل داشتن وزن و حجم كمتر نسبت به ساير فرآورده‌هاي گوجه ‌فرنگي، باعث سهولت و صرفه‌جويي در حمل ‌و نقل و بسته‌بندي شده و ماندگاري و عمر مفيد بيشتري دارد. مزيت ديگر اين پودر نداشتن مواد نگهدارنده در تركيبات آن است. پودر گوجه فرنگی در صنایع غذایی و دارویی دارای کاربردهای متنوعی است. از جمله کاربردهای گسترده این محصول می‌توان به کاربرد آن در مواد غذایی منجمد شده و نیمه آماده، سوپ‌های آماده و اسنک‌ها (شامل پفک، چیپس و...) اشاره نمود.

تهیه ترشی و شور پیشنهاد دیگری در زمینه صنایع غذایی شهرستان فریمان بوده که بیشتر به‌عنوان یک چاشنی در کنار غذا مصرف می شود و به دلیل خاصیت اسیدی که دارد، باعث افزایش اشتها و میل به غذا خوردن در افراد می‌شود. این محصول یکی از فرآیندهای نگهداری طولانی‌ مدت صیفی‌ و سبزیجات است. امروزه به دلیل افزایش مشغله افراد و شاغل بودن بسیاری از زنان، فرصت کافی برای تهیه آن در منزل و توسط خود افراد وجود ندارد و اکثر خانواده‌ها تمایل دارند ترشی و شور مورد نیاز خود را به ‌صورت آماده تهیه نمایند. بنابراین راه‌اندازی کسب‌ و کار تهیه ترشی و شور می‌تواند راهی برای پاسخ به این نیاز افراد جامعه و کسب درآمد باشد.

راه‌اندازی خط تولید خیار شور به دلیل سرمایه کم در مقایسه با دیگر خطوط تولید و همچنین مواد اولیه تولید شده در داخل شهرستان، فرصت مناسبی را برای سرمایه گذاری در زمینه صنایع غذایی فراهم کرده‌است. برخی از خواص خیار شور برای سلامتی عبارتند از بهبود وضعیت گوارش، منبعی غنی از آنتی‌اکسیدان، کمک به کنترل دیابت، حفظ سلامت کبد و حفظ سلامت معده می‌باشد.

آجیل و خشکبار از موارد مصرفی خانوارها است که همواره مورد استفاده عموم بوده و جایگاه خاصی در بازار دارد. با توجه به این‌که در این شهرستان باغات گردو و بادام وجود دارد، سرمایه گذاری در این زمینه موفق خواهد بود زیرا این محصولات نه تنها صادرات دارند، بلکه در بازارهای داخلی نیز تقاضا و ارزش افزوده آنها زیاد بوده و این دو محصول آجیلی از ظرفیت‌های مناسبی جهت توسعه بیشتر برخوردارند. با توجه به این‌که گندم تولید شده در این شهرستان کیفیت بسیار خوبی داشته و سطح زیر کشت قابل توجهی را به خود اختصاص داده است تهیه نان، رشته آشی و شیرینی، پتانسیل‌های لازم برای درآمدزایی را دارند. البته در این زمینه می‌توان به تهیه سایر فرآورده‌های گندم، مانند آزد سوخاری، برشته کردن گندم، پفک گندم و... نیز اشاره کرد.

شیرینی مورد توجه افراد با ذائقه‌های مختلف  بوده و در تمامی مراسم ها و جشن ها استفاده می‌شود. پخت شیرینی در ابعاد وسیع و کارگاهی و حتی در محیطی کوچک (در خانه) امکان پذیر است. شیرینی محصولی است که در انواع متفاوت و با طعم های متنوعی تهیه می شود. به علاوه این که با تغییر در مواد تشکیل دهنده آن می توان برای افراد رژیمی هم شیرینی تهیه کرده و این افراد را نیز به بازار هدف خود اضافه کرد. این کسب و کار را می توان با تجهیزات کم و سرمایه پایینی شروع کرد و در زمان کوتاه با فروش محصول به سود بالایی رسید. پخت شیرینی یکی از مشاغل زود بازده و یک فرصت شغلی مناسب مخصوصاً برای زنان خانه‌دار محسوب می‌شود. یافتن بازار فروش محصول یکی از ضروریات این حرفه می‌باشد که با تبلیغات مناسب مخصوصاً در فضای مجازی می‌توان به آن دست یافت . توجه به این نکته ضروری است که یکی از لازمه‌های موفقیت در این شغل کسب دانش و تجربه کافی و نیز گذراندن دوره‌های آموزشی مرتبط با پخت انواع شیرینی است.

با توجه به ورود تکنولوژی‌های جدید و به همراه آن تغییر در فرهنگ تغذیه، غذاهای متنوعی در بین افراد رایج شده است و افراد نوع مواد مصرفی را با در نظر گرفتن دو فاکتور اساسی یعنی مطلوبیت فرهنگی و امکانات اقتصادی در برنامه غذایی خود گنجانده‌اند. در این میان یکی از انواع غذاهایی که با توجه به معیارهای مورد اشاره در خور توجه واقع شده است، انواع رشته آشی و پلویی می‌باشد که گذشته از ظاهر مطلوب و تطابق با تحولات فرهنگی، از جنبه اقتصادی نیز مقرون به صرفه است. ماده اصلی این رشته‌ها گندم است که خوراک اصلی را در سبد غذایی تشکیل می‌دهد. تبدیل آرد به رشته می‌تواند عمر ماندگاری آن را افزایش دهد و از این جهت در تأمین امنیت غذایی نیز نقش مهمی داشته باشد. در بلند مدت، فرآوری‌های این‌ چنینی از میزان ضایعات غذایی خواهد کاست و میزان سود حاصل از آن متوجه مردم خواهد شد. ضمن این‌که راه‌اندازی واحدهای فرآوری محصولات غذایی، باعث ایجاد اشتغال و درآمدزایی خواهد شد. تمامی این موارد از اهداف مهم اقتصاد مقاومتی و از راهکارهای مهم در مسیر توسعه هستند.

 

· دامداری

دامداری به عنوان یکی از حوزه‌های مهم مرتبط با تولیدات بخش کشاورزی و به عنوان یکی از پایه اقتصادی شهرستان، در سطح گسترده‌ای انجام می‌شود و در نتیجه انجام این حرفه، سود و منفعت اقتصادی خوبی هم کسب شده است. از آن جایی که حوزه دامداری با یکی از مهمترین نیازهای انسان، یعنی نیاز به منابع غذایی و خصوصاً منابع پروتئینی مرتبط می‌باشد، توجه به آن امری ضروری است. فعالیت در این حوزه شغلی و افزایش بهره‌وری در آن، می‌تواند از راهکارهای افزایش اشتغال‌زایی باشد و عاملی برای توسعه صنایع غذایی، تبدیلی و تکمیلی محسوب شود.

دامداری در شهرستان فریمان بیشتر به صورت سنتی انجام می‌شود و تعداد محدودی دامداری صنعتی وجود دارد. مردم این شهرستان در زمینه دام سبک بیشتر گوسفند افشاری و گوسفند نژاد کردی را پرورش می‌دهند. البته پرورش بز بومی نیز به صورت محدود و در برخی از مناطق وجود دارد. در زمینه دام سنگین نیز بیشتر گاو هلشتاین، گاو سمینتال، گاو هلشتاین دورگ و گاو سمینتال دورگ پرورش و نگهداری می‌شوند. پرورش تمام دام‌های اشاره شده فوق با اقیلم این شهرستان سازگار بوده و با توجه به مزیت‌های خوب اقتصادی که دارند، قابلیت سرمایه‌گذاری را دارند. البته استقبال مردم از دام سبک بیشتر است لذا در اولویت بالاتر قرار می‌گیرد.

گوسفند افشاری یکی از نژادهای بسیار مهم در سیستم پرورش و نگهداری داشتی است که بومی استان زنجان است. دلایل زیادی باعث شده است که گوسفند نژاد افشاری جزء پرفروش‌ترین دام‌های سبک باشد. این نژاد به آب و هوای سرد عادت داشته و دارای جثه‌ای نسبتاً بزرگ است. سرعت رشد بالا، حجم شیر خوب و پرچرب و تولید بهترین گوشت قرمز (که باعث ‌شده است در گروه گوسفندان دو منظوره گوشتی – شیری قرار بگیرد)، بهبود کمی و کیفی پشم گوسفند، سازگاری و عادت‌پذیری با شرایط آب و هوایی مناطق سردسیر، قدرت راهپیمایی و کوه پیمایی مناسب، توان چند قلوزایی، مقاومت در برابر بیماری‌ها، بالا بودن ضریب تبدیل غذایی و داشتن بازده اقتصادی مطلوب از جمله مزایای پرورش گوسفند افشاری است. لذا مدیریت پرورشی بهینه این نژاد می‌تواند سودآوری واحدهای گوسفندداری شهرستان فریمان را افزایش دهد.

در بین انواع دام سبک پرورشی، نژاد کردی به عنوان گوسفندی گوشتی محسوب می‌شود که در دو دسته شامل تیپ دشت و کوهستانی قابل شناسایی هستند. خصوصیات رشدی و سازگاری مناسب این نژاد با شرایط محیطی شهرستان موجب شده یکی از گزینه‌های مورد علاقه اهالی این منطقه برای پرورش و نگهداری باشد.

به طورکلی بز بومی به‌عنوان یک حیوان اهلی نشخوارکننده جهت تولید شیر و گوشت در مناطق مختلف پرورش داده می‌شود. جثه کوچک، کم توقع بودن و مقاومت در برابر بیماری‌ها و شرایط سخت محیطی، باعث شده تا بز به‌عنوان حیوانی محبوب در بین دامداران شهرستان تلقی شود. از این حیوان علاوه بر تولید شیر و گوشت، جهت تولید پوست و الیاف مویی نیز استفاده می‌شود که همگی از مزایای اقتصادی حاصل از پرورش می‌باشند.

گاو سمینتال جزء بهترین گاوهای دو منظوره شیری و گوشتی است. افزایش فوق‌العاده وزن به صورت روزانه و گوساله‌دهی با فاصله 365 روز، مقاومت بالا نسبت به بیماریهای عفونی و متابولیکی، عمر مفید بالا، مدیریت آسان این نژاد و همچنین سازگاری بسیار خوب و قابل توجه با محیط پرورش همان چیزی است که دامداران فریمانی برای سودآوری و پیشرفت به آن نیاز دارند. یکی دیگر از مزایای پرورش گاو سمینتال، به صرفه بودن در شرایط اقتصادی فعلی است زیرا این دام سنگین وزن با دادن کمترین علوفه و کنسانتره، بیشترین میزان شیر و گوشت را تولید می‌کند.

گاو هلشتاین که به نام هولشتاین هم شناخته می‌شود جزء سنگین وزن‌ترین گاوهای شیری می‌باشد. این نژاد که از نظر تولید شیر بهترین نژاد در میان گاوهای شیری است حدوداً ۷۲۴۰ لیتر شیر در سال تولید می‌کند. درصد چربی این شیر 65/3 درصد و میزان پروتئین آن ۳ درصد است. این نژاد نیز می‌تواند سودآوری واحد یا واحدهای دامداری را در صورت برنامه‌ریزی مناسب تغذیه‌ای، پرورشی و بهداشتی به صورت چشمگیری افزایش دهد. امروزه به منظور بهره‌برداری بهینه از انواع دام سنگین در حوزه دامداری، گاوهای دورگ نیز مورد استفاده قرار گرفته است که حاصل تلقیح نژاد اصلی و نژاد بومی هستند. گوساله‌ای که از طریق آمیخته‌گری متولد می‌شود هم برخی خصوصیات ارثی گاو نر اصیل را دارا می‌باشد و هم برخی خصوصیات ارثی گاو ماده بومی را دارد. در نسل‌های بعدی به تدریج صفات منتقل شده از گاوهای اصیل در گوساله‌ها ظاهر می‌شود و تولیدات شیر و گوشت اغلب آنها نیز به نحو قابل توجهی بیشتر می‌شود. در شهرستان فریمان نیز پرورش گاو هلشتاین دورگ و سمینتال دورگ انجام می‌شود و با توجه به سازگاری که با اقلیم منطقه داشته، همچنان قابلیت توسعه و سرمایه‌گذاری را دارد.

با توجه به این‌که شهرستان فریمان از پوشش گیاهی خوبی برخوردار است، زنبورداری می‌تواند یکی از کسب و کارهای سودآور و موفق باشد. اما با توجه به اقلیم سردسیری شهرستان، زنبورداران بایستی به صورت کوچ‌رو کار کنند. لذا استقبال مردم شهرستان از این کسب و کار کمتر بوده و برخی از فعالان این حوزه غیر بومی هستند اما همچنان پتانسیل‌های فعالیت در این حیطه برای علاقمندانی که قصد ورود حرفه‌ای به این شغل را دارند، وجود دارد.[3] لذا پرورش زنبور عسل می‌تواند سود خوبی به همراه داشته باشد. باردهی گل‌ها و میوه‌ها با گرده افشانی توسط زنبور عسل افزایش می‌یابد. این مسئله باعث شده ارزش اقتصادی پرورش زنبور عسل بسیار بیشتر از ارزش ریالی حاصل از تولید عسل باشد. در طی فرآیند پرورش و نگهداری زنبورعسل، با ازدیاد کندوها می توان به فروش کندو نیز فکر کرد و به سود خوبی دست یافت. در ضمن یادآوری می‌شود که محصول نهایی مزرعه پرورش زنبور عسل صرفاً کندو و عسل نبوده و فرآورده‌هایی نظیر موم، زهر و ژله رویال آن نیز قابل فروش است.

 

· زراعت

بخش زراعت در روند رشد و توسعه اقتصادی بخش‌های مختلف نقش‎های متعددی بر عهده دارد که از جمله مهمترین آن‎ها می‎توان تامین مواد خام و اولیه مورد نیاز صنایع، تامین نهاده‎هایی مانند نیروی کار، مصرف تولیدات سایر بخش‏های صنعتی از قبیل کودها و سموم شیمیایی و ماشین‌آلات کشاورزی، سودآوری برای شهرستان و تامین مالی سایر بخش‎های زیربنایی را نام برد.

در حوزه زراعت، گندم و جو از جمله محصولات استراتزیک شهرستان فریمان هستند که به صورت عمده کشت می‌شود و با توجه به مستعد بودن شهرستان در خصوص تولید این محصولات، ظرفیت‌های خوبی برای افزایش سطح زیر کشت این موارد وجود دارد. در میان محصولات کشاورزی، کاشت گندم نسبت به سایر محصولات آسان‌تر است. گندم در بازه زمانی حدوداً هشت ماهه به ثمر نشسته و به مرحله سوددهی می‌رسد. همچنین خرید تضمینی گندم همه ساله توسط دولت انجام می‌گیرد. البته خود کشاورز هم می‌تواند گندم را بفروشد و درآمد خوبی کسب کند. کود شیمیایی و بذر نیز به شکل یارانه‌ای در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد بنابراین گسترش تولید گندم ارزش افزوده زیادی را به دنبال دارد. محصول جو نیز بعد از گندم بیشترین سطح زیر کشت را به خود اختصاص داده است. اراضی وسیعی که به دلیل شوری و عمق کم خاک و شور بودن آب زراعی، کم بازده می‌باشند، می‌تواند برای تولید جو مناسب باشد. جو از دیرباز در تغذیه دام جایگاه ویژه داشته و به صورت دانه و علوفه سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد. جو برای تهیه نان، پخت سوپ و تهیه غذای کودک نیز کاربرد دارد.

سیب زمینی و چغندرقند نیز از دیگر محصولات این شهرستان در حوزه زراعت هستند که به میزان انبوه در برخی از نقاط کشت می‌شوند و در صورت مدیریت منابع آبی و ایجاد صنایع فرآوری، از جمله برنامه‌های راهبردی برای توسعه اقتصادی شهرستان به شمار می‌روند. کشت چغندرقند علاوه بر این که از نظر اقتصادی بسیار سودآور است، می تواند در اصلاح خاک و کنترل علف‌های هرز نیز مؤثر بوده و از این رو به راحتی می‌توان این گیاه را در تناوب با گیاهان دیگر قرار داد. به خاطر سازگاری مطلوب این گیاه با شرایط مختلف آب و هوا و خاک، در اکثر نقاط می توان آن را کشت کرد. این گیاه با ریشه های عمیق خود نفوذپذیری خاک را افزایش داده و خاک مناسبی را برای کشت های بعدی آماده می کند. همچنین از چغندرقند علاوه بر قند محصولات دیگری مثل برگ چغندر و تفاله مخلوط با ملاس (بعد از برداشت قند در کارخانه) به دست می‌آید که می‌تواند مورد استفاده در تغذیه دام قرار بگیرد. لازم به ذکراست که کشت چغندرقند به آب نسبتاً زیادی نیاز دارد لذا برای شروع این کسب ‌و کار باید این نکته را در نظر داشت.

سیب زمینی بعد از گندم، برنج و ذرت، بیشترین سهم را در میزان تولید محصولات غذایي داراسـت و نقـش مهمـي در تغذیه و سـبد غذایي جمعیـت دارد. سیب زمینی بیشتر از هر نوعی از غلات، مواد مغذی مورد نیاز انسان را در زمان کوتاه و با سطح کشت كمتر و در شرایط آب و هوایی نامساعد می‌تواند تامین كند. برای تولید پایدار محصول سیب زمینی، آب مهمترین عامل است که با توجه به مشکل کم آبی، تلاش در جهت استفاده بهینه از آب‌هاي استحصالی و کاهش برداشت از منابع آب زیرزمیني، اجتناب ناپذیر است. کلزا و گلرنگ از جمله دانه‌های روغنی با ارزش شهرستان فریمان هستند و زراعت این محصولات با توجه به عملکرد خوبی که تاکنون بدست آمده است، قابلیت سرمایه‌گذاری و سوددهی مطلوب را دارد. گیاه زراعی و ارزشمند گلرنگ، گیاهی یکساله بوده که به طور عمده در آب و هوای گرم و خشک رشد می‌کند. دانه‌های روغنی آن منبعی برای استخراج روغن‌های گیاهی است. از گل های گلرنگ برای رنگین کردن خوراکی ها و به عنوان منبعی برای استخراج رنگ طبیعی استفاده می کنند. علاوه بر این، گل‌های گلرنگ در بسیاری از موارد برای مقاصد دارویی نیز به کار می‌رود. کشت کلزا از دیگر کشت هایی است که در این شهرستان قابلیت سرمایه‌گذاری و توجه بیشتر را می‌طلبد زیرا روغن کلزا به دلیل ترکیب مناسب، یکی از با کیفیت‌ترین روغن‌های خوراکی است. در بین دانه‌های روغنی، کلزا به عنوان سومین گیاه عمده روغنی پس از سویا و نخل روغنی شناخته می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که دانه کلزا 30-40 درصد روغن و کنجاله‌اش 40-50 درصد پروتئین دارد لذا از ارزش غذایی بسیار بالایی برخوردار است. گیاه کلزا را می‌توان بین گندم و جو کاشت و مانع از رشد علف‌های هرز شد. با توجه به این‌که کشت این محصول در حال حاضر در این شهرستان وجود دارد، توسعه سطح زیر کشت آن سودآور خواهد بود.

با توجه به این‌که دامداری شهرستان در وضعیت مناسبی قرار دارد، توسعه سطح زیر کشت یونجه و ذرت علوفه‌ای، از جمله کسب و کارهای سودده خواهد بود. با کشت ذرت علوفه‌ای می‌توان نیاز کشاورزان منطقه را در زمینه خوراک دام برطرف کرد. علاوه بر آن، این گیاه در صنعت غذایی، شیمیایی و دارویی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در میان گیاهان علوفه‌ای، یونجه به خاطر ارزش غذایی بالا و عملکرد خوب (قابلیت برداشت تا چندین چین) از اهمیت خاصی برخوردار است همچنین به علت وجود باکتریهای ریزوبیوم در ریشه های خود قادر به تثبیت نیتروژن هوا بوده که این نیتروژن برای کشت بعدی قابل استفاد است. بنابراین توسعه این کشت توجیه اقتصادی دارد. با کشت یونجه امکان تامین بخشی از علوفه مورد نیاز دام، فراهم می‌شود که علاوه بر ایجاد اشتغال مولد و حصول درآمد مناسب برای زارعین، در استفاده بهینه از ظرفیت‌های پرورش دام شهرستان نیز موثر بوده و موجب کاهش هزینه‌ها نیز می‌گردد.

با توجه به اهمیت زراعت و تولید انواع حبوبات در اقتصاد کشاورزی شهرستان، یکی دیگر از گزینه‌های پیشنهادی توسعه کشت حبوباتی مانند عدس، نخود و لوبیا بوده که ارزش افزوده زیادی را به دنبال دارد. کشت کشت گیاهان دارویی مانند گل گاوزبان، گل ختمی و... نیز در منطقه، به لحاظ دارا بودن شرایط جوی و محیطی مناسب انجام شده است و همچنان هم جای کار دارد زیرا امروزه افراد زیادی به استفاده از گیاهان دارویی متمایل شده‌اند. خواص بی‌نظیر این گیاهان و نداشتن عوارض جانبی ناشی از مصرف باعث شده تا افراد زیادی به شکل‌های مختلف از این گیاهان سلامت محور استفاده کنند. به همین جهت به کشت گیاهان دارویی می‌توان به چشم یک مزیت پر سود و منفعت نگریست. از آن جا که این گیاهان برای کشت به مراقب خاص و شرایط حساسی نیاز ندارند، می‌توان روی کشت آن‌ها سرمایه گذاری کرد.

کشت گیاه اقتصادی زعفران که به طلای سرخ نیز معروف شده است، به تازگی در این شهرستان انجام شده و سوددهی خوبی داشته است. لذا کشت و کار این محصول و افزایش سطح زیر کشت آن به صورت کمی و کیفی، به لحاظ دارا بودن زمینه‌های بالقوه توسعه و حتی ارزآوری مورد نظر است. مقاومت زعفران در برابر سرما زیاد بوده و به آب کمی نیاز دارد. زعفران به علت داشتن رنگ زیبا، عطر و طعم بسیار مطبوع، در صنایع غذایی کاربرد دارد. دمنوش زعفران آرام بخش بوده و استرس و نگرانی را برطرف می کند. کسب و کار کشت زعفران به علت خاصیت ضد سرطانی این گیاه اهمیت دو چندان پیدا می‌کند. ایران اولین کشور تولید کننده زعفران بوده که قریب به 90 درصد از زعفران جهان را تأمین می‌کند. همچنین مصرف زعفران در شهرستان بالا بوده و کشت این محصول نه تنها می‌تواند نیاز منطقه زیرکشت را تامین کند بلکه در سراسر ایران نیز مشتری دارد.

در انتها می‌توان به توسعه سطح زیر کشت پیاز اشاره کرد. پياز محصولی است که به صورت یک‌ساله كشت می‌شود. این گیاه متعلق به فصل خنک است و بهترین دما برای جوانه زدن بذر پیاز 18 درجه سلسیوس و حداقل و حداکثر دما برای این مرحله از رشد به ترتیب 7 و 29 درجه سلسیوس است. این محصول از مهمترین محصولاتی است که در سطح وسیعی قابلیت کشت دارد و عمدتاً به‌عنوان چاشنی و طعم‌دهنده در اکثر غذاها استفاده می‌شود بنابراین بازار مصرف دائمی و مناسبی داشته و توسعه آن توجیهی اقتصادی دارد.

 

· صنایع تبدیلی و تکمیلی

با وجود تنوع تولید انواع محصولات کشاورزی، بررسی‌ها نشان می‌دهد که سالانه مقداری از این محصولات در مراحل مختلف برداشت و عرضه به بازار مصرف به ضایعات تبدیل می‌شوند. از سوی دیگر برداشت و یا تولید بسیاری از محصولات کشاورزی در یک بازه زمانی مشخصی رخ می‌دهد اما مصرف آن‌ در طی سال صورت می‌پذیرد. لذا صنایع تبدیلی در این زمینه چاره ساز و ضروری بوده و می‌تواند زمان استفاده از محصول را افزایش دهد و از میزان ضایعات بکاهد. همچنین گسترش این صنایع موجب اشتغال‌زایی، ایجاد درآمد و جلوگیری از اتلاف و ضایع شدن انواع محصولات می‌گردد.

طبق بررسی‌های انجام شده، تولید خوراک دام به منظور توسعه و رونق هر چه بیشتر دامداری و اشتغال‌زایی در شهرستان فریمان، می‌تواند از جمله فرصت‌های شغلی پر منفعت قلمداد شود. این موضع به نوبه خود موجب کاهش تخریب مراتع به عنوان امانتی خدادادی خواهد شد. مراتع مهمترین بخش از منابع طبیعی بوده که به دلیل پایین بودن هزینه تأمین علوفه از این بخش در مقایسه با هزینه تولید علوفه از طریق کشت آبی، فشار زیادی بر آن وارد شده است. این موضوع با توجه به افزیش واحدهای دامپروری و مرغداری‌ها و نیز کاهش ظرفیت تولیدی مراتع، موجب فشار بیشتر می‌شود و برای جلوگیری از تخریب مراتع باید به فکر منابع غذایی غیر مرتعی باشیم. از این‌رو با اجرای پروژه های صنعتی می‌توان انتظار داشت که از ضایعات کشاورزی و… خوراک دام، طیور و آبزیان با ارزش غذایی تولید بشود. طی این برنامه‌ریزی هم غذای مورد نیاز دام‌ها تأمین می‌شود و هم استفاده از مواد اولیه ارزانتر در تولید سبب خواهد شد تا قیمت تمام شده محصول نهایی کمتر و در نتیجه قیمت فروش آن نیز پایین باشد. تولید خوراک دام و طیور می تواند زمینه اشتغال خوبی را به طور مستقیم و غیر مستقیم برای افراد ایجاد کند. با توجه به جمعیت دامی در شهرستان و نیاز این دام‌ها به استفاده از خوراک صنعتی، می توان در جهت احداث واحدی در زمینه تولید خوراک فعالیت نمود.

بسته‌بندی زعفران از جمله کسب و کار‌هایی است که به سبب تولیدات انبوه مواد اولیه آن در شهرستان فریمان، قابلیت سرمایه‌گذاری را خواهد داشت. زعفران در شمار گران‌قیمت‌ترین ادویه‌های جهان جای دارد. گیاهی که خواص مختلف درمانی داشته و تنها در تعداد معدودی از کشورهای جهان از جمله ایران به عمل می‌آید. ایران چه از نظر تولید و چه از نظر صادرات این ادویه خوش عطر و طعم و البته گران، مقام اول را دارا است اما متأسفانه به دلیل ضعف در زمینه فرآوری، بازاریابی و ارایه محصول به شکل امروزی، اغلب به‌صورت فله و عمده به کشورهای دیگر فروخته شده و در آنجا بسته‌بندی می‌شود و نهایتاً به قیمتی بسیار بالاتر مجدداً به سایر بازارها عرضه می‌گردد. با توجه به این‌که اراضی زیر کشت زعفران در این شهرستان زیاد است، راه‌اندازی صنعت بسته بندی زعفران صرفه اقتصادی ایده‌آلی خواهد داشت.

طبق بررسی‌ها شکر تولید شده در کارخانه فرآوری چغندرقند، به صورت فله‌ای به فروش می‌رسد و برای بسته‌بندی به سایر مناطق ارسال می‌شود. لذا بسته‌بندی شکر را می‌توان از جمله فرصت‌های مناسب برای سرمایه گذاری در نظر گرفت. بسته‌بندی گوشت قرمز نیز گزینه شغلی مناسبی برای کسب درآمد است که به سبب رونق دامداری شهرستان، حائز اهمیت می‌باشد. مصرف گوشت‌های بسته بندی شده‌ای که در ظرف‌های یکبار مصرف ارائه می‌شوند در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. این گوشت‌ها حاوی برچسب‌هایی هستند که نشان دهنده رعایت شرایط بهداشتی و نظارت دامپزشکی است. از طرفی یکی از روش‌های تازه ماندن گوشت، عرضه آن در بسته‌بندی مناسب است. بسته بندی باید به گونه‌ای باشد که گوشت را در مقابل نفوذ طعم، بو، رنگ و سایر عوامل خارجی محافظت کرده و از خشک شدن و تبخیر سطحی جلوگیری کند.

همچنین با توجه به سطح تولیدات حبوبات در این شهرستان، بسته‌بندی حبوبات در اندازه‌های کوچک و اقتصادی، توجیه خوبی دارد. البته در این مورد در صورت کافی نبودن محصولات تولیدی، می‌توان مابقی نیاز این واحدها را از سایر مناطق تامین کرد. همچنین در صورت دقت نکردن به بازار فروش و ظرفیت شهرستان، تمام مشاغلی که در این حوزه نام برده شد با مسئله اشباع روبه‌رو خواهند شد. بنابراین در نظر گرفتن نیاز و ظرفیت شهرستان و همچنین بازار فروش در شهرستان‌های اطراف در زمینه راه‌انداری این مشاغل مهم است.

 

· باغداری

باغداری یکی از حوزه‌های کاری و اقتصادی رایج در شهرستان فریمان است. ضریب اشتغال در حوزه باغ و باغداری بالا بوده و به عنوان یکی از پایه‌های اقتصادی شهرستان، می‌تواند رونق بیشتری به فضای کسب و کار ببخشد. طبق بررسی‌های انجام شده، کاشت صیفی جاتی مانند خیار و به خصوص گوجه فرنگی در این شهرستان به صورت گسترده وجود دارد و با توجه به سازگاری خوب با اقلیم منطقه، توسعه این محصولات قابلیت‌های سوددهی و اشتغال‌زایی را خواهد داشت. در زمینه تولید صیفی جات، چندین گلخانه نیز وجود دارد که عملکرد خوبی داشته اند. لذا افزایش تعداد این موارد، پتانسیل‌های اقتصادی و سودآوری را دارد. گلخانه محیطی است که به راحتی می‌توان در داخل آن شرایط محیطی را تحت کنترل درآورد و به سمت رشد مطلوب گیاه مورد نظر را سوق داد. در مدیریت یک واحد گلخانه در صورت کسب دانش و تجربه کافی، توليد و پرورش تجاري گياهان با کيفيت بالا و در تمام طول سال مهیا شده و عوامل خسارت‌زا نظير آفات و بیماری‌ها، باد، طوفان‌هاي ويرانگر، سرما و... کنترل می‌شوند. کشت و کار در گلخانه‌ها نسبت به کشاورزی در فضای آزاد و در اراضی کشاورزی دارای مشکلات کمتری است. به علاوه بازه زمانی برای به ثمر نشستن و برداشت محصولات نیز نسبت به کشاورزی سنتی، کوتاه‌تر است.

توسعه باغات سیب و انگور نیز از دیگر مورادی است که پتانسیل های سرمایه‌گذاری را دارد زیرا در حال حاضر این موارد با کیفیت بالایی تولید می‌شوند. انگور از مهمترین محصولات باغی است که هم به لحاظ سطح زیر کشت و هم ارزش اقتصادی و تغذیه‌ای، مورد توجه کشاورزان و کارآفرینان است. تنوع رنگ، طعم و مزه، ارزش غذایی، خواص دارویی و وجود فرآورده‌‌های تبدیلی ارزشمند چون کشمش، شیره انگور، روغن هسته انگور، کنسانتره، آب انگور، سرکه و آبغوره، این محصول بهشتی را به یک میوه استثنایی و بی‌نظیر تبدیل کرده است. بنابراین در بین مردم طرفداران زیادی دارد و همواره بازار مصرف این محصول به صورت محصولات فرآوری شده و تازه خوری فراهم است. پرورش انگور علاوه بر اشتغال‌زایی، یکی از محصولات ارزآور بوده و می‌تواند در توسعه صادرات غیرنفتی در بخش کشاورزی، سهم بسزایی داشته باشد. تولید و عرضه سیب درختی با کیفیت نیز به نوبه خود می‌تواند بسیار سودآور و پرمنفعت باشد. در این بخش می‌توان با احداث باغاتی از انواع ارقام تجاری و پر فروش مانند گلدن دلیشز (زرد لبنان) و رد دلیشز (قرمز لبنان) به سود قابل ملاحظه‌ای دست یافت.

با توجه به این‌که گردو و بادام از جمله محصولات باغی با ارزش حوزه باغداری می‌باشند، از این‌رو می‌توان بر روی توسعه این باغات جهت کسب درآمد سرشار تمرکز کرد. بادام یکی از میوه های سردرختی خشک و از جمله محصولات ارگانیک محسوب می شود. از ویژگی های درخت بادام این است که نسبت به کم آبی مقاوم و پرورش آن نیز نسبت به سایر درختان آسان‌تر است. این میوه با ارزش با قیمت مناسبی در بازار فروش، عرضه می‌شود و توسعه باغات مربوط به آن با درآمدزایی بسیار خوبی روبه‌رو خواهد بود. احداث باغ گردو نیز پیشنهاد مناسب دیگری در حوزه باغداری است. گردو، درختی چند ساله و مقاوم بوده که پس از رشد کامل، هر درخت تا 100 کیلوگرم تولید محصول خواهد داشت. محصول نهایی قیمت بالایی دارد که هم در داخل کشور طرفداران زیادی داشته و هم قابلیت بالای صادرات دارد. در صورت احداث باغ گردو تا سال‌های سال نیاز به سرمایه‌گذاری و کشت دوباره وجود ندارد زیرا درخت گردو دارای عمری طولانی بوده و تا ده‌ها سال قابلیت برداشت دارد. میوه گردو هم جزء معدود محصولاتی است که هیچ گونه نیازی به هزینه انبار در سردخانه ندارد و به دلیل ماندگاری طولانی، می‌تواند چند ماه و حتی چند سال مورد مصرف قرار گیرد. در ضمن چوب درخت گردو هم برای منبت‌کاری، خراطی و کنده‌کاری، ساخت مجسمه و اشیاء دکوری، ساخت آلات موسیقی و همچنین در دکوراسیون داخلی منزل و ساخت روکش‌های چوب بسیار پرکاربرد است.

پرورش قارچ نیز از جمله کسب و کارهایی است که به سبب سازگاری با شرایط آب و هوایی شهرستان و دسترسی به نیروی کار ارزان قابلیت مناسبی برای توسعه دارد. طبق بررسی‌ها میزان مصرف قارچ در سال‌های اخیر رشد خوبی داشته و سرانه مصرف بالا رفته است. مشتری داشتن این محصول از یک سو و غنی از پروتئین و ویتامین بودن آن از سوی دیگر باعث شده که جایگزین مناسبی برای گوشت باشد. پرورش قارچ از شغل‌هایی است که می‌توان با سرمایه اولیه کم و محیط کوچک شروع کرد. یک دوره کامل پرورش قارچ 60 روز طول می‌کشد که قابلیت کاهش به 35 روز را دارد.

شهرستان فریمان یکی از شهرستان‌های مستعد برای احداث باغات آلبالو، گیلاس، زردآلو، گلابی و شلیل است زیرا کاشت این درختان در حال حاضر نیز وجود داشته و محصول تولیدی کیفیت خیلی خوبی داشته و مورد پیشنهاد است. همین‌طور در این شهرستان تعدادی گلخانه در زمینه تولید گل و گیاه زینتی فعالیت می‌کنند، افزایش تعداد این گلخانه‌ها از جمله پیشنهادات این حوزه برای سرمایه‌گذاری مطمئن و بدون ریسک است.

امروزه ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ شدن زﻣﻴﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ انواع ﮔﻞ و ﮔﻴﺎﻫﺎن زینتی در ﺣﺠﻢ ﺑﺎﻻ و ارسال آن به بازارهای هدف، سود مناسبی عاید شده است. بنابراین پرورش گل و گیاه زینتی نیز به عنوان یک پیشنهاد در حوزه باغداری قابل تامل بوده و علاوه بر اشتغال آفرینی، در توسعه پایدار و متوازن، رشد اقتصادی و سودآوری برای شهرستان نقش موثری دارد. البته با توجه به اینکه می‌توان شرایط خوبی را به وسیله گلخانه برای این کار فراهم کرد، احداث چنین واحد هایی سوددهی بالایی را به دنبال خواهد داشت. کشت محصولات جالیزی مانند خربزه و طالبی نیز از دیگر کسب و کارهایی است که در حال حاضر توسط برخی از افراد شهرستان دنبال می‌شود و ظرفیت‌های توسعه را دارد.

 

· طیور

پرورش طیور یکی از مشاغل سخت و پرکاری است که به دلیل نیاز جامعه به منابع غذایی، از اهمیت بالایی برخوردار است و البته سود سرشاری هم دارد. طبق بررسی های انجام شده و لیست مزیت سنجی، در شهرستان فریمان چند مرغداری صنعتی وجود دارد که در زمینه پرورش مرغ گوشتی، مرغ تخم‌گذار و مرغ مادر فعالیت می‌کنند. پرورش این موارد که با اقلیم شهرستان سازگار هستند، تاکنون عملکرد خوبی داشته و پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری و یا جذب سرمایه‌گذار را دارد[4].

پرورش مرغ تخم‌گذار علاوه بر این‌که به تامین منابع غذایی طبیعی و رونق تولید کمک می‌کند نقش به‌سزایی نیز در امر اشتغال‌زایی، بهبود وضع اقتصادی و خودکفایی در تولید محصول ارگانیک و سلامت محور ایفا می‌کند. در صورتی که شخصی بخواهد مشغول به مدیریت پرورش مرغ تخمگذار به صورت محدود شود نیاز به تکنولوژی پرهزینه‌ای نداشته و با بهره‌گیری از امکانات کم می‌تواند شرایط اجرای طرح را فراهم کند. پرورش مرغ تخمگذار حتی به صورت صنعتی و با تمام تجهیزات مدرن نیز می‌تواند در صورت پیدا کردن بازار مناسب، سالانه تا 30 درصد سودآوری داشته باشد که رقم مناسبی است. همچنین پیدا کردن بازار فروش با حاشیه سود بالا از امور مهم در مورد این کسب و کار است که با تبلیغات مناسب مخصوصاً در فضای مجازی امکان پذیر است.

گوشت مرغ به سبب مزیت‌های فراوانی که دارد به عنوان منابع تامین پروتئین می‌تواند مطرح و نیاز عمومی شهرستان را در این زمینه مرتفع نماید. ارزش غذایی بالای گوشت طیور، کم بودن افت پس از کشتار، سالم و بهداشتی بودن گوشت طیور، قابلیت هضم و جذب بالا، سرعت رشد سریع، صرفه جویی در جایگاه و زمین و همچنین برگشت سریع سرمایه از فواید بسیار مهم و جذاب پرورش مرغ گوشتی است که این صنعت را بیش از پیش رونق بخشیده است. یکی دیگر از صنایع مهم در زمینه پرورش ماکیان، صنعت پرورش مرغ مادر گوشتی و تخم‌گذار است. صنایع مرغ مادر گوشتی و تخم‌گذار، با تامین تعداد مورد نیاز جوجه گوشتی و تخم‌گذار، سهم به سزایی در تامین پروتئین مورد نیاز دارند. از آنجایی که راندمان تولید مثل در این صنعت بسیار حائز اهمیت می‌باشد، هر عاملی که باعث کاهش درصد تخم گذاری و جوجه آوری شود، به شدت می‌تواند بر تولید جوجه یک روزه و لذا قیمت آن تاثیرگذار باشد، که پیامد آن افزایش قیمت محصول نهایی یعنی گوشت و تخم مرغ است.

 با توجه به این‌که پرورش بوقلمون، کبک و بلدرچین در حال حاضر به صورت سنتی انجام می‌‌شود، توسعه پرورش این پرنده در صورت بازاریابی و تبلیغات مناسب، از جمله کسب و کارهای پر بازده قلمداد می‌شود.[5] گوشت بوقلمون دارای خواص غذایي ويژه‌ای بوده و محدوديت مصرف خاصي نيز ندارد. بنابراین مي‌تواند جايگزين مناسبی براي گوشت قرمز علی الخصوص در بيمارانی که مصرف گوشت قرمز برای آنها با محدوديت همراه است، مطرح گردد. از ديگر امتيازات گوشت بوقلمون وجود هر دو نوع گوشت سفيد و قرمز در يک لاشه است. گوشت سفيد 65 درصد و گوشت قرمز 35 درصد وزن يک لاشه 8 کيلوگرمی را تشکيل مي‌دهد. تولید بوقلمون گوشتی به دلیل به صرفه بودن تولید، در دسترس بودن نهاده‌های مصرفی بوقلمون، نیاز بازار داخلی و نیز امکان انجام صادرات به کشورهای منطقه حائز اهمیت است.

بلدرچین پرنده‌ای با جثه کوچک بوده که در برابر بسیاری از بیماری‌ها مقاوم است. همچنین پرورش بلدرچین به دلیل هزینه‌های جاری پایین، اشباع نبودن بازار فروش، کوتاه بودن دوره پرورش (40 روز) و عدم پرورش انحصاری توسط شرکت‌های بزرگ دارای مزیت است. محصولات این پرنده شامل گوشت و تخم بلدرچین است. گوشت و تخم این پرنده دارای ارزش غذایی و دارویی و همچنین سرشار از پروتئین است. کبک پرنده‌ای وحشی بوده که در کوهستان‌ها زندگی می‌کند و از قدرت پرواز کمی برخوردار است. محصولات کبک نسبت به دیگر طیور به دلیل طعم و کیفیت مناسب و قیمت بیشتر، مشتریان خاص خود را دارد. از جهت دیگر به دلیل مقاومت نسبتاً بالای این پرنده در مقابل بیماری‌ها، تلفات آن کمتر است. با پرورش کبک به‌صورت صنعتی می‌توان بخشی از نیاز شهرستان در حوزه گوشت را تأمین کرد. همچنین می‌توان به بازار جوجه و تخم کبک نیز اشاره نمود که قابلیت تولید و عرضه را دارد.

در انتها می‌توان به پرورش شتر مرغ اشاره کرد که در حال حاضر به صورت محدود و سنتی انجام می‌شود[6] و در صورت ایجاد صنایع فرآوری و بازار مصرف، ظرفیت های توسعه و سوددهی را خواهد داشت. شتر مرغ در گروه پرندگان طبقه بندی شده و گوشت آن جزء گوشت‌ قرمز محسوب می‌شود که نسبت به دیگر گوشت‌های قرمز کم چرب‌تر و سالم‌تر است. پوست این پرنده از بهترین نوع چرم بوده که مقاومتش سه برابر چرم گاو بوده و در تولید کیف و کفش با قیمت بالا به کار می‌رود. علاوه بر آن، از پر و تخم شترمرغ، ناخن و قرنیه چشم آن برای مصارف صنعتی، دارویی، زینتی و نیز تولید نخ بخیه استفاده می شود. همچنین با استفاده از پوکه تخم این پرنده در زمینه صنایع دستی و خلق آثار هنری، می توان اشتغال زایی کرد.

 

· صنعت

صنعت و مشاغل صنعتی از مهمترین عوامل توسعه اقتصادی هر شهرستانی است. اما آن گونه که باید به آن توجه نشده است و لازم است از پتانسیل های هر شهرستان در این حوزه برای پیشرفت اقتصادی استفاده شود. در شهرستان فریمان، تعدادی واحد صنعتی در زمینه‌های مختلف وجود دارد اما پتانسیل‌های شهرستان نشان دهنده این موضوع است که همچنان برای ایجاد واحدهای صنعتی جدید ظرفیت قابل توجهی وجود دارد.

طبق بررسی‌های انجام شده، در شهرستان فریمان معادن آهک، منگنز، بنتونیت، سنگ‌های ساختمانی، سیلیس و کرومیت وجود دارد. در حال حاضر استخراج از این معادن صورت می‌گیرد اما متاسفانه فرآوری نمی‌شوند و به صورت خام به مشهد فرستاده می‌شوند.[7] بنابراین فرآوری محصولات استخراج شده از معادن، از جمله فرصت‌های مناسب برای اشتغالزایی و سوددهی در حوزه صنعت شهرستان است. تولید پوشاک نیز از جمله کسب و کارهای پرسود شهرستان در این حوزه است که قابلیت‌های سرمایه گذاری را دارد.[8] پوشاک پردرآمدترین صنعت موجود در کشور ماست. امروزه افراد زیادی که در کشور ما در صنعت پوشاک یعنی در زمینه طراحی، دوخت و تولیدی لباس فعالیت می کنند. همچنین با وجود شبکه‌های اجتماعی و رشد روز افزون این شبکه‌ها و نفوذ آن در میان مردم، تعداد مزون‌هایی که در زمینه پوشاک فعالیت می‌کنند به طرز چشمگیری افزایش یافته است. از طرفی به دلیل این که در مناسبت‌هایی همچون عید نوروز و شروع مدارس افراد زیادی اقدام به خرید لباس می‌کنند و همین باعث می‌شود که بیش از پیش این صنعت رونق پیدا کند. بنابراین ایجاد و گسترش تولیدی‌های پوشاک نیز از کسب و کارهایی است که قابلیت سرمایه‌گذاری دارد.

در این شهرستان تعدادی کارگاه برای تولید مبلمان وجود دارد که تولیدات آنها کمتر از نیاز شهرستان است لذا تولید مبلمان از جمله فرصت‌های خوب برای سرمایه‌گذاری است. از گذشته تا کنون چوب و کالاهای ساخته شده از آن بخش عمده‌ای از نیازهای بشری را فراهم کرده‌اند.این ماده طبیعی دارای خصوصیاتی است که آن را از بسیاری از مواد دیگر مجزا می‌کند. به همین دلیل است که این صنعت تا به امروز پا بر جا بوده و مواد جایگزین نتواسته اند جایگزین آن شوند. صنعت مبلمان نیز یکی از مهمترین صنایع وابسته به صنعت چوب بوده که دارای رونق بسیار خوبی است. امروزه مبل به عنوان یک وسیله لوکس شناخته نمی شود و در بسیاری از منازل می‌توان آن را مشاهده کرد. بنابراین گسترش استفاده از مبلمان در بین خانواده‌های ایرانی باعث شده است که این صنعت برای کسانی که می‌خواهند یک کسب و کار جدید را راه‌اندازی کنند یک فرصت بسیار عالی باشد.

در این شهرستان سه شهرک صنعتی فعال وجود دارد. همچنین کارخانه‌های تولید شیشه، پتو، موکت، ام دی اف، لوله پلی اتیلن، پازل کف خیابان، فرش، یخچال الکتروسیم، پوشاک، رب، روغن ماشین، مواد شوینده، سرامیک، قند، فوم، ظروف یکبار مصرف، رنگ ساختمان، قطعات خودرو، کودهای گوگردی و... در داخل و خارج از شهرک های صنعتی فعال هستند.[9] از این‌رو افزایش ظرفیت و بالا بردن توان تولید این صنایع نیز به نوبه خود سهم بسیار مهمی در افزایش سطح درآمد و رفاه مردم این منطقه خواهد بود.

 

· صنایع دستی

صنايع دستي به آن گروه از صنايعي گفته مي شود كه مهارت، ذوق و خلاقیت انسان در آن نقشی اساسي دارد و يا اين كه تمام يا بخش اعظم مراحل ساخت فرآورده‌هاي آن با دست انجام گرفته و در چارچوب فرهنگ هر منطقه و با ديدگاه‌هاي قومي ساخته و پرداخته مي‌شود. صنايع دستي بازتابي از تاريخ تمدن هر منطقه‌ای بوده و مي‌تواند منعکس کننده فرهنگ و سنن مناطق مختلف باشد.

با توجه به این که قالی بافی در حال حاضر انجام می‌شود و برخی از مردم در انجام آن مهارت کافی دارن، این مورد را می‎‌توان گسترش داد و با استفاده از بازاریابی مناسب، سود مناسبی را ایجاد کرد. قالی بافی از هنرهایی است که از قدیم جایگاه ویژه‌ای داشته است. در ضمن با تولید فرش با کیفیت می‌توان به صادرات در این زمینه نیز فکر کرد. همچنین قالی‌بافی از مشاغل خانگی پر درآمدی بوده که تسهیلات خوبی به آن تعلق می‌گیرد. بسیاری از زنان خانه‌دار این هنر را یک فرصت شغلی مناسب می‌دانند چون در کنار کارهای روزمره می‌توانند به این کار بپردازند و درآمد خوبی کسب کنند. از آن جایی که قالی انواع مختلفی دارد می توان با آموختن دانش آن، محصولات متنوع و متناسب با ذوق و سلیقه افراد تولید و به بازار عرضه کرد. در ضمن این کسب و کار را می‌توان در فضای کوچک و با سرمایه اولیه کم راه انداخت و با فروش محصول و افزایش مشتری، این کار را گسترش داد و زمینه اشتغال بسیاری از جوانان را فراهم کرد.

تولید مصنوعات چرمی نیز از جمله مشاغلی است که به صورت کارگاهی در حال انجام و از جمله گزینه های شغلی مناسب برای سرمایه گذاری است.

گليم بافي يكي از شاخه‌هاي قالي بافي است و در آن از طرح‌هاي مختلف محلي استفاده مي‌شود. برخی از مردم شهرستان با مهارت گلیم بافی آشنا هستند و این کار را انجام می‌دهند. این مورد نیز در صورت تامین بازار، همچنان جای کار دارد. در انتها می‌توان به مزیت حوله بافی، معرق کاری، کاشی سازی، نقاشی روی سفال، کاموا بافی، تسبیح بافی و دوخت سجاده اشاره کرد که در حال حاضر توسط برخی از ساکنین شهرستان انجام شده و در صورت بازاریابی و شناسایی بازار مصرف، می‌تواند به سوددهی مطلوب برسد.

 

· خدمات

تنوع در حوزه مشاغل خدماتی بسیار زیاد بوده و حرفه های زیادی را در بر می‌گیرد که میزان سودآوری حرفه‌ها با توجه به نیاز و ظرفیت شهرستان با یکدیگر تفاوت‌هایی دارد. برای مثال گردشگری از فعالیت‌هایی است که با سودآوری همراه بوده و در شهرستان فریمان نیز ظرفیت‌های بسیار خوبی برای سرمایه گذاری در این زمینه وجود دارد. تفرجگاه طبیعی زرکک، موزه مردم شناسی شهر فریمان، خانه و موزه شهید مطهری، باغ ملی فریمان، مزار بی آبه، ایوان رزمگاه، بنای تاریخی مذهبی عشق آباد، آبگرم شاهان گرماب و... از جمله جاذبه‌های دیدنی شهرستان فریمان هستند که پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری در زمینه گردشگری مانند احداث هتل و اقامتگاه، اقامتگاه بومگردی و رستوران بومی را دارند. رستوران‌های بومی، مکان‌هایی با فضای سنتی و متناسب با آداب ‌و ‌رسوم هر منطقه است که در آن‌ها بیشتر به‌ جای استفاده از میز و صندلی‌های مدرن از تخت یا سایر وسایل سنتی استفاده و علاوه بر سرو غذاهای محلی، ترشیجات خانگی، نوشیدنی‌هایی مانند چای و قهوه نیز داده می‌شود. رستوران‌ بومی جزء مهمترین نمادهای فرهنگی محسوب می‌شود و می‌تواند در خانه‌های قدیمی موجود در شهرستان اجرا شود. بسیاری از گردشگران و توریست‌های غذایی برای امتحان کردن غذاهای مختلف به سفر می‌روند و این مسئله برای مناطق مختلف قابل استفاده و بهره‌برداری است. بنابراین ایجاد رستوران بومی نیز از کسب و کارهای زود بازده و اقتصادی مورد پیشنهاد است.

اقامتگاه بوم گردی فرصت مناسبی است تا مسافران ضمن گردشگری در هر منطقه و بازدید از جاذبه های توریستی، حس ایرانی زیستن به سبک سنتی را تجربه کنند. همچنین طبخ غذاهای محلی در برخی اقامتگاه‌ها، مصداق دیگری از مهمان نوازی ایرانی است. با توجه به این که علاقه مردم به سمت بازدید و اقامت در این مناطق بیشتر شده‌ است، گسترش این اماکن توجیه اقتصادی دارد. همچنین احداث هتل و اقامتگاه نیز ضروری و مهم می‌باشد. حقیقت این است که اگر یک شهر توریستی فاقد هتل‌‌‌‌‌‌ها و اقامتگاه‌‌‌‌‌‌های استاندارد باشد، احتمالاً بازدیدکنندگان (گردشگران) کمتری جذب خواهد کرد. در نتیجه یکی از گزنیه‌‌‌‌‌‌های سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاری هتل و اقامتگاه می‌باشد.

 

· شیلات

شیلات از حوزه های شغلی سوددهی است که ظرفیت بسیار خوبی برای آن وجود دارد که اگر از این ظرفیت‌های شیلاتی استفاده شود سودآوری بسیار خوبی ایجاد خواهد شد. با توجه به این که در این شهرستان چند استخر پرورش ماهی قزل آلا و ماهی کپور وجود دارد، کار کردن در این حوزه نیز در صورت تامین بازار مصرف، علاوه بر اشتغال‌زایی، سوددهی خوبی را به همراه خواهد داشت. البته طبق بررسی های انجام شده، استقبال از ماهی قزل آلا بیشتر است لذا در اولویت بهتری قرار می‌گیرد.

ماهی قزل آلا یکی از معروف‌ترین گونه‌های ماهیان سردآبی است. ماهیان سردآبی در محدوده دمایی 18-12 درجه سلسیوس بهترین رشد را دارند. قزل آلا یکی از منابع خوب آهن است که در خونسازی و همچنین در حفظ مقاومت بدن در برابر انواع میکروب‌ها نقش مهمی به عهده دارد. علاوه بر آن، آهن موجود در قزل آلا، جذب آهن منابع گیاهی را هم افزایش می دهد. بنابراین نقش مهمی در پیشگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن به عهده دارد. بنابراین این نوع ماهی با توجه به قیمت و طعم مناسب خود طرفداران زیادی در بین مردم دارد. لذا راه‌اندازی پرورش آن، علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار، سوددهی خوبی را به همراه خواهد داشت.

بزرگ‌ترین خانواده ماهيان آب شيرين، کپور ماهیان هستند. این ماهیان گرمابی در محدوده دمایی 27-20 درجه سلسیوس بهترین رشد را دارند. این ماهی در مقایسه با سایر گونه‌های پرورشی در آب‌های گرم و معتدل، ارزشمندترین ماهی از لحاظ اقتصادی است و نیز ارزش‌های تغذیه‌ای فراوانی دارد. از این‌رو آموزش توسعه پرورش این ماهی می‌تواند در راستای تأمین غذا سالم و نیز افزایش سطح معیشتی مردم شهرستان مؤثر باشد.

 

	کشاورزی						صنایع				خدمات
ردیف	دامداری	زراعت	باغداری	طیور	شیلات	صنایع غذایی		صنایع تبدیلی و تکمیلی	صنعت	صنایع دستی	خدمات
1	پرورش گوسفند افشاری(1)	کشت گندم(1)	کاشت صیفی جات(1)	پرورش مرغ گوشتی(1)	پرورش ماهی قزل آلا(1)	فرآوری سیب زمینی(1)		تولید خوراک دام(1)	فرآوری معادن(1)	قالی بافی(1)	احداث اقامتگاه بومگردی(1)
2	پرورش گوسفند نژاد کردی(1)	کشت سیب زمینی(1)	احداث گلخانه صیفی جات(1)	پرورش مرغ تخم‌گذار(1)	پرورش ماهی کپور(2)	تولید قند(1)		بسته بندی شکر(1)	تولید مبلمان(2)	گلیم بافی(2)	احداث هتل و اقامتگاه(1)
3	پرورش گاو هلشتاین(2)	کشت چغندر قند(1)	احداث باغ گردو(2)	پرورش مرغ مادر(1)		تولید نبات(1)		بسته بندی زعفران(1)	تولید پوشاک(2)	تولید مصنوعات چرمی(2)	احداث رستوران بومی(1)
4	پرورش گوسفند سمینتال(2)	کشت جو(1)	احداث باغ بادام(2)	پرورش بلدرچین(2)		تولید سوسیس و کالباس(2)		بسته بندی گوشت قرمز(2)		نقاشی روی سفال(3)
5	زنبورداری(2)	کشت ذرت علوفه‌ای(2)	احداث باغ سیب(2)	پرورش بوقلمون(2)		فرآوری گیاهان دارویی(2)		بسته بندی حبوبات(2)		معرق کاری(3)
6	پرورش گاو هلشتاین دورگ(2)	کشت یونجه(2)	احداث باغ انگور(2)	پرورش کبک(2)		تولید آبمیوه(2)				حوله بافی(3)
7	پرورش گاو سمینتال دورگ(2)	کشت گلرنگ(2)	پرورش قارچ(2)	پرورش شتر مرغ(3)		تولید چیپس میوه(2)				کاموا بافی(3)
8	پرورش بز بومی(3)	کشت کلزا(2)	احداث باغ آلبالو(3)			تولید سایر فرآورده‌های میوه(2)				تسبیح بافی(3)
9		کشت حبوبات(2)	احداث باغ گیلاس(3)			تولید رب گوجه(3)				دوخت سجاده(3)
10		کشت گیاهان دارویی(3)	احداث باغ گلابی(3)			تولید پودر گوجه فرنگی(3)
11		کشت زعفران(3)	حداث باغ شلیل(3)			تولید ترشی جات(4)
12		کشت پیاز(4)	احداث باغ زردآلو(3)			تولید خیارشور(4)
13			احداث گلخانه گل و گیاه زینتی(3)			تولید رشته آشی(4)
14			کاشت خربزه(4)			تولید خشکبار(4)
15			کاشت طالبی(4)			تولید نان(4)
16						شیرینی پزی(4)
17						تولید سایر فرآورده‌های گندم(4)

در انتهای تحلیل یک لیست مزیت‌سنجی 50 تایی در جدول زیر ارائه ‌شده ‌است. این جدول مشاغل فوق را در کنار هم نشان می‌دهد.

مشاغل	مزیت
تولید قند	1
فرآوری سیب زمینی	2
پرورش گوسفند افشاری	3
پرورش گوسفند کردی	4
کشت چغندر قند	5
کشت سیب زمینی	6
پرورش گاو سمینتال	7
پرورش گاو هلشتاین	8
تولید نبات	9
تولید خوراک دام	10
بسته بندی زعفران	11
احداث گلخانه صیفی جات	12
پرورش مرغ گوشتی	13
فرآوری معادن	14
پرورش گاو سمینتال دورگ	15
پرورش گاو هلشتاین دورگ	16
کشت گندم	17
کاشت صیفی جات	18
تولید سوسیس و کالباس	19
قالی بافی	20
احداث اقامتگاه بومگردی	21
پرورش ماهی قزل آلا	22
فرآوری گیاهان دارویی	23
پرورش مرغ تخم‌گذار	24
احداث باغ گردو	25
احداث باغ بادام	26
زنبورداری	27
بسته بندی حبوبات	28
احداث رستوران بومی	29
گلیم بافی	30
تولید مبلمان	31
کشت جو	32
پرورش مرغ مادر	33
تولید چیپس میوه	34
تولید آبمیوه	35
بسته بندی گوشت قرمز	36
تولید مصنوعات چرمی	37
تولید سایر فرآورده های میوه	38
احداث باغ انگور	39
پرورش قارچ	40
پرورش بز بومی	41
پرورش بوقلمون	42
تولید رب گوجه	43
کشت کلزا	44
کشت ذرت علوفه ای	45
کشت یونجه	46
کشت حبوبات	47
پرورش ماهی کپور	48
پرورش بلدرچین	49
احداث گلخانه گل و گیاه زینتی	50

این تحلیل با همکاری کمیته امداد امام خمینی(ره) تهیه شده است.