بردسکن

مزيت‌سنجي و اولويت‌بندي كسب ‌وكارهاي موجود در هر شهرستان بر مبناي يک روش تحقيق انجام مي‌شود. در اين روش تحقيق، يک شناسنامه براي هر شهرستان و يک شناسنامه براي هر كسب‌ وكار تدوين مي‌شود. اين شناسنامه‌ها به عنوان ورودي به نرم‌افزار داده ‌شده و خروجي نرم‌افزار هم‌پوشاني اين دو شناسنامه و تعيين مشاغل مزيت‌دار شهرستان است. اين اولويت‌بندي‌ها توسط كارشناسان و افراد خبره هر شهرستان بازبيني و اصلاح مي‌شوند. يكي از منابع تحليل همين ليست مزيت‌سنجي اصلاح‌ شده‌ است. يكي ديگر از منابع تحليل، مصاحبه با كارشناسان و متخصصين حوزه اشتغال هر شهرستان است. در هر شهرستان با حداقل 3 نفر از اين افراد مصاحبه انجام مي‌شود. اين مصاحبه‌ها پياده‌سازي و ارزيابي مي‌گردد. در صورت وجود تناقض و ابهام بين اين 3 مصاحبه و ليست مزيت‌سنجي، مصاحبه‌هاي تكميلي و حتي مصاحبه بيشتر هم صورت مي‌گيرد تا تيم تحليل به نتيجه نهايي مطلوب دست يابد. بنابراين خروجي هر شهرستان از تجميع مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي حاصل مي‌شود. در ادامه تحليل شهرستان بردسکن ارائه ‌شده ‌است.

 

تعیین کسب‌وکارهای مزیت‌دار شهرستان

همان‌طوري‌كه در قسمت قبل اشاره شد مبناي تحليل، مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي است. از بررسي اين دو منبع رسته‌هاي رايج و اولويت‌دار شهرستان تعيين شده ‌است. مبناي اين اولويت‌بندي، فراواني و ميزان اشاره افراد كارشناس به كسب ‌وكارهاي رايج در هر شهرستان و اولويتي كه اين مشاغل در ليست مزيت‌سنجي دارند، است. در هر رسته كسب ‌وكارهاي رايج به ترتيب اولويت مشخص شده ‌است. در تحليل به مشاغل موجود، مشاغل قابل توسعه و مشاغلي كه هنوز در شهرستان راه‌اندازي نشده و پتانسيل ايجاد آن‌ها در شهرستان وجوددارد، اشاره شده ‌است. مزيت‌هاي شغلي به ترتيب اولويت در ادامه آورده شده ‌است.

 

صنایع غذایی
دامداری
باغداری
صنایع تبدیلی و تکمیلی
زراعت
طیور
صنایع دستی
خدمات
شیلات
صنعت

 

 

· صنایع غذایی

فرآوری محصولات کشاورزی و دامی، یکی از مهم ترین روش ها برای ایجاد اشتغال و عاملی مهم در توسعه پایدار امنیت غذایی در شهرستان بردسکن محسوب می شود. ایجاد و توسعه صنایع غذایی در این شهرستان، علاوه بر اشتغالزایی و کاهش هدررفت محصولات کشاورزی در این منطقه، باعث ارتقای سطح درآمد مردم این منطقه نیز خواهد شد. در شهرستان بردسکن تولید پسته، انجیر، انگور و انار زیاد است و فرآوری این میوه ها در این شهرستان به صورت سنتی و خانگی انجام می شود. با توجه به بازار فروش خوبی که برای این محصولات در داخل استان و استان های اطراف وجود دارد، فرآوری آن دارای مزیت است.

ایجاد واحدهای پسته پاک کنی، شور کردن پسته، تهیه پودر پسته، تولید خلال پسته و بسته بندی آن از جمله مشاغل پیشنهادی در زمینه فرآوری پسته است. کره پسته، حلوای پسته و روغن پسته نیز از فرآورده های حاصل از پسته هستند که هنوز در بین مردم شهرستان رایج نشده اند ولی با تبلیغات صحیح می توان بازار فروش خوبی را در خصوص این محصولات  داشت. کره پسته محصولی خمیری شکل است که از مغز برشته و آسیاب شده همراه با شکر یا شیرین کننده های طبیعی مثل عسل و شهد خرما به دست می آید. کره پسته می تواند به عنوان کرم بین دو بیسکویت و ویفر، مغز کیک و کلوچه، تزئین بستنی و … به کار رود. حلوای پسته فرآورده ای جامد با ظاهری یکنواخت است که از مخلوط کردن شربت قند، مغز پسته آسیاب شده و سایر افزودنی های مجاز و با ترکیبات مشخص به دست می آید. روغن پسته روغنی است که از طریق فشار مکانیکی از مغز این محصول تولید می شود.

با توجه به میزان تولید انار در این شهرستان، فرآوری انار می‌تواند ضمن انحصاری بودن محصولات، سودآوری خوبی را به همراه داشته باشد. فرآوری انار شامل تهیه رب انار، سس انار، آب انار و شربت انار، مربا، مارمالاد، ژله انار، نوشابه، بستنی انار، ترشی، سرکه و لواشک انار است که با استقبال خوب و بازار مناسبی همراه خواهد بود.

تولید کشمش و شیره انگور به صورت خانگی در این شهرستان انجام می شود و معمولاً این تولیدات در داخل شهرستان و همچنین استان، بازار فروش مناسبی دارند. انگور تولید شده در این شهرستان زیاد است و با توجه به حجم تولیدات می توان واحدی برای فرآوری این محصول ایجاد کرد و محصولاتی نظیر کشمش، شیره، آبغوره و سرکه تولید نمود.

در این شهرستان انجیر خوب و مرغوبی تولید می‌شود؛ اما چون ماندگاری میوه انجیر بسیار کم است و با توجه به اینکه صنایع تبدیلی آن در این شهرستان وجود ندارد، سالانه بخشی از آن به ضایعات تبدیل می‌شود. با این وجود ایجاد صنایع فرآوری آن در این شهرستان سود خوبی را برای باغدار و سرمایه گذار به همراه خواهد داشت. بهره‌گیری از خواص فراوان انجیر بیشتر از طریق مصرف انجیر خشک و پس از آن میوه تازه مرسوم است. مصرف انجیر خشک به‌ صورت مخلوط با دیگر میوه‌های خشکباری مرسوم است. به‌عنوان مثال تهیه و مصرف مخلوط پسته، بادام، گردو و انجیر خشک برای تقویت حافظه و قدرت تفکر بسیار مفید است. این در حالی است که میوه انجیر را به‌صورت فرآورده‌های مختلف نیز می‌توان مصرف کرد. اولین فرآورده انجیر که تهیه و مصرف آن برای همه لازم است، نوشیدنی آب انجیر و شیره انجیر است. فرآورده‌های دیگر قابل ذکر شامل شربت انجیر (متفاوت با آب‌انجیر)، مسقطی انجیر، مربای انجیر و مارمالاد آن، ترشی، کمپوت، سوپ و پوره انجیر هستند که هر کدام از این فرآورده‌ها روش تهیه خاص خود را دارند. علاوه بر موارد ذکر شده، از انجیر می‌توان در تهیه شیرینی‌جات مختلف مانند شکلات، بیسکوئیت، کیک و کلوچه استفاده کرد.

تولید میوه خشک و چیپس میوه از تولیدات این شهرستان هستند که به صورت خانگی انجام می شود و با توجه به بازار فروش خوب، تولید آنها مزیت دارد. خشک کردن میوه‌جات، یکی از روش‌هاي جلوگیري از فساد میکروبی آن‌ها است. در این روش، در اثر کاهش میزان رطوبت، امکان فساد میکروبی بسیار کم شده و سرعت دیگر واکنش‌هاي مضر نیز، به مقدار قابل توجهی کاهش می‌یابد. خشک کردن، ضمن اینکه روي محصول اثر حفاظتی دارد، بلکه وزن و حجم آن را نیز به میزان چشمگیری کاهش می‌دهد؛ در نتیجه از هزینه‌های حمل و نقل و ذخیره‌سازي نیز می‌کاهد.

در شهرستان بردسکن به دلیل وجود مراتع، گیاهان دارویی خودرو بسیار زیاد است و همچنین در سال های اخیر کشت این محصولات نیز روند افزایشی داشته است؛ در نتیجه فرآوری آنها دارای مزیت خواهد بود. فرآوری گياهان دارويي، علاوه بر ارزش افزوده، نياز به سرمايه‌گذاري زيادي نداشته و مي‌تواند نقش مهمي در کارآفرینی داشته باشد. یکی از فرآوری‌های گیاهان دارویی تولید عرقیات است. تولید عرقیات دارای تکنولوژی و دانش فنی پیچیده ای نمی باشد و با توجه به ظرفیت بالای تولید گیاهان دارویی در این شهرستان و همچنین وجود گیاهان دارویی خودرو، می توان با سرمایه‌ای اندک به این کسب و کار مشغول شد. خشک کردن و بسته‌بندی نیز از دیگر فرآوری‌های گیاهان دارویی هستند که می‌توان با فعالیت در آن‌ها به سود رسید.

تولید گوجه فرنگی در این شهرستان بسیار زیاد است و معمولاً در این منطقه رب گوجه فرنگی به صورت خانگی تولید می شود؛ بنابراین ایجاد واحدی جهت فرآوری این محصول برای تولید رب گوجه فرنگی و پودر گوجه فرنگی، دارای مزیت است. صنعت تولید رب گوجه فرنگی است دارای کاربردهای فراوانی از قبیل چاشنی و بهبود دهنده رنگ و طعم انواع غذا، ماده اولیه سس‌ها و کنسروها است. با توجه به اینکه کاشت گوجه فرنگی در این شهرستان وجود دارد، لذا تولید رب گوجه فرنگی از مزیت های قابل سرمایه گذاری است.

پودر گوجه‌فرنگي محصولي است كه زمان زیادی از توليد آن نمي‌گذرد و در همین مدت هم توانسته است جاي خود را در بازار گسترش دهد. اين پودر به دليل داشتن وزن و حجم كمتر نسبت به ساير فرآورده‌هاي گوجه‌فرنگي، باعث سهولت و صرفه‌جويي در حمل‌ونقل و بسته‌بندي شده و ماندگاري و عمر مفيد بيشتري دارد. از طرفي برخی آنتي ‌اكسيدان‌های موجود در گوجه‌فرنگي طی فرآيند توليد رب گوجه فرنگی از بين مي‌ روند اما اين مواد در پودر گوجه فرنگی حفظ شده و از بين نمي‌روند. مزيت ديگر اين پودر نداشتن مواد نگهدارنده در تركيبات آن نسبت به رب است؛ به دلیل اینکه رب، ماندگاري كمتري دارد و براي جلوگيري از اين حالت از مواد نگهدارنده بيشتري در ترکیب آن استفاده می‌ شود. پودر گوجه فرنگی در صنایع غذایی و دارویی دارای کاربردهای متنوعی است. از جمله کاربردهای گسترده این محصول می‌توان به کاربرد آن در مواد غذایی منجمد شده و نیمه آماده، سوپ‌های آماده، اسنک‌ها (شامل پفک، چیپس و ...) اشاره نمود. به طور کلی می توان گفت از این محصول به عنوان چاشنی در تولید محصولات مختلف استفاده می‌شود.

تولید لبنیات در این شهرستان به صورت سنتی و نیمه صنعتی انجام می گیرد. با توجه به مقدار شیر تولید شده در این شهرستان، همچنان ظرفیت‌های لازم برای تولید لبنیات به صورت  نیمه صنعتی و صنعتی در این منطقه وجود دارد.[1] شیر و فرآورده هاي آن از مهمترین اجزاي تشکیل دهنده جیره غذایی انسان هستند که از لحاظ ارزش غذایی از کلسیم، فسفر، ویتامین هاي مورد نیاز و پروتئین غنی می‌باشند و همیشه استقبال بسیار خوبی از این نوع محصولات می شود.  البته باید توجه داشت برای موفقیت در زمینه تولید لبنیات باید به بالابردن توانایی رقابت با نشان‌های تجاری معروف نیز فکر کرد تا بتوان سود مناسبی به دست آورد.

در اولویت های پایین تر، تولید قره قوروت در این شهرستان مزیت دارد. قره‌قروت یا قارا (سیاه کشک) یکی از انواع لبنیات به رنگ سیاه یا قهوه‌ای و گاهی اوقات به رنگ سفید یا زرد است و عمدتاً مزه‌ای ترش دارد. این فرآورده لبنی از دوغ یا ماست به دست می‌آید. این محصول علاوه بر مصرف در داخل شهرستان و استان، در استان های اطراف نیز بازار مصرف خوبی دارد؛ لذا قابلیت توسعه تولید آن در این شهرستان وجود دارد و با سودآوری خوبی همراه خواهد بود.

میزان تولید دانه های روغنی نظیر کلزا در این شهرستان به حدی است که احداث یک واحد روغن کشی در این شهرستان دارای مزیت خواهد بود. روغن کشی از دانه های روغنی طی تکنیک پرس سرد صورت می گیرد. پرس سرد توسط دو ورقه ی سرما دیده ی آهنی و قرار دادن دانه ها بین دو ورقه انجام می شود.

در شهرستان بردسکن مقدار تولید هندوانه به حدی است که بتوان واحدی برای فرآوری آن در این منطقه احداث کرد. با توجه به اینکه قیمت هندوانه معمولاً پایین است، لذا تولید آن برای کشاورز صرفه اقتصادی ندارد، در صورتی که احداث واحدی برای تولید محصولات فرآوری شده آن نظیر آب و کنستانتره هندوانه، اسانس هندوانه، مربا، مارمالاد و پکتین هندوانه (فیبرهای موجود در داخل هندوانه که خشک شده و در خوراک دام و طیور مصرف می شوند.) باعث می شود تا سودآوری مناسبی را برای کشاورز به همراه داشته باشد.

میزان سیب زمینی تولید شده در این شهرستان به حدی است که بتوان واحدی برای فرآوری این محصول احداث کرد. در واقع قیمت پایین خرید سیب زمینی و استفاده از محصولات فرآوری شده  آن نظیر نشاسته در صنایع مختلف باعث می شود تا به فعالیتی سودده تبدیل شود. نشاسته ترکیب پیچیده‌ای از کربوهیدرات‌های نامحلول در آب است و علاوه بر اینکه در صنایع غذایی استفاده می‌شود، برای تولید چسب، کاغذ و در صنایع بافندگی نیز کاربرد دارد.

کشک گوسفندی یکی از محصولاتی است که در شهرستان بردسکن تولید می شود. کشک گوسفندی تولید شده در این شهرستان به صورت خشک شده است. از جمله خواص این محصول می توان به شادابی و سلامت پوست و ضدعفونی کننده دستگاه هاضمه اشاره کرد. این محصول دارای کلسیم، چربی، نمک، پروتئین، ویتامین و ... می‌باشد و با توجه به بازار فروش خوب و داشتن طعم مطبوع، می‌توان در زمینه توسعه این فعالیت سرمایه گذاری کرد و سود مناسبی به دست آورد.

عسل تولید شده در این شهرستان کیفیت خوبی دارد و علاوه بر تولید عسل، می توان جهت تولید ژل رویال نیز سرمایه گذاری کرد. ژل رویال، ماده‌ای بسیار مغذی و نیروبخش بوده و در واقع به عنوان غنی ترین ماده مغذی بیولوژیک شناخته شده است. ارزش افزوده بالای تولید ژل رویال زنبورعسل در بازارهای جهانی سبب شده است تا تولید این محصول با ارزش در دستور کار صنایع غذایی  قرار گیرد. میکروب کشی، جلوگیری از آلزایمر، جلوگیری از فشار خون، ضدسرطان بودن و کمک به جوانی و شادابی پوست از جمله خواص این ژل است.

احداث واحدی جهت فرآوری پیاز، از جمله کسب و کارهایی است که در این شهرستان قابلیت سرمایه گذاری دارد. منظور از فرآوری پیاز تهیه پودرپیاز و پیاز سرخ شده است. با توجه به اینکه این محصول در تمام غذاها مورد استفاده قرار می گیرد، لذا فرآوری آن دارای مزیت خواهد بود.

با توجه به اینکه نخود تولید شده در این شهرستان به صورت خام به فروش می‌رسد؛ بنابراین ایجاد واحدهای فرآوری این محصول جهت تولید لپه، نخودچی و در اولویت های پایین تر تولید کنسرو نخود دارای مزیت خواهد بود؛ زیرا این محصولات در حال حاضر بازار فروش خیلی خوبی دارند. برای تولید نخودچی، نخودها را در داخل دیگی می پزند و شور می کنند.

با توجه به مقدار تولید گوشت قرمز در این شهرستان، احداث واحدهای فرآوری نظیر تولید سوسیس و کالباس برای شهرستان مزیت دارد. البته با وجود اینکه این محصولات در داخل شهرستان بازار مناسبی دارند و مردم از آنها استقبال می کنند؛ ولی لازم است بازار فروش مناسب در خارج از استان، توان رقابتی با برندهای مشهور و همچنین سرمایه کافی تأمین شود تا سوددهی قابل توجهی را برای شهرستان به همراه داشته باشد.

 

· دامداری

دامداری به عنوان یکی از حوزه های بخش کشاورزی، در شهرستان بردسکن انجام می شود. انجام این فعالیت سود اقتصادی مناسبی را برای شهرستان به همراه داشته است. با توجه به اینکه حوزه دامداری با یکی از مهم ترین نیازهای انسان، یعنی نیاز به منابع غذایی و همچنین منابع پروتئینی مرتبط می‌باشد، بنابراین همواره مورد توجه قرار گرفته است و به عنوان اصلی ترین سرمایه خانواده ها در این شهرستان محسوب می شود. فعالیت در این حوزه شغلی و افزایش بهره وری در آن، ضمن ایجاد اشتغال زایی در این شهرستان، می تواند عاملی برای توسعه صنایع غذایی، تبدیلی و تکمیلی محسوب شود.

زنبورداری از جمله فعالیت های پر رونق این شهرستان محسوب می شود. در این شهرستان به دلیل اقلیم سرد و کوهستانی، فعالیت زنبورداری به میزان زیادی انجام می شود و هر ساله نیز این فعالیت رونق بهتری پیدا می کند. البته در فصل های بسیارسرد، زنبورداری به صورت کوچ‌رو در این شهرستان انجام می شود. با توجه به این که عسل بازار فروش مناسبی دارد، لذا فعالیت در حوزه زنبورداری برای شهرستان مزیت خوبی دارد. باردهی گل ها و میوه ها با گرده افشانی توسط زنبورعسل افزایش می یابد. این مسئله باعث شده است که ارزش اقتصادی پرورش زنبور عسل بسیار بیشتر از ارزش ریالی حاصل از تولید عسل باشد. در طی فرآیند پرورش و نگهداری زنبورعسل، با ازدیاد کندوها می توان به فروش کندو نیز اقدام کرد و به سود خوبی دست یافت. در مناطق گرمسیری از هر کندو یک بچه کندو و در مناطق سردسیری این تعداد به دو یا بیشتر افزایش می یابد. در ضمن محصول مزرعه پرورش زنبور عسل صرفاً کندو و عسل نیست؛ بلکه موم، زهر و ژل آن نیز قابل فروش است. در نتیجه می توان در زمینه توسعه این فعالیت در این شهرستان سرمایه گذاری کرد و به سود مناسبی رسید.

دامداری در این شهرستان بیشتر در زمینه پرورش دام های سبک بوده و معمولاً به صورت سنتی نیز انجام می شود. دام های سبک پرورش داده شده در این شهرستان شامل نژادهای بومی، بلوچی، افشاری، مغانی و کردی هستند. پرورش این دام‌ها برای شهرستان دارای مزیت است و می توان در این زمینه به دلیل وجود مراتع کافی، سرمایه گذاری کرد. البته پرورش گوسفندهای بومی، بلوچی و افشاری به دلیل سازگاری بیشتر با شرایط محیطی این شهرستان و همچنین تمایل مردم شهرستان به استفاده بیشتر از شیر و گوشت آنها، دارای مزیت بالاتری نسبت به سایرین هستند.[2]

پرورش گوسفند نسبت به سایر حیوانات، بیشتر مورد توجه دامداران قرار گرفته است؛ زیرا توان گوسفند برای تحمل اقلیم های متفاوت بیشتر است. این دام جیره غذایی کمتر و در نتیجه هزینه کمتری نیاز دارد. همچنین تمامی فرآورده های دامی گوسفند مانند گوشت، شیر، ماست، کره و حتی پشم و پوست آن پرکاربرد هستند و فروش این فرآورده ها در تمامی روزهای سال انجام می‌شود. قیمت گوشت گوسفند بالا است و سایر اجزای آن مانند دل، قلوه، جگر، سیرابی، کله پاچه، خوش گوشت و ... نیز قابل فروش هستند. خرید دام برای قربانی کردن در ایام مذهبی مانند عید قربان و ... موجب رونق این کسب و کار می‌شود؛ بنابراین گسترش پرورش گوسفند در این شهرستان سوددهی خوبی را به همراه خواهد داشت.

گوسفند افشاری یکی از نژادهای بسیار مهم گوسفند داشتی بوده و بومی استان زنجان است. مدیریت پرورشی بهینه این نژاد می تواند سودآوری واحد گوسفندداری را افزایش دهد. دلایل زیادی باعث شده است که امروزه گوسفندان نژاد افشاری جزو پر فروش ترین گوسفندان باشند. این نژاد دارای جثه بزرگی است و جزو گوسفندان سنگین ‌دنبه محسوب می‌گردد. سرعت رشد بالا، تولید شیر خوب و پرچرب و بهترین گوشت قرمز (که باعث ‌شده است این دام جزو گوسفندان دو منظوره گوشتی_ شیری قرار بگیرد.)، بهبود کمی و کیفی پشم گوسفند، سازگاری و عادت پذیری با شرایط آب و هوایی مناطق سردسیر، قدرت راهپیمایی و کوه پیمایی خوب، توان چند قلوزایی، مقاومت در برابر بیماری‌ها و انگل های منطقه، بالا بودن ضریب تبدیل و داشتن بازده اقتصادی مطلوب از جمله مزایای پرورش گوسفند افشاری است.

نژاد گوسفند بلوچی در سراسر کشور و به ویژه در بخش شرقی آن پراکنده است و پرجمعیت‌ترین گوسفند محسوب می شود که 10‌درصد جمعیت گوسفند کشور را تشکیل می دهد. این نژاد دارای صفت برجسته‌ای از جمله تولید پشم مرغوب است که برای قالی‌بافی مناسب می باشد. همچنین این نژاد در برابر تنش‌های گرمایی و کمبودات مواد غذایی مقاومت زیادی دارد و با مساعد شدن محیط، درصد دوقلوزایی آن تا 25 درصد افزایش می‌یابد.

نژاد گوسفند مغانی یکی از مهمترین نژادهای گوسفند در میان گوسفندان بومی ایران است.  این نژاد جزو گوسفندان گوشتی طبقه‌بندی شده است و توانایی تولید بره‌های سنگین را دارد. مکان اصلی برای پرورش این نژاد، دشت مغان در استان اردبیل است. این منطقه دارای هوای نیمه گرمسیری با تابستان‌های گرم و تقریباً خشک است. هدف اصلی پرورش این نژاد، تولید گوشت است ولی میزان تولید پشم از گوسفند مغانی نیز می‌تواند به عنوان یک هدف ثانویه جهت کسب درآمد بیشتر مدنظر قرار گیرد. پشم حاصل از گوسفندان مغانی جزو پشم‌های ضخیم بوده و بیشترین کاربرد آن در صنایع قالی‌بافی است.

گوسفندان کردی دو نوع کوهستانی و دشتی دارند. در این شهرستان گوسفندان کردی کوهستانی پرورش داده می شوند. در این نوع، رنگ بدن سفید مایل به شکری بوده، سر و صورت و چهار دست و پا به رنگ سیاه و قهوه‌ای با لکه‌هایی‌ بر اساس رنگ بدن دیده می‌شود. دنبه گرد و دارای شکاف نیمه عمیق که تا مفصل خرگوشی آویزان است و دنبالچه ‌مخروطی شکل در مرکز دنبه سرتاسر شکاف آن را فرا گرفته است. این گوسفند از بهترین نوع دام های گوشتی محسوب می شود و به میزان زیادی در این شهرستان پرورش داده می شود.

پرورش شتر فواید بسیار زیادی دارد که سود زیادی را نصیب بهره برداران خود می‌کند و از پوست، گوشت، شیر، کرک و کوهان شتر می‌توان استفاده کرد و استفاده از هرکدام از این موارد می‌تواند صنعت پرورش شتر را به صنعتی سودآور تبدیل کند. شتر به دلیل داشتن دستگاه خاص گوارشی منحصر به فرد، بی ارزش‌ترین گیاهان را از لحاظ تغذیه ای تبدیل به سلولز و انرژی می کند و همچنین این حیوان در شرایط کم آبی، تا مدت ها هیچ نیازی به آب ندارد؛ بنابراین این حیوان هزینه نگهداری کمتری دارد. خصوصیات ذکر شده، شتر را به سرمایه ای سرگردان در کویر تبدیل کرده است. شتر در استفاده از مراتع با هیچ دام دیگری رقابت ندارد و از علوفه ای استفاده می کند که توسط سایر دام ها استفاده نمی شود. در شهرستان بردسکن شترداری در چند سال اخیر رو به افزایش بوده است و سازگاری این دام با شرایط اقلیمی و آب و هوایی این منطقه و همچنین استقبال مردم از گوشت این دام در داخل شهرستان، زمینه را برای توسعه این فعالیت فراهم کرده است.

در شهرستان بردسکن فعالیت در حوزه پرورش دام های سنگین به صورت نیمه صنعتی و صنعتی انجام می شود و تعداد واحدهای پررش دهنده گاوهای شیری و گوشتی در این منطقه باهم برابر است. در این شهرستان گاوهای بومی و هلشتاین پرورش داده می شوند. پرورش گاو بومی به دلیل سازگاری بیشتر با شرایط اقلیمی و محیطی این شهرستان و همچنین آشنایی مردم با این نژاد مزیت بالاتری نسبت به هلشتاین دارد.[3]

با توجه به نیاز این شهرستان به گوشت و مواد گوشتی و نقش مهم این محصولات در تأمین پروتئین و غذای افراد، پرورش دام های پر بازده به منظور افزایش تولید، امری لازم و ضروری است. گاوهای بومی به لحاظ تنوع و اختلاف ژنتیکی، ویژگی های خاص نژادی و مقاومت های طبیعی ایجاد شده در آن ها طی قرن ها زیست در شرایط سخت محیطی و آب و هوایی مختلف به عنوان یک منبع عظیم تولید شیر و گوشت می تواند نقش مؤثری در تأمین مواد پروتئین حیوانی و اقتصاد شهرستان ایفا نماید. همچنین پوست گاو به عنوان یک محصول با ارزش دامی در صنعت چرم‌سازی استفاده می‌شود، حتی شاخ، سم و فضولات این حیوان نیز ارزش اقتصادی داشته و به روش های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.

گاو هلشتاین که به نام هولشتاین نیز شناخته می شود، جزو سنگین وزن ترین گاوهای شیری در جهان است. این نژاد که از نظر تولید شیر بهترین نژاد در میان گاوهای شیری است، حدوداً ۷۲۴۰ لیتر شیر در سال تولید می کند. این شیر دارای 65/3 درصد چربی  و ۳ درصد پروتئین است.

از جمله فعالیت های حوزه دامداری که طبق نظرکارشناسان در این شهرستان قابلیت انجام دارد، پرورش بز بومی و بز سانن است.[4]

به طورکلی بز به ‌عنوان یک حیوان اهلی نشخوارکننده جهت تولید شیر و گوشت در مناطق مختلف دنیا پرورش داده می‌شود. جثه کوچک، کم توقع بودن و مقاومت در برابر بیماری‌ها و شرایط سخت محیطی، باعث شده است که بز به ‌عنوان حیوانی محبوب در بین دامداران تلقی شود. در نقاط مختلف از این حیوان علاوه بر تولید شیر و گوشت، جهت تولید پوست و الیاف مویی نیز استفاده می‌شود.

بز سانن یک نژاد شیری پرتولید است که نسبت به بزهای بومی، مقدار زیادی شیر تولید می کند و می‌تواند بخشی از نیاز شهرستان به شیر و پروتئین حیوانی را تأمین نماید. نرخ تبدیل مواد خوراکی به شیر در بزهای سانن بالاتر می‌باشد که این امر موجب افزایش بازدهی بز سانن از خوراک مصرف شده توسط آن می‌شود. کسب و کار پرورش بز سانن موجب اشتغال‌زایی و رغبت بیشتر جوانان به امر دام‌پروری می‌شود. هر کیلوگرم شیر بز با قیمت بیشتری نسبت به شیر گاو فروخته می‌شود و در نقاط مختلف کشور طرفداران خاص خود را دارد.

 

·باغداری

باغداری به عنوان یکی از حوزه های رایج بخش کشاورزی در شهرستان بردسکن انجام می شود. در این شهرستان به دلیل کمبود منابع آبی، فعالیت های کشاورزی نسبت به فعالیت دامداری، به میزان کمتری انجام می شود. تولیدات باغی این شهرستان نسبت به محصولات زراعی دارای میزان بیشتری است؛ در صورتی که در الگوهای آبیاری تغییراتی ایجاد شود، می توان فعالیت‌های باغی را به میزان بیشتری گسترش داد.

از جمله تولیدات این شهرستان می توان به تولید گوجه فرنگی در فضای آزاد و باغ اشاره کرد. با اینکه شهرستان دچار کم آبی است؛ اما برای این محصول بازار فروش خوبی وجود دارد و کشاورزان به کاشت آن تمایل دارند؛ در نتیجه فعالیت بیشتر در این حوزه دارای مزیت است. البته بهتر است به دلیل کم آبی این شهرستان، الگوهای آبیاری تغییر کند و به صورت مکانیزه عمل شود.[5]

عمده ترین محصول باغی این شهرستان پسته، انار و انگور است و توسعه این فعالیت‌ها با توجه به سازگاری این محصولات به شرایط اقلیمی این شهرستان و همچنین بازار فروش خوب این محصولات دارای مزیت است.

اصولاً درخت پسته از ۷ تا ۹ سال پس از کاشت نهال و پیوند، شروع به دادن محصول می‌نماید. کسانی که قصد احداث باغ پسته را دارند برای داشتن سود اقتصادی باید کمی صبور باشند. بهترین خاک برای کاشت درخت پسته، خاک رسی یا شنی است. کیفیت آب مصرفی برای آبیاری درخت پسته به گونه ای است که کاشت سایر محصولات کشاورزی با آن آب غیر ممکن یا غیر اقتصادی است. آگاهی از اقلیم و آب و هوای مناسب برای درخت پسته یک امر حیاتی قبل از احداث باغ است. شرایط مناسب آب و هوایی برای کاشت نهال پسته اقلیم گرم و خشک در تابستان (گرمای سوزان نباشد) و زمستان سرد و معتدل است. انتخاب پایه مناسب نکته دیگری است که لازم است در نظر گرفته شود. یک پایه پسته قوی و ایده آل باید نسبت به بیماری های مختلف مقاوم بوده و دارای رشد بالایی باشد، همچنین مقاومت و سازگاری زیادی در برابر کم آبی و شوری داشته باشد. محصول پسته به لحاظ اهمیتی که اندام های مختلف گونه های متعدد درختان پسته از نظر خوراکی و صنعتی دارند همواره حائز اهمیت فراوانی بوده و انسان از میوه، پوست، هسته، برگ، ساقه و حتی صمغ آن نیز استفاده می برده است.

انگور از مهم‌ترین محصولات باغی در دنیا بوده که هم به لحاظ سطح زیر کشت و هم ارزش اقتصادی و تغذیه‌ای، مورد توجه کشاورزان و کارآفرینان قرار گرفته است. زیبایی، تنوع رنگ، طعم، ارزش غذایی، خواص دارویی و وجود فرآورده‌‌های تبدیلی چون کشمش، شیره انگور، روغن هسته انگور، کنسانتره، آب انگور، سرکه، آبغوره، دارو‌های تقویتی و مواد آرایشی ‌بهداشتی، همچنین توصیه‌‌های دینی و مذهبی انگور را به یک میوه استثنایی و بی‌نظیر تبدیل کرده است.

مصرف انار در سال های اخیر افزایش یافته است. خواص این میوه و ابعاد مختلف محصولی آن از دلایل افزایش مصرف است. از انار در تولید داروهای تقویتی و صنایع آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. مصرف رب انار و آب انار نیز از گذشته رواج داشته و در سال های اخیر به اشکال متنوع و بهتری استفاده می شود. نهال انار حداقل سه سال نیاز به رشد دارد و از سال چهارم به بعد شروع به باردهی می کند. این درخت بیش از 40 سال عمر مفید دارد و با آب و هوای خاصی در ایران سازگاری دارد و علی رغم اینکه در تمام کشور قابل کشت است ولی در برخی از مناطق به صورت مرغوب تری تولید می شود. درخت انار در مقابل کم آبی مقاوم است اما میزان و نوع آب در کیفیت و کمیت میوه آن تأثیر مهمی دارد. کاشت انار فعالیتی درآمدزا است که با ارزیابی نیاز بازار، به روزرسانی فرآیند بسته بندی و حمل و نقل و ... می توان درآمد حاصل از آن را افزایش داد.

تولید میوه های دیگر در این شهرستان نظیر گردو، انجیر و آلو به میزان محدود تری انجام می شود؛ ولی با توجه به اینکه این میوه ها چه به صورت تازه خوری و چه به صورت فرآوری شده دارای بازار مصرف خوب هستند؛ بنابراین فعالیت در زمینه توسعه آن ها در اولویت های پایین تر مزیت خواهد داشت.[6]

گردو، درختی چندساله و مقاوم است که پس از رشد کامل، هر درخت تا 18 کیلوگرم تولید محصول خواهد داشت. محصول نهایی قیمت بالایی دارد که هم در داخل کشور طرفداران زیادی داشته و هم قابلیت بالای صادرات دارد. در صورت احداث باغ گردو، تا سال های سال نیاز به سرمایه گذاری و کشت دوباره وجود ندارد؛ زیرا درخت گردو دارای عمر طولانی است و تا ده ها سال قابلیت برداشت دارد. میوه گردو به دلیل ماندگاری طولانی، می تواند چند ماه و حتی چند سال مورد مصرف قرار گیرد؛ لذا این میوه هیچ گونه نیازی به هزینه انبار در سردخانه ندارد. چوب درخت گردو برای منبت کاری، خراطی و کنده کاری، ساخت مجسمه و اشیاء دکوری، ساخت آلات موسیقی مورد استفاده قرار می گیرد و همچنین در دکوراسیون داخلی منزل و ساخت روکش های چوب بسیار پرکاربرد است. این چوب نیمه سنگین و نیمه سخت بوده و مقاومت مناسبی در برابر فشار، خمیدگی، رطوبت و کشش دارد.

نیاز آبی بسیار کم، سازگاری با محیط و استقامت در برابر گرما و خشک‌سالی از ویژگی‌های بارز گیاه انجیر محسوب می‌شوند. با توجه به اینکه باغ‌های انجیر معمولاً در دامنه‌های شیب‌دار احداث می‌گردند؛ بنابراین احداث چنین باغ‌هایی علاوه بر ایجاد اشتغال و پوشش گیاهی مناسب برای منطقه و بیابان‌زدایی، می‌تواند به حفظ کنترل سیلاب، جلوگیری از فرسایش خاک و استفاده بهینه از آب باران کمک کند.

آلو میوه‌ای تک هسته‌ای از خانواده زردآلو و هلو می‌باشد. این میوه دارای طعم متغیر (از ترش تا شیرین ) و رنگ‌هــای زرد، سبـز، قـرمـز و ارغوانـی است که بیش از هزاران گونه متفاوت از این میوه در دنیا وجود دارد که از نظر رنگ، شکل و اندازه دارای تنوع زیادی هستند. درختان آلو به دماهای پایین در طول زمستان برای برطرف شدن نیاز سرمایی و رفع خواب زمستانه خود نیاز دارند و در دامنه وسیعی از خاکها قابل کشت هستند. درخت آلو نسبت به سایر هسته داران خاکهای سنگین و آبدار را  بیشتر تحمل می‌کنند. شاخص   pHقابل تحمل برای این درخت 5.5 تا 6.5 است. این درخت در مناطقی که خاک دارای نماتد ریشه است نباید کاشته شود. این میوه به دلیل داشتن فیبر غذایی، برای کنترل قند خون، جلوگیری از یبوست و حفظ سلامت دستگاه گوارش مفید است.

گل های زینتی تولید شده در گلخانه ها در این شهرستان شامل شب بو و کاکتوس می باشند که پرورش هر دو نوع گل دارای مزیت است. گل های گلخانه ای که در این شهرستان تولید می شوند، به استان های دیگر ارسال می شود و معمولاً در بازارهای گل و گیاه که در استان خراسان رضوی یا استان های اطراف نیز دایر می باشند، ارائه می شوند و بازار فروش خوبی هم دارند. البته گل شب بو در کشورهای اطراف نظیر کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز بازار فروش خوبی دارد.[7]

در این شهرستان تولید صیفی جات نظیر خیار و گوجه فرنگی انجام می شود و با توجه به کم آبی حاکم بر این شهرستان، فعالیت های گلخانه ای دارای مزیت است. البته این فعالیت ها هنوز رواج پیدا نکرده است. گلخانه های تولید صیفی جات می توانند راه حلی برای تولید صیفی جات بیشتر باشند. در واقع گلخانه محیطی است که به راحتی می توان در داخل آن شرایط محیطی را تحت کنترل درآورد و به سمت رشد مطلوب گیاه سوق داد. گلخانه‌ها از نظر اندازه متغیرند و گیاهان را از سرمای بیش از حد زمستان یا گرمای بیش از حد تابستان حفظ می‌کنند. در نتیجه تولید صیفی جات به صورت گلخانه ای برای شهرستان مزیت دارد.

کاشت گل محمدی از جمله فعالیت های باغی در این شهرستان است که در چند سال اخیر مورد استقبال قرار گرفته است. با توجه به اینکه این گیاه نیاز آبی کمی داشته و همچنین بازار فروش خوب و مناسبی دارد؛ بنابراین توسعه این فعالیت برای شهرستان مزیت خواهد داشت. همچنین این گیاه، در برابر آفات و بیماری ها مقاوم است و علاوه بر خواص درمانی، دارای مزیت‌های اقتصادی فراوانی مانند ارزش صادراتی، جذب گردشگر و اشتغال زایی است. غنچه خشک، مایع گلاب، روغن و اسانس فرآورده‌های برگرفته از گل محمدی هستند که علاوه بر عرضه در بازارهای داخلی، قابلیت صادرات به کلیه کشورهای جهان را دارند.

کاشت آلوئه ورا در چند سال اخیر در شهرستان بردسکن انجام شده است. گونه های مختلف آلوئه ورا گیاهانی مقاوم به گرما، خشکی، بیماری‌ها، آفات و حتی شوری هستند. علت مقاومت زیاد آن ها، ساختار مرفولوژیکی این گیاه است و بذر آن ها نیز در شرایط اقلیمی مناسب و در دمای 21درجه سانتی گراد سبز می شوند. البته این گیاهان به سرما بسیار حساس هستند؛ به طوری که در در دمای زیر 10درجه سانتی گراد رشد آن ها متوقف می شود. آلوئه ورا به رطوبت بالا، آب ایستایی و آبیاری زیاد حساس است. از این رو آبیاری گیاهان باید زمانی انجام شود که خاک آن ها کاملاً خشک شود. چنانچه این گیاه در مناطق گرم و خشک کاشته شود باید تحت آبیاری به موقع قرار بگیرد. آلوئه ورا را در هر نوع خاکی می توان کاشت ولی خاک های سبک که از زهکشی مناسبی برخوردار باشند برای کاشت این گیاه توصیه می شود. بازار و جایگاه آلوئه ورا در کشور جدید بوده و آن چنان که باید جایگاه خود را پیدا نکرده است اما این گیاه از اندک گیاهان دارویی است که علاوه بر مصرف دارویی در حوزه های آرایشی (مایع، ژل، کرم و لوسیون) و تغذیه ای (عصاره و نوشیدنی) نیز کاربرد دارد. فعالیت در حوزه کاشت آلوئه ورا در این شهرستان مزیت دارد و می توان در این زمینه سرمایه گذاری کرد.

پرورش قارچ در این شهرستان به صورت خانگی و در حد محدودی انجام می‌شود. میزان مصرف قارچ در سال های اخیر رشد خوبی داشته و سرانه مصرف آن روند افزایشی داشته است. بازار فروش مناسب این محصول از یک سو و غنی از پروتئین و ویتامین بودن آن از سوی دیگر، باعث شده است که جایگزین مناسبی برای گوشت باشد. در برخی از شهرها و روستاها به دلیل عدم آشنایی با فواید قارچ، میزان مصرف این محصول پایین است که می توان با تبلیغ و معرفی این محصول، میزان مصرف را افزایش داد. همچنین پرورش قارچ از جمله کسب و کارهایی است که می توان با سرمایه اولیه کم و محیط کوچک راه اندازی کرد. یک دوره کامل پرورش قارچ 60 روز طول می کشد که قابلیت کاهش به 35 روز را نیز دارد. در نتیجه توسعه این فعالیت برای شهرستان سودآور خواهد بود.

میوه های جالیزی شهرستان بردسکن شامل هندوانه و خربزه هستند که به مقدار زیادی در این شهرستان تولید می شوند، در واقع با اینکه شهرستان دچار کم آبی است؛ ولی بازار فروش خوبی برای این محصولات وجود دارد و کشاورزان تمایل زیادی برای تولید آن ها دارند. در صورتی که شرایط آبی شهرستان بهتر شود یا از روش های آبیاری قطره ای و مکانیزه استفاده شود، می توان این محصولات را به میزان بیشتری تولید کرد.

طبق نظر کارشناسان احداث باغات عناب و زرشک نیز در این شهرستان دارای مزیت است.[8] عناب میوه‌ای درختی است که درخت آن از لحاظ شکل ظاهری شبیه به درخت سنجد است. کاشت عناب بیشتر در مناطق کوهستانی ایران مانند خراسان جنوبی انجام می شود، این بدین معنی نیست که در جاهای دیگر نمی‌توان عناب کاشت؛ بلکه تولید عمده عناب مختص خراسان است ولی در شهرهای دیگر مانند همدان، اصفهان، استان مرکزی، استان قم، چهارمحال و بختیاری، مازندران، فارس، ایلام، تهران، قزوین، کرمان، گیلان، مرکزی و یزد نیز می‌توان عناب کاشت. در زمین‌های شور و کم آب نیز می‌توان اقدام به کشت و پرورش عناب کرد و همچنین در زمین‌هایی که شرایط دیم دارند نیز می‌توان این درخت را کاشت. درخت عناب را در نواحی گرم و خشک می‌توان کاشت ولی در شرایط بسیار سرد و یخبندان حساس است. بهترین دما برای رشد آن دمای بین 20 تا 25 درجه سانتی گراد است که در این شرایط دمایی میوه تولید شده بهترین کیفیت را دارد.

زرشـک از جملـه درختچـه هـاي مقاومـي اسـت کـه قابليـت رشـد و توليـد در زمينهـاي کـم بهـره بــا آب شــور را داراســت و توجــه بيشــتر بــه آن، ضمــن بــالا بــردن ظرفيــت توليــد محصــولات کشـاورزي، در حفاظـت از خـاک منطقـه نيـز مـي توانـد مؤثـر باشـد. مصـرف زرشـک بـه صـورت تــازه خــوري بــه دليــل مــزه تــرش آن معمــول نيســت، لذا بــا تهيــه فرآوردهــای متنــوع نظيــر مربــا، مارمـالاد، آبميـوه، نوشـابه، سـس، ژلـه و ... از زرشـک، ضمـن جـذب توليـد مـازاد بـر مصـرف و ايجـاد ارزش افـزوده، مـي تـوان آنهـا را هـم بـه نـام ايـران بـه بازارهـاي بيـن المللـي معرفـي نمـود.

 

· صنایع تبدیلی و تکمیلی

با وجود تنوع تولید محصولات کشاورزی و دامی در شهرستان بردسکن، بررسی‌ها نشان می‌دهد که سالانه مقداری از این محصولات در مراحل کاشت، داشت و برداشت به ضایعات تبدیل می‌شوند. از سوی دیگر برداشت و یا تولید بسیاری از محصولات کشاورزی در یک بازه زمانی مشخصی رخ می‌دهد؛ اما مصرف آن‌ها در طی سال صورت می‌پذیرد. لذا توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در این شهرستان، می‌تواند زمان استفاده از محصولات را افزایش دهد و از میزان ضایعات آن‌ها نیز بکاهد. همچنین گسترش این صنایع موجب اشتغال‌زایی، ایجاد درآمد و جلوگیری از اتلاف و ضایع شدن محصولات خواهد شد.

تولید زعفران در شهرستان بردسکن زیاد است و واحدی برای بسته بندی آن به صورت سنتی نیز در این شهرستان دایر است؛ اما با توجه به اینکه مقدار زعفران تولید شده بیشتر از ظرفیت این واحد بسته بندی است و همچنین فروش فله ای این محصول، احداث واحدهای دیگری جهت بسته بندی زعفران برای شهرستان مزیت دارد.[9] زعفران در شمار گران‌قیمت‌ترین ادویه‌های جهان جای دارد. گیاهی که خواص مختلف درمانی داشته و تنها در تعداد معدودی از کشورهای جهان از جمله ایران به عمل می‌آید. ایران چه از نظر تولید و چه از نظر صادرات این ادویه خوش عطر و طعم و البته گران، مقام اول را دارا است؛ اما متأسفانه به دلیل ضعف در زمینه فرآوری، بازاریابی و ارائه محصول به شکل امروزی، زعفران ایران اغلب به ‌صورت فله به کشورهای دیگر فروخته شده و در آنجا بسته‌بندی می‌شود و به قیمتی بسیار بالاتر عرضه می‌گردد. با توجه به اینکه زمین های زیر کشت زعفران در این شهرستان زیاد است، راه اندازی صنعت بسته بندی زعفران صرفه اقتصادی مناسبی را به همراه خواهد داشت.

میزان تولید پسته در این شهرستان به حدی است که می توان واحدی برای بسته بندی آن ایجاد کرد. پسته یکی از بهترین و پرمصرف ترین تولیدهای استراتژیک کشاورزی ایران است که در انواع مختلف برای صادرات استفاده می شود. یکی از زمینه های صادراتی که ارزش افزوده بسیار بالایی دارد و در شناساندن تولیدات ایرانی به بازارهای جهانی هم مؤثر است، صادرات انواع پسته ایران و فرآورده های آن به صورت بسته بندی شده با برند های معتبر و در ابعاد کوچک است. این روش سودآوری زیادی را برای فروشنده به همراه خواهد داشت. همچنین نام برندها و بسته بندی های ایرانی در بازار های دنیا شناخته تر می شود؛ بنابراین بسته بندی و برند سازی برای پسته سوددهی بالایی را به همراه خواهد داشت.

عسل ماده‌ای طبیعی است که به دلیل نداشتن آب، به شرط دوری از رطوبت، در مدت طولانی فاسد نمی‌شود. این ماده فقط در صورتی ارزش غذایی خود را از دست می‌دهد که بیش از ۶۰ درجه سانتی گراد حرارت ببیند. البته برای حفظ قدرت ضد میکروبی عسل، باید آن را در مکانی تاریک و یا در ظرف شیشه ای مات یا تیره خارج از یخچال نگه داشت. نگهداری عسل در ظروف فلزی برای مدت طولانی مناسب نیست. بدین منظور امروزه بسته بندی عسل به شکل های جذاب، خلاقانه و مناسب جهت نگهداری رو به افزایش است. در این شهرستان بسته بندی عسل انجام نمی شود و با توجه به میزان عسل تولیدی، فعالیت در این حوزه برای ایجاد بسته بندی های جذاب‌تر در شهرستان مزیت دارد و می توان واحدی صنعتی را برای این کار احداث کرد.

پرورش شترمرغ در این شهرستان زیاد است و هیچ گونه فرآوری روی این پرنده انجام نمی شود، در صورتی که احداث واحدهایی برای فرآوری شتر مرغ دارای مزیت است. شترمرغ از معدود پرنده هايي است كه علاوه بر گوشت آن مي‌توان از پوست، روغن، پر، قرنيه چشم، ناخن، پوسته تخم‌مرغ و به طور کلی از تمام اجزاي بدنش استفاده كرد و از طرفي با توجه به علوفه خوار بودن، اين پرنده با تغذيه مناسب سريع وزن مي گيرد و سود زيادي را نصيب پرورش دهندگان مي كند. فعالیت در حوزه  فرآوری شتر مرغ دارای مزیت است و می توان در این زمینه فعالیت کرد و به سود اقتصادی مناسبی دست یافت.

با توجه به میزان تولید گوشت قرمز و مرغ در این شهرستان، احداث واحد بسته بندی برای آنها مزیت دارد. یکی از روش‌های تازه ماندن گوشت، بسته‌بندی مناسب است. بسته بندی باید به گونه‌ای باشد که گوشت را در مقابل نفوذ طعم، بو، رنگ و سایر عوامل خارجی محافظت کرده و از خشک شدن و تبخیر سطحی آن جلوگیری کند. همچنین بسته بندی باید خواص حسی و ظاهری و سایر ویژگی‌های گوشت را حفظ کرده و همچنین گوشت را در برابر آلودگی های میکروبی و سایر آلودگی ها نگهداری کند. با توجه به اینکه امروزه استفاده از این گوشت ها بین مردم باب شده است، لذا ایجاد واحدی برای بسته بندی هر دو مورد ذکر شده، دارای مزیت خواهد بود.

یکی از موارد استفاده از پوست سبز پسته مانند بقایای گیاهی و آلی دیگر، تهیه کمپوست است. با پیشرفت کشاورزی ارگانیک، استفاده از کودهای ارگانیک اهمیت بیشتری یافته است. از آنجایی که کمپوست مواد آلی یک نوع کود ارگانیک به شمار می‌رود، تقاضای مصرف آن رو به افزایش است. لازم به ذکر است که طبق دستور العمل خاص کمپوست ارگانیک، استفاده از هر گونه مواد شیمیایی ممنوع است.

پرورش شتر در این شهرستان در حال افزایش است و با توجه به اینکه صنایع تبدیلی و تکمیلی این گونه جانوری سوددهی خوبی دارد، لذا ایجاد واحدی برای فرآوری پوست و پشم شتر و تولید محصولاتی نظیر روکش صندلی، زانوبند و همچنین نمد مالی دارای مزیت خواهد بود.

یکی از پرمصرف ترین سوخت های جهان، زغال است ولی آلودگی هوا و آلودگی محیطی را به همراه دارد. زغال ها اگر در مجاورت اکسیژن آتش بگیرند دود فراوانی تولید می کنند ولی اگر اکسیژن از آن ها حذف شود بدون هیچ دودی می سوزند. زغال‌های فشرده بهترین و مناسب ترین جایگزین برای زغال های طبیعی هستند چون هم توجیه اقتصادی دارند و هم برای طبیعت و سلامتی انسان ها مضر نیستند. زغال فشرده برخلاف زغال های طبیعی از چوب درخت به وجود نمی آید و همین امر باعث می شود که درختان کمتری قطع شوند.

فرآوری پشم و پوست دام در این شهرستان انجام نمی شود و این محصولات به مرکز استان یا استان های اطراف برای فرآوری ارسال می شوند. فرآوری پوست دام شامل استفاده از پوست گاو در صنعت چرم دوزی  و همچنین استفاده از پشم و کرک گوسفند و بز در صنعت ریسندگی، ضمن ایجاد درآمد مناسب برای سرمایه گذار، سود خوبی را هم نصیب دامدار می‌کند. ایجاد یک واحد صنعتی یا واحد های کوچک نیمه صنعتی ریسندگی و تولید چرم، با توجه به اینکه قالی بافی و چرم دوزی از صنایع دستی اصلی این شهرستان هستند و تأمین مواد اولیه یعنی نخ و چرم برای این حرفه به سرمایه بالایی نیاز دارد، لذا فعالیت در این حوزه می تواند شهرستان را به خودکفایی برساند و برای جوانان شهرستان اشتغال زایی ایجاد کند.[10]

در شهرستان بردسکن و استان های اطراف، استفاده از کودهای ارگانیک نسبت به کود و سموم شیمیایی مرسوم است و تولید آن برای شهرستان سودآوری خوبی به همراه خواهد داشت. سلامت خاک، انسان و هزینه‌های اقتصادی سه فاکتور مهم در فعالیت‌های کشاورزی هستند و در این میان مسأله تولید و استفاده از محصولات ارگانیک همواره مطرح بوده است. کود ارگانیک یا آلی، طبیعی بوده و متشکل از مواد آلی بر پایه کربن است که از مواد زنده و یا سابقاً زنده بدست می‌آید. این کود شامل فضولات حیوانی، پسماندهای گیاهی و دیگر فرآورده‌های متعدد ارگانیسم‌های زنده موجود در طبیعت می‌باشد. با استفاده از این کودها نه ‌تنها افزایش بهره‌وری محصول ثابت شده است بلکه هزینه نهایی نیز 60 درصد کاهش می‌یابد.

با توجه به اینکه پرورش قارچ در این شهرستان و سایر شهرستان های استان در حال انجام است و برای این کار نیاز به کمپوست هست، ایجاد واحد تولید کمپوست از جمله فعالیت هایی است که برای شهرستان سوددهی مناسبی را به همراه خواهد داشت. تولید و بسته بندی کمپوست (افزودن کود شیمیایی به کود حیوانی) نیز از جمله کسب و کارهای خوبی است که در این شهرستان قابلیت سرمایه گذاری را دارد؛ زیرا در این شهرستان کشاورزی و دامداری در حد مطلوبی انجام می‌شود؛ لذا مشکلی در خصوص تولید و بازار مصرف این مورد وجود ندارد. كود حيواني علاوه بر تأمين قسمتي از نياز غذایي محصول، ساختمان فيزيكي خاك را بهبود بخشيده تا ريشه محصول بهتر بتواند تنفس كند و فضاي بهتري را برای رشد و گسترش ريشه در اختيار داشته باشد؛ بنابراین طرفداران زیادی مخصوصاً در بین باغداران دارد.

از مهمترین مزایای استفاده از سردخانه میوه و سبزی می توان به جلوگیری از فساد محصول اشاره کرد. روند انواع فسادها از قبیل فساد فیزیکی، فساد شیمیایی یا تغییر رنگ محصول، فساد ناشی از وجود میکروارگانیسم ها و ... با نگهداری در سردخانه ها به شدت کند شده و حفظ کیفیت محصول در زمان طولانی تر حاصل می گردد. از دیگر مزایای با اهمیت احداث سردخانه میوه، کنترل قیمت بازار است. ذخیره کردن میوه در سردخانه موجب می شود در ماه هایی که تقاضا برای مصرف میوه بسیار است ولی فصل برداشت آن محصول خاص نیست، بازار با کمبود مواجه نشده و حباب قیمت ایجاد نگردد. در واقع با ساخت سردخانه میوه، تعادلی در عرضه و تقاضا ایجاد می گردد و موجب خواهد شد از افزایش بی رویه قیمت که به ضرر مصرف کننده است و از کاهش بیش از حد آن که به ضرر باغداران است جلوگیری به عمل آید؛ بنابراین نقش سردخانه های میوه جات به عنوان حد واسط بازار و باغداران در این بین بسیار پر رنگ و حیاتی است.

لازم به ذکر است که در صورت توجه نکردن به بازار فروش و ظرفیت این شهرستان، مشاغلی که در این حوزه ذکر شد با مسئله اشباع رو به رو خواهند شد؛ بنابراین در نظر گرفتن نیاز و ظرفیت شهرستان و همچنین بازار فروش در شهرستان های اطراف در زمینه راه اندازی این مشاغل امری مهم و ضروری است.

 

· زراعت

فعالیت های زراعی در شهرستان بردسکن، به دلیل فعالیت بیشتر در حوزه باغداری، دامداری و طیور به میزان کمتری انجام شده است. از جمله محصولات عمده تولید شده در این شهرستان می توان به زعفران و کلزا اشاره کرد.

ایران در مجموع با تولید ۱۵۰۰–۱۷۰۰ تن زعفران بزرگترین کشور تولیدکننده زعفران در جهان محسوب می‌شود و استان خراسان رضوی بیشترین مقدار زعفران تولیدی کشور را دارا می‌باشد. در شهرستان بردسکن سالانه مقدار زیادی زعفران خشک تولید می شود و علاوه بر تأمین نیاز داخل کشور به دلیل کیفیت بالا به کشورهای حاشیه خلیج فارس و کشورهای اروپایی نیز صادر می‌شود.[11]مقاومت زعفران در برابر سرما زیاد بوده و به آب کمی نیاز دارد. این محصول به علت داشتن رنگ زیبا، عطر و طعم بسیار مطبوع در صنایع غذایی کاربرد دارد. دمنوش زعفران آرام بخش بوده و استرس و نگرانی را برطرف می کند. کسب و کار کشت زعفران به علت خاصیت ضد سرطانی این گیاه اهمیت دو چندان پیدا کرده است.

کشت دانه های روغنی در چند سال اخیر در این شهرستان رایج شده است. کلزا از جمله دانه های روغنی است که در این شهرستان تولید شده و مورد استقبال کشاورزان قرار گرفته است.؛ لذا توسعه کشت این محصول در این شهرستان مزیت خواهد داشت. همچنین کشت کنجد نیز در این شهرستان، در اولویت‌های پایین‌تر مزیت دارد و می توان در این زمینه نیز فعالیت کرد.[12]

کشت کلزا باعث از بین رفتن چرخه زندگی آفات، بیماری ها و علف های هرز گردیده و با کاهش جمعیت آنها موجب صرفه جویی در مصرف سموم و کاهش آلودگی های زیست محیطی می گردد. با توجه به این که زمان کشت کلزا در فصل پاییز است، نیاز گیاه به آب کم می‌باشد و با استفاده از نزولات جوی می توان به کشت آن اقدام نمود. کلزا با تولید مقادیر قابل توجهی علوفه می تواند در تغذیه دام های منطقه نقش مؤثری داشته باشد. همچنین برگردان بقای کلزا به خاک باعث افزایش حاصلخیزی خاک و بهبود ساختمان خاک خواهد شد. کشت کلزا به عنوان یک دانه روغنی بسیار مهم در تولید محصولات حوزه صنایع غذایی و یا تولید انواع نهاده‌های خوراکی دام و طیور در بسیاری از کشورهای دنیا متداول است. روغن کلزا از جمله مشتقات این گیاه است که امروزه به دلیل سالم بودن و با داشتن کمترین کلسترول و اسیدهای چرب اشباع ‌شده مورد استقبال و استفاده ملل‌های مختلف قرار گرفته است. تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهد که دانه کلزا 40-30 درصد روغن و کنجاله‌اش50-40 درصد پروتئین دارد.

کاشت کنجد به دلیل سازگاری محیطی، بازدهی بالا، مفید بودن برای خاک، نیاز به سرمایه اولیه کم و بازاریابی آسان گزینه شغلی مناسبی است. کنجد از آن دسته گیاهانی محسوب می شود که با هر بار کشت و پرورش، محصول و بار قابل توجهی را به ارمغان می آورد. یکی دیگر از مزایای کاشت کنجد، صرفه جویی در منابع آب است. این گیاه قادر است تا با جذب رطوبت باقیمانده در خاک رشد کند. همین امر موجب سازگاری کنجد با آب و هوای گرم می شود. ریشه های کنجد در بهبود ساختمان خاک و افزایش نفوذ پذیری آن نقش مؤثری داشته و به عنوان یکی از گیاهان مناسب برای تناوب‌های زراعی در نظر گرفته می شود. همچنین در بعضی از مناطق، این گیاه به عنوان کود سبز کاشته می شود. کنجد در روغن کشی (کنجد و ارده)، نانوایی و آجیل فروشی ها، تهیه عطرها، به عنوان حلال در داروسازی و ... مورد استفاده قرار می‌گیرد. صادرات ارزش افزوده و فرآوری های کنجد، می تواند هدف تولید انبوه کشاورزان باشد. از همین رو نگرانی ها برای بازاریابی این محصول نسبت به سایر محصولات کاهش پیدا می کند. عمده مشکل کنجدکاران عدم وجود ماشین‌آلات کاشت و برداشت دانه های روغنی بوده و در صورت تأمین این ماشین آلات، تولید کمی وکیفی محصول در سطح منطقه می‌تواند از رشد قابل توجهی برخوردار شود.

حبوبات تولید شده در این شهرستان شامل نخود و عدس است که به دو صورت دیمی و آبی انجام می شود. این محصولات به دلیل داشتن بازار فروش مناسب و کیفیت بسیار زیاد، علاوه بر استفاده در داخل استان خراسان رضوی، به استان های دیگر برای بسته بندی و فرآوری نیز ارسال می شوند. این محصولات فیبر بالایی دارند و در چند سال اخیر نیز به میزان بیشتری در غذاها مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین می توان آن‌ها را در تناوب با گندم و جو قرار داد و بخشی از ازت مورد نیاز خاک را تأمین کرد و از کاه تولید شده آنها برای خوراک دام و طیور بهره برد. کشت این محصولات برای شهرستان مزیت دارد.

در شهرستان بردسکن گیاهان دارویی به صورت خودرو به مقدار زیادی روییده می شوند و علاوه بر آن کشت گیاهان دارویی نظیر زیره سیاه، آنغوزه، ترنجبین و چای ترش نیز در چند سال اخیر انجام می شود و مزیت افزایش تولید دارند. البته کشت زیره سیاه و آنغوزه به دلیل بازار فروش بهتر، دارای مزیت بالاتری نسبت به مواد دیگر هستند.[13]

آنغوزه گیاهی علفی و چند ساله است. ریشه این گیاه کمی ضخیم و گوشتی، برگ‌های آن بسیار بریده و غباری، ساقه آن مجوف و گوشتی و ارتفاع آن نیز تا ۲ متر می‌باشد. گل‌های آن به رنگ زرد و به صورت گروه چتر مانند در انتهای ساقه ظاهر می‌شوند. این گیاه در استان فارس بیشتر به صورت خودرو دیده می شود و در چند سال اخیر به دلیل اینکه در کشورهای عربی به میزان زیاد مصرف می شود، کشت آن در استان های دیگر نیز انجام می شود. آنغوزه دارای خواصی نظیر هضم کننده غذا، از بین برنده روماتیسم، نقرس و ... است.

زیره دانه ای معطر و ضد نفخ است که در آشپزی و پزشکی کاربرد فراوانی دارد و در دو نوع زیره سبز و زیره سیاه می‌باشد. زیره سیاه دارای گل‌های کوچک، سفید یا صورتی و مجتمع به صورت چتر مرکب است. این گیاه اغلب به طور وحشی در نواحی مرتفع و مرطوب می‌روید؛ زیرا در طول رویش به آب فراوانی نیاز دارد. از جمله خواص زیره سیاه می توان به سوزاننده چربی اضافی، تصفیه خون، افزایش شیر مادر،کاهش گاز معده و روده، درمان تنگی نفس، تحریک اشتها، تقویت قلب و عروق معده اشاره کرد.

چای ترش گیاهی است که برای رشد، نیاز به آبیاری مناسب و رطوبت دارد؛ به همین دلیل باید خاک آن همیشه مرطوب نگه داشته شود. با وجود اینکه این گیاه به جز ماه های اول رشد، احتیاج زیادی به نور ندارد و هم در آفتاب و هم در سایه آفتاب رشد می کند؛ اما دمای محیط حائز اهمیت است و باید به گونه ای باشد که گیاه بتواند رشد کند. دمای مناسب برای این گیاه 15 درجه سانتی گراد به بالا است و در دمای پایین تر از 4 درجه سانتی گراد از بین می رود. این گیاه قابلیت رشد در خاک باغچه و خاک معمولی را دارد اما خاک زهکشی شده و دارای مواد آلی، به رشد سریع تر آن کمک می‌کند. چای ترش نیازی به مواد ضدعفونی کننده خاک ندارد. جوشانده چای ترش، قرمز رنگ است و دارای خواص بسیار زیادی از جمله افزایش سوخت و ساز، کاهش کلسترول، کنترل فشارخون، کاهش وزن تدریجی، محافظت از کبد، خواص ضد سرطان، ضد افسردگی و ضد اضطراب می‌باشد.

ترنجبین ماده‌ای شیرین است كه به صورت شبنم روی گیاه حاج یا خارشتر یا خاربز می‌نشیند. در یک بررسی که توسط مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان انجام شد، مشاهده شد که این شیرابه‌های قندی در نتیجه عمل حشره‌ای به طور طبیعی و با ایجاد شكاف به خارج تراوش می‌شود. ترنجبین حاوى تركیبات قندى مختلفى چون گلوكز، فروكتوز، ساكاروز و ترى ساكارید است كه به راحتى در آب حل مى‌شود. در گذشته از ترنجبین در كارخانجات ساده قندگیری به طور سنتی قند می‌گرفتند، ولی امروزه چون فروش ترنجبین از نظر دارویی بازار بهتری پیدا كرده است، آن را فقط به عنوان دارو می‌فروشند. ترنجبین به عنوان ملین و مسهل مورد استفاده قرار می گیرد.

در این شهرستان سیب زمینی مرغوبی تولید می شود، البته در سال های اخیر به دلیل کشت این محصول در بیشتر مناطق کشور، قیمت خرید آن از کشاورزان بسیار پایین آمده است. لذا برای تولید بیشتر در این زمینه حتما لازم است بازار فروش مناسب ایجاد شود. سیب زمینی بعـد از گنـدم، برنـج و ذرت بیشتریـن سـهم را در میـزان تولید محصولات غذایـي داراسـت و نقـش مهمـي در تغذیه و سـبد غذایي جمعیـت جهان دارد. در کشـورهاي در حال توسـعه، اهمیـت غذایـي سـیب زمیني به مراتـب بیشتـر اسـت و در ایـران نیـز بعـد از گنـدم، رتبـه دوم را بـه خـود اختصاص داده اسـت. سیب زمینی بیشتر از هر نوعی از غلات، مواد مغذی مورد نیاز انسان را در زمان كمتر و با زمین كمتر و در شرایط آب و هوایی دشوارتر می تواند تأمین كند. بـرای تولید پایـدار محصول سـیب زمینی، آب مهم تریـن عامـل اسـت کـه بـا توجـه بـه مشـکل کم آبـی در شهرستان، تـلاش در جهـت اسـتفاده بهینه از آبهاي اسـتحصالی و کاهش برداشـت از منابع آب زیرزمیني، اجتناب ناپذیر اسـت و باید از روش های آبیاری نوین برای تولید این محصول بهره برد.

در اولویت های پایین‌تر، کشت پیاز در شهرستان بردسکن مزیت دارد. این محصول در چند سال اخیر به میزان زیادی در این شهرستان تولید شده است و با توجه به بازار فروش خوب و مصرف بالای آن در سبد غذایی، قابلیت توسعه نیز دارد. پياز محصولی است که به صورت یک‌ساله كشت می‌شود. این گیاه متعلق به فصل خنک است و بهترین دما برای جوانه زدن بذر آن 18 درجه سانتی‌گراد و حداقل و حداکثر دما برای این مرحله از رشد به ترتیب 7 و 29 درجه سانتی‌گراد است. این محصول از مهم‌ترین محصولاتی است که در سطح وسیعی در تمام دنیا کشت می‌گردد و به‌ عنوان چاشنی و طعم‌دهنده در اکثر غذاها استفاده می‌شود و دارای مصارف پزشکی و دارویی متعددی است؛ بنابراین بازار مصرف خوبی داشته و توسعه آن در این منطقه توجیه اقتصادی مناسبی را به همراه خواهد داشت.

کشت پنبه در گذشته به میزان زیادی در این شهرستان انجام می شد ولی در حال حاضر به دلیل عدم وجود بازار فروش مناسب، کشاورزان رغبتی برای تولید این محصول ندارند و تولید آن کاهش یافته است. در صورتی که بازار فروش کافی و شرایط مناسب از لحاظ تأمین آب برای این گیاه فراهم شود، ظرفیت توسعه کشت این محصول در شهرستان وجود دارد.[14] این گیاه چندساله از جنس گوسیپیوم و تیره پنیرک می باشد و به ‌صورت گیاهی یک‌ساله مورد زراعت قرار می‌گیرد. بسته به شرایط آب و هوایی، در اکثر ارقام معمولاً 35 تا 45 روز بعد از سبز شدن پنبه، در هر شاخه به‌ طور متوسط 5 تا 6 گل ظاهر می‌شود. این گیاه گرمادوست است و رشد و نمو آن بستگی زیادی به دما دارد و هرگز نباید با یخبندان و سرمای شدید مواجه گردد. البته این گیاه به شوری مقاوم است و در اغلب خاک‌های زراعی می‌توان آن را کشت نمود، اما خاک‌های رسوبی و جلگه‌ای عمیق با مواد آلی کافی و زهکشی طبیعی مناسب‌تر هستند.

گندم و جو از جمله محصولات زراعی هستند که به دلیل مصرف زیاد، قابلیت تولید در این شهرستان را دارند. کشت این محصولات به هر دو صورت دیمی و آبی در این شهرستان قابلیت انجام دارد.

در میان محصولات کشاورزی، کشت گندم نسبت به سایر محصولات دارای ریسک کمتری است.گندم در بازه زمانی حدوداً هشت ماهه به ثمر نشسته و به مرحله سوددهی می رسد. کود شیمیایی و بذر نیز به شکل یارانه‌ای در اختیار کشاورزان قرار می گیرد؛ بنابراین گسترش تولید گندم در این شهرستان ارزش افزوده زیادی را به دنبال خواهد داشت.

با توجه به مقاومت جو نسبت به شوری و عمق کم خاک و شور بودن آب زراعی، کشت جو در برخی از مناطق شهرستان دارای مزیت است. جو از دیرباز در سبد تغذیه دام جایگاه ویژه‌ای داشته و به صورت دانه و علوفه سبز کاربرد داشته است.

طبق نظر کارشناسان تولید کاکوتی و مریم گلی در شهرستان بردسکن، به دلیل بازار فروش خوب برای این محصولات در داخل شهرستان و استان، مزیت خواهد داشت.[15]

کاکوتی گیاهی چند ساله است و بوته های آن پرپشت بوده و ارتفاع آن 50 -20 سانتی متر می باشد و به آن کهلیک اُتی (به معنای علف کبک) و یا کلکوتی می گویند. کاکوتی دارای گل های بنفش است. استفاده از این گیاه به عنوان ادویه در غذاها کاربرد دارد و عطر آن بسیار نزدیک به آویشن است. از برگ‌های خرد شده کاکوتی به عنوان طعم دهنده دوغ می‌توان استفاده کرد که اثرات سوء گوارشی آن نظیر دل درد و دل پیچه را کاهش می‌دهد.

مریم گلی، گیاهی چند ساله و علفی است. پرورش مریم گلی باید در زمین‌های اصلاح شده، قابل نفوذ، حاصلخیز و نسبتاً مرطوب صورت گیرد. بهترین رشد این گیاه در خاکهای رسی غنی و زهکش دار صورت می‌گیرد و اراضی رو به آفتاب را ترجیح می‌دهد. مریم گلی گیاهی است مدیترانه‌ای که در طول دوره رشد به گرما و هوای خشک نیاز دارد. مقاومت این گیاه در برابر گرما زیاد است. این گیاه در زمستان در دمای پایین‌تر از ۱۵- درجه سانتی‌گراد دچار سرمازدگی شده و طی ۶–۵ روز خشک می‌شود. هوای گرم و خاک‌هایی با بافت متوسط که حاوی مقادیر مناسبی ترکیبات کلسیم باشند برای این گیاه مناسب است. مریم گلی به عنوان آنتی باکتریال، ضد قارچ، ضد ویروس، ضد تعرق، پایین آورنده فشار خون، ضد التهاب، قابض و افزایش دهنده اشتها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

· طیور

پرورش طیور یکی از مشاغل سخت و پرکاری است که به دلیل نیاز شهرستان به منابع غذایی، از اهمیت بالایی برخوردار بوده و با سوددهی مناسبی نیز همراه است. عمده پرورش طیور در این شهرستان به مرغ های گوشتی و تخم گذار اختصاص دارد و با توجه به نیاز شهرستان به استفاده از گوشت سفید و تخم مرغ، فعالیت در حوزه پرورش هر دو نوع طیور ذکر شده دارای مزیت خواهد بود.

با توجه به اینکه مصرف تخم مرغ در این شهرستان زیاد است، پرورش مرغ های تخم گذار دارای مزیت است. پرورش مرغ تخمگذار علاوه بر اینکه به تأمین منابع غذایی طبیعی و رونق تولید کمک می کند، بلکه نقش به‌سزایی در امر اشتغالزایی، بهبود وضع اقتصادی و خودکفایی در تولید محصول ارگانیک و طبیعی ایفا می‌کند. کسب و کار پرورش مرغ تخم‌گذار به صورت محدود، نیاز به تکنولوژی پرهزینه‌ای ندارد و با بهره گیری از امکانات کم و موجود در روستا یا محل زندگی خود می توان شرایط اجرای طرح را فراهم کرد. پرورش مرغ تخم‌گذار حتی به صورت صنعتی و با تمام تجهیزات مدرن می‌تواند در صورت پیدا کردن بازار مناسب، سالیانه حدود 20 تا 30 درصد سودآوری داشته باشد که رقم مناسبی است. همچنین پیدا کردن بازار فروش با حاشیه سود بالا از امور مهم در مورد این کسب و کار است که با تبلیغات مناسب مخصوصاً در فضای مجازی امکان پذیر است.

با افزایش روزافزون جمعیت شهرستان، در راستای تأمین نیازهای مردم لازم است در زمینه تولید گوشت سفید و پرورش مرغ گوشتی فعالیت کرد. ارزش غذایی بالای گوشت طیور، کم بودن افت پس از کشتار، سالم و بهداشتی بودن گوشت طیور، قابلیت هضم و جذب بالا، رشد سریع، صرفه جویی در جایگاه و زمین و دوره بازگشت سرمایه کوتاه مدت از فواید پرورش مرغ گوشتی است. نسبت ضایعات در گوشت مرغ در مقایسه با سایر دام ها کمتر است؛ به طوری که در گوشت گوسفند ضایعات حدود 50 % و در مرغ حدود 25 % است. ضریب تبدیل جیره غذایی به گوشت، در مرغ نسبت به سایر دام ها بیشتر می‌باشد؛ به طوری که در مرغ های اصلاح شده این ضریب 2 تا 2/2 درصد و در گوساله و گاو بین 6 تا 9 درصد متغیر است. با توجه به دلایل فوق، ایجاد واحد پرورش مرغ گوشتی در این شهرستان مزیت دارد و لازم است بازاریابی صحیح و مناسبی صورت گیرد تا بتوان محصول را با قیمت مناسب به فروش رساند.

همچنین می توان برای تأمین نیاز شهرستان از پرورش مرغ های بومی نیز استفاده کرد. این فعالیت را می توان به صورت خانگی یا در واحد های نیمه صنعتی کوچک نیز انجام داد. یکی از دلایل استقبال از پرورش مرغ بومی، سوددهی بسیارخوب آن است. مرغ بومی یا همان مرغ های محلی ایران، نوعی نژاد بسیار مقاوم به شمار می آیند که در مقابل بیماری ها، گرما و سرما تحمل بالایی دارند و این مزیت باعث می شود که ایجاد واحدهای تولیدی مرغ بومی برای تولید کنندگان سوددهی مناسبی را به همراه داشته باشد. یکی دیگر از مزیت های پرورش مرغ بومی این است که این کار نیاز به تجهیزات ندارد. هر چند اگر در پرورش مرغ بومی یا همان مرغ محلی از تجهیزات مدرن استفاده شود، سود بیشتری نصیب پرورش دهنده خواهد شد. منظور از تجهیزات مواردی مانند آبخوری، دان خوری، لانه تخم گذاری و ... است.

پرورش شتر مرغ در شهرستان بردسکن به صورت صنعتی و نیمه صنعتی انجام می شود. شرایط اقلیمی مناسب این شهرستان و همچنین بازار فروش خوب برای این پرنده، باعث شده است تا متقاضیان بیشتری برای پرورش شتر مرغ در این شهرستان وجود داشته باشد و پرورش آن دارای مزیت خوبی باشد.[16] پرورش شترمرغ پرواری در این شهرستان قابلیت و استعداد پیشرفت فراوانی دارد؛ زیرا شرایط طبیعی پرورش شترمرغ در این شهرستان فراهم است. شترمرغ در گروه پرندگان طبقه بندی شده و گوشت آن جزو گوشت‌های قرمز محسوب می‌شود که نسبت به سایر گوشت‌های قرمز کم چرب‌تر و سالم‌تر است؛ به طوری که ۹۰ درصد آن قابلیت هضم داشته و بعد از گوشت ماهی در رتبه دوم قرار می گیرد. پوست این پرنده از بهترین نوع چرم بوده، مقاومتش3 برابر چرم گاو است، ظرافت خاصی دارد و در تولید کیف و کفش با قیمت بالا به کار می رود. علاوه بر آن، از پر و تخم شترمرغ، ناخن و قرنیه چشم آن برای مصارف صنعتی، دارویی، زینتی و نیز تولید نخ بخیه استفاده می شود. همچنین با استفاده از پوکه تخم این پرنده در زمینه صنایع دستی و  خلق آثار هنری می توان اشتغال زایی کرد.

پرورش کبک، بلدرچین و بوقلمون از جمله مواردی است که در این شهرستان قابلیت انجام دارد، اما پرورش بوقامون به دلیل داشتن بازار فروش بهتر، مزیت بالاتری نسبت به پرورش کبک و بلدرچین دارد.[17]

در طي چند دهه گذشته توجه به بوقلمون و محصولات آن موجب شده است تا پرورش آن به صورت صنعتي آغاز شود و طي چند سال اخير نيز به مرز قابل قبولی برسد تا جائي که امروزه شاهد افزايش روز افزون مصرف گوشت بوقلمون و ساير فرآورده هاي آن در سراسر جهان هستيم. از آنجا که گوشت بوقلمون دارای خواص غذایي ويژه ای بوده و محدوديت مصرف خاصي نيز ندارد؛ مي تواند به عنوان جايگزين مناسبی براي گوشت قرمز به ویژه در بيمارانی که مصرف گوشت قرمز برای آنها با محدوديت هایی همراه است، مطرح گردد. از ديگر امتيازات گوشت بوقلمون وجود هر دو نوع گوشت سفيد و قرمز در يک لاشه است. گوشت سفيد 65 درصد و گوشت قرمز 35 درصد وزن يک لاشه 8 کيلوگرمی را تشکيل مي دهد. تولید بوقلمون گوشتی به دلیل به صرفه بودن تولید، در دسترس بودن نهاده‌های مصرفی بوقلمون، نیاز بازار داخلی حائز اهمیت است.

بلدرچین پرنده ای با جثه کوچک است و در برابر بسیاری از بیماری ها مقاوم است. پرورش بلدرچین به دلیل هزینه های جاری پایین، بازار فروش مناسب، کوتاه بودن دوره پرورش(40 روز) و عدم پرورش انحصاری توسط شرکت های بزرگ دارای مزیت است. محصولات این پرنده شامل گوشت، تخم بلدرچین و کود است. گوشت و تخم این پرنده دارای ارزش غذایی و دارویی بوده و همچنین سرشار از پروتئین است.

کبک پرنده‌ای وحشی است که در کوهستان‌ها زندگی می‌کند. این پرنده از قدرت پرواز کمی برخوردار بوده و در دنیا گونه‌های متعددی از آن وجود دارد. محصولات کبک نسبت به سایر طیور به دلیل طعم و کیفیت مناسبی که دارد، قیمت بالایی داشته و مشتریان خاص خود را دارند و از جهت دیگر به دلیل مقاومت نسبتاً بالای این پرنده در مقابل بیماری‌ها، تلفات آن نسبت به سایر پرندگان کمتر است. همچنین می‌توان به بازار جوجه و تخم کبک اشاره نمود که قابلیت تولید و عرضه بیشتر را دارد و از نظر صادرات در برخی از استان ها (مانند خراسان جنوبی) در وضعیت مناسبی قرار دارد. همچنین با پرورش کبک به‌ صورت صنعتی می‌توان بخشی از نیاز شهرستان در حوزه گوشت را تأمین کرد.

از جمله فعالیت هایی که در این شهرستان قابلیت انجام دارد، پرورش پرندگان زینتی است. این پرندگان علاوه بر بازار فروش خوب در داخل استان، در کشورهای اطراف نیز طرفداران زیادی دارند. پرورش پرندگان زینتی به دلیل مزایایی از قبیل درآمدزایی بالا، بازار عرضه و تقاضای خوب، کم دردسر بودن پرورش در مقایسه با سایر ماکیان و نیاز به سرمایه و تجهیزات کم، توانسته است مقبولیت گسترده‌ای را در بین افراد جامعه پیدا کند. این قبیل از کسب‌ وکارها به‌خوبی توانسته‌اند زمینه‌ساز ظهور فرصت‌های شغلی درآمدزا و زودبازده باشند. در همین راستا، پرورش‌دهنده با اجرا و پیاده‌سازی طرح پرورش پرندگان زینتی می‌تواند در کنار اشتغال‌زایی و به حرکت درآوردن چرخ‌های اقتصادی شهرستان به سود قابل توجهی نیز برسد.

 

· صنایع دستی

صنایع دستی چکیده و ثمره ذوق و هنر هنرمندان و صنعتگرانی است که با دستان پرتوانشان روح و جان فرهنگ و هنر به یادگار مانده از نیاکان خویش را جاودانه می‌سازند. صنایع دستی نماد فرهنگ اصیل، تاریخ کهن و هنر بی‌مثال مردم این سرزمین اسطوره‌ای است، گوهرِ پاکیزه و قیمتیِ مردمی که نه به وسیله صنعت بلکه به دستِ پرتوان صنعتگران، هنرمندان و بافندگان این دیار کهن تولید شده است. صنایع دستی اصلی این شهرستان شامل قالی بافی است. در شهرستان بردسکن قالی های دستبافت در کشورهای اطراف نظیر کشورهای حوزه خلیج فارس به فروش می رسند؛ در نتیجه فعالیت بیشتر در این زمینه چه به صورت خانگی و چه به صورت کارگاهی برای شهرستان مزیت دارد.

قالیبافی از هنرهایی است که از قدیم نزد جهانیان جایگاه ویژه ای داشته و ایران را به این هنرش می‌شناسند. آمارها نشان می دهد فرش ایرانی از کیفیت خوبی برخوردار بوده و قابل رقابت با کشورهای دیگر است. قالیبافی از مشاغل خانگی پردرآمدی است که تسهیلات خوبی به آن تعلق می گیرد. بسیاری از زنان خانه دار این هنر را یک فرصت شغلی مناسب می دانند چون در کنار کارهای روزمره می توانند به انجام این فعالیت بپردازند و درآمد خوبی کسب کنند. با توجه به اینکه قالی انواع مختلفی دارد، می توان با آموختن دانش آن محصولات متنوع و متناسب با ذوق و سلیقه افراد تولید کرد و به بازار عرضه نمود. همچنین با تولید فرش با کیفیت می توان به صادرات در این زمینه اقدام کرد. این کسب و کار  را می توان در فضای کوچک و با سرمایه اولیه کم راه اندازی کرد و با فروش محصول و افزایش مشتری، این کار را گسترش داد و زمینه اشتغال بسیاری از جوانان را فراهم کرد.

در اولویت های پایین تر گلیم بافی، گبه بافی و فُرت بافی نیز در این شهرستان مزیت دارند؛ زیرا در داخل استان و استان های اطراف از این تولیدات استقبال خوبی می شود و معمولاً بازار فروش دارد.[18]بنابراین می توان در زمینه توسعه این فعالیت ها سرمایه گذاری کرد.

گِلیم یا پَلاس یکی از انواع صنایع دستی زیراندازی و پوششی است که از ابریشم، موی بز، پشم گوسفند یا دیگر چهارپایان اهلی بافته می‌شود. شکل سنتی گلیم، معمولاً برای پوشاندن زمین، دیوار یا رواندازی برای حیوانات باربر استفاده می‌شود ولی امروزه به عنوان یک پوشش مدرن برای خانه‌های شهری نیز خریداری می‌شود. رنگ‌های استفاده شده در گلیم سنتی گیاهی هستند. گاهی گلیم‌ها را برای جلوه بیشتر و کهنه شدن رنگ، با چای و پوست گردو شستشو می‌دهند. عشایر و بافندگان گلیم محدودیتی در اندازه گلیم نداشته‌اند و با توجه به نیاز خود گلیم را در اندازه کوچک برای واگیره یا بزرگتر برای تزئین (گلیمچه) یا فرش بافته‌اند و استانداردی در این مورد وجود ندارد.

فُرت بافی به بافت نوعي پارچۀ دورو در استان خراسان، با استفاده از نخ پنبه اي پُرتاب يا ابريشم با نقوش چهارخانه، جودانه، پیچازي و ... گفته می شود. بافت و تهیه منسوجات مختلف از قبیل انواع حوله، چادرشب، سفره، بقچه و لباس زیر به وسیله نخ‌های پنبه‌ای تابیده یا ابریشم در استان خراسان فرت بافی یا تُن بافی نامیده می‌شود.

گبه که به قالیچه خرسک نیز معروف است از جنس همان قالی می باشد با این تفاوت که در اندازه های کوچکتر و با پرزهایی بلندتر تهیه می شود و عمدتاً هنر دست عشایر مناطق مختلفی چون بوشهر، شیراز، خراسان و … می‌باشد و در واقع جزو سرمایه اصلی این مردم محسوب می شود.

 

· خدمات

شهرستان بردسکن یکی از شهرستان‌های زیبا و دیدنی استان خراسان رضوی محسوب می شود. مرکز این شهرستان شهر بردسکن است. با توجه به اینکه استان خراسان رضوی قطب گردشگری مذهبی کشور می باشد، در طول سال میزبان گردشگران فراوان داخلی و خارجی بسیاری است. این شهرستان نیز با پیشینه طولانی و منابع طبیعی بی نظیرش می‌تواند مقصد گردشگری مناسبی برای گردش و تفریح باشد.[19]

شهرستان بردسکن دارای سوابق تاریخی چندین ساله می‌باشد. برج فیروزآباد از یادگارهای عصر سلجوقیان، برج کشمر مربوط به عهد ایلخانیان و آثار متعدد دیگر این شهرستان از جمله تپه‌های چوپان مربوط به دو هزار سال قبل از میلاد نشان از قدمت این منطقه دارد. نتایج بررسی‌های باستان‌شناسی بر روی تپه‌ها و محوطه‌های باستانی و همچنین شواهدی از آثار فرهنگی حاکی از آن است که منطقه بردسکن در هزاره‌های اول و دوم پیش از میلاد، مسکونی و آباد بوده ‌است. این ناحیه در قرون و سده‌های گذشته جزیی از سرزمینی به‌شمار می‌رفت که در متون جغرافیایی و تاریخی از آن با نام (ترشیز) یا (طرثیث) یاد شده ‌است. از جمله جاذبه های این شهرستان می توان به برج علی آباد، رباط کبودان، مسجد جامع سیف آباد، قلعه رحمانیه و ... اشاره کرد. این شهرستان از لحاظ امکانات مربوط به اقامت شرایط خوبی دارد و در چند سال اخیر نیز احداث اقامتگاه‌های بومگردی، نیاز این شهرستان را تأمین کرده است، اما از لحاظ سایر امکانات رفاهی و تفریحی نظیر مجتمع رفاهی-خدماتی، شهربازی، مجتمع تفریحی- سرگرمی، رستوران بومی و استخر دچار ضعف هایی است و احداث موارد ذکر شده به ترتیبی که بیان شده اند برای شهرستان مزیت دارد.[20]

چند سالی است که احداث مجتمع های خدماتی _ رفاهی بین راهی در جاده ها به منظور ساماندهی خدمات بین راهی و افزایش رفاه رهگذران جاده ها مورد توجه قرار گرفته است. لیکن قابلیت های بالقوه بسیاری در این مجتمع ها نهفته است که می توان از آنها در جهت نیل به اهداف بزرگتری همچون توسعه و توازن منطقه ای بهره برد. از سوی دیگر در نظر گرفتن نقش های جدید برای این مجتمع ها، ضمن آنکه می تواند گام های مهمی در جهت توسعه پایدار مناطق تلقی گردد و باعث آن می شود که ادامه فعالیت مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی و گسترش دامنه فعالیت آنها از نظر اقتصادی توجیه پذیر باشد. در این زمینه تبعات مثبت احداث این مجتمع ها، به ویژه جنبه های گردشگری همراه با تأثیرات متقابل آنها بر مردم منطقه و رهگذران جاده ها تا حدی است که بعضاً این الزام را ایجاب می کند که نهاد های اجرایی برای احداث این مجتمع ها و کمک به استقرار فعالیت آنها پیشقدم شوند؛ بنابراین ایجاد چنین مکانهایی در این شهرستان قابلیت سرمایه گذاری را دارد.

مجتمع تفریحی-سرگرمی به تأسیساتی گفته می‌شود که به صورت مجموعه ای از واحدهای گردشگری می‌باشد که هر کدام به صورت جداگانه کار می‌کنند. فروشگاه ها، رستوران ها، اغذیه فروشی ها، تسهیلات ورزشی، فضای بازی و تفریحی، اقامتگاه ها، مراکز توریست گردانی و ... از جمله امکاناتی است که این مجتمع ها ارائه می‌دهند.

رستوران‌های بومی، مکان‌هایی با فضای سنتی و متناسب با آداب ‌و ‌رسوم هر شهرستان است که در آنها بیشتر به ‌جای استفاده از میز و صندلی‌های مدرن از تخت یا سایر وسایل سنتی استفاده می‌شود و علاوه بر سرو غذاهای محلی، ترشیجات خانگی، نوشیدنی‌هایی مانند چای و قهوه نیز عرضه می‌شود. رستوران‌ها جزو مهم‌ترین نمادهای فرهنگی برای هر شهرستانی محسوب می‌شوند و می توانند در خانه های قدیمی موجود در هر منطقه اجرا شوند. بسیاری از گردشگران و توریست های غذایی برای امتحان کردن غذاهای مختلف به سفر می روند و این مسئله برای مناطق مختلف ایران قابل استفاده و بهره برداری است؛ بنابراین ایجاد رستوران بومی نیز از جمله کسب وکارهای زود بازده است؛ زیرا هم تمایل مردم به سمت سرو غذاهای محلی بیشتر شده و هم معاملات این کسب وکار به صورت نقدی انجام می‌شود.

 

· شیلات

پرورش ماهی در شهرستان بردسکن انجام می شود؛ اما به دلیل کمبود حوزه های آبی در این شهرستان، این فعالیت به صورت محدود انجام شده است. از جمله ماهیان پرورش داده شده در این شهرستان می توان به قزل آلا و کپور اشاره کرد. برای پرورش بیشتر این ماهیان می توان از استخر های دو منظوره استفاده کرد. از آب این استخرها برای آبیاری باغ‌ها و مزارع می توان بهره گرفت و بخشی از نیاز خاک به ازت را نیز می توان تأمین کرد.[21]

ماهیان سردآبی در محدوده دمایی 18-12 درجه سانتی گراد بهترین رشد را دارند. ماهی قزل آلا یکی از معروف ترین گونه های ماهیان سردآبی است. این ماهی یکی از منابع خوب آهن است، آهن در خونسازی و همچنین در حفظ مقاومت بدن در برابر میکروبها نقش مهمی به عهده دارد. علاوه بر آن، آهن موجود در قزل آلا، جذب آهن منابع گیاهی را هم افزایش می دهد؛ بنابراین نقش مهمی در پیشگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن به عهده دارد. نتایج مطالعات نشان می دهند امگا ۳ ماهی قزل آلا می تواند فشار خون و ضربان قلب را در بیماران صرع تنظیم کرده و از تعداد تشنج های آن به طور قابل توجهی بکاهد؛ بنابراین این نوع ماهی طرفداران زیادی در بین مردم دارد؛ لذا راه اندازی پرورش آن در این شهرستان، ضمن ایجاد اشتغال پایدار، سوددهی خوبی را به همراه خواهد داشت.

ماهیان گرمابی در محدوده دمایی 27-20 درجه سانتی گراد بهترین رشد را دارند. بزرگ‌ترین خانواده ماهيان آب شيرين، کپورماهیان هستند که دارای 200 جنس می‌باشند. این ماهی در مقایسه با سایر گونه‌های پرورشی در آب‌های گرم و معتدل، ارزشمندترین ماهی از لحاظ اقتصادی است و نیز ارزش‌های تغذیه‌ای فراوانی دارد؛ بنابراین آموزش توسعه پرورش این ماهی می‌تواند در راستای تأمین نیاز شهرستان و نیز افزایش سطح معیشتی مردم مؤثر باشد.

 

· صنعت

استان خراسان رضوی دارای معادن بسیار زیادی است. در شهرستان بردسکن معادن متعدد طلا، آهن، سرب، روی، مس، قلع و کانی‌های گچ و مرمر وجود دارد و مهم‌ترین معادن سرب، روی، مس و قلع آن در معادن تکنار، در ۲۸ کیلومتری ده زنگالو و ۶۱ کیلومتری شمال غربی بردسکن قرار دارد که سنگ معادن آن به خارج از کشور صادر می‌شود. از معادن این شهرستان فقط استخراج صورت می گیرد و هیچگونه فرآوری از این محصولات در داخل شهرستان انجام نمی شود؛ در نتیجه احداث واحدی جهت فرآوری مس، روی، سرب و قلع در این شهرستان، به دلیل استفاده از این مواد معدنی در صنایع مختلف، دارای مزیت است و می توان در این زمینه‌ها فعالیت کرد. فرآوری موارد ذکر شده طبق اولویت است.

واحدهای فعال شهرک صنعتی این شهرستان شامل بلوک زنی، آجرپزی، تولید کودشیمیایی، تولید دستمال کاغذی، تولید مواد شوینده، تولید فرفورژه، پنل خورشیدی و یک واحد نساجی می شود.

کشاورزی

صنایع

خدمات

ردیف

باغداری

دامداری

زراعت

طیور

شیلات

صنایع غذایی

صنایع تبدیلی و تکمیلی

صنعت

صنایع دستی

خدمات

1

احداث گلخانه ی تولید صیفی جات (1)

پرورش گوسفند بومی (1)

کشت زعفران (1)

پرورش مرغ تخمگذار (1)

پرورش ماهی قزل آلا (1)

فرآوری انار (1)

بسته بندی زعفران (1)

احداث واحد سنگبری (1)

قالی بافی (1)

احداث مجتمع رفاهی-خدماتی (1)

2

احداث باغات پسته (1)

پرورش گوسفند افشاری (1)

کشت گندم (1)

پرورش مرغ بومی (1)

پرورش ماهی کپور (1)

فرآوری پسته (1)

بسته بندی پسته (1)

تولید پودر مش (2)

گلیم بافی (2)

احداث رستوران بومی (1)

3

احداث باغات انار (1)

پرورش گوسفند بلوچی (1)

کشت جو (1)

پرورش شتر مرغ (2)

پرورش ماهی زینتی (2)

فرآوری گیاهان دارویی (1)

تولید کود پسته (2)

تولید بلوک و بتن (3)

پته دوزی (2)

احداث شهربازی (2)

4

احداث باغات انگور (2)

پرورش بز بومی (1)

کشت کلزا (2)

پرورش بوقلمون (2)

پرورش ماهی تیلاپیا (3)

روغن کشی (2)

فرآوری پوست خشکبار (2)

استخراج از معدن آهن (4)

فُرت بافی (3)

خدمات کامپیوتری (3)

5

احداث باغات بادام (2)

پرورش بز سانن (1)

کشت حبوبات نظیر نخود، عدس و ماش (2)

پرورش بلدرچین (3)

تولید آرد (2)

بسته بندی گوشت قرمز (2)

تولید قطعات خودرو (4)

تعمیرات موبایل (4)

6

احداث باغات زردآلو (2)

پرورش گاو هلشتاین (2)

کشت زیره سبز (3)

پرورش کبک (3)

تولید کلوچه سنتی قندی (2)

بسته بندی مرغ (3)

تولید مواد شوینده (5)

7

احداث باغات آلو (2)

پروش گاو براون سوییسی (2)

کشت نعنا فلفلی (3)

تولید میوه خشک و چیپس میوه (3)

بوجاری (3)

تولید کاشی (6)

8

پرورش قارچ (3)

پرورش گاو بومی (2)

کشت آنغوزه (3)

تولید نشاسته (3)

فرآوری شتر مرغ (3)

تولید موزاییک (6)

9

کاشت آلوئه ورا (3)

پرورش گاو سمینتال (3)

کشت پنبه (4)

تولید چیپس سیب زمینی (4)

تولید کمپوست (4)

10

کاشت گل محمدی (3)

زنبورداری (4)

کشت ذرت علوفه‌ای و دانه‌ای (5)

فرآوری انگور (4)

تولید پودر خون (4)

11

تولید میوه های جالیزی نظیر هندوانه و خربزه (4)

پرورش کرم ابریشم (5)

فرآوری زردآلو (4)

احداث سردخانه (5)

12

احداث باغات عناب (5)

پرورش زالو (5)

تولید لبنیات (4)

احداث کشتارگاه دام (6)

13

احداث باغات زرشک (5)

پرواربندی گوساله (5)

تولید قره قوروت (4)

14

احداث باغات گردو (5)

پرورش الاغ شیری (6)

تولید کشک گوسفندی (5)

15

احداث نهالستان (6)

تولید قند (5)

16

تولید سوسیس و کالباس (6)

17

تولید ناگت و شنیسل (6)

در انتهای تحلیل یک لیست مزیت‌سنجی 50 تایی در جدول زیر ارائه ‌شده‌ است. این جدول مشاغل فوق را در کنار هم نشان می‌دهد.

مشاغل	مزیت
فرآوری پسته	1
فرآوری انار	2
فرآوری انگور	3
فرآوری انجیر	4
زنبورداری	5
پرورش گوسفند بومی	6
پرورش گوسفند افشاری	7
پرورش گوسفند بلوچی	8
احداث باغات پسته	9
احداث باغات انگور	10
احداث باغات انار	11
بسته بندی زعفران	12
بسته بندی پسته	13
کشت زعفران	14
کشت کلزا	15
پرورش مرغ تخم گذار	16
پرورش مرغ گوشتی	17
قالی بافی	18
احداث مجتمع رفاهی-خدماتی	19
پرورش ماهی قزل آلا	20
پرورش ماهی کپور	21
فرآوری مس	22
تولید میوه خشک و چیپس میوه	23
فرآوری گیاهان دارویی	24
تولید رب و پودر گوجه فرنگی	25
پرورش گوسفند مغانی	26
پرورش گوسفند کردی	27
پرورش شتر	28
پرورش گاو بومی	29
احداث باغات گردو	30
احداث باغات انجیر	31
احداث باغات آلو	32
بسته بندی عسل	33
فرآوری شتر مرغ	34
کشت کنجد	35
کشت حبوبات	36
کشت آنغوزه	37
کشت زیره سیاه	38
پرورش مرغ بومی	39
پرورش شتر مرغ	40
احداث شهربازی	41
گلیم بافی	42
فرت بافی	43
گبه بافی	44
فرآوری روی	45
تولید لبنیات	46
تولید قره قوروت	47
روغن کشی	48
پرورش گاو هلشتاین	49
احداث گلخانه گل‌های زینتی نظیر شب بو و کاکتوس	50

این تحلیل با همکاری کمیته امداد امام خمینی(ره) تهیه شده است.