گلوگاه

مزيت‌سنجي و اولويت‌بندي كسب‌وكارهاي موجود در هر شهرستان برمبناي يک روش تحقيق انجام مي‌شود. در اين روش تحقيق، يک شناسنامه براي هر شهرستان و يک شناسنامه براي هر كسب‌وكار تدوين مي‌شود. اين شناسنامه‌ها به عنوان ورودي به نرم‌افزار داده‌شده و خروجي نرم‌افزار هم‌پوشاني اين دو شناسنامه و تعيين مشاغل مزيت‌دار شهرستان است. اين اولويت‌بندي‌ها توسط كارشناسان و افرادخبره هر شهرستان بازبيني و اصلاح مي‌شوند. يكي از منابع تحليل همين ليست مزيت‌سنجي اصلاح‌شده‌است. يكي ديگر از منابع تحليل، مصاحبه با كارشناسان و متخصصين حوزه اشتغال هر شهرستان است. در هر شهرستان با حداقل 3 نفر از اين افراد مصاحبه انجام مي‌شود. اين مصاحبه‌ها پياده‌سازي و ارزيابي مي‌گردد. در صورت وجود تناقض و ابهام بين اين 3 مصاحبه و ليست مزيت‌سنجي، مصاحبه‌هاي تكميلي و حتي مصاحبه بيشتر هم صورت مي‌گيرد تا تيم تحليل به نتيجه نهايي مطلوب دست‌يابد. بنابراين خروجي هر شهرستان از تجميع مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي حاصل مي‌شود. در ادامه تحليل شهرستان گلوگاه ارائه‌شده‌است.

 

تعیین کسب‌وکارهای مزیت‌دار شهرستان

همانطوريكه در قسمت مقدمه اشاره‌شده مبناي تحليل، مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي است. از بررسي اين دو منبع رسته‌هاي رايج و اولويت‌دار شهرستان تعيين شده‌است. مبناي اين اولويت‌بندي، فراواني و ميزان اشاره افراد كارشناس به كسب‌وكارهاي رايج در هر شهرستان و اولويتي كه اين مشاغل در ليست مزيت‌سنجي دارند، است. در هر رسته كسب‌وكارهاي رايج به ترتيب اولويت مشخص شده‌است. در تحليل به مشاغل موجود، مشاغل قابل توسعه و مشاغلي كه هنوز در شهرستان راه‌اندازي نشده و پتانسيل ايجاد آن‌ها در شهرستان وجوددارد، اشاره شده‌است. مزيت‌هاي شغلي به ترتيب اولويت در ادامه آورده شده‌است.

1. صنایع غذایی
2. زراعت
3. دامداری
4. باغداری
5. خدمات
6. صنایع تبدیلی و تکمیلی
7. طیور
8. شیلات
9. صنایع دستی
10. صنعت

 

·صنایع غذایی

صنعت تولید غذا، ازنمونه فعالیت‌های توانمند در کشور به شمار می‌رود،عرصه‌ای که در صورت حمایت و برنامه‌ریزی می‌تواند به قطبی تأثیرگذار در توسعه صادرات غیر نفتی تبدیل شود. در سایه صنعت مواد غذایی، می‌ توان به گردش مالی بسیار بالا، سود آوری قابل توجه و توسعه صادراتی مضاعف رسید و طبیعتا مجموعه این موارد روند توسعه اقتصادی کشور را بهبود می بخشد.

در این شهرستان انجیر خوب و مرغوبی تولید می‌شود؛ اما چون ماندگاری میوه انجیر بسیار کم است و صنایع تبدیلی ندارد، صرف نظر از این که این میوه به صورت تازه خوری مصرف می‌شود و به استان های اطراف صادر می‌گردد، سالانه بخشی از آن به ضایعات تبدیل می‌شود. با این وجود ایجاد صنایع فراوری آن سود خوبی را برای باغدار و سرمایه گذار خواهد داشت. بهره‌گیری از خواص فراوان انجیر بیشتر از طریق مصرف انجیر خشک و پس از آن میوه تازه مرسوم است. این در حالی است که میوه انجیر را به‌صورت فرآورده‌های مختلف نیز می‌توان مصرف کرد. اولین فراورده انجیر که تهیه و مصرف آن برای همه لازم است، نوشیدنی آب انجیر و شیره انجیر است. فرآورده‌های دیگر قابل ذکر شامل شربت انجیر (متفاوت با آب‌انجیر)، مسقطی انجیر، مربای انجیر و مارمالاد آن، ترشی، کمپوت، سوپ و پوره انجیر هستند که هر کدام از این فرآورده‌ها روش تهیه خاص خود را دارند.

علاوه بر موارد ذکر شده از انجیر می‌توان در تهیه شیرینی‌جات مختلف مانند شکلات، بیسکوئیت، کیک و کلوچه استفاده کرد. مصرف انجیر خشک همچنین به‌صورت مخلوط با دیگر میوه‌های خشکباری مرسوم است. به‌عنوان مثال تهیه و مصرف مخلوط پسته، بادام، گردو و انجیر خشک برای تقویت حافظه و قدرت تفکر بسیار مفید است.

بیشتر مردم گلوگاه دامدار هستند و میزان بالایی از شیر در گلوگاه تولید می شود؛ ولی متاسفانه به علت عدم مدیریت یا هدر می‌رود و یا به استان گلستان و شهرستان همجوار صادر می شود؛ لذافرآوری آنو تهیهلبنیات مزیت دارد.

تولید رب انار یکی از مشاغل خانگی است که نیاز به تجهیزات خاصی ندارد و لوازم تولید آن در همه منازل موجود است و با سرمایه ای کم قابل انجام است. رب انار دارای خواص درمانی فراوان (لاغر کننده، مفید برای پوست و سیستم گوارشی، پیشگیری از سرطان) است و با فاصله گرفتن مردم از مواد دارویی صنعتی و روی آوردن به مواد طبیعی ارگانیک، رب انار خانگی و بدون مواد افزودنی طرفداران زیادی دارد. باتوجه به اینکه تولید رب انار مختص فصول سرد سال است، با تولید لواشک، مربا و... در ماه های دیگر سال می توان به این کسب و کار رونق بخشیده و رضایت مشتری را در طول سال حفظ کرد. البته تولید این موارد اولولیت کمتری دارند.

لازم به ذکر است که مردم خواهان رب انار هستند؛ ولی متاسفانه در گلوگاه به صورت بسته بندی وجود ندارد و فقط به صورت محدود در رستوران های اکبرجوجه پیدا شده و در همه جا یافت نمی‌شود؛ لذا اگر یک مشتری قصد خرید داشته باشد باید به صورت فله‌ای از اکبرجوجه خریداری کند. بنابراین تولید آن به صورت های خانگی و کارگاهی علاوه بر اشتغالزایی، توجیه اقتصادی دارد.

در ضمن گلوگاه یکی از قطب های ترشیجات انار در کشور است  و کار کردن در این حوزه نیز توجیه اقتصادی دارد. ترشی انار یکی از انواع ترشی های ایرانی خوشمزه و مجلسی است که علاوه بر اینکه طعم و رنگ بسیار خوبی دارد ، برای سفره آرایی و تزیین غذاها نیز مناسب می باشد. همچنین این ترشی خوشمزه بیشتر در فصل پاییز تهیه می شود.

در جهان امروز به رغم گسترش و فراوانی انواع مختلف داروهای شیمیایی، مردم ایران از دیرباز آشنایی دیرینه ای با گیاهان دارویی دارند و هنگام درمان یک بیماری قبل از آنکه سراغ داروهای شیمیایی بروند، ابتدا درمان و پیشگیری را از داروها و گیاهان دارویی آغاز می‌کنند. شاید دلیل این امر این باشد که مصرف طولانی و در برخی موارد مصرف مقطعی داروهای شیمیایی می تواند، عوارض جانبی بر جا گذارد که بعضاً از خود بیماری نیز خطرناک تر هستند. به همین دلیل گرایش عمومی جامعه به بهره گیری و استفاده بیشتر از داروهای گیاهی و به طور کلی فرآورده های آنها روبه افزایش است. با توجه به اینکه کشت برخی از گیاهان دارویی در حال حاضر انجام می‌شود، فراوری شامل خشک کردن، بسته بندی و عرق گیری آن ها در شهرستان گلوگاه مقرون به صرفه خواهد بود.

با مقایسه سرانه مصرف آبزیان در سبد غذایی جامعه ایرانی و فاصله بسیار زیاد بین ارقام و اعداد سرانه مصرف جهانی بایستی علل عدم مصرف آن درجامعه را بررسی و به رفع آن پرداخت ، چرا که قرار گرفتن آبزیان در سبد غذایی مردم نقش مهمی در سلامت جامعه ایفا می نماید. مصرف گوشت سفید در مقایسه با گوشت قرمز از سلامت بالاتری برخوردار است و برطبق آخرین یافته های محققین علوم تغذیه و پزشکی مصرف صحیح آبزیان از بروز بسیاری از بیماریها جلوگیری می کند؛ بنابراین تنها راه افزایش مصرف سرانه ی آبزیان در کشور علاوه برگزاری برنامه های آموزشی، تولید غذاهای دریایی آماده ی مصرف نظیر انواع برگر ماهی و ناگت ، میگو برگر و ترویج مصرف آن ها بین گروه های مختلف مصرف کننده است؛ لذا ایجاد چنین صنایعی ضمن وجود مواد اولیه آن‌ها در گلوگاه، توجیه اقتصادی دارد.

کار کردن در زمینه فراوری گل محمدی به دلیل هزینه نسبتا کمی که دارد، قابل اجرا در این شهرستان است. اهمیت گل محمدی در تولیدعطر، اسانس و گلاب آن است. بسیاری از فعالان در عرصه صنعت عطرسازی، اسانس گل محمدی را مهم ترین ماده اولیه این صنعت می‌دانند. بخش اعظم اسانس گل محمدی تولید شده در دنیا به دلیل داشتن عطر و بوی بسیار خوش برای تهیه عطرهای گران قیمت استفاده می‌شوند. اسانس و گلاب حاصل از این گل در رفع مواردی نظیر افسردگی، بی خوابی، فشار روحی، خشکی و حساسیت پوست، التیام زخم های پوستی و عفونت های باکتریایی و ویروسی مؤثر است.

در بین فراورده های عمل آوری شده دام و طیور، سوسیس و کالباس به دلیل آماده سازی سریع و همچنین طعم و مزه مطلوب، مصرف بیشتری دارند. برای حفظ این جایگاه و افزایش تقاضای این محصولات، علاوه بر انتخاب روش های مناسب تولید و فراوری، باید به نوع و شکل بسته بندی آنها نیز توجه نمود. همچنین سوسیس و کالباس حاوی پروتئین های حیوانی کافی، چربی، کربوهیدرات و ویتامین  بوده و می توان آنها را از جمله غذاهای آماده در سفره خانواده ها نام برد؛ بنابراین بازار مصرف و صرفه اقتصادی خوبی خواهند داشت. ضمن اینکه مواد اولیه آنها در این شهرستان موجود است.

با توجه تنوع باغات میوه در این منطقه، فراوری آنها شامل تولید چیپس میوه، میوه خشک، آبمیوه و سایر فراورده های میوه مانند کمپوت، مربا، لواشک و... می‌تواند زمینه اشتغال مناسبی را برای علاقه مندان و مخصوصا با نوان ایجاد کند و در صورت بازاریابی مناسب، سودآوری خوبی هم خواهند داشت.

 

·زراعت  

بخش زراعت در روند رشد و توسعه اقتصادی کشورهای مختلف نقش‎های متعددی بر عهده دارد که از جمله مهم‎ترین آن‎ها می‎توان تامین مواد خام و اولیه مورد نیاز صنایع بالادستی، تامین نهاده‎هایی مانند نیروی کار، مصرف تولیدات سایر بخش‏های صنعتی از قبیل کودها و سموم شیمیایی و ماشین‌آلات کشاورزی، ارزآوری برای کشور و تامین مالی سایر بخش‎های زیربنایی را نام برد.

در حوزه کشاورزی تولید برنج بیشتر از سایر محصولات زراعی صورت می گیرد. زیرا ماهیت زمین های کشاورزی گلوگاه بیشتر شالیزار است و در این زمینه مردم خودکفا هستند. برنج مهم ترین غلات و اقلام غذایی جهان است و بیشتر مردم به برنج به عنوان یک غذای اصلی وابسته هستند. آب مورد نیاز برای کشت برنج از سایر غلات بیشتر است و رطوبت کافی از عوامل مورد نیاز برای کاشت بهتر این محصول است. این منطقه مستعد این کشت بوده و گسترش آن توجیه اقتصادی دارد. البته لازم به ذکر است که برای کشت این محصول باید بازار فروش و قیمت مناسب باشد تا کشاورزان متضرر نشوند و رونق تولیدات داخلی را زمینه ساز شود.

توسعه کشت گیاهان دارویی مانند آویشن، نعناع فلفلی، اسطوخودوس، گل گاو زبان و... نیز در شهرستان و به خصوص در منطقه بالادست و هزار جریب(که از لحاظ رطوبت و بارش استاندارد است و زمین های مرغوبی دارد) موفق می شود؛ زیرا تعدادی از خانواده ها از سال 96 در این مناطق به پرورش گیاهان دارویی مشغول هستند.

ایران سالیانه بیش از یک ونیم میلیون تن روغن نیاز دارد که 90 درصد آن را وارد می کند. سالانه بیش از 5 میلیارد دلار صرف واردات روغن و دانه های روغنی می شود. کشت دانه های روغنی مانند سویا در حال حاضر در این شهرستان انجام می‌شود و با اقلیم منطقه سازگار است و قابلیت توسعه دارد.

دانه سویا سرشار از پروتئین، چربی و عناصر معدنی است. سویا دانه ای روغنی است که از نظر گروه بندی مواد غذائی، در گروه چربی ها قرار می گیرد . از این دانه، همچون دانه های دیگر مانند دانه آفتابگردان، روغن گرفته می شود که دارای خواص بسیار زیادی است. در حال حاضر بسیاری از مردم، دانه سویا را به عنوان یکی از اجزاء سبد آجیل خود مصرف می کنند و بسیاری از افراد نیز استفاده عام تری از پروتئین سویا دارند . تعدادی از مردم به مصرف سویا به جای گوشت چرخ کرده روی آورده‌اند. این کسب و کار پردرآمد را می توان با سرمایه اولیه پایین و با یک کارگر راه انداخت و به سود خوبی دست یافت. به علاوه سویا به صورت تضمینی توسط دولت خریداری می شود.

کلزا، یکی دیگر از دانه‌های روغنی قابل کشت در شهرستان است که با اقلیم منطقه سازگاری دارد. گیاه کلزا را می‌توان بین گندم و جو کاشت و مانع از رشد علف های هرز شد. کنجاله آن برای خوراک دام استفاده می‌شود و درضمن با هرآب وهوایی سازگار است. روغن کلزا به دلیل ترکیب مناسب، با کیفیت ترین روغن خوراکی است. در بین دانه‌های روغنی، کلزا به عنوان سومین گیاه عمده روغنی جهان پس ازسویا و نخل روغنی شناخته می شود، که نقطه امیدی جهت تامین روغن خوراکی کشور، محسوب می‌شود. تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهد که دانه کلزا 40-30 درصد روغن و کنجاله‌اش50-40 درصد پروتئین دارد

کشت حبوباتی مانند لوبیا و باقلا با توجه به ارزش غذایی و بازار مصرف خوبی که دارند، قابلیت گسترش را داشته و سودآوری خواهند داشت.

با توجه به اینکه کشت زعفران نیز در برخی از مناطق شهرستان گلوگاه مانند هزار جریب در حال انجام است، کار کردن در این زمینه نیز از جمله کسب و کار های درآمد زا در منطقه است. مقاومت زعفران در برابر سرما زیاد بوده و به آب کمی نیاز دارد. زعفران به علت داشتن رنگ زیبا، عطر و طعم بسیار مطبوع، در صنایع غذایی کاربرد دارد. دمنوش زعفران آرام بخش بوده و استرس و نگرانی را برطرف می کند. کسب و کار کشت زعفران به علت خاصیت ضد سرطانی این گیاه اهمیت دو چندان پیدا می کند. ایران اولین کشور تولیدکننده زعفران بوده که قریب به 90 درصد از زعفران جهان را تأمین می کند. مصرف زعفران در ایران بالا است و نه تنها می تواند نیاز منطقه زیرکشت را تامین کند بلکه درسراسر ایران نیز مشتری دارد.

کشت گندم در این شهرستان وجود دارد؛ اما بیشتر زمین های کشاورزی که زیر کشت نرفته اند شیب دار هستند و گندم و جو نمی توان در آن ها کشت کرد. مگر اینکه زمین مناسب آن در این شهرستان وجود داشته باشد.

 

·دامداری

دامداری به عنوان یکی از حوزه های بخش کشاورزی، در سطح گسترده ای در کشور انجام می شود و در نتیجه‌ی انجام این حرفه، سود اقتصادی خوبی کسب شده است. از آن جایی که حوزه دامداری با یکی از مهم ترین نیازهای انسان، یعنی نیاز به منابع غذایی و خصوصا منابع پروتئینی مرتبط می‌باشد، توجه به آن امری ضروری است. فعالیت در این حوزه شغلی و افزایش بهره وری در آن، می تواند از راهکارهای کاهش وابستگی به درآمد نفتی باشد و عاملی برای توسعه صنایع غذایی، تبدیلی و تکمیلی کشور محسوب شود.

دامداری در گلوگاه بیشتر به صورت سنتی انجام می‌شود؛ اما واحدهای صنعتی نیز وجود دارد. مردم شهرستان در زمینه دام سبک بیشتر گوسفند زل و اتابای و در زمینه دام سنگین نیز بیشتر گاو بومی و گاو هلشتاین دورگ را پرورش می‌دهند. گسترش این موارد با توجه به سود زیاد و سازگاری با شرایط اقلیمی از کسب و کار های خوب و موفق خواهد بود. به طور مثال بیشتر افراد در منطقه هشتیکه در منازل گاو و گوسفند نگهداری می کنند و تهیه فرآورده های لبنی هم به صورت خانگی انجام می شود.

گوسفند نژاد زل یکی از بهترین نژاد گوشتی است که در ایران پرورش داده می‌شود، این دام رنگ های متنوعی دارد. می‌توان گفت این نژاد تنها نژاد بی دنبه در ایران است و به جای دنبه یک دم کوچک دارد. این نژاد اکثرا در نواحی اطراف دریای خزر پرورش داده می‌شود، و بومی استان گلستان هستند ولی در استان مازندران هم این نژاد را پرورش می‌دهند. گوسفند زل به دلیل نداشتن دنبه و داشتن دست و پاهای کوتاه و قد کوتاه می‌تواند مسافت های طولانی و مرتفع را به خوبی طی کند، به همین دلیل گوسفند به خوبی قابل پرورش دادن در مناطق کوهستانی و جنگلی است و می‌تواند به خوبی خود را با اقلیم کوهستانی سازگار نماید. همچنین گوسفندان نژاد زل را اکثرا در نواحی جنگل ها و کوهپایه ها و مناطق معتدل پرورش می‌دهند، به همین دلیل برای پرورش آنها در فصل تابستان و بهار می‌توان از مراتع جنگلی و کوهپایه ای استفاده کرد، و میزان علوفه مورد نیاز برای پرورش این دام به صورت آزاد و از مراتع تامین می‌شود.

به گوسفندان اتابای اصطلاحآ گوسفند نیم دنبه ترکمنی نیز گفته می شود. این نوع از گوسفندان جثه ای بسیار بزرگ تر از گوسفندان زل دارند و همچنین بدنی مقاوم برای زیست در مناطق خشک دارند؛ به طوری که به راحتی می توان از آن ها در مناطق خشک و بدون مراتع غنی نگه داری کرد در صورتی که جثه و میزان تولید گوشت آن ها هم کم نمی شود. گوسفندان اتابای از جفت گیری بین گوسفندان زل و نیز گوسفندان ترکمن به وجود آمده اند. رنگ بدن و پشم این نوع از گوسفندان نخودی است.

گاو از جمله حیوانات اهلی به شمار می‌آید که فواید فراوانی دارد؛ بنابراین انسان‌ها با علم به این موضوع به نگهداری و پرورش و بهره‌برداری از این حیوان می‌پردازند. گوشت و شیر، دو محصول مهم و عمده این حیوان به شمار می‌آیند که نقش اساسی در تامین مواد غذایی انسان‌ها دارد؛ اما شیر علاوه بر آن‌که به‌صورت خام استفاده می‌شود، با پالایش و فراوری در قالب محصولات لبنی گوناگون نیز مورد استفاده است؛ بنابراین پرورش گاو نیز مزیت دارد.

امروزه به منظور بهره برداری بهینه، از گاو های دورگ استفاده می‌شود. که این موارد حاصل تلقیح نژاد اصلی و نژاد بومی هستند. گوساله ای که از طریق آمیخته گری متولد می شود هم برخی خصوصیات ارثی گاو نر اصیل را دارا می باشد و هم برخی خصوصیات ارثی گاو ماده بومی را دارد. در نسل های بعدی به تدریج صفات منتقل شده از گاو های اصیل در گوساله ها ظاهر می شود و تولیدات شیر و گوشت اغلب آنها نیز به نحو قابل توجهی بیشتر می شود. در شهرستان گلوگاه نیز پرورش گاو هلشتاین دورگ انجام می‌شود و با توجه به سازگاری که با اقلیم منطقه داشته، همچنان قابلیت توسعه و سرمایه گذاری را دارد.

زنبورداری در این شهرستان به صورت محدود انجام می شود و تنها در صورت بسته بندی عسل و بازار یابی مناسب قابلیت توسعه برای آن وجود دارد. پرورش زنبور عسل از جمله مشاغلی است که می تواند سود خوبی به همراه داشته باشد. باردهی گل ها و میوه ها با گرده افشانی توسط زنبور عسل افزایش می یابد. این مسئله باعث شده ارزش اقتصادی پرورش زنبور عسل بسیار بیشتر از ارزش ریالی حاصل از تولید عسل باشد. در طی فرآیند پرورش و نگهداری زنبورعسل، با ازدیاد کندوها می توان به فروش کندو نیز فکر کرد و به سود خوبی دست یافت. در مناطق گرمسیری از هر کندو یک بچه کندو گرفته می شود. در ضمن محصول مزرعه پرورش زنبور عسل صرفاً کندو و عسل نیست؛ موم، زهر و ژل آن نیز قابل فروش است.

 

·باغداری

باغداری یکی دیگر از رسته‌های رایج در حوزه کشاورزی است که در شهرستان گلوگاه اقداماتی در این زمینه انجام شده ولی همچنان پتانسیل برای توسعه وجود دارد.

انجیر این شهرستان از جمله عمده محصولات باغی است که از نظر کیفیت نیز بسیار مرغوب است و با توجه به سازگاری آن با اقلیم گلوگاه، قابل سرمایه گذاری و سودآوری است. نیاز آبی بسیار کم و سازگاری با محیط و استقامت در برابر گرما و خشک‌سالی از ویژگی‌های بارز گیاه انجیر محسوب می‌شود. ازآنجاکه باغ‌های انجیر معمولاً در دامنه‌های شیب‌دار احداث می‌گردند، احداث چنین باغ‌هایی علاوه بر ایجاد اشتغال و پوشش گیاهی مناسبی برای منطقه و بیابان‌زدایی می‌تواند به حفظ کنترل سیلاب، جلوگیری از فرسایش خاک و استفاده بهینه از آب باران کمک کند.

میزان مصرف قارچ در سال های اخیر در ایران رشد خوبی داشته و سرانه مصرف بالا رفته است. مشتری داشتن این محصول از یک سو و غنی از پروتئین و ویتامین بودن آن از سوی دیگر، باعث شده که جایگزین مناسبی برای گوشت باشد. در برخی از شهرها و روستاها به دلیل عدم آشنایی با فواید قارچ، میزان مصرف این محصول پایین است که می توان با تبلیغ و معرفی این محصول، میزان مصرف را بالاتر برد. همچنین پرورش قارچ از شغل هایی است که می توان با سرمایه اولیه کم و محیط کوچک شروع کرد. بنابراین پرورش قارچ از مزیت های خوبی است که پتانسیل های توسعه را دارد. علیرغم اینکه این اقلیم این شهرستان مناسب برای پرورش قارچ است، در حال حاضر پرورش این محصول به میزان کمی انجام می‌شود و نیاز شهرستان به قارچ بیشتر از سایر نقاط تامین می‌شود؛ بنابراین کار کردن دراین حوزه ضمن حمایت، ارزش افزوده زیادی خواهد داشت.

توسعه کاشت گل محمدی از جمله کسب و کار های مناسبی است که توجیه اقتصادی دارد؛ زیرا احداث باغات گل محمدی، سبب توسعه اکوتوریسم و توریسم روستایی، تولید پایدار و سالم محصول غذایی، ایجاد پوشش گیاهی در مناطق شیب دار و جلوگیری از فرسایش خاک، اشتغالزایی و توسعه اقتصاد منطقه می‌شود.

با توجه به وجود باغات آلو طلایی، هلو، انار، نارنگی، نارنج، پرتقال و لیمو ترش در گلوگاه که محصول مرغوبی هم تولید می‌شود، گسترش این موارد از جمله مواردی است که در صورت وجود زمین مناسب، قابل سرمایه گذاری هستند.

در شهرستان تعداد محدودی گلخانه وجود دارد که متراژ پایینی دارند و گل های تزئینی و صیفی جاتی مانند خیار و گوجه را پرورش می دهند و قابل سرمایه گذاری هستند. گياهان براي داشتن رشد مطلوب نياز به شرايط خاصي از نظر شدت نور، دماي روزانه، دماي‌شبانه، ميزان رطوبت نسبي هوا و رطوبت خاک دارند. براي توليد و پرورش تجاري گياهان با کيفيت بالا و در تمام طول سال بايد شرايط محيطي مطلوب مهیا شده و عوامل خسارت زا نظير آفات و بیماری ها، باد، طوفان هاي ويرانگر، سرما و يخبندان و ...کنترل شوند. گلخانه محیطی است که به راحتی می توان در داخل آن شرایط محیطی را تحت کنترل درآورد و به سمت رشد مطلوب گیاه سوق داد. گلخانه‌ها که از نظر اندازه متغیرند گیاهان را از سرمای بیش از حد زمستان یا گرمای بیش از حد تابستان حفظ می‌کنند. کشاورزی در گلخانه ها نسبت به کشاورزی در فضای آزاد و در زمین های کشاورزی دارای دردسر و مشکلات کمتری است، به علاوه بازه ی زمانی برای به ثمر نشستن و برداشت محصولات نیز نسبت به کشاورزی سنتی، کوتاه تر است.

در این شهرستان واحدهایی در جهت تولید بانک نشاء کار می‌کنند. به نظر می‌رسد گسترش این مورد هم سوددهی خوبی داشته باشد؛ زیرا تولید بذر و بانک نشاء باعث کاهش ریسک تولید و کاهش دوره زمان انجام فعالیت عملیات زراعی به خصوص در مرحله کاشت و برداشت می‌شود؛ لذا طرفداران خاص خود را دارد

 

·خدمات

تنوع در حوزه مشاغل خدماتی بسیار زیاد است و حرفه های زیادی را در برمی گیرد که میزان سودآوری حرفه ها با توجه به نیاز و ظرفیت منطقه با یکدیگر تفاوت هایی دارد. برای مثال گردشگری از فعالیت هایی است که با سودآوری بسیاری همراه است و در شهرستان گلوگاه نیز ظرفیت های بسیارخوبی برای سرمایه گذاری در زمینه گردشگری مانند احداث اقامتگاه بومگردی، رستوران بومی و مجتمع خدماتی رفاهی وجود دارد.

مهم ترین جاذبه که مورد استقبال مردم هم واقع شده است دریای آرام گلوگاه و توسکا چشمه هستند و با این که گردشگران زیادی از نقاط مختلف کشور به این مناطق می آیند؛ ولی از لحاظ امکانات خیلی ضعیف بوده و آن چنان خدماتی ارائه نمی دهند. در اینزمینه اگر تمهیداتی اندیشیده شود خیلی وضعیت خوبی پیدا می کنند؛

خانه های بوم گردی، به منظور فراهم کردن اقامتگاه هایی در داخل روستاها، زمینه و بستر آشنایی با آداب و رسوم و فرهنگ آن روستا را فراهم ساخته و گردشگران را با غذاهای محلی، گویش، موسیقی و ساختار و معماری روستاها آشنا می کنند. علاوه بر آن تجربه جدید زندگی در فضای محلی را، هرچند در مدت زمان کوتاه فراهم می آورد. همچنین اجرای این طرح علاوه بر این موارد به نفع روستاییان نیز خواهد بود که در زیر به مثال هایی در این زمینه اشاره شده است.

در قدم اول واحد های بوم گردی، با تزریق معیشت جایگزین، به احیای میراث طبیعی و محلی پرداخته و با زنده نگه داشتن آداب و رسوم منطقه از هر گونه آسیب ناشناخته به محیط زیست جلوگیری می کنند. علاوه بر این، لازم به ذکر است، در بعضی مناطق مردم محلی مجبور هستند جهت فروش محصولات خود به منطقه های خارج از روستا بروند، که در این صورت، می توان گفت ایجاد خانه های بوم گردی با جذب توریست، و در دسترس قرار دادن بازار تقاضا در کنار عرضه، این مشکل را به راحتی حل نموده است.

از طرف دیگر تثبیت جمعیت روستاها از یک سو و توسعه گردشگری در مناطق مختلف از سوی دیگر، از جمله مزایای دیگر ایجاد خانه های بوم گردی خواهد بود.

بنابراین می توان اظهار داشت، گسترش خانه های بوم گردی، یک طرح با سود همه جانبه و به نفع روستاییان، گردشگران و محیط زیست خواهد بود. خربزه چشمه و یخ چشمه از جمله روستا های دیدنی و شگفت انگیزی هستند که بوم گردی در آنها جواب می‌دهد.

رستوران‌های بومی، مکان‌هایی با فضای سنتی و متناسب با آداب ‌و ‌رسوم هر منطقه است که در آنها بیشتر به‌جای استفاده از میز و صندلی‌های مدرن از تخت یا سایر وسایل سنتی استفاده می‌شود و علاوه بر سرو غذاهای محلی، ترشیجات خانگی، نوشیدنی‌هایی مانند چای و قهوه نیز داده می‌شود. رستوران‌ها جزء مهم‌ترین نمادهای فرهنگی برای هر کشوری در جهان محسوب می‌شوند و می تواند در خانه های قدیمی موجود در هر منطقه اجرا شود. بسیاری از گردشگران و توریست های غذایی برای امتحان کردن غذاهای مختلف به سفر می روند و این مسئله برای مناطق مختلف ایران قابل استفاده و بهره برداری است؛ بنابراین ایجاد رستوران بومی نیز از کسب و کار های زود بازده است؛ زیرا هم تمایل مردم به سمت سرو غذا های محلی بیشتر شده و هم معاملات این کسب و کار به صورت نقدی انجام می‌شود.

چند سالی است که احداث مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی در جاده های کشور به منظور ساماندهی خدمات بین راهی و افزایش رفاه رهگذران جاده ها مورد توجه قرار گرفته است. لیکن قابلیت های بالقوه بسیاری در این مجتمع ها نهفته است که می توان از آنها در جهت نیل به اهداف بزرگتری همچون توسعه و توازن منطقه ای بهره برد. از سوی دیگر در نظر گرفتن نقش های جدید برای این مجتمع ها، ضمن آنکه می تواند گام های مهمی در جهت توسعه پایدار مناطق تلقی گردد و باعث آن می شود که ادامه فعالیت مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی و گسترش دامنه فعالیت آنها از نظر اقتصادی توجیه پذیر باشد. در این زمینه تبعات مثبت احداث این مجتمع ها، به ویژه جنبه های گردشگری همراه با تاثیرات متقابل آنها بر مردم منطقه و رهگذران جاده ها تا حدی است که بعضا این الزام را ایجاب می کند که نهاد های اجرایی برای احداث این مجتمع ها و کمک به استقرار فعالیت آنها پیشقدم شوند؛ بنابراین ایجاد چنین مکانهایی قابلیت سرمایه گذاری را دارد

در گلوگاه امکانات تفریحی زیادی وجود ندارد و فقط یک پارک کوچک از قدیم الایام موجود است؛ ولی نمی‌توان آن را مناسب در نظر گرفت. بنابراین احداث یک خانه بازی نیاز است؛ زیرا فضای مناسب در سطح شهرستان در این حوزه وجود ندارد.

 

·صنایع تبدیلی و تکمیلی

با وجود تنوع تولید محصولات کشاورزی، بررسی‌ها نشان می‌دهد که سالانه مقداری از آن در مراحل کاشت، داشت و برداشت به ضایعات تبدیل می‌شوند. از سوی دیگر برداشت و یا تولید بسیاری از محصولات کشاورزی در یک بازه زمانی مشخصی رخ می‌دهد؛ اما مصرف آن‌ها در طی سال صورت می‌پذیرد. لذا صنایع تبدیلی می‌تواند زمان استفاده را افزایش دهد و از میزان ضایعات آن بکاهد. همچنین گسترش این صنایع موجب اشتغال‌زایی، ایجاد درآمد و جلوگیری از اتلاف و ضایع شدن محصولات می‌گردد.

علیرغم تولید محصولات باغی و زراعی، در شهرستان گلوگاه، سردخانه برای نگهداری محصولات وجود ندارد؛ بنابراین ایجاد این مورد، سوددهی بالایی خواهد داشت؛ زیرا از مهمترین مزایای استفاده از سردخانه میوه و سبزی می توان به جلوگیری از فساد محصول اشاره کرد. روند انواع فسادها از قبیل فساد فیزیکی، فساد شیمیایی یا تغییر رنگ محصول، فساد ناشی از وجود میکروارگانیسم ها و غیره با نگهداری در سردخانه ها به شدت کند شده و حفظ کیفیت محصول در زمان طولانی تر را حاصل می گردد. از دیگر مزایای با اهمیت احداث سردخانه میوه، کنترل قیمت بازار است. ذخیره کردن میوه در سردخانه موجب می شود در ماه هایی که مصرف میوه زیاد است و فصل برداشت آن محصول خاص نیست، بازار با کمبود مواجه نشده و حباب قیمت ایجاد نگردد. همچنین در فصول برداشت محصول نیز با کاهش قیمت میوه مواجه نگردد. در واقع تعادلی که در عرضه و تقاضا با ساخت سردخانه میوه ایجاد می گردد موجب خواهد شد از افزایش بی رویه که به ضرر مصرف کننده است، و از کاهش بیش از حد که به ضرر باغداران است جلوگیری به عمل آید. نقش سردخانه های میوه جات به عنوان حد واسط بازار و باغداران در این بین بسیار پر رنگ و حیاتی است.

با توجه به اینکه در گلوگاه واحدی برای بسته بندی عسل وجود ندارد، ایجاد واحدی در این خصوص موفق خواهد بود. در ضمن تولید کندو هم از مواردی است که قابلیت سرمایه گذاری را دارد. ویژگی مهم عسل آن است که این ماده طبیعی به دلیل دارا نبودن آب، به شرط دوری از رطوبت، در مدت طولانی فاسد نمی‌شود. این ماده فقط در صورتی ارزش غذایی خود را از دست می‌دهد که بیش از ۶۰ درجه حرارت ببیند. البته برای حفظ قدرت ضد میکروبی عسل باید آن را در مکانی تاریک و یا در ظرف شیشه ای مات یا تیره خارج از یخچال نگه داشت. نگهداری عسل در ظروف فلزی برای مدت طولانی مناسب نیست. بدین منظور امروزه بسته بندی عسل به شکل های جذاب، خلاقانه و مناسب جهت نگهداری رو به افزایش است. بسته‌بندی های شکیل، باعث جذب بیشتر مشتری و همچنن تسهیل در حمل و نقل عسل می‌شود؛ لذا کار کردن در حوزه بسته بندی عسل تولیدی شهرستان علاوه بر سودآوری باعث ایجاد اشتغال پایدار می‌شود

کارگاه بسته بندی گوشت در شهرستان وجود ندارد؛ اما به علت وجود دام زیاد در شهرستان، می توان روی این مسئله در حد کارگاه سرمایه گذاری کرد. مصرف گوشت های قطعه بندی شده‌ای که در ظرف های یکبار مصرف ارائه می شوند و حاوی برچسب‌هایی هستند که نشان دهنده رعایت شرایط بهداشتی و نظارت دامپزشکی است، توصیه می شود. گوشت سالم و بهداشتی دارای رنگ، بو و شکل فیزیکی طبیعی، عاری از هر گونه فضولات و کاملاً تمیز و بدون آثار خون مردگی است. یکی از روش‌های تازه ماندن گوشت، بسته‌بندی مناسب است. بسته بندی باید به گونه‌ای باشد که گوشت را در مقابل نفوذ طعم، بو، رنگ و سایر عوامل خارجی محافظت کرده و از خشک شدن و تبخیر سطحی جلوگیری کند. همچنین بسته بندی باید خواص حسی و ظاهری و سایر ویژگی‌های گوشت را حفظ و همچنین گوشت را در برابر آلودگی های میکروبی و سایر آلودگی ها نگهداری کند.

در مورد سردخانه و بسته بندی گوشت، لازم به ذکر است که با ایجاد بیش از یک یا دو واحد به حد اشباع می‌رسند و همچنین بازاریابی نقش مهمی را در رونق این صنایع دارد.

 

·طیور

پرورش طیور یکی از مشاغل سخت و پرکاری است که به دلیل نیاز جامعه به منابع غذایی، از اهمیت بالایی برخوردار بوده و سود سرشاری دارد. پرورش اردک و غاز به صورت کم و در برخی از مناطق وجود دارد؛ اما با توجه به اینکه شرایط برای پرورش در این منطقه وجود دارد و مصرف آنها مطابق با ذائقه مردم گلوگاه است، صنعتی سازی و یا گسترش واحدهای موجود سودآوری بالایی را خواهد داشت. البته در این مورد لازم به ذکر است که با داشتن علم بازاریابی و فروش می توان بازار کار را به راحتی پیدا کرد و مشکل فروش نداشت. بازاریابی یکی از عوامل مهمی است که می تواند سوددهی را چندین برابر کند پس علم بازاریابی باید جدی گرفته شود.

در ایران و مخصوصا در مناطق شمالی تعداد زیادی اردک به صورت سنتی نگهداری می‌شود و با توجه به نیاز روزافزون جامعه به مواد پروتئینی و افزایش روند مصرف تولیدات دامی و به خصوص طیور، پرورش اردک مورد توجه قرار گرفته است. اردک در شالیزار هم رشد می کند، وجود آن‌ها به گونه ای باعث شخم زدن زمین می شود و فضولات آن ها نیز نوعی کود برای محصول است. از دیگر مزایای مهم پرورش اردک در شالیزار، مبارزه بیولوژیک با کرم ساقه‌خوار برنج و کرم برگخوار حلزون و سایر آفات است. همچنین اردک از لحاظ جایگاه پرتوقع نیست و نگهداری آن به راحتی در چراگاه‌ ها میسر است و اغلب اردک‌ها در آب بندان‌ها همراه با ماهی‌ها نگهداری می‌شوند. هزینه غذایی اردک نسبت به مرغ کمتر است و درصدی از نیاز غذایی روزانه خود را از راه چریدن و محیط آزاد دریافت می‌کند. جوجه اردک‌ها تقریبا از تمام گیاهان موجود در مزرعه به استثنای شالی تغذیه می‌کنند. گوشت اردک گرم بوده و مانند مرغ واکسینه نمی‌شود، بنابراین گوشت آن مشکل هورمونی نداشته و از ارزش غذایی بالایی برخوردار است.

پرورش غاز آسان و به‌صرفه است؛ اما در ایران به دلایل نبود سیاست‌های حمایتی، کمتر به تولید صنعتی غاز توجه شده و رقابت کم در این عرصه، بازار را برای پرورش‌ دهندگان غاز، داغ می‌کند. همچنین پرورش غاز دارای ویژگی‌های همچون مدیریت ساده و مسئولیت کم، سرعت رشد بالا و مورد استفاده قرار گرفتن گوشت، تخم و کرک و پر آن است. تخم وجگر این پرنده برای تهیه غذا‌های گران قیمت در بسیاری از کشور‌ها استفاده می‌شود و جنبه صادراتی دارد.

پرورش بوقلمون و شترمرغ انجام نمی‌شود؛ اما تسهیلاتی برای ایجاد واحدهای پرورش بلدرچین اختصاص داده شده است و به نظر می‌رسد کار کردن در این حوزه مثمرالثمر باشد.

به علت وجود رستوران های اکبرجوجه چندین مرغداری بزرگ با پرورش مرغ های ماشینی وجود دارد که مرغ های مختص این رستوران را تولید می کنند. و قرارداد این است که مرغ های تولیدی زیر یک و نیم کیلو باشند و ماهانه دو الی سه هزار مرغ تحویل دهند. همچنین فقط یکی یا دو مورد مرغداری موفق در شهرستان وجود دارد و به دلیل عدم اعطای مجوز و تسهیلات مناسب تا به امروز مرغداری های زیادی احداث نشده است؛ بنابراین به نظر می‌رسد درصورت رفع موانع، پرورش مرغ نیز قابل سرمایه گذاری باشد.

 

شیلات

چندین مورد پرورش ماهی در شهرستان وجود دارد که بیشتر ماهیان گرم آبی شامل: آمور، کپور و.. پروش می دهند؛ اما این تولیدات زیاد بوده و در بحث بازار فروش مشکل دارند؛ بنابراین گسترش پرورش ماهیان کپور و آمور در صورت تامین بازار فروش رونق خوبی خواهد داشت و در غیر این صورت نمی توان در این حوزه کار کرد.

 

·صنایع دستی

تولید صنایع دستی از گذشته تا به امروز یکی از راه های مهم کسب درآمد در کشور ما بوده است که متاسفانه اخیرا به علل مختلفی، بازارفروش آن دچار مشکل شده است و می توان با استفاده از طرح های به روز و مشتری پسند، بازارفروش این صنایع را حداقل در داخل کشور تقویت کرد .

با توجه به اینکه در حال حاضر سفالگری در این شهرستان انجام شده و مردم در این زمینه مهارت دارند، گسترش و توسعه آن از کسب و کار هایی است که ارزش افزوده زیادی را به همراه دارد. البته لازم به ذکر است که استراتژی بازاریابی در این مورد بسیار مورد توجه است و باید در زمینه تامین بازار مصرف بیشتر کار شود. توسعه گلیم بافی و جاجیم بافی نیز با توجه به اینکه امروزه طرفداران زیادی دارند، قابل سرمایه گذاری است.

قالیبافی از هنرهایی است که از قدیم نزد جهانیان جایگاه ویژه ای داشته و ایران را به این هنرش می‌شناسند. آمارها نشان می دهد فرش ایرانی از کیفیت خوبی برخوردار بوده و قابل رقابت با کشورهای دیگر است. قالیبافی از مشاغل خانگی پردرآمدی است که تسهیلات خوبی به آن تعلق می گیرد. بسیاری از زنان خانه دار این هنر را یک فرصت شغلی مناسب می دانند چون در کنار کارهای روزمره می توانند به این کار بپردازند و درآمد خوبی کسب کنند. از آن جایی که قالی انواع مختلفی دارد می توان با آموختن دانش آن، محصولات متنوع و متناسب با ذوق و سلیقه افراد تولید و به بازار عرضه کرد. همچنین با تولید فرش با کیفیت می توان به صادرات در این زمینه فکر کرد. این کسب و کار  را می توان در فضای کوچک و با سرمایه اولیه کم راه انداخت و با فروش محصول و افزایش مشتری، این کار را گسترش داد و زمینه اشتغال بسیاری از جوانان را فراهم کرد.

 

·صنعت

صنعت یکی از عوامل مهم توسعه اقتصادی در همه کشورها به حساب می‌آید که متاسفانه در کشور ما آنچنان که باید و شاید به آن توجه نشده است؛ بنابراین ایجاد کسب و کار های صنعتی در صورت داشتن دانش کافی و سرمایه های نسبتا زیاد، هم سبب ایجاد اشتغال پایدار برای جوانان منطقه می‌شود و هم سودآوری زیادی را به همراه خواهد داشت. با توجه به بیکاری آزار دهنده در گلوگاه، توجه بیشتر در بخش های صنعت، معدن و تجارت باید در دستور کار دولت قرار بگیرد و در این حوزه بیشتر کار شود.

یک ناحیه صنعتی به نام کولنا در شهرستان وجود دارد که واحدهایی شامل: کارخانه تولید لوازم خانگی، تولید استیل فوب، تولید روغن دانه های سویا متعلق به آقای نوروزی، تولیدی مزرعه شمالی که تولید و بسته بندی ادویه جات و موادغذایی را انجام می‌دهد، تولیدی آجر ماشینی صدف با مدیریت آقای حاجیان که 200 نفر از اهالی گلوگاه مشغول به کار هستند، کارخانه تولید دانه مرغ و طیور متعلق به آقای طهماسبی، تولید گونی و گونی بافی، تولید ذغال، کارگاه های کوچک توربافی که مایحتاج حصارکشی دور باغ های گلوگاه ها را تامین میکند، تولید ورق های آلومینیومی و تولید جعبه های پلاستیکی در آن فعال اند. کارگاه های کوچک تولید رب انار، لوازم یدکی یخچال، کارگاه های قالیبافی و صنایع دستی مانند: گلیم، جاجیم، لبنیات و...نیز در این شهرستان وجود دارد.

 

در ادامه تحليل، مشاغل در 9 رسته، ذيل سه حوزه كشاورزي، صنعت و خدماتي دسته‌بندي شده‌است. در هريک از اين رسته‌ها عناوين شغلي، بر اساس مزيت راه‌اندازي، از شماره 1 تا 3 اولويت‌بندي شده‌اند(مزیت‌ها براساس اهمیت رسته‌ها و تعداد مشاغل پیشنهادی در هر رسته، شماره گذاری شده اند.).

 

خدمات	صنایع			کشاورزی
خدمات	صنایع دستی	صنایع تبدیلی و تکمیلی	صنایع غذایی	شیلات	طیور	دامداری	باغداری	زراعت	ردیف
احداث اقامتگاه بومگردی (1)	سفالگری (1)	احداث سردخانه (1)	فراوری انجیر(1)	پرورش ماهی آمور(1)	پرورش غاز(1)	پرورش گوسفند زل(1)	احداث باغ انجیر(1)	کشت برنج(1)	1
ایجاد مجتمع خدماتی رفاهی(1)	گلیم بافی(1)	بسته بندی عسل(1)	تولید لبنیات(1)	پرورش ماهی کپور(1)	پرورش اردک(1)	پرورش گوسفند اتابای(1)	پرورش قارچ(2)	کشت گیاهان دارویی(1)	2
ایجاد رستوران بومی(1)	قالی بافی(1)	بسته بندی ماهی(1)	فراوری گیاهان دارویی(1)		پرورش بلدرچین(2)	پرورش گاو بومی(1)	کاشت گل محمدی(2)	کشت کلزا(2)	3
احداث خانه بازی(2)	جاجیم بافی(1)	تولید کندو(1)	تولید رب انار(1)		احداث مرغداری(3)	پرورش گاو هلشتاین دو رگ(1)	احداث باغ انار(2)	کشت سویا(2)	4
		احداث کشتارگاه دام(2)	تولید ترشی انار(1)			زنبورداری (2)	احداث باغ هلو(2)	کشت زعفران(3)	5
		فراوری پوست دام(3)	فراوری ماهی(2)				احداث باغ نارنج(2)	کشت گندم(3)	6
			تولید رب گوجه(2)				احداث باغ نارنگی(2)	کشت حبوبات(3)	7
			گلاب گیری(2)				احداث باغ لیمو ترش(2)		8
			اسانس گیری(2)				احداث باغ پرتقال(2)		9
			تولید سوسیس و کالباس(3)				احداث باغ زردآلو(2)		10
			تولید چیپس میوه(3)				احداث باغ آلو طلایی(2)		11
			تهیه میوه خشک(3)				احداث گلخانه صیفی جات(3)		12
			تولید آبمیوه(3)				احداث گلخانه تولید نشا(3)		13
			تولید سایر فراوری های میوه(3)				احداث گلخانه گل های زینتی(3)		14
			تولید ترشی جات(3)						15

راهنما: (1): مزیت هایی که در اولویت اول قرار دارند. (2): مزیت هایی که در اولویت دوم قرار دارند. (3): مزیت هایی که در اولویت سوم قرار دارند. در انتهای تحلیل یک لیست مزیت‌سنجی 50 تایی در جدول زیر ارائه‌شده‌است. این جدول مشاغل فوق را در کنارهم نشان می‌دهد.

شغل	مزیت
فراوری انجیر	1
تولید لبنیات	2
کشت برنج	3
پرورش گوسفند زل	4
باغ انجیر	5
احداث اقامتگاه بوم گردی	6
پرورش گاو هلشتاین دورگ	7
فراوری گیاهان دارویی	8
احداث سردخانه	9
پرورش گوسفند اتابای	10
پرورش اردک	11
کشت گیاهان دارویی	12
احداث مجتمع خدماتی رفاهی	13
پرورش گاو بومی	14
کشت کلزا	15
کشت سویا	16
پرورش قارچ	17
بسته بندی عسل	18
زنبورداری	19
پرورش غاز	20
پرورش ماهی کپور	21
تهیه رب انار	22
تهیه ترشی انار	23
فراوری ماهی	24
بسته بندی ماهی	25
تولید رب گوجه	26
تولید کندو	27
قالی بافی	28
گلیم بافی	29
کشت زعفران	30
کاشت گل محمدی	31
پرورش بلدرچین	32
گلاب گیری	33
احد اث کشتارگاه دام	34
احداث مرغ داری	35
جاجیم بافی	36
اسانس گیری از گل محمدی	37
سفالگری	38
کشت حبوبات	39
احداث باغ لیمو	40
احداث باغ هلو	41
تولید سوسیس و کالباس	42
پرورش ماهی آمور	43
احداث رستوران بومی	44
احداث باغ نارنج	45
احداث باغ پرتقال	46
احداث باغ نارنگی	47
احداث باغ زردآلو	48
تولید چیپس میوه	49
تهیه میوه خشک	50

* این فایل با همکاری کمیته امداد امام خمینی (ره) تهیه و تدوین شده است.