رودبار

مزيت‌سنجي و اولويت‌بندي كسب‌وكارهاي موجود در هر شهرستان برمبناي يک روش تحقيق انجام مي‌شود. در اين روش تحقيق، يک شناسنامه براي هر شهرستان و يک شناسنامه براي هر كسب‌وكار تدوين مي‌شود. اين شناسنامه‌ها به عنوان ورودي به نرم‌افزار داده‌شده و خروجي نرم‌افزار هم‌پوشاني اين دو شناسنامه و تعيين مشاغل مزيت‌دار شهرستان است. اين اولويت‌بندي‌ها توسط كارشناسان و افرادخبره هر شهرستان بازبيني و اصلاح مي‌شوند. يكي از منابع تحليل همين ليست مزيت‌سنجي اصلاح‌شده‌است. يكي ديگر از منابع تحليل، مصاحبه با كارشناسان و متخصصين حوزه اشتغال هر شهرستان است. در هر شهرستان با حداقل 3 نفر از اين افراد مصاحبه انجام مي‌شود. اين مصاحبه‌ها پياده‌سازي و ارزيابي مي‌گردد. در صورت وجود تناقض و ابهام بين اين 3 مصاحبه و ليست مزيت‌سنجي، مصاحبه‌هاي تكميلي و حتي مصاحبه بيشتر هم صورت مي‌گيرد تا تيم تحليل به نتيجه نهايي مطلوب دست‌يابد. بنابراين خروجي هر شهرستان از تجميع مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي حاصل مي‌شود. در ادامه تحليل شهرستان رودبار ارائه‌شده‌است.

 

تعیین کسب‌وکارهای مزیت‌دار شهرستان

همانطوريكه در قسمت مقدمه اشاره‌شده مبناي تحليل، مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي است. از بررسي اين دو منبع رسته‌هاي رايج و اولويت‌دار شهرستان تعيين شده‌است. مبناي اين اولويت‌بندي، فراواني و ميزان اشاره افراد كارشناس به كسب‌وكارهاي رايج در هر شهرستان و اولويتي كه اين مشاغل در ليست مزيت‌سنجي دارند، است. در هر رسته كسب‌وكارهاي رايج به ترتيب اولويت مشخص شده‌است. در تحليل به مشاغل موجود، مشاغل قابل توسعه و مشاغلي كه هنوز در شهرستان راه‌اندازي نشده و پتانسيل ايجاد آن‌ها در شهرستان وجوددارد، اشاره شده‌است. مزيت‌هاي شغلي به ترتيب اولويت در ادامه آورده شده‌است.

1) دامداری

2) باغداری

3) زراعت

4) طیور

5) صنایع تبدیلی و تکمیلی

6) صنایع غذایی

7) خدمات

8) شیلات

9) صنعت

10) صنایع دستی

 

دامداری

دامداری در شهرستان رودبار حرفه اصلی مردم محسوب می شود. پرورش دام سنگین و سبک جایگاه خوبی در شهرستان دارد انجام می‌شود، اما پرورش دام سبک (خصوصا دام داشتی) رونق بیشتری دارد. همچنین شهرستان مراتع بسیار خوبی دارد که مزیت پرورش دام، مخصوصا گوسفند را افزایش می‌دهد. پرورش گاو در اولویت بعد از پرورش گوسفند قرار می گیرد و می توان روی آن سرمایه گذاری کرد.

زنبورداری نیز از مشاغلی است که به صورت سنتی و در بعضی از روستاها در حال انجام است. با توجه به شرایط مناسب برای پرورش زنبورعسل در سطح شهرستان رودبار،گسترش این شغل پیشنهاد می شود.

در رابطه با دام های اصلاح نژادی نظیر بز سانن  و بز آلپاین می توان گفت به تازگی این نژاد وارد شهرستان شده و پرورش آن جوابگو بوده است؛ بنابراین قابلیت خوبی برای پرورش این دام‌ها وجود دارد.

شرایط برای پرورش بز گوشتی، اسب و الاغ نیز در شهرستان رودبار فراهم است و می توان در این حوزه سرمایه گذاری کرد.[1]

 

باغداری

مهم ترین و اصلی ترین محصول باغی شهرستان رودبار، زیتون است. تعداد باغات زیتون در شهرستان رودبار بسیار زیاد است. درواقع مزیت بالایی برای کاشت زیتون در شهرستان رودبار وجود دارد و احداث باغ زیتون در رتبه اول مزیت های شغلی این حوزه قرار می گیرد.

گردو، فندق و بادام نیز در شهرستان کاشته می شوند. البته در حال حاضر تولید زیادی را به خود اختصاص نداده اند. از آن جایی که فروش این محصولات سودآوری بسیار خوبی دارد و کاشت آنها نیز در شهرستان جواب می‌دهد در صورت وجود زمین به میزان کافی امکان احداث باغ هایی برای تولید این محصولات وجود دارد. کاشت این موارد در اولویت بعد از کاشت زیتون قرار می‌گیرد.

محصولاتی همچون گوجه سبز، آلو و خرمالو نیز کاشته می شوند که کیفیت بالایی دارند و امکان گسترش تولید آن‌ها وجود دارد؛ اما نسبت به مشاغل قبلی اولویت پایین‌تری دارد. همچنین تعدادی کارگاه پرورش قارچ نیز در شهرستان وجود دارد که قارچ صدفی و دکمه ای پرورش می دهند که قابلیت برای افزایش تعداد این کارگاه ها وجود دارد.

در شهرستان رودبار صیفی جاتی مانند گوجه، خیار، بادمجان و کدو و سبزیجات در حد مصرف مردم شهرستان کاشته می شود که شرایط و قابلیت تولید بیشتر آن‌ها وجود دارد. از آن جایی که تولید این محصولات در شهرستان جواب می دهد و بازار مصرف برای آن ها نیز وجود دارد، کاشت آن ها پیشنهاد می شود.

در رابطه با احداث گلخانه در شهرستان باید گفت در بعضی از مناطق شهرستان رودبار بادهای شدیدی می وزد و شرایط برای احداث گلخانه مساعد نیست ولی مناطقی نیز هستند که امکان احداث گلخانه در آن ها وجود دارد. در حال حاضر نیز گلخانه تولید بذر و نهال وجود دارد که می‌توان تعداد آن‌ها را افزایش داد و همچنین برای احداث گلخانه تولید صیفی جات اقدام کرد.

محصولاتی همچون هویج، کاهو، کلم و اسفناج نیز در شهرستان قابلیت کاشت دارند.[2]البته این موارد در اولویت آخر مزیت های شغلی این حوزه قرار می گیرند. همچنین قابلیت کاشت آلوئه ورا و گیاه لی(برای تولید حصیر) در بعضی نقاط وجود دارد.[3]

 

زراعت

محصولات زراعی بخشی از زمین های کشاورزی شهرستان رودبار را به خود اختصاص داده اند.البته زراعت نسبت به باغداری شهرستان مزیت کمتری دارد. درواقع شرایط شهرستان برای احداث باغ و کاشت محصولات باغی نسبت به کشت محصولات زراعی مناسب تر است. برنج(برنج شهرستان رودبار معروف است) و کلزا از محصولاتی هستند که کشت خوبی در شهرستان دارند. از آن جایی که زمینه کشت این محصولات فراهم بوده و بازار مصرف خوبی نیز برای این محصولات وجود دارد، تولید برنج و کلزا در اولویت اول مزیت های شغلی این حوزه قرار می گیرد.

گندم، جو و پیاز در شهرستان رودبار کشت می شوند. تولید اصلی منطقه لوشان در شهرستان رودبار پیاز است. جو نیز به عنوان کشت دوم در شالیزار کشت می شود. محصول گندم به شرط به زراعی و به گزینی بذر و نیز آبیاری می تواند شهرستان را به قطب تولید گندم استان تبدیل کند.[4] کشت این محصولات در رتبه دوم اولویت های این حوزه است.

انواعی از حبوبات همچون نخود، عدس و لوبیا نیز به مقدار نه چندان زیاد در شهرستان در بعضی از مناطق کشت می شود. جای کار در خصوص تولید این محصولات وجود دارد و می توان سطح زیر کشت آن ها را افزایش داد. همچنین بادام زمینی نیز از محصولاتی است که در شهرستان رودبار کشت می شود و می توان سطح وسیع تری از آن را کشت کرد.

گیاهان دارویی نیز با توجه به اقلیم هر روستا با تنوع متفاوت تولید می شود شرایط موجود در شهرستان امکان گسترش تولید این گیاهان را فراهم کرده است. علوفه دامی همچون شبدر نیز در شهرستان کشت می شود. در اولویت اخر مزیت های شغلی این حوزه می توان به افزایش کشت شبدر اشاره کرد.

 

طیور

پرورش طیور در شهرستان رودبار جایگاه خوبی دارد و سرمایه گذاری در این حوزه باید مورد توجه قرار بگیرد. مرغ گوشتی از طیوری است که به میزان قابل توجهی پرورش می یابد. درواقع مرغداری های صنعتی که مرغ گوشتی پرورش می دهند تعداد زیادی دارند. در بحث مرغ گوشتی می توان گفت شهرستان رودبار رتبه اول را در استان گیلان دارد.[5] با توجه به ظرفیت بالای شهرستان در رابطه با پرورش مرغ گوشتی، این شغل در اولویت اول قرار می گیرد.

مرغ تخم گذار نیز در شهرستان پرورش داده می‌شود و قابلیت برای افزایش واحدهای پرورش مرغ تخم گذار وجود دارد. در شهرستان رودبار مجموعا 60تا 70مرغداری وجود دارد که همه آن ها فعال است.[6]

پرورش بوقلمون نیز در این شهرستان به خوبی جواب می دهد و قابلیت پرورش آن به صورت صنعتی و سنتی وجود دارد. در حال حاضر نیز یک واحد پرورش بوقلمون احداث شده و درحال گسترش است. ایجاد واحدهای صنعتی یا سنتی پرورش بوقلمون در اولویت بعد از پرورش مرغ قرار دارد.

پرورش اردک و مرغ بومی نیز در شهرستان رودبار انجام می شود و با توجه به این که اردک در شالیزار هم رشد می کند وجود آن‌ها به گونه ای هم باعث شخم زدن زمین می شود و فضولات آن ها نیز نوعی کود برای محصول است. پرورش اردک و مرغ بومی در شهرستان رودبار از مزیت خوبی برخوردار است و در اولویت بعد از پرورش بوقلمون قرار می گیرند.

شترمرغ و غاز از طیور دیگری هستند که در شهرستان وجود دارند و زمینه برای گسترش پرورش آن ها فراهم است. پرورش شترمرغ در بعضی از مناطق امکان دارد و درصد کمی از طیور شهرستان را به خود اختصاص داده است. موارد گفته شده در اولویت آخر مزیت های این حوزه قرار می گیرند.

 

صنایع تبدیلی و تکمیلی

صنایع تبدیلی و تکمیلی می تواند موقعیت های شغلی زیادی را در شهرستان فراهم کند. همانطور که در بالا اشاره شد دامداری حرفه اصلی مردم شهرستان رودبار است. درنتیجه تولید خوراک دام از مواردی است که بازار مصرف بسیار خوبی دارد و به عنوان مزیت برتر شغلی حوزه صنایع تبدیلی و تکمیلی مطرح می شود وایجاد واحدی در این خصوص پیشنهاد می گردد. البته در حال حاضر نیز واحد کوچکی برای تولید خوراک دام وجود دارد ولی کافی نیست.

تولید کمپوست (افزودن مقدار مشخصی از کودهای شیمیایی به کود حیوانی) نیز به دلیل استفاده کشاورزان برای تقویت زمین های کشاورزی خود گزینه شغلی خوبی است و صرفه اقتصادی دارد. وجود دام های زیاد شرایط را برای ایجاد واحدی برای فرآوری پوست دام فراهم می کند. منظور از فرآوری پوست دام تولید نخ از پوست گوسفند و تولید چرم از پوست گاو است. موارد گفته شده در اولویت اول صنایع تبدیلی و تکمیلی شهرستان قرار می گیرند.

همچنین با توجه به اینکه شهرستان رودبار علی رغم دامداری فراوان کشتارگاهی برای دام ندارد و دام ها برای کشتار به مرکز استان فرستاده می‌شوند، به نظر می رسد احداث کشتارگاه برای شهرستان دارای مزیت باشد. البته باید توجه داشت مواردی مانند فرآوری پوست دام و کشتارگاه دام به زودی اشباع می شوند و ایجاد یک یا دو واحد برای آن ها(بسته به نیاز شهرستان) کفایت می کند.

همانطوریکه گفته‌شد، زیتون محصول اصلی در حوزه کشاورزی شهرستان است و مقدار تولید آن بسیار زیاد است. با اینکه در حال حاضر بسته بندی زیتون انجام می شود اما تولید فراوان زیتون بازهم امکان ایجاد صنعت بسته بندی را برای آن ایجاد کرده است.

باتوجه به کشت خوب برنج در این شهرستان،علی رغم وجود واحدهای شالیکوبی و بسته بندی برنج بازهم جای کار برای احداث واحدی دیگر وجود دارد.

طبق بررسی‌های انجام‌شده در شهرستان رودبار تولید مرغ گوشتی زیاد است و کشتارگاه برای طیور نیز وجود دارد؛ بنابراین می توان واحدی را برای بسته بندی گوشت مرغ احداث کرد و احداث آن حتما در شهرستان جواب می دهد. هرچند شاید نیاز باشد برای تولیدات این واحد، در شهرستان های اطراف هم بازاریابی صورت بگیرد. بسته بندی گوشت قرمز نیز از شغل های پیشنهادی است که در این شهرستان مزیتی مشابه با بسته بندی گوشت مرغ دارد. این مورد نیز ممکن است با مشکل بازار فروش در شهرستان مواجه شود که می توان روی بازار فروش آن در خارج از شهرستان کارکرد.

پرورش زنبورعسل در شهرستان رودبار جایگاه خوبی دارد و با توجه به این مطلب و نبود واحد بسته بندی عسل، احداث صنعت بسته بندی عسل و تهیه کندو و موم زنبورعسل پیشنهاد می شود.

با توجه به وجود واحدهای پرورش مرغ تخم گذار، تولید تخم مرغ در شهرستان انجام می‌شود و درصورت افزایش این واحدها می توان صنعت بسته بندی تخم مرغ را ایجاد کرد. بسته بندی غلات وبسته بندی حبوبات نیز در صورت افزایش تولید دارای مزیت است.

در پایان می توان به مزیت بسته بندی ماهی (در صورت افزایش واحدهای پرورش ماهی) و واردات در این زمینه و بسته بندی گوشت بوقلمون، شترمرغ، غاز و اردک درصورت افزایش واحد های مربوط به پرورش آن ها اشاره کرد. این مشاغل در صورت جا افتادن بین مردم، بازار فروش خوبی می توانند داشته باشند.

 

صنایع غذایی

وجود صنایع غذایی نیز همچون صنایع تبدیلی و تکمیلی در شهرستان رودبار اهمیت دارد؛ زیرا تولیداتی وجود دارد که علی رغم فرآوری آن‌ها، همچنان ظرفیت برای کار در آن وجود دارد. همچنین تولیداتی نیز وجود دارد که در حال حاضر فرآوری روی آن ها صورت نمی گیرد و می توان واحد هایی در این خصوص ایجاد کرد. برای مثال با وجود دامداری و تولید شیر در شهرستان، در حال حاضر واحد صنعتی ای برای فرآوری شیر و تولید لبنیات وجود ندارد؛ بنابراین احداث واحدی صنعتی برای تولید لبنیات در اولویت اول مزیت های شغلی این حوزه قرار می گیرد.

تولید زیتون نیز می تواند زمینه را برای احداث واحد های فرآوری فراهم کند. مثلا با اینکه در حال حاضر روغن کشی زیتون انجام می شود اما بازهم جای کار بسیاری در این زمینه وجود دارد. همچنین با وجود تولید فرآورده های متنوع زیتون در شهرستان بازهم می توان برای مواردی مانند تولید ترشی زیتون،کنسرو زیتون و تولید زیتون پرورده اقدام کرد. تولید زیتون پرورده از مشاغل سوددهی است که در کارگاه های خانگی نیز قابلیت انجام دارد. علاوه بر موارد فوق، فرآورده های دیگری مانند عرق برگ زیتون و تولید دمنوش زیتون را می توان نام برد که خواص بسیار بالایی دارند و مورد استقبال مردم قرار می گیرند.

سوسیس و کالباس نیز با توجه به دام و طیور پرورشی در شهرستان قابلیت تولید دارد که می توان تقاضای داخل شهرستان و یا شهرستان های اطراف را پوشش داد. راه‌اندازی این کسب‌وکار نیازمند بررسی بازار است.

همانطور که گفته شد کلزا نیز سطح کشت خوبی را به خود اختصاص داده است و درصورت واردات کلزا از شهرستان های اطراف امکان ایجاد واحد روغن کشی کلزا در شهرستان وجود دارد و سود آوری بسیار بالایی را نیز خواهد داشت.

همانطوریکه گفته‌شد، پیاز محصول اصلی منطقه لوشان است و میزان تولید خوبی دارد. درنتیجه می توان به تولید فرآورده های حاصل از آن مانند تولید پیاز سرخ شده و بسته بندی آن ها و یاتولید کنسرو پیاز سرخ شده فکر کرد و برای راه اندازی این مشاغل هزینه کرد. با توجه به خارج شدن زندگی های امروزی از حالت سنتی این مشاغل بازار فروش خوبی دارند.

گیاهان دارویی نیز درحال حاضر برای فرآوری و بسته بندی به مکان های دیگر فرستاده می شوند اما می توان فرآوری و بسته بندی آن ها را در شهرستان رودبار انجام داد. محصولاتی مانند بادام، گردو، فندق و بادام زمینی در صورتی که بیشتر تولید شوند شرایط را برای تولید خشکبار فراهم می کنند. علاوه بر تولید خشکبار فرآورده های دیگری مانند تولید روغن بادام و بادام زمینی، روغن فندق، کره بادام زمینی و از این دست فرآورده ها را می توان تولید کرد. این تولیدات به دلیل ارزش غذایی بالا و ثابت شده ای که دارند مورد استقبال مردم قرار خواهند گرفت.

میوه های باغی تولید شده هرچند مقدار تولید زیادی ندارند اما می توان مشاغلی مانند تولید چیپس میوه و میوه خشک را به صورت خانگی انجام داد و در صورت افزایش کاشت آن ها و یا واردات در این زمینه می توان برای ایجاد واحد تولید آبمیوه نیز سرمایه گذاری کرد. همچنین می‌توان فرآوری های دیگری مانند تولید لواشک، ترشیجات و شهد را انجام داد.

با اینکه کشت گندم مزیت بالایی دارد اما در شهرستان مورد توجه قرار نمی‌گیرد. با این وجود بازهم نمی توان از تولید فرآورده های متنوع گندم چشم پوشی کرد. درصورت افزایش کشت گندم و واردات آن، می‌توان فرآورده هایی مانند کیک وکلوچه، آرد، نان، شیرینی و رشته آشی و پلویی را در کارگاه های کوچک یا بزرگ تولید کرد. البته بدون واردات گندم و با مقدار گندم موجود می توان این مشاغل را به صورت کارگاه های کوچک خانگی انجام داد. سایر فراورده های حاصل از دام مانند تولید ژلاتین،شیرخشک و ناگت نیز امکان تولید در شهرستان را دارند ولی از مزیت بالایی برخوردار نیستند و برای راه‌اندازی نیاز به بررسی بازار فروش دارند.

تولید سایر فرآورده های حاصل از گندم مانند پفک گندمی، گندم برشته، آرد سوخاری، نشاسته و نان بستنی نیز از پیشنهادات دیگر شغلی در این زمینه هستند ولی در اولویت های آخر مزیت های شغلی این حوزه قرار می گیرند.

 

خدمات

طبق بررسی‌های انجام‌شده مشاغل خدماتی قابلیت خوبی برای سرمایه گذاری دارند. باتوجه به ظرفیت های گردشگری زیادی که استان گیلان و همچنین شهرستان رودبار دارد می توان در این حوزه، کسب و کارهایی را راه اندازی کرد، برای مثال احداث رستوران های بومگردی و اقامتگاه های بومگردی را می توان پیشنهاد داد. این موارد سوددهی بسیار خوبی دارند.

مغازه های زیتون فروشی نیز باتوجه به تولید زیاد زیتون می تواند سودآوری خوبی داشته باشد.همچنین با توجه به تعدد خودروها در شهرستان رودبار، خدمات خودرو نیز از مشاغلی است که در این شهرستان جواب می دهد.

خیاطی نیز از مشاغلی است که به صورت خانگی و کارگاهی قابلیت انجام دارد. برای مثال دوخت لباس های سنتی طرفداران زیادی خواهد داشت.

 

شیلات

در شهرستان رودبار تعدادی مزارع پرورش ماهی وجود دارد و شرایط برای پرورش ماهیان گرمابی و سردابی فراهم است. بررسی های انجام شده نشان می دهد پرورش ماهیان سردابی بهتر از ماهیان گرمابی در شهرستان جواب می دهد.

 

صنعت

صنعت در شهرستان جایگاه نسبتا خوبی دارد. علاوه بر واحد های صنعتی موجود در شهرستان، مواردی را نیز می توان پیشنهاد داد و راه اندازی کرد. در شهرستان رودبار معادن سیمان، خاک چینی، زغال سنگ و شن و ماسه وجود دارد؛ اما در حال حاضر فقط کارخانه سیمان موجود است. وجود واحدهای فرآوری خاک چینی و زغال سنگ از خام فروشی آن جلوگیری خواهد کرد. با وجود معادن شن و ماسه و سیمان در شهرستان، احداث کارگاه های بلوک زنی نیز جوابگو خواهد بود. ایجاد کارگاه هایی برای تولید مصنوعات چوبی(کارگاه هایی برای تولید میز و صندلی و تولید زغال از چوب مدنظر است) نیز با توجه به وجود چوب در شهرستان گزینه شغلی خوبی است.

احداث کارگاه تولید سم برای محصولات کشاورزی نیز پیشنهاد می شود که در شهرستان بازار فروش خوبی خواهد داشت و واردات را در این زمینه کاهش می‌دهد. تولید پوشاک نیز در صورت وجود زیرساخت های لازم قابلیت انجام دارد.

صنایع فعال شهرستان رودبار عبارتند از:کارخانه تولید سیمان، کارگاه‌های تولید شن وماسه، واحد تولید و بسته‌بندی مرغ، واحدهای فرآوری زیتون، واحد های سورتینگ برنج، برنج کوبی و بسته بندی آن، کارخانه های آب معدنی، واحدهای تولید توری، فنس و گالوانیزه، واحد جوجه کشی،کارخانه ترشیجات و نیروگاه برق[7]. لازم به ذکر است واحد های تولید سیم، مفتول و کاغذ نیز نیمه فعال هستند و با تزریق نقدینگی می توان آن ها را فعال کرد[8].

 

صنایع دستی

صنایع دستی در شهرستان رودبار تولید زیادی ندارد و این حوزه شغلی مزیت پایین تری نسبت به سایر حوزه ها دارد. قالی بافی، حصیربافی، معرق کاری و منبت کاری از مواردی است که در شهرستان انجام می شود و می توان انجام آن ها را گسترده تر کرد.

نمدمالی و صابون پزی قبلا در شهرستان رودبار انجام می شده که در حال حاضر به فراموشی سپرده شده اما می توان آن ها را احیا کرد.گلیم بافی نیز از مواردی است که قابلیت انجام دارد و پیشنهاد می شود[9].

در انتهای تحلیل یک لیست مزیت‌سنجی 50 تایی در جدول زیر ارائه‌شده‌است. این جدول مشاغل فوق را در کنارهم نشان می‌دهد.

 

مشاغل	اولویت ها
پرورش گوسفند	1
کاشت درخت زیتون	2
پرورش گاو	3
کشت برنج	4
پرورش مرغ گوشتی	5
پرورش مرغ تخم گذار	6
تولید خوراک دام و طیور	7
تولید لبنیات	8
کشت کلزا	9
تولید ترشی زیتون، کنسرو زیتون و زیتون پرورده	10
احداث باغ گردو	11
احداث باغ بادام	12
احداث باغ فندق	13
کشت گندم	14
کشت جو	15
کشت پیاز	16
تولید کمپوست	17
اقامتگاه بومگردی	18
رستوران های بومی	19
فرآوری پوست دام	20
احداث کشتارگاه دام	21
بسته بندی زیتون	22
برنج کوبی و بسته بندی برنج	23
پرورش بوقلمون	24
پرورش زنبورعسل	25
پرورش اردک	26
پرورش ماهیان سردابی	27
تولید سوسیس و کالباس	28
کشت بادام زمینی	29
کشت حبوبات	30
کشت گیاهان دارویی	31
بسته بندی عسل	32
تهیه موم و کندوی عسل	33
پرورش قارچ	34
بسته بندی گوشت قرمز	35
بسته بندی گوشت مرغ	36
پرورش ماهیان گرمابی	37
کاشت صیفی جات	38
کاشت سبزیجات خوراکی	39
تولید عرق برگ زیتون و دمنوش زیتون	40
خدمات خودرو	41
فرآوری خاک چینی	42
فرآوری زغال سنگ	43
تولید مصنوعات چوبی(میز،صندلی،زغال،درب و پنجره)	44
پرورش بز سانن	45
پرورش بز گوشتی	46
تولید فرش،قالی،گبه و قالیچه	47
معرق کاری	48
منبت کاری	49
حصیر بافی	50

 

* این فایل با همکاری کمیته امداد امام خمینی (ره) تهیه و تدوین شده است.