روانسر
رَوانسَر یکی از شهرهای استان کرمانشاه در غرب ایران بوده و نزدیکترین شهرستان به مرکز استان یعنی کرمانشاه میباشد. این شهر مرکز شهرستان روانسر است و به علت مناظر، آب و هوا و همچنین اماکن تفریحی دیدنی که دارد، سالیانه توریستهای زیادی را جذب میکند. شهرستان روانسر از شمال و شرق به استان کردستان، از جنوب و جنوب شرق به شهرستان کرمانشاه، از شمال غربی به شهرستان پاوه و از غرب به شهرستان جوانرود منتهی می شود. با توجه به تقسیمات کشوری این شهرستان دارای 2 شهر بنامهای روانسر و شاهو و 5 دهستان به نامهای بدرآباد، قوری قلعه، زالواب، دولت آباد و حسن آباد بوده و جمعیت این شهرستان طبق سرشماری سال 1395، 47657 نفر می باشد. آب و هوای شهرستان روانسر نسبتاً سرد و مرطوب بوده و از میزان بارش سالانه چشمگیری برخوردار است. به همین دلیل کشاورزی و دامداری در این منطقه رونق خاصی دارد و در واقع پایه اقتصاد این شهرستان عمدتاً متکی به کشاورزی و دامداری است. روانسر را باید شهر آب دانست چرا که در این شهرستان چشمه ها و رودخانههای فراوانی وجود دارد و چشمههای پرآب این شهرستان علاوه بر تامین آب شرب روانسر و مصارف کشاورزی دشتهای حاصلخیز این شهرستان آب شرب شهر جوانرود نیز از طریق چشمه های آب شهر روانسر تامین میشود.
مزیت های منطقه
مزيتسنجي و اولويتبندي كسب و كارهاي موجود در هر شهرستان بر مبناي يک روش تحقيق انجام ميشود. در اين روش تحقيق، يک شناسنامه براي هر شهرستان و يک شناسنامه براي هر كسب و كار تدوين ميشود. اين شناسنامهها به عنوان ورودي به نرمافزار داده شده و خروجي نرمافزار همپوشاني اين دو شناسنامه و تعيين مشاغل مزيتدار شهرستان است. اين اولويتبنديها توسط كارشناسان و افراد خبره هر شهرستان بازبيني و اصلاح ميشوند. يكي از منابع تحليل همين ليست مزيتسنجي اصلاح شده است. يكي ديگر از منابع تحليل، مصاحبه با كارشناسان و متخصصين حوزه اشتغال هر شهرستان است. در هر شهرستان با حداقل 3 نفر از اين افراد مصاحبه انجام ميشود. اين مصاحبهها پيادهسازي و ارزيابي ميگردد. در صورت وجود تناقض و ابهام بين اين 3 مصاحبه و ليست مزيتسنجي، مصاحبههاي تكميلي و حتي مصاحبه بيشتر هم صورت ميگيرد تا تيم تحليل به نتيجه نهايي مطلوب دست يابد. بنابراين خروجي هر شهرستان از تجميع مصاحبهها و ليست مزيتسنجي حاصل ميشود. در ادامه تحليل شهرستان روانسر ارائه شده است.
تعیین کسب و کارهای مزیتدار شهرستان
همانطوري كه در قسمت مقدمه اشاره شد مبناي تحليل، مصاحبهها و ليست مزيتسنجي است. از بررسي اين دو منبع رستههاي رايج و اولويتدار شهرستان تعيين شده است. مبناي اين اولويتبندي، فراواني و ميزان اشاره افراد كارشناس به كسب و كارهاي رايج در هر شهرستان و اولويتي كه اين مشاغل در ليست مزيتسنجي دارند، است. در هر رسته كسب و كارهاي رايج به ترتيب اولويت مشخص شده است. در تحليل به مشاغل موجود، مشاغل قابل توسعه و مشاغلي كه هنوز در شهرستان راهاندازي نشده و پتانسيل ايجاد آنها در شهرستان وجود دارد، اشاره شده است. مزيتهاي شغلي به ترتيب اولويت در ادامه آورده شده است.
1. باغداری
2. زراعت
3. دامداری
4. صنایع تبدیلی و تکمیلی
5. صنایع غذایی
6. خدمات
7. طیور
8. صنعت
9. شیلات
10. صنایع دستی
· باغداری
محصولات و تولیدات باغی دارای مزیت نسبی بوده و بخش عمدهای از صادرات غیرنفتی را تشکیل میدهند. از سوی دیگر اشتغالزایی در زیر بخش باغ و باغداری زیاد بوده و در اقتصاد این شهرستان و رونق کسب و کار مؤثر است. کشاورزی و از جمله باغبانی در توسعه ملی، افزایش رفاه عمومی و فقرزدایی مؤثر است. آب، خاك و هوای مناسب سه مولفهای است كه روانسر را در زمینه كشاورزی سرآمد كرده است. این شهرستان همواره به عنوان یكی از شهرستانهای پیشرو در فعالیت های مختلف زراعی، باغی و دامپروری مطرح بوده و در صورت حمایت هرچه بیشتر از سوی مسئولان ذیربط می تواند محور توسعه پایدار و موتور محركه پیشرفت منطقه باشد. علاوه بر این شهرستان روانسر کشاورزان پیشتاز و خبره خوبی دارد که میتوانند به کشاورزی شهرستان رونق خوبی ببخشند.[1] بنابراین با عنایت به ظرفیتهای طبیعی که در شهرستان قرار داده شده است، می توان در جهت راهاندازی طرح های باغداری نوین و تجاری اقدام نمود که در ادامه مباحث به آن پرداخته میشود.
احداث گلخانه جهت تولید محصولات خارج از فصل و همچنین گل و گیاه زینتی با توجه به وجود آب و خاک مساعد البته به شرط افزایش دانش فنی در بین علاقمندان به این حوزه و بازاریابی مناسب در این منطقه مزیتهای فراوانی دارد. در حال حاضر نیز فعالیت هایی در زمینه تولید صیفی جات در برخی مناطق شهرستان صورت می گیرد که از پتانسیل های بالایی جهت گسترش برخوردار است. گلخانه محیطی است که به راحتی می توان در داخل آن شرایط محیطی و مولفههای وابسته به آن را تحت کنترل درآورد و به سمت رشد مطلوب گیاه را سوق داد. گلخانهها که از نظر اندازه متغیرند گیاهان را از سرمای بیش از حد زمستان یا گرمای بیش از حد تابستان حفظ میکنند. کشاورزی در گلخانه ها نسبت به کشاورزی در فضای آزاد و در زمین های کشاورزی دارای مشکلات کمتری است، به علاوه بازه زمانی برای به ثمر نشستن و برداشت محصولات نیز نسبت به کشاورزی سنتی، کوتاهتر است. در این منطقه نیز با سرمایه گذاری در زمینه احداث گلخانه، می توان صیفی جاتی نظیر خیار سبز، توت فرنگی، فلفل دلمهای و گوجه فرنگی، نشاء انواع محصولات کشاورزی و گلهای زینتی و شاخه بریده را تولید نمود. نکته قابل توجه در این رابطه این است که انتخاب نوع محصول برای کاشت در گلخانه به عواملی نظیر بازار فروش، میزان تقاضا و میزان سرمایه دارد اما در حال حاضر تولید تمامی محصولات از دیدگاه آمایش سرزمینی در یک اولویت قرار دارد و برای انتخاب نوع محصول باید بررسیهای جزیی دیگری را انجام داد.
همچنین شهرستان روانسر از لحاظ میزان بارشهای سالانه، در وضعیت مطلوبی قرار دارد و این ویژگی سبب شده تا بتوان در زمینه کاشت محصولات دیم نیز فعالیت نمود. با توجه به موضوع مهم کم آبی، کاشت درختان دیم و همچنین محصولات دیم بسیار پر اهمیت و مورد توجه است. از جمله باغاتی که به روش دیم قابلیت احداث دارند میتوان به باغات بادام، گردو و انگور اشاره نمود. از درخت بادام بهعنوان یک درخت مقاوم در برابر خشکی یاد میشود و در شرایطی که بیآبی وجود دارد، این درخت میوه خوبی میدهد و همچنین از لحاظ شرایط کاشت در زمینهای آهکی هم تا حد زیادی مقاومت دارد. با توجه به موارد گفته شده و ارزش افزوده خوبی که کاشت این محصول دارد، ایجاد باغات بادام دیم، سوددهی خوبی را خواهد داشت.
گردو، درختی چندساله و مقاوم است که پس از رشد کامل، هر درخت تا 100 کیلوگرم نیز تولید محصول خواهد داشت. محصول نهایی قیمت بالایی دارد که هم در داخل طرفداران زیادی داشته و هم قابلیت صادرات دارد. در صورت احداث باغ گردو، تا سال های سال نیاز به سرمایه گذاری و کشت دوباره وجود ندارد زیرا درخت گردو دارای عمر طولانی است و تا ده ها سال قابلیت برداشت دارد. میوه گردو هم جزء محصولاتی است که هیچ گونه نیازی به هزینه انبار در سردخانه ندارد و به دلیل ماندگاری طولانی، می تواند چند ماه و حتی چند سال مورد مصرف قرار گیرد. در ضمن چوب درخت گردو هم برای منبت کاری، خراطی و کنده کاری، ساخت مجسمه و اشیاء دکوری، ساخت آلات موسیقی و همچنین در دکوراسیون داخلی منزل و ساخت روکشهای چوب بسیار پرکاربرد است. احداث باغات انگور نیز به روش دیم به جهت مقاومت بالایی که در برابر خشکی و عوامل سخت دارد در شهرستان روانسر پیشنهاد میگردد.
اخیراً زراعت درختانی که با هدف چوب کشت می گردند، اهمیت ویژهای در کشاورزی نوین پیدا کرده است. این درختان علاوه بر تولید میزان بالای چوب نسبت به سایر درختانی که با این هدف کاشته میشوند، استفادههای جانبی دیگری نیز دارند. یکی از این درختان، پالونیا است که اگر چه تاکنون در سطح بالایی در شهرستان روانسر کاشته نشده است اما با توجه به سازگاری با بیشتر مناطق و تولید چوب مرغوب و با کیفیت قابل پیشنهاد است. هر چند در این زمینه قبل از هر اقدامی جهت کاشت، بررسی دقیقتر مورد نیاز است.
درخت پالونیا به دلیل تحمل بالا به گرما، خشکی و تطابق پذیری با انواع خاک، کسب و کار کاشت درخت پالونیا را تبدیل به یک فرصت سودآور کرده است. درخت پالونیا علاوه بر صنعت چوب، به علت زیبایی، سریع الرشد بودن و جذب آلاینده های هوا در جنگل کاری سریع و توسعه فضای سبز شهر مناسب است. رشد درخت پالونیا بسیار سریع است و در طی سه هفته از شروع کاشت به اندازه یک وجب رشد می کند. این درخت در سن 5 سالگی به بلوغ رسیده و چوب آن قابل بهرهبرداری و استفاده است. نرمی و فرمپذیری چوپ درخت پالونیا، گزینه مناسبی در صنایع مبلمانسازی است. از چوپ درخت پالونیا علاوه بر تولید مبلمان در درب و پنجره، ساخت آلات موسیقی، روکشسازی، تختههای چند لایه، خمیرکاغذ، ساخت جعبه و کانتینرهای چوبی استفاده می شود. گردهزایی و شهدزایی بالای شکوفه های درخت پالونیا، تغذیه مناسب برای زنبور عسل و مواد معدنی موجود در برگ بزرگ این درخت تقویت کننده خاک (خاک برگ و کود سبز) و تغذیه دام می باشد.
در زمینه احداث باغات پسته نیز شهرستان روانسر شرایط خوبی را برای توسعه و گسترش داراست. اصولاً درخت پسته از ۷ تا ۹ سال پس از کاشت نهال و پیوند، شروع به دادن محصول مینماید. کسانی که قصد احداث باغ پسته را دارند برای داشتن سود اقتصادی باید کمی صبور باشند. بهترین خاک برای کاشت درخت پسته، خاک لومی شنی است. کیفیت آب مصرفی برای آبیاری درخت پسته به گونهای است که در کاشت سایر محصولات کشاورزی با آن آب، غیر ممکن یا غیر اقتصادی است. آگاهی از اقلیم و آب و هوای مناسب برای درخت پسته یک امر حیاتی قبل از احداث باغ است. شرایط مناسب آب و هوایی برای کاشت نهال پسته اقلیم گرم و خشک در تابستان (گرمای سوزان نباشد) و زمستان سرد و معتدل است. انتخاب پایه مناسب نکته دیگری است که لازم است درنظر گرفته شود. یک پایه پسته قوی و ایده آل باید نسبت به بیماری های مختلف مقاوم و دارای رشد بالایی باشد. همچنین مقاومت و سازگاری زیادی در برابر کم آبی و شوری داشته باشد. محصول پسته به لحاظ اهمیتی که اندامهای مختلف درختان پسته از نظر خوراکی و صنعتی دارد همواره حائز اهمیت فراوانی بوده و انسان از میوه، پوست، هسته، برگ، ساقه و حتی صمغ آن نیز استفاده میبرده است.
در راستای مدیریت منابع آبی ارزشمند شهرستان، کاشت گل محمدی اهمیت زیادی دارد. گل محمدی، گیاهی مقاوم به کم آبی، آفات و امراض است که علاوه بر خواص درمانی، دارای مزیتهای اقتصادی فراوانی مانند ارزش صادراتی، جذب گردشگر و اشتغالزایی است. غنچه خشک، مایع گلاب، روغن و اسانس، فرآوردههای برگرفته از گل محمدی است که علاوه بر عرضه در بازارهای داخلی، قابلیت صادرات را دارا است. کشور ما میتواند بالاترین مرجع تولید و بهترین تولیدکننده گل محمدی در باشد چرا که این پتانسیل و ظرفیت خدادادی وجود دارد. در شهرستان روانسر در زمینه کاشت درخت انجیر نیز میتوان فعالیت کرد. نیاز آبی بسیار کم و سازگاری با محیط و استقامت در برابر گرما و خشکسالی از ویژگیهای بارز گیاه انجیر محسوب میشود. از آنجا که باغهای انجیر معمولاً در دامنههای شیبدار احداث میگردند، احداث چنین باغهایی علاوه بر ایجاد اشتغال و پوشش گیاهی مناسب برای منطقه و بیابانزدایی، میتواند به کنترل سیلاب، جلوگیری از فرسایش خاک و استفاده بهینه از آب باران کمک شایانی کند.
· زراعت
بخش زراعت در روند رشد و توسعه اقتصادی این شهرستان نقشهای متعددی بر عهده دارد که از جمله مهمترین آنها میتوان تامین مواد خام و اولیه مورد نیاز صنایع، تامین نهادههایی مانند نیروی کار، مصرف تولیدات سایر بخشهای صنعتی از قبیل کودها و سموم شیمیایی و ماشینآلات کشاورزی را نام برد. بخش كشاورزي شهرستان روانسر بيشترين جمعيت شاغل را به خود اختصاص داده است و فعاليت اصلي شهرستان محسوب ميگردد. روانسر از لحاظ رتبه مساحت اراضی زراعی چهارمین شهرستان استان ولی از لحاظ کیفیت کشاورزی از بهترینهای استان میباشد و پتانسیلهای بالایی در این زمینه در این شهرستان وجود دارد.[2] در زمینه تولید نخود آبی و دیم، ذرت دانهای و گندم شهرستان روانسر حائز رتبههای متعدد استانی و کشوری است و این امر بیانگر ظرفیت توسعه بالای شهرستان در زمینه زراعت است.[3]
باتوجه به راندمان بالای تولید محصولات زراعی فوق، توسعه سطح زیر کشت نخود و گندم پیشنهاد میگردد اما در رابطه با ذرت دانهای، مصرف آب بالای این محصول ممکن است در بلند مدت موجب کاهش شدید منابع آبی و پایین رفتن سفرههای آب زیر زمینی گردد. به همین سبب گسترش کشت این محصول آبدوست توصیه نمی شود. در حاشیه منابع آبی شهرستان روانسر، گیاهان دارویی و خوراکی به وفور رشد میکنند و بازار فروش خوبی برای آن در شهرستان وجود دارد. در مقیاس انبوهتر و بزرگتر میتوان این گیاهان دارویی را به صورت تخصصی کشت نمود. تقاضای مصرف گیاهان دارویی به علت روی گردانی از داروهای شیمیایی و یا حتی استفاده شدن برخی از این محصولات در تولیدات کارخانههای بزرگ دارویی همواره رو به افزایش است. گیاهان دارویی گونهها و مصارف مختلفی دارند. از این گیاهان نه تنها برای درمان بیماریها بلکه در صنایع کنسروسازی، نوشابه سازی، عطر سازی و غذایی نیز استفاده میشود.
توسعه کشت دانههای روغنی با محوریت زراعت کلزا از جمله برنامههای مدیریت جهاد کشاورزی روانسر است. در این راستا محصولاتی نظیر کلزا، کنجد، گلرنگ دیم و آفتابگردان در جهت تامین نیاز به منابع روغن پیشنهاد میگردد. در حال حاضر این شهرستان حائز رتبه چهارم استانی در زمینه تولید کلزاست و سایر دانه های روغنی نیز با مساحت های متفاوت در این منطقه کشت می شوند.
کشت کلزا باعث از بین رفتن چرخه زندگی آفات، بیماریها و علفهای هرز گردیده و با کاهش جمعیت آنها موجب صرفهجویی در مصرف سموم و کاهش آلودگیهای زیست محیطی میگردد. با توجه به آنکه زمان کشت کلزا در فصل پاییز است، نیاز گیاه به آب کم بوده و با استفاده از نزولات جوی میتوان به کشت آن اقدام نمود. کلزا با تولید مقادیر قابل توجهی علوفه میتواند در تغذیه دامهای منطقه نقش موثری داشته باشد. همچنین برگردان بقای کلزا به خاک باعث افزایش حاصلخیزی خاک و بهبود ساختمان خاک خواهد شد. کشت کلزا به عنوان یک دانه روغنی بسیار مهم در تولید محصولات حوزه صنایع غذایی و یا تولید انواع نهادههای خوراکی دام و طیور بسیار متداول است. روغن کلزا ازجمله مشتقات این گیاه است که امروزه به دلیل سالم بودن و با داشتن کمترین کلسترول و اسیدهای چرب اشباع شده مورد استقبال و استفاده قرار گرفته است.
کاشت کنجد به دلیل سازگاری محیطی، بازدهی بالا، مفید بودن برای خاک، نیاز به سرمایه اولیه کم و بازاریابی آسان، گزینه شغلی مناسب دیگری برای این شهرستان است. کنجد از آن دسته گیاهانی محسوب می شود که با هر بار کشت و پرورش، محصول و عملکرد قابل توجهی را به ارمغان میآورد. یکی دیگر از مزایای کاشت کنجد، صرفه جویی در منابع آبی است. این گیاه قادر است تا با جذب رطوبت باقیمانده در خاک رشد کند. همین امر موجب سازگاری کنجد با آب و هوای گرم می شود. ریشه های کنجد در بهبود ساختمان خاک و افزایش نفوذ پذیری آن نقش موثری داشته و به عنوان یکی از گیاهان مناسب برای تناوبهای زراعی در نظر گرفته می شود. همچنین در بعضی از مناطق این گیاه به عنوان کود سبز کاشته می شود. کنجد در روغن کشی (کنجد و ارده)، نانوایی و آجیل فروشی ها، تهیه عطرها، به عنوان حلال در داروسازی و... مورد استفاده قرار میگیرد.
امروزه گیاه گلرنگ در اغلب مناطق کاشته می شود و از نظر مصارف روغن و ماده رنگی گلهای آن مورد توجه است. تکثیر گلرنگ از طریق کاشت دانه آن صورت میگیرد. گلرنگ، گیاهی است که به طور عمده در آب و هوای گرم و خشک رشد میکند و میتوان در صنعت داروسازی از آن استفاده کرد. همچنین در آینده محصول جایگزین زعفران به حساب میآید و از روغن های مایع دیگر ضرر کمتری دارد. لذا یکی دیگر از پیشنهادهای مناسب برای این شهرستان در حوزه زراعت، کشت گیاه زراعی گلرنگ میباشد.
باتوجه به اقليم مناسب، پايداري خاك، آب كافي و سازگاري بالاي گياه آفتابگردان در شهرستان روانسر ميتوان با افزايش توليد تخمه آفتابگردان آجيلي و روغني، میزان تولید را ارتقاء بخشيد. گل آفتابگردان گیاهی یک ساله بوده که پرورش آن در هر شرایطی ممکن است و فرآوردههای حاصل از آن دارای مزیت اقتصادی فراوان است. آفتابگردان در دو نوع آجیلی و روغنی کاشته میشود. این گیاه، یکی از نباتات روغنی مهم است که از نظر تولید روغن، بعد از سویا در مقام دوم قرار دارد و بیش از 14% کل روغن نباتی جهان را تولید میکند. آفتابگردانهای آجیلی از بازارپسندی ویژهای برخوردارند. علاوه بر این، فرآوردههای جانبی آفتابگردان به خصوص کنجاله آن باعث توجه هر چه بیشتر به زراعت این گیاه با ارزش شده است.
کاشت زعفران یا طلای سرخ از دیگر محصولات اقتصادی است که در شهرستان روانسر ظرفیت کشت و توسعه را دارد. مقاومت زعفران در برابر سرما زیاد بوده و به آب کمی نیاز دارد. زعفران به علت داشتن رنگ زیبا، عطر و طعم بسیار مطبوع، در صنایع غذایی کاربرد دارد. دمنوش زعفران آرام بخش بوده و استرس و نگرانی را برطرف می کند. کسب و کار کشت زعفران به علت خاصیت ضد سرطانی این گیاه اهمیت دو چندان دارد. ایران اولین کشور تولیدکننده زعفران بوده که قریب به 90 درصد از زعفران جهان را تأمین می کند. مصرف زعفران بالا بوده و نه تنها میتواند نیاز منطقه زیرکشت را تامین کند بلکه درسراسر ایران نیز مشتری دارد. در صورت سرمایه گذاری در این کسب و کار سود بالایی نصیب شخص خواهد شد و در صورت بازاریابی مناسب می توان نسبت به گسترش کشت این محصول اقدام نمود.
به منظور تامین علوفه دامی مورد نیاز شهرستان روانسر میتوان طرحی را در خصوص کشت یونجه راهاندازی نمود. در میان گیاهان علوفهای، یونجه به خاطر ارزش غذایی بالا و عملکرد خوب از اهمیت خاصی برخوردار است همچنین به علت وجود باکتریهای ریزوبیوم در ریشههای خود قادر به تثبیت نیتروژن هوا بوده که این نیتروژن برای کشت بعدی قابل استفاده است و میتوان حداقل تا ۳ سال محصول برداشت نمود. بنابراین توسعه این کشت توجیه اقتصادی دارد. با کشت یونجه امکان تامین بخشی از علوفه مورد نیاز دام، فراهم میشود که علاوه بر ایجاد اشتغال مولد و حصول درآمد مناسب برای زارعین، در استفاده بهینه از ظرفیتهای پرورش دام شهرستان نیز موثر میباشد.
· دامداری
دامداری به عنوان یکی از حوزههای مهم اقتصادی بخش کشاورزی، در سطح گستردهای در شهرستان روانسر انجام میشود و در نتیجه انجام این حرفه، سود اقتصادی خوبی نیز کسب شده است. از آن جایی که حوزه دامداری با یکی از مهمترین نیازهای انسان، یعنی نیاز به منابع غذایی و خصوصا منابع پروتئینی مانند گوشت و شیر مرتبط میباشد، توجه به آن امری ضروری است. فعالیت در این حوزه شغلی و افزایش بهرهوری در آن میتواند از راهکارهای توسعه صنایع غذایی، تبدیلی و تکمیلی شهرستان و همچنین افزایش اشتغالزایی محسوب شود.
شهرستان روانسر به لحاظ داشتن شرایط مساعد آب و هوایی و فراهم بودن علوفه و مراتع، ظرفیت مناسبی برای پرورش انواع دامهای سبک و سنگین دارد. درحال حاضر نیز، بیشتر دامهایی که در شهرستان پرورش مییابند، از نوع سبک هستند و به روش سنتی این کار انجام می شود. البته پرورش دام سنگین با روش سنتی با هدف تولید شیر نیز صورت میگیرد اما مزیت پرورش دام سبک نسبت به دام سنگین بیشتر است. لازم به ذکر است که به صورت محدود به پرورش دام سنگین صنعتی نیز در شهرستان پرداخته شده است. در ادامه توضیحاتی در رابطه با دامهای سبک و سنگین قابل پرورش به همراه نژاد آنها آورده شده است.
گوسفند افشاری یکی از نژادهای بسیار مهم گوسفند داشتی است که بومی استان زنجان است. مدیریت پرورشی بهینه این نژاد می تواند سودآوری واحد گوسفندداری را افزایش دهد. این نژاد به آب و هوای سرد عادت داشته و دارای جثهای بزرگ است. گوسفند افشاری جزء گوسفندان سنگین دنبه محسوب میگردد. سرعت رشد بالا، تولید شیر خوب و پرچرب و بهترین گوشت قرمز (که باعث شده است جزء گوسفندان دو منظوره گوشتی – شیری قرار بگیرد)، بهبود کمی و کیفی پشم گوسفند، سازگاری و عادتپذیری با شرایط آب و هوایی مناطق سردسیر، قدرت راهپیمایی و کوهپیمایی خوب، توان چند قلوزایی، مقاومت در برابر بیماریها و بالا بودن ضریب تبدیل غذایی و داشتن بازده اقتصادی مطلوب از جمله مزایای پرورش گوسفند افشاری است که برای شهرستان روانسر قابل توصیه و پیشنهاد میباشد.
گوسفند نوع سنجابی از نژادهای پشمی و گوشتی بوده که هم سوددهی بالایی از نظر تولید پشم با کیفیت دارد و هم گوشت آن بسیار مرغوب و لذیذ است. گوسفند سنجابی دارای بدن و جثه بزرگ و پر گوشت بوده و به همین خاطر است که این نژاد را در دسته گوسفندان گوشتی قرار میدهند. سهم تولید گوشت هر گوسفند سنجابی بعد از ذبح بسیار زیاد است به گونهای که سود زیادی را برای دامداران فراهم میکند. پشمهای این نوع از گوسفندان که قسمتهای تنه گوسفندان را پوشانده است، بسیار بلند و ضخیم و از کیفیت خوبی برخوردار است. از آن جا که پشمهای این نژاد اغلب سفید بوده، قدرت رنگپذیری خوبی هم دارد و از الیاف مرغوبی است. از پشم آن در تولید البسه و نیز فرشهای دست بافت استفاده میکنند. گوسفندان سنجابی عموماً در مناطق کوهستانی پرورش مییابند.
در زمینه دامهای سبک اصلاح نژادی، بز آلپاین و سانن در این منطقه پروش یافته و سازگاری نسبی خوبی هم مشاهده شده است. این دام ها به سبب بازدهی بالا و بهرهوری خوبی که دارند میتوانند گزینه مناسبی برای پرورش در شهرستان روانسر باشند. بزهای آلپاین به دلیل زندگی در شرایط کوهستانی، مقاوم، چالاک و با قدرت پیادهروی و کوهپیمایی مثال زدنی هستند و میتوانند از صخرههای شیبدار کوههای بلند، بالا رفته و از مراتع آن استفاده کنند. به همین دلیل برخی بر این باورند چون منشأ نژاد آلپاین از کوهستانهای سرد منطقه آلپ است، نمیتواند در مناطق گرمسیر زندگی کند. اما بررسیها نشان داده است که این نژاد علاوه بر شرایط آب و هوایی سرد، قابلیت سازگاری مناسبی برای زنده ماندن در شرایط گرم و خشک را داشته و تقریباً با هر نوع شرایط آب و هوایی تطابق دارد ضمن اینکه این بز تولید شیر بسیار خوبی نیز دارد.
بز سانن یک نژاد شیری پر تولید است که نسبت به بزهای بومی، تولید شیر بسیار بیشتری دارد و میتواند بخشی از نیاز شهرستان به شیر و پروتئین حیوانی را تأمین نماید. نرخ تبدیل مواد خوراکی به شیر در بزهای سانن بالاتر میباشد که این امر موجب افزایش بازدهی بز سانن از خوراک مصرف شده توسط آن میشود. کسب و کار پرورش بز سانن موجب اشتغالزایی و رغبت بیشتر جوانان به امر دامپروری میشود. همچنین هر کیلوگرم شیر بز با قیمت بیشتری نسبت به شیر گاو فروخته میشود و در نقاط مختلف طرفداران خاص خود را دارد.
در زمینه پرورش زنبورعسل و فرآوردههای حاصل از آن نیز میتوان در این شهرستان فعالیت نمود. وجود آب و هوای مساعد و پوشش گیاهی مناسب جهت تغذیه زنبورها، همگی از عواملی هستند که سبب میشوند تا محصولی با کیفیت در زنبورستان تولید شود. باردهی گل ها و میوه ها با گرده افشانی توسط زنبورهای عسل افزایش می یابد. این مسئله باعث شده ارزش اقتصادی پرورش زنبور عسل بسیار بیشتر از ارزش ریالی حاصل از تولید عسل باشد. در طی فرآیند پرورش و نگهداری زنبورعسل، با ازدیاد کندوها میتوان به فروش کندو نیز فکر کرد و به سود خوبی دست یافت. در ضمن محصول مزرعه پرورش زنبور عسل صرفاً کندو و عسل نیست؛ موم، زهر و ژله رویال آن نیز قابل فروش است.
پرواربندی گوساله در راستای تامین گوشت برای جمعیت رو به افزایش این شهرستان میتواند مزیت موفق اقتصادی باشد. حدود نیمی از گوشت قرمز توسط گوسالههای پروار شده تأمین میشود بنابراین این بخش از دامپروری و دامداری، ظرفیت زیادی برای توسعه و پیشرفت دارد. مزایای ورود به عرصه پرورش گوساله دارای جنبههای مختلف است. از یک طرف، از پوست گاو گوشتی در چرمسازی استفاده میشود از طرف دیگر از گوشت آن جهت استفاده در تغذیه انسان بهرهبرداری میشود. همچنین به لحاظ اقتصادی، در درآمدزایی مطلوب نیز تاثیرگذار است. علاوه بر این موارد، برای جلوگیری از واردات گوشت گوساله از کشورهای دیگر تولید آن اهمیت دوچندان دارد. در این شهرستان در حال حاضر پرورش گاو به دو صورت صنعتی و سنتی انجام میگیرد. در پرواربندی علمی و صنعتی از دامهای نر جوان نژادهای گوشتی استفاده میشود. استفاده از ظرفیت ژنتیکی دامهای گوشتی و کاهش کشتار دامهای شیری و مولد از دیگر محاسن پرواربندی با روشهای نوین است. پرواربندی گوساله با روشهای علمی و نوین سبب کاهش دوره پرواربندی، کاهش هزینه تولید گوشت و جلوگیری از تخریب مراتع میشود.
گاوهای بومی گزینه دیگری جهت فعالیت در حوزه دامداری شهرستان روانسر است که به لحاظ تنوع و اختلاف ژنتیکی، ویژگیهای خاص نژادی و مقاومتهای طبیعی ایجاد شده در آنها طی قرنها زیست در شرایط سخت محیطی و آب و هوایی مختلف به عنوان یک منبع مهم تولید شیر و گوشت میتواند نقش موثری در تامین مواد پروتئین حیوانی و اقتصاد ایفا نماید. پوست گاو نیز به عنوان یک محصول با ارزش دامی امروزه به میزان 10 تا 20 درصد مصارف چرم سازی را تامین می کند، حتی شاخ و سم و فضولات حیوان نیز ارزش اقتصادی داشته و به روش های مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. پرورش خرگوش از نوینترین فعالیتها در حوزه دامداری است که در صورت بازاریابی مناسب و کسب دانش لازم در زمینه پرورش، نگهداری، تغذیه و... میتواند یک پیشنهاد برای این شهرستان باشد.
· صنایع تبدیلی و تکمیلی
با وجود تنوع تولید انواع محصولات کشاورزی در این شهرستان، بررسیها نشان میدهد که سالانه مقداری از آن در مراحل کاشت، داشت و برداشت به ضایعات تبدیل میشوند. از سوی دیگر برداشت و یا تولید بسیاری از محصولات کشاورزی در یک بازه زمانی مشخصی رخ میدهد اما مصرف آنها در طی سال صورت میپذیرد. لذا صنایع تبدیلی میتواند زمان استفاده از محصول را افزایش داده و از میزان ضایعات آن بکاهد. همچنین گسترش این صنایع موجب اشتغالزایی، ایجاد درآمد و نیز جلوگیری از اتلاف و ضایع شدن محصولات میگردد.
فرهنگ بسته بندی محصولات و تولیدات، برای ارائه و فروش در بازارهای مختلف، موردی است که در سال های اخیر، جایگاه ویژهای را کسب کرده و به عاملی مهم در میزان فروش یک واحد تولیدی تبدیل شده است. لذا هر چقدر بستهبندی یک محصول، زیبا، مناسب، در برگیرنده مشخصات، معرف محصول و مطابق با جنبهها و خصوصیات روانشناختی خریداران باشد، به همان اندازه، از بازار و فروش خوبی برخوردار خواهد بود. بسته بندی باید تا حد امکان ساده و ارزان باشد، ضمن اینکه اهداف اولیه بستهبندی یعنی خاصیت حفاظتی و جذابیت را نیز دارا باشد. در نتیجه پرداختن به این موضوع دارای توجیه مناسب اقتصادی بوده و با اجرای آن، میتوان بستر مناسبی را برای اشتغال نیروهای ماهر و نیمه ماهر فراهم آورد. در شهرستان روانسر نیز تولید حبوبات مرغوب و با کیفیت زمینه را برای ایجاد صنایع بستهبندی جهت ارائه راحتتر به بازار مصرف فراهم میکند. همچنین میتوان این طرح را برای حبوبات و خشکبار تولیدی شهرستان از جمله گردو، بادام و پسته نیز اجرا و عملیاتی کرد.
فرآوری پوست دام شامل استفاده از پوست گاو در صنعت چرمدوزی ضمن ایجاد درآمد مناسب برای سرمایه گذار، سود خوبی هم نصیب دامدار میکند. طبق بررسی های انجام شده بیشتر پوست دام به عنوان ضایعات دور ریخته می شوند و این در حالی است که میتوان با تولید چرم طبیعی از آن مانع هدر رفت این محصولات جانبی گردید.
طبق بررسیهای به عمل آمده در حال حاضر واحدی جهت تولید خوراک دام و طیور در شهرستان فعالیت میکند که به گفته کارشناسان بیشتر مواد اولیه مورد نیاز خود را از تولیدات کشاورزی شهرستان نظیر جو و ذرت تامین میکند و بازار فروش بالایی نیز دارد اما با توجه به ظرفیت بالای تولید مواد اولیه و اهمیت بالای خوراک دام صنعتی جهت تامین تغذیه دام، احداث یک واحد دیگر نیز پیشنهاد میگردد.
با توجه به افزیش فعالیت در زمینه دامپروری و مرغداریها و با توجه به اینکه میزان دام هر روز رو به افزایش است لذا هر سال نسبت به سال گذشته مقدار بیشتری علوفه و خوراک مورد نیاز است. از طرفی پایین بودن ظرفیت تولیدی مراتع و برای جلوگیری از تخریب آن باید به فکر منابع غذایی غیر مرتعی باشیم. با اجرای پروژههای صنعتی که از ضایعات کشاورزی و… خوراک دام، طیور و آبزیان با ارزش غذایی تولید میشود، میتوان هم غذای مورد نیاز دامهای پرورشی تأمین کرد و هم استفاده از مواد اولیه ارزانتر در تولید این محصول سبب خواهد شد تا قیمت تمام شده آن پایین تر و در نتیجه قیمت فروش آن نیز کاهش باشد. لذا تولید خوراک دام و طیور می تواند زمینه اشتغال خوبی را به طور مستقیم و غیر مستقیم برای افراد در این شهرستان ایجاد کند.
در زمینه طیور، در حال حاضر کشتارگاهی با برند زاگرس در شهرستان روانسر فعالیت میکند اما برای دامهای سبک و سنگین نیاز به یک واحد کشتارگاه در شهرستان وجود دارد. کشتارگاههای صنعتی نقش مهمی در حفظ محیط زیست دارند به دلیل اینکه ضایعات حاصل از کشتار دام نظیر خون و اجزای گوشتی غیر قابل مصرف در محل تبدیل ضایعات به پودر گوشت که خوراک دام است، تبدیل می شود که علاوه بر قرار گرفتن مجدد در چرخه اقتصادی از آلودگی محیط زیست نیز جلوگیری به عمل میآید. فاضلاب حاصل از کشتار در تصفیه خانههای مجهز تصفیه شده و پساب حاصله به مصرف کشاورزی میرسد. البته لازم به ذکر است که در کشتارگاهها باید فضای مناسب برای کشتار دام سبک و سنگین به صورت همزمان وجود داشته باشد و همچنین باید آب مورد نیاز در زمان کشتار نیز تامین شده و تجهیزات و امکانات لازم برای رعایت مسائل بهداشتی و زیست محیطی فراهم شود.
با وجود فعالیتهای گسترده زنبورداران در منطقه و تولید حجم بالایی از عسل، ولی در رابطه با بستهبندی عسل فعالیتی در سطح شهرستان گزارش نشده است. مهمترین ویژگی عسل آن است که این ماده طبیعی به دلیل دارا نبودن آب، به شرط دوری از رطوبت، در مدت طولانی فاسد نمیشود. این ماده فقط در صورتی ارزش غذایی خود را از دست میدهد که بیش از ۶۰ درجه حرارت ببیند. البته برای حفظ قدرت ضد میکروبی عسل باید آن را در مکانی تاریک و یا در ظرف شیشهای مات یا تیره خارج از یخچال نگه داشت. نگهداری عسل در ظروف فلزی برای مدت طولانی مناسب نیست. بدین منظور امروزه بسته بندی عسل به شکلهای جذاب، خلاقانه و مناسب جهت نگهداری رو به افزایش است. بستهبندیهای شکیل، باعث جذب بیشتر مشتری و همچنن تسهیل در حمل و نقل عسل میشود لذا کار کردن در زمینه بسته بندی عسل تولیدی شهرستان علاوه بر سودآوری باعث ایجاد اشتغال پایدار میشود.
پیشنهاد دیگر برای این شهرستان، بازیافت مواد دور ریختنی است. امروزه صنعت بازیافت به یک صنعت پردرآمد نوین و پولساز بدل شده است و در خیلی از مناطق زبالهها از فلز و پلاستیک گرفته تا زبالههای الکترونیکی مانند موبایل یا رایانه بازیافت میشوند و از این طریق درآمد خوب و هنگفتی را به جیب میزنند. به تعبیری، باید به زبالههای دورریختنی نگاهی اقتصادی داشت و در پی کسب درآمد از آن بود. بنابراین کسب و کار بازیافت زباله در صورت سرمایهگذاری در شهرستان روانسر نیز میتواند علاوه بر ایجاد اشتغال و سودآوری به سلامت محیط زیست نیز کمک شایانی نماید.
ایجاد واحدهایی جهت قطعه بندی و بستهبندی فرآوردههای پروتئینی مانند گوشت در این شهرستان مورد پیشنهاد بوده و ظرفیت توسعه را با توجه رونق دامداری داراست. مصرف گوشتهای قطعه بندی شده که در ظرف های یک بار مصرف ارائه می شوند، حاوی برچسبهایی بوده که نشان دهنده رعایت شرایط بهداشتی و نظارت دامپزشکی است. بسته بندی باید طوری باشد که گوشت را در مقابل نفوذ طعم، بو، رنگ و سایر عوامل خارجی محافظت کرده و از خشک شدن و تبخیر سطحی جلوگیری کرده و بتواند خواص حسی و ظاهری و سایر ویژگیهای گوشت را حفظ و همچنین گوشت را در برابر آلودگیهای میکروبی و سایر آلودگیها نگهداری کند. بنابراین با توجه به رونق دامداری و پرورش طیور در این شهرستان، بسته بندی انواع گوشت قرمز و سفید هم صرفه اقتصادی خواهد داشت و هم امکان ارسال این محصولات را به سایر نقاط را راحتتر میکند.
دررابطه با فرآوری پسماند خشکبارهای تولید شده در این شهرستان دو کسب و کار در ادامه پیشنهاد می گردد که می تواند بازار خوبی داشته باشد و علاوه بر آن از ضایعات در جهت تولید محصولات با ارزش استفاده نمود. این دو کسب و کار فرآوری پوست خشکبار و تولید زغال فشرده هستند. یکی از سادهترین راههای فرآوری پوست خشکبار، آسیاب کردن و تبدیل آنها به پودر است. با خرید یک دستگاه آسیاب مناسب جهت انجام این کار می توان پودر بدست آمده را به شکل ماده اولیه سایر صنایع از قبیل تولید خوارک دام وطیور، کاغذ، مقوا، MDF، نئوپان، فیبر، کفپوش و لمینت و تولید کربن خالص به فروش رساند. بنابر مطالعات انجام شده قیمت پودر به دست آمده 3 تا 4 برابر قیمت پوست خشکبار است. در صورت نداشتن توان مالی جهت خرید دستگاه آسیاب میتوان با کارگاههایی که دارای این دستگاهها هستند همکاری نموده تا با بستن قرارداد و دریافت مبلغی این پوستها را آسیاب کرده و پودری شبیه آرد سفید تحویل دهند. نوع دوم فرآوری که در آن نیاز به سرمایه بالاتر و جذب سرمایه گذار است تولید کربن فعال می باشد. کربن فعال مادهای است که برای تصفیه استفاده میشود و از آن میتوان در تصفیه خانههای بزرگ آب، صنایع پتروشیمی، نفت و گاز، صنایع غذایی و دارویی و همچنین پزشکی استفاده کرد. برای تولید هر کیلو کربن فعال به 12 کیلو پوست پسته نیاز است و هم اکنون چین بیشترین صادرات کربن فعال به کشورمان را دارد. متاسفانه در کشور ما بخش زیادی از پوست خشکبار به شکل خام و با قیمت بسیار پایین صادر میشود. در حالیکه با راهاندازی صنایع فرآوری مربوطه، میتوان از این پتانسیل قدرتمند برای ایجاد کسب و کاری پرسود به عنوان تولید مواد اولیه برای صنایع مختلف بهره برد و از خروج ارز جلوگیری کرد. از فواید دیگر این صنعت این است که سلولزهای پوست خشکبار میتواند جایگزین مناسبی برای چوب درختان و کاهش نیاز به سلولز درختان در صنعت بوده و کمک شایانی به بهبود شرایط زیستمحیطی و نابودی کمتر جنگلها نماید.
یکی از پرمصرفترین سوختهای جهان، زغال است که آلودگی هوا و آلودگی محیطی را به همراه دارد. زغالها اگر در مجاورت اکسیژن آتش بگیرند دود فراوانی تولید میکنند ولی اگر اکسیژن از آنها حذف شود بدون هیچ دودی میسوزند. زغال فشرده این خاصیت را داشته و مناسبترین جایگزین برای زغالهای طبیعی بوده که علاوه بر توجیه اقتصادی، برای طبیعت و سلامتی انسانها هم مضر نیستند. زغال فشرده برعکس زغالهای طبیعی از چوب درخت به وجود نمیآید و همین امر باعث میشود که درختان کمتری قطع شود. لازم به ذکر است که در مورد واحدهای فوق با راهاندازی یک نمونه از هر کدام، ظرفیت شهرستان به حالت اشباع میرسد و برای احداث واحدهای دیگر باید عوامل دخیل دیگری را نیز سنجید و سپس برای آن اقدام نمود.
· صنایع غذایی
راهاندازی کسب و کار فرآوری محصولات کشاورزی مهمترین روش برای ایجاد اشتغال پایدار و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و عاملی مهم در توسعه پایدار امنیت غذایی است. ایجاد صنایع غذایی، علاوه بر اشتغالزایی فراوان در سطح شهرستان، باعث رونق تولید، کاهش هدررفت محصولات کشاورزی و ایجاد ارزش افزوده از منابع تا حد ممکن میشود. همانگونه که پیش از این هم بیان شد، شهرستان روانسر در زمینه تولید بسیاری از محصولات کشاورزی در استان کرمانشاه و کشور، جایگاه مطلوبی دارد و این موضوع سبب میشود تا علاوه بر فروش محصولات به صورت خام، کسب و کارهایی در جهت فرآوری این محصولات در این منطقه نمود پیدا کنند.
به سبب تولید نخود مرغوب در شهرستان روانسر، تبدیل آن به فرآوردههایی نظیر نخود بو داده و برشته شده، نخودچی با طعمهای مختلف، کنسرو نخود، آرد نخود و... در این منطقه مزیت دارد. در واقع سرمایهگذاری در این طرح علاوه بر بازاریابی مناسب و اخذ مجوزهای بهداشتی مربوطه میتواند ضمن ایجاد اشتغال مستقیم و غیر مستقیم، تمایل کشاورزان را برای تولید محصول بالا ببرد. از گندم علاوه بر تولید آرد، مشتقات دیگری حاصل میگردد که هر کدام در سبد غذایی خانواده، جایگاه ویژهای دارد. در حال حاضر فرآوری گندم در این شهرستان صرفاً فقط برای تولید آرد در کارخانه آرد شهرستان صورت میگیرد اما میتوان از این ظرفیت برای عرضه سایر فرآوردهها به بازار نیز استفاده نمود. برخلاف سایر غلات، گندم را میتوان از طریق مختلف از جمله در تهیه نان، بیسکویت، شیرینی، کیک، اسپاگتی، ماکارونی و... مورد مصرف قرار داد. از گندم در صنایع کاغذ سازی، چسب سازی، گلوتن، گلوکز، نشاسته و همچنین در تهیه پودرهای لباسشوئی هم استفاده می گردد. انواع مختلف گندم برای مصارف خاص مورد استفاده قرار می گیرد مثلاً گندمهای نرم بهاره یا پاییره برای مصرف در صنایع بیسکویت سازی، شیرینی پزی و کیک پزی مناسباند در حالی که از گندم های سخت پاییزه و بهاره در فرآیند نانوایی استفاده بیشتری دارند[4] .بنابراین با سرمایه گذاری در طرح فرآوری گندم می توان محصولات با کیفیتی از این غله با ارزش بدست آورد و بسته به نیاز بازار میتوان خط تولید هر یک از محصولات فوق را راهاندازی کرد. لازم به ذکر است که واحد تولید بیسکویت و کیک شیرین غزال نیز در این زمینه در شهرستان روانسر فعالیت میکنند.
سطح بالای زیر کشت سیب زمینی در این شهرستان شرایط را برای تولید فرآورده های حاصل از آن فراهم کرده است. این فرآورده ها می توانند شامل چیپس سیب زمینی، فرانچ فرایز، پرک و پوره سیب زمینی باشند. مزیت این طرح این است که در صورت عدم فروش سیب زمینی تولیدی و عدم امکان ذخیرهسازی آن و همچنین قابلیت استفاده از سیب زمینیهای درجه پایین میتوان محصولاتی را به بازار مصرف عرضه کرد که به عنوان تنقلات در بین اقشار مختلف طرفداران بسیاری دارند و در صورت بازاریابی مناسب حتی می توان روی صادرات آن هم حساب ویژهای باز کرد.
زیبایی، تنوع رنگ، طعم و مزه، ارزش غذایی، خواص دارویی و وجود فرآوردههای تبدیلی چون کشمش، شیره انگور، روغن هسته انگور، کنسانتره، آب انگور، سرکه، آبغوره، داروهای تقویتی و مواد آرایشی بهداشتی، همچنین توصیههای دینی و مذهبی، انگور را به یک میوه استثنایی و بینظیر تبدیل کرده است. همانگونه که اشاره شد، این محصول به صورت دیم در این منطقه تولید می شود و فرآوری و تولید محصولات حاصل از آن اگر هم صورت بگیرد، بیشتر به صورت سنتی است و در مقیاس بالا و حجم صنعتی فعالیتی صورت نگرفته است. راهاندازی طرح فرآوری انگور با هدف تولید محصولات یاد شده از دیگر پتانسیلهایی است که در منطقه روانسر میتوان نسبت به راهاندازی آن اقدام نمود. فرآوری ذرت دانهای تولید شده در شهرستان شامل تولید روغن ذرت، کنسرو بلال و دانه ذرت که به مصارف انسانی میرسد و همچنین دانه ذرت در مرغداریها و علوفه تر، خشک، سیلو شده و کنجاله دانه در دامداری ها، از دیگر ظرفیتهای روانسر برای ورود در بحث صنایع غذایی است.
راه اندازی خط تولید خیار شور به صورت کارگاهی برای جلوگیری از فساد و خراب شدن خیارهایی که به هر دلیلی به صورت خام به فروش نمیرسند نیز از دیگر مواردی است که میتوان نسبت به آن سرمایه گذاری کرد. البته نکته قابل توجه این است که برای راه اندازی این کسب و کار اخذ مجوزهای بهداشتی لازم ضروری بوده و تاثیر مستقیمی روی فروش خواهد داشت.
شهرستان روانسر از مهمترین قطبهای تولید گوشت سفید مرغ در استان کرمانشاه بوده و واحدهای زیادی در این منطقه به پرورش مرغ گوشتی میپردازند. به همین سبب راهاندازی واحدی در زمینه فرآوری گوشت مرغ و تولید محصولاتی نظیر ناگت، شینسل مرغ و... می تواند سودمند باشند که البته بدیهی است که این کسب و کار نیز نیازمند بازاریابی و توانایی رقابت با برندهای مطرح در این زمینه است. لازم به ذکر است که درمورد واحدهای فوق با راه اندازی یک نمونه از هرکدام، ظرفیت شهرستان به حالت اشباع میرسد و برای احداث واحدهای دیگر باید عوامل دیگری را نیز سنجید و سپس برای آن اقدام نمود.
· خدمات
شهرستان روانسر به واسطه طبیعت دلانگیز و کوهستانیاش و برخی منابع خدادای که در اختیار دارد یکی از کانونهای اصلی گردشگری استان کرمانشاه میباشد. همچنین این شهرستان به دروازه اورامانات معروف است. سالانه میزان بالایی از گردشگران از این منطقه بازدید میکنند و جاذبههای روانسر مورد توجه توریستان خارجی نیز قرار گرفته است. به همین خاطر و به منظور اسکان و آشنایی گردشگران با فرهنگ بومیهای منطقه راه اندازی اقامتگاههای سنتی اهمیت بسیاری دارد. در واقع راهاندازی اقامتگاه میتواند فرصت خوبی را برای گردشگران با یک اسکان متفاوت فراهم کند. وجود ارتفاعات زیبا و در خور توجه در این منطقه سبب شده تا شرایط مناسبی برای راهاندازی تله کابین فراهم باشد. اگر چه این طرح سرمایهگذاری عظیمی را میطلبد اما چون این امکان به صورت محدود در برخی شهرستانهای کشور وجود دارد، میتواند با استقبال خوبی از طرف مردم غرب کشور مواجه گردد. در راستای سرمایه گذاری در طرح های تفریحی، کارشناسان پیشنهاد راهاندازی سینما جهت اکران فیلم و برگزاری مراسمهای فرهنگی را نیز دادهاند. اخذ نمایندگی خودرو از شرکت سایپا و ایران خودرو و همچنین دوخت لباسهای محلی به سبب تقاضای زیاد در این منطقه نیز میتواند با موفقیت مواجه گردد.
· طیور
پرورش طیور یکی از مشاغل سخت و پرکاری است که به دلیل نیاز شهرستان به منابع غذایی پایدار، از اهمیت بالایی برخوردار بوده و سود سرشاری نیز به همراه دارد. شهرستان روانسر با تامین بخش زیادی از نیاز استان به گوشت مرغ، به یکی از قطبهای مهم کرمانشاه در این زمینه تبدیل شده است و در حال حاضر واحدهای زیادی در این منطقه به پرورش مرغ گوشتی و به صورت محدودتر پرورش مرغ تخمگذار پرداختهاند بهطوری که ظرفیت شهرستان به گفته کارشناسان در این زمینه به حالت اشباع رسیده است. البته ممکن است واحدهایی نیز در این زمینه غیر فعال و راکد شده باشند که به طریقی میتوان به احیای آنها پرداخت.
در طي چند سال گذشته توجه به پرورش بوقلمون و محصولات حاصل از آن موجب شده تا پرورش آن به صورت صنعتي آغاز و به مرز قابل قبولی برسد تا جایي که شاهد افزايش روز افزون مصرف گوشت و ساير فرآوردههاي آن هستيم. از آنجا که گوشت بوقلمون دارای خواص غذایي ويژهای بوده و محدوديت مصرف خاصي نيز ندارد؛ ميتواند به عنوان جايگزين مناسبی براي گوشت قرمز علیالخصوص در بيمارانی که مصرف گوشت قرمز برای آنها با محدوديتهایی همراه است، مطرح گردد. از ديگر امتيازات گوشت بوقلمون وجود هر دو نوع گوشت سفيد و قرمز در يک لاشه است. گوشت سفيد 65 درصد و گوشت قرمز 35 درصد وزن يک لاشه 8 کيلوگرمی را تشکيل ميدهد. تولید بوقلمون گوشتی به دلیل به صرفه بودن تولید، در دسترس بودن نهادههای مصرفی بوقلمون، نیاز بازار داخلی و نیز امکان انجام صادرات به کشورهای منطقه حائز اهمیت است. در حال حاضر واحدهایی در این زمینه در شهرستان روانسر فعالیت میکنند که با این وجود باز هم شرایط برای احداث واحدهای بیشتر در این زمینه وجود دارد.
بلدرچین پرندهای با جثه کوچک بوده که در برابر بسیاری از بیماریها مقاوم است. پرورش بلدرچین به دلیل هزینههای جاری پایین، اشباع نبودن بازار فروش، کوتاه بودن دوره پرورش (40 روز) و عدم پرورش انحصاری توسط شرکتهای بزرگ دارای مزیت است. محصولات این پرنده شامل گوشت، تخم بلدرچین و کود است. گوشت و تخم این پرنده دارای ارزش غذایی و دارویی و همچنین سرشار از پروتئین است. لذا در این خصوص نیز میتوان در شهرستان روانسر سرمایهگذاری نمود.
· صنعت
مشاغل صنعتی از عوامل مهم توسعه اقتصادی هر شهرستانی است. متاسفانه با اینکه ظرفیتهای بسیار خوبی برای ایجاد مشاغل صنعتی وجود دارد، نقش این حوزه شغلی آن چنان که باید پر رنگ نیست در صورتی که با اندکی ریسکپذیری میتوان واحدهای سودآوری را در این شهرستان احداث کرد. تولید مصنوعات چوبی از جمله سرویسهای خواب، مبلمان اداری و منزل و کابینتهای آشپزخانه به جهت فراوانی تقاضایی که امروزه در کنار تغییر شیوه زندگی دارند، سبب می شود تا بتوان در زمینه صنایع چوبی در شهرستان روانسر فعالیت کرد. در صورتی که این کسب و کار با فروش بالای محصولات خود مواجه شود میتوان کارگاه تولیدی را گسترش داد و با افزایش نیروی کاری برای افراد دیگر نیز فرصت اشتغال فراهم نمود.
ادوات کشاورزی در کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی مورد مصرف دارند. این ادوات پس از ساخت ماشین آلات مورد مصرف در بخش کشاورزی نظیر تراکتور و کمباین و… بعنوان بخش مکمل این ماشین آلات طراحی و ساخته شده و مورد مصرف قرار میگیرند. با توجه به اینکه بخش عمدهای از اشتغال و اقتصاد شهرستان به بخش کشاورزی اختصاص دارد ساخت و توسعه و تولید ادوات کشاورزی میتواند کمک موثری به پیشرفت بخش اقتصادی و اشتغالزایی در شهرستان روانسر داشته باشد. در حال حاضر در زمینه صنعت واحدهایی نظیر تولید لوله پولیکا، کارخانه آرد، تولید کیک و بیسکویت شیرین غزال، واحدهای استخراجی سنگ لاشه و سیلیس از معادن شهرستان، واشرسازی، صنایع پلاستیکی، کشتارگاه صنعتی طیور و تولید روغن حیوانی در شهرستان روانسر فعالیت میکنند.
· شیلات
شیلات از حوزههای شغلی سوددهی است که ظرفیت بسیار خوبی جهت گسترش آن وجود دارد که اگر از این ظرفیتهای شیلاتی استفاده شود سودآوری سرشاری ایجاد خواهد شد. روانسر یکی از شهرستانهای مستعد در زمینه پرورش آبزیان میباشد زیرا در این شهرستان بهویژه در بخش شاهو چشمههای آب و رودخانههایی هست که شرایط مناسبی برای پرورش ماهی دارند و این بخش با توجه به ظرفیت و توانمندیهای بالای شیلاتی در روانسر فعال شده است. از اینرو پرورش ماهیان سردآبی و گرمابی برای گسترش در این منطقه پتانسیل بالایی دارند.[5]
ماهی قزلآلای رنگینکمان مناسبترین ماهی سرد آبی جهت پرورش است، بهطوریکه آسانتر به غذای دستی عادت کرده و نسبت به درجه حرارت و کیفیت آب، حساسیت کمتری دارد و بدینجهت اساسیترین ماهی آزاد مورد پرورش جهت تغذیه است. از این ماهی میتوان جهت ماهیدار کردن آبگیرهای طبیعی نیز استفاده نمود. ماهی قزلآلای رنگینکمان مانند سایر آزادماهیان دارای گوشتی لذیذ است که طرفداران زیادی دارد و طعم و مزه این ماهی حتی در بین کسانی که کمتر ماهی را بهعنوان غذای اصلی خودمصرف میکنند، خوشایند است. پرورش ماهیهای سردآبی در کوتاه مدت به سوددهی بالایی میرسد و ظرفیت ایجاد این طرح در شهرستان وجود دارد.
با توجه به هزینههای تولید و نرخ فروش ماهی در شرایط کنونی، پرورش ماهیان گرمابی کسب و کاری سودآور است که بخش اعظم صادرات آبزیان را نیز تشکیل میدهد. محدودیت ذخایر دریاها، کاهش صید و افزایش روز افزون جمعیت باعث شده است تا جهت تامین پروتئین سالم به پرورش ماهی در محیط های مصنوعی نظیر استخرهای ساختگی روی آورد. این عمل باعث کاهش هزینه ها و افزایش اشتغالزایی و سودآوری بالا است و ماهی های گرمابی یکی از مهمترین منابع تأمین پروتئین هستند. مهمترین گونه ماهی گرمابی، ماهی کپور است. یکی از مهمترین موضوعات در رابطه با پرورش ماهی گرمابی، انتخاب محیط مناسب جهت پرورش ماهی است. ماهی ها جزو آبزیانی هستند که می توان در استخرهای کوچک نیز به پرورش آنها پرداخت. با رشد ماهی ها باید محیط پرورش آنها را گسترش داد و درصورت فروش خوب میتوان نسبت به توسعه استخر اقدام نمود.
· صنایع دستی
صنایع دستی چکیده و ثمره هنر و ذوق هنرمندان و صنعتگرانی است که با دستان پرتوانشان روح و جان فرهنگ و هنر به یادگار مانده از نیاکان خویش را جاودانه میسازند. صنایع دستی نماد فرهنگ اصیل، تاریخ کهن و هنر بیمثال مردم این سرزمین است، گوهرِ پاکیزه و قیمتیِ مردمی که نه به وسیله صنعت بلکه به دستِ پرتوان صنعتگران، هنرمندان و بافندگان این دیار کهن تولید شده است. شهرستان روانسر به عنوان دروازه اورامانات در رشتههای مختلف صنایع دستی دارای پیشینهای بس طولانی است. لازم است برای توسعه، حفظ و احیاء صنایع دستی و ایجاد اشتغالهای خانگی، دولت حمایتهای بیشتری از صنایع دستی منطقه به عمل آورد و بازارچه صنایع دستی منطقه روانسر را ایجاد کند چرا که ایجاد بازارچه صنایع دستی در کنار سراب زیبا و دیدنی روانسر علاوه بر رونق صنایع دستی میتواند در توسعه اشتغال تعدادی از جوانان منطقه تاثیر بهسزایی گذارد[6]. در زمینه صنایع دستی در شهرستان میتوان فعالیتهایی نظیر معرق کاری، نمد بافی و قالی بافی را انجام داد.
قالیبافی از هنرهایی است که از قدیم جایگاه ویژهای داشته و آمارها نیز نشان میدهد فرش دست بافت ایرانی از کیفیت خوبی برخوردار بوده و قابل رقابت با کشورهای دیگر است. قالیبافی از مشاغل خانگی پردرآمدی است که تسهیلات خوبی به آن تعلق میگیرد. بسیاری از زنان خانه دار این هنر را یک فرصت شغلی مناسب میدانند چون در کنار کارهای روزمره میتوانند به این کار بپردازند و درآمد خوبی کسب کنند. از آن جایی که قالی انواع مختلفی دارد میتوان با آموختن دانش آن، محصولات متنوع و متناسب با ذوق و سلیقه افراد تولید و به بازار عرضه کرد. همچنین با تولید فرش با کیفیت میتوان به صادرات در این زمینه فکر کرد. این کسب و کار را میتوان در فضای کوچک و با سرمایه اولیه کم راه انداخت و با فروش محصول و افزایش مشتری، این کار را گسترش داد و زمینه اشتغال بسیاری از جوانان را فراهم کرد.
نمد نیز نوعی بافته سنّتی زیراندازی است که با پشم تولید میشود .برای تهیه نمد (نمد مالی) عمل بافتن انجام نمیشود بلکه با ایجاد فشار و رطوبت و حرارت، موجب درهمرفتن الیاف پشمی میشوند. پشمی که برای تولید نمد به کار میرود پشم بهاره گوسفند با الیاف بلند است. از صابون و زرده تخممرغ نیز میتوان برای بهتر شدن کیفیت کار استفاده کرد. مقدار پشمی که برای هر متر مربع نمد لازم است با مقدار پشم لازم برای تولید قالی برابر است اما چون زمان تولید نمد بسیار کوتاهتر است (حدود یک روز) قیمت آن پایینتر است. معرق نیز هنر جایگزینی قسمتهای مختلف یک طرح با چوبهای رنگی و تلفیق آنها با یکدیگر برای آراستن سطح یک تابلو و یا دیگر زیر ساختهای چوبی است که در نتیجه انجام آن محصولات جذابی تولید میشود.
کشاورزی |
صنایع |
خدمات |
||||||||||
ردیف |
زراعت |
باغداری |
دامداری |
طیور |
شیلات |
صنایع تبدیلی و تکمیلی |
صنایع دستی |
صنایع غذایی |
صنعت |
خدمات |
||
1 |
کشت نخود (1) |
احداث گلخانه صیفی جات (1) |
پرورش گوسفند افشاری (1) |
احیای مرغداری های گوشتی راکد (1) |
پرورش ماهیان سردآبی (1) |
بسته بندی حبوبات (1) |
قالی بافی (1) |
فرآوری نخود (1) |
تولید مصنوعات چوبی (1) |
راه اندازی اقامتگاه بومگردی (1) |
||
2 |
کشت گندم (1) |
احداث گلخانه تولید نشاء (1) |
پرورش گوسفند سنجابی (1) |
پرورش بوقلمون (2) |
پرورش ماهیان گرمابی (1) |
بسته بندی خشکبار (1) |
معرق کاری (2) |
فرآوری گندم (1) |
تولید ادوات کشاورزی (1) |
احداث سینما (1) |
||
3 |
کشت گیاهان دارویی (1) |
احداث گل و گیاه زینتی (1) |
پرورش بز آلپاین (1) |
پرورش بلدرچین (3) |
فرآوری پوست و پشم دام (1) |
نمد بافی (2) |
فرآوری سیب زمینی (1) |
تله کابین (2) |
||||
4 |
کشت کلزا (1) |
کاشت بادام دیم (1) |
پرورش بز سانن (1) |
تولید خوراک دام (2) |
فرآوری انگور (2) |
اخذ نمایندگی خودرو (3) |
||||||
5 |
کشت کنجد (2) |
احداث باغ گردو (1) |
پرورش زنبورعسل (2) |
احداث کشتارگاه صنعتی (2) |
فرآوری ذرت (2) |
|||||||
6 |
کشت گلرنگ دیم (2) |
احداث باغ انگور دیم (1) |
پرواربندی گوساله (3) |
بسته بندی عسل (3) |
تولید خیار شور (3) |
|||||||
7 |
کشت زعفران (2) |
کاشت درخت پالونیا (2) |
پرورش گاو بومی (3) |
بازیافت زباله (3) |
فرآوری گوشت مرغ (4) |
|||||||
8 |
کشت آفتابگردان (3) |
احداث باغ پسته (2) |
پرورش خرگوش (4) |
بسته بندی گوشت (3) |
||||||||
9 |
کشت یونجه (4) |
کاشت گل محمدی (3) |
فرآوری پوست خشکبار (3) |
|||||||||
10 |
احداث باغ انجیر (3) |
تولید زغال فشرده (3) |
در انتهای تحلیل یک لیست مزیتسنجی 50 تایی در جدول زیر ارائه شده است. این جدول مشاغل فوق را در کنار هم نشان میدهد.
مشاغل |
مزیت |
احداث گلخانه تولید نشاء |
1 |
کشت نخود |
2 |
کشت گندم |
3 |
احداث گلخانه صیفی جات |
4 |
احداث گلخانه گل و گیاه زینتی |
5 |
پرورش گوسفند افشاری |
6 |
کشت گیاهان دارویی |
7 |
بسته بندی حبوبات و خشکبار |
8 |
فرآوری پوست و پشم دام |
9 |
کشت کلزا |
10 |
فرآوری نخود |
11 |
کاشت بادام دیم |
12 |
احداث باغ گردو |
13 |
فرآوری گندم |
14 |
احداث کشتارگاه صنعتی |
15 |
احداث باغ انگور دیم |
16 |
کاشت درخت پالونیا |
17 |
پرورش بز آلپاین |
18 |
کشت کنجد |
19 |
فرآوری سیب زمینی |
20 |
احداث باغ پسته |
21 |
کشت گلرنگ دیم |
22 |
فرآوری انگور |
23 |
پرورش ماهیان سردآبی |
24 |
فرآوری ذرت |
25 |
کشت آفتابگردان |
26 |
پرورش زنبورعسل |
27 |
کشت زعفران |
28 |
پرواربندی گوساله |
29 |
راه اندازی اقامتگاه بومگردی |
30 |
تولید خوراک دام |
31 |
پرورش ماهیان گرمابی |
32 |
کاشت گل محمدی |
33 |
پرورش بوقلمون |
34 |
تولید مصنوعات چوبی |
35 |
احیای مرغداری های راکد |
36 |
تولید خیار شور |
37 |
فرآوری گوشت مرغ |
38 |
پرورش گاو شیری |
39 |
کشت یونجه |
40 |
احداث سینما |
41 |
تولید ادوات کشاورزی |
42 |
بازیافت زباله |
43 |
بسته بندی گوشت |
44 |
احداث باغ انجیر |
45 |
اخذ نمایندگی خودرو |
46 |
تله کابین |
47 |
بسته بندی عسل |
48 |
قالی بافی |
49 |
فرآوری پوست خشکبار |
50 |
* این فایل با همکاری کمیته امداد امام خمینی (ره) تهیه و تدوین شده است.