شاهین شهر و میمه
شهرستان شاهینشهر و میمه از شهرستانهای استان اصفهان است. مرکز آن، شاهینشهر است که در ۱۷ کیلومتری شمال شهر اصفهان و در حد فاصل دو اتوبان معلم و آزادگان که از دو جهت جاده اصفهان را به تهران متصل میکند، واقع شدهاست. این شهرستان از شمال با شهرستان کاشان، از شرق و جنوب شرق با شهرستانهای نطنز و برخوار، از جنوب با شهرستان خمینیشهر و از غرب و شمال غرب با نجفآباد، گلپایگان و استان مرکزی همسایه است.
شهرستان شاهین شهر و میمه از تفکیک های متوالی شهرستان گز و بُرخوار بجا مانده است. شهرستان گز و بُرخوار نام اولیه شهرستان با مساحتی در حدود 10 هزار کیلومتر مربع وسعت که پس از پیروزی انقلاب اسلامی و مهاجر پذیر شدن شاهین شهر به شهرستان بُرخوار و میمه شامل سه بخش مرکزی – بخش بُرخوار و بخش میمه با محوریت شاهین شهر تبدیل شد.
جمعیت این شهرستان طبق سرشماری سال 1395، 234667 نفر گزارش شدهاست.
این شهر فاقد عوامل طبیعی و جغرافیایی چون کوه، دره و دریاچه بوده و به همین دلیل جریان های آب و هوایی این ناحیه شدت و ضعف قابل ملاحظه ای ندارد. شاهین شهر به دلیل قرار گرفتن در مجاورت کویر از اقلیم کویری تأثیر پذیرفته، دارای بارندگی کم و تبخیر زیاد است و به طور کلی دارای آب و هوایی نسبتا ً سرد است. جهت بادهای اصلی شهر از غرب به شرق بوده و اینگونه بادها عمدتا ً در فصل پاییز و توأم با گرد و غبار می باشد . ضمنا ً تفاوت درجه حرارت سالیانه در این شهر 50 درجه سانتی گراد است.
از ویژگی های استراتژیکی شهرستان قرار گرفتن جاده های ترانزیتی شمال جنوب در این شهرستان می باشد که می توان به آزاد راه تهران - اصفهان - شیراز و اتوبان تهران – اصفهان اشاره نمود.
با شروع جنگ تحمیلی و مهاجرت مرز نشینان ایران به استان اصفهان به خصوص شهر شاهین شهر مهاجرت شروع و همچنان رو به گسترش است . از این رو در این شهر اقوام مختلفی چون فارس ، بلوچ ، ترک ، کرد ، لر و... زندگی می کنند . به علاوه تعداد قابل ملاحظه ای از ارامنه و آشوری های ایران در این شهرستان و مخصوصا شهر شاهین شهر سکونت دارند .
مزیت های منطقه
مزيتسنجي و اولويتبندي كسبوكارهاي موجود در هر شهرستان برمبناي يک روش تحقيق انجام ميشود. در اين روش تحقيق، يک شناسنامه براي هر شهرستان و يک شناسنامه براي هر كسبوكار تدوين ميشود. اين شناسنامهها به عنوان ورودي به نرمافزار دادهشده و خروجي نرمافزار همپوشاني اين دو شناسنامه و تعيين مشاغل مزيتدار شهرستان است. اين اولويتبنديها توسط كارشناسان و افرادخبره هر شهرستان بازبيني و اصلاح ميشوند. يكي از منابع تحليل همين ليست مزيتسنجي اصلاحشدهاست. يكي ديگر از منابع تحليل، مصاحبه با كارشناسان و متخصصين حوزه اشتغال هر شهرستان است. در هر شهرستان با حداقل 3 نفر از اين افراد مصاحبه انجام ميشود. اين مصاحبهها پيادهسازي و ارزيابي ميگردد. در صورت وجود تناقض و ابهام بين اين 3 مصاحبه و ليست مزيتسنجي، مصاحبههاي تكميلي و حتي مصاحبه بيشتر هم صورت ميگيرد تا تيم تحليل به نتيجه نهايي مطلوب دستيابد. بنابراين خروجي هر شهرستان از تجميع مصاحبهها و ليست مزيتسنجي حاصل ميشود. در ادامه تحليل شهرستان شاهین شهر و میمه ارائهشدهاست.
تعیین کسبوکارهای مزیتدار شهرستان
همانطوريكه در قسمت مقدمه اشارهشده مبناي تحليل، مصاحبهها و ليست مزيتسنجي است. از بررسي اين دو منبع رستههاي رايج و اولويتدار شهرستان تعيين شدهاست. مبناي اين اولويتبندي، فراواني و ميزان اشاره افراد كارشناس به كسبوكارهاي رايج در هر شهرستان و اولويتي كه اين مشاغل در ليست مزيتسنجي دارند، است. در هر رسته كسبوكارهاي رايج به ترتيب اولويت مشخص شدهاست. در تحليل به مشاغل موجود، مشاغل قابل توسعه و مشاغلي كه هنوز در شهرستان راهاندازي نشده و پتانسيل ايجاد آنها در شهرستان وجوددارد، اشاره شدهاست. مزيتهاي شغلي به ترتيب اولويت در ادامه آورده شدهاست.
1. زراعت
2. باغداری
3. صنایع غذایی
4. دامداری
5. صنایع تبدیلی و تکمیلی
6. صنعت
7. طیور
8. خدمات
9. صنایع دستی
10. شیلات
· زراعت
بخش زراعت در روند رشد و توسعه اقتصادی نقشهای متعددی بر عهده دارد که از جمله مهمترین آنها میتوان تامین مواد خام و اولیه مورد نیاز صنایع بالادستی، تامین نهادههایی مانند نیروی کار، مصرف تولیدات سایر بخشهای صنعتی از قبیل کودها و سموم شیمیایی و ماشینآلات کشاورزی، ارزآوری برای کشور و تامین مالی سایر بخشهای زیربنایی را یاد کرد.
زعفران از محصولات زراعی است که در این شهرستان انجام میشود که بسیار موفقیت آمیز بوده است و همچنان پتانسیل سرمایه گذاری را دارد. در ضمن زعفران تولیدی شهرستان در کشورهای اطراف و همچنین خراسان مشتری داشته و به این مناطق صادر میشود[1]. نیاز آبی کم و تامین نیاز آبی آن با نزولات جوی، تداخل نداشتن نیاز آبی با سایر محصولات کشاورزی مرسوم در منطقه، اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم (در زمان برداشت) و اقتصادی بودن آن از جمله مواردی است که میتوان این محصول را جایگزین دیگر محصولهای کشاوری پرآببر کرد.
کشت گیاهان دارویی مانند بابونه، خارشتر، رازیانه، شوید و ... در منطقه، به لحاظ دارا بودن شرایط جوی مناسب انجام شده است[2] و همچنان هم جای کار دارد؛ زیرا امروزه افراد زیادی به استفاده از گیاهان دارویی متمایل شده اند.خواص بی نظیر این گیاهان و نداشتن عوارض جانبی ناشی از مصرف باعث شده تا افراد زیادی به گونههای مختلف از آن ها استفاده کنند. به همین جهت به کشت گیاهان دارویی می توان به چشم یک مزیت پر سود نگریست. از آن جا که این گیاهان برای کشت مراقبت خاص و شرایط حساسی نیاز ندارند، می توان روی کشت آن ها سرمایه گذاری کرد.
گندم و جو نیز از جمله محصولات استراتژیکی هستند که به مقدار زیاد در این شهرستان کشت میشوند و قابلیت توسعه را دارند[3]. در میان محصولات کشاورزی، کاشت گندم نسبت به بقیه کم دردسرتر و کم آفت تر است.گندم در بازه زمانی حدودا هشت ماهه به ثمر نشسته و به مرحله سود دهی می رسد. خرید تضمینی گندم همه ساله توسط دولت انجام می گیرد. البته خود کشاورز هم می تواند گندم را بفروشد و درآمد خوبی کسب کند. علاوه بر آن مورد حمایت های دولت واقع شده و کود شیمیایی و بذر نیز به شکل یارانه ای در اختیار کشاورزان قرار می گیرد؛ بنابراین گسترش تولید گندم ارزش افزوده زیادی را به دنبال دارد. جو از دیرباز در سبد تغذیه دام جایگاه ویژه داشته و به صورت دانه و علوفه سبز مورد استفاده قرار میگیرد. از جو برای تهیه نان و پخت سوپ استفاده می شود. این گیاه در تهیه غذای کودک نیز کاربرد دارد. جوشانده جو داروي خوبي براي مبتلايان به تب و كم خوني و سوء هاضمه بوده و پایین آورنده کلسترول است.
سیب زمینی هم از جمله محصولات زراعی باارزشی است که در حال حاضر کشت میشود و همچنان هم جای کار دارد. نکتهای که در مورد کشت این محصول وجود دارد این است که سیب زمینی به آب زیاری نیاز دارد و برای ورود به این حرفه باید این مطلب را در نظر گرفت.
کشت دانه های روغنی مانند کنجد، کلزا و گلرنگ نیز از جمله مواردی که است که در شهرستان با موفقیت همراه بوده و زمینه های لازم برای افزایش تولید را دارد. کاشت کنجد به دلیل سازگاری محیطی، بازدهی بالا، مفید بودن برای خاک، نیاز به سرمایه اولیه کم و بازاریابی آسان، گزینه شغلی مناسبی است. کنجد از آن دسته گیاهانی محسوب می شود که با هر بار کشت و پرورش، محصول و بار قابل توجهی را به ارمغان می آورد. یکی دیگر از مزایای کاشت کنجد، صرفه جویی در منابع آب است. این گیاه قادر است تا با جذب رطوبت باقیمانده در خاک رشد کند. همین امر موجب سازگاری کنجد با آب و هوای گرم می شود. ریشه های کنجد در بهبود ساختمان خاک و افزایش نفوذ پذیری آن نقش موثری داشته و به عنوان یکی از گیاهان مناسب برای تناوبهای زراعی در نظر گرفته می شود. همچنین در بعضی از مناطق این گیاه به عنوان کود سبز کاشته می شود. کنجد در روغن کشی (کنجد و ارده)، نانوایی و آجیل فروشی ها، تهیه عطرها، به عنوان حلال در داروسازی و... مورد استفاده قرار میگیرد. صادرات ارزش افزوده و فرآوری های کنجد، می تواند هدف تولید انبوه کشاورزان باشد. از همین رو نگرانی ها برای بازاریابی این محصول نسبت به سایر محصولات کاهش پیدا می کند. عمده مشکل کنجدکاران عدم وجود ماشینآلات کاشت و برداشت دانه های روغنی است که درصورت تامین این ماشین آلات، تولید کمی وکیفی محصول درسطح منطقه میتواند از رشد قابل توجهی برخوردار شود. کشت کلزا باعث از بین رفتن چرخه زندگی آفات، بیماری ها و علف های هرز گردیده و با کاهش جمعیت آنها موجب صرفه جویی در مصرف سموم و کاهش آلودگی های زیست محیطی می گردد. با توجه به آنکه زمان کشت کلزا در فصل پاییز است، نیاز گیاه به آب کم میباشد و با استفاده از نزولات جوی می توان به کشت آن اقدام نمود. کلزا با تولید مقادیر قابل توجهی علوفه می تواند در تغذیه دام های منطقه نقش موثری داشته باشد. همچنین برگردان بقای کلزا به خاک باعث افزایش حاصلخیزی خاک و بهبود ساختمان خاک خواهد شد. کشت کلزا به عنوان یک دانه روغنی بسیار مهم در تولید محصولات حوزه صنایع غذایی و یا تولید انواع نهادههای خوراکی دام و طیور متداول است. روغن کلزا ازجمله مشتقات این گیاه است که امروزه به دلیل سالم بودن و داشتن کمترین کلسترول و اسیدهای چرب اشباع شده مورد استقبال قرارگرفته است. تحقیقات دانشمندان نشان میدهد که دانه کلزا 40-30 درصد روغن و کنجالهاش50-40 درصد پروتئین دارد. گلرنگ نیز با خصوصیات مطلوب زراعی نظیر مقاومت نسبی به شوری خاک و خشکی هوا، مقاومت بالا به سرمای زمستانه (تیپ پاییزه)، وجود روغنی مطلوب با بیش از ۹۰ درصد اسیدهای چرب غیر اشباع، همواره به عنوان یک دانه روغنی با ارزش مطرح بوده است.
بعد از موارد فوق میتوان به مزیت کشت برخی از گیاهان علوفه ای مانند شبدر، یونجه و ذرت علوفه ای اشاره کرد. این موارد که در حال حاضر نیز کشت میشوند، در صورت مدیریت منابع آبی ظرفیت های لازم برای اشتغالزایی و سودآوری را دارند. شبدر نیز گیاهی است یکساله که در اوایل بهار و اواخر زمستان تولید علوفه می نماید. بذر شبدر در پاییز کاشته میشود و با آغاز بهار رشد این گیاه شروع می گردد و در اواخر بهار یا اوایل تابستان با اتمام رشد، تولید بذر می نماید. این گیاه از انواع علوفه مرغوب بوده و می توان آن را به صورت چرای مستقیم، تهیه علوفه سبز یا خشک، تهیه سیلو، استفاده در کشت مخلوط، تهیه مراتع غنی و همچنین اصلاح خاک مورد استفاده قرار داد. ذرت علوفهای دارای ویژگیهایی چون سازگاری با شرایط اقلیمی گرم و خشک و عملکرد بالا است. با کشت ذرت علوفه ای میتوان نیاز کشاورزان را در تولید خوراک دام برطرف کرد. همچنین، این گیاه در صنعت غذایی، شیمیایی و دارویی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در میان گیاهان علوفه ای، یونجه به خاطر ارزش غذایی بالا و عملکرد خوب آن از اهمیت خاصی برخوردار است همچنین به علت وجود باکتریهای ریزوبیوم در ریشه های خود قادر به تثبیت ازت هوا بوده و به این طریق باعث باروری خاک می شود از طرفی دیگر گیاهی چندساله است و تا چند سال می توان برداشت انجام داد؛ بنابراین توسعه این کشت توجیه اقتصادی داشته و امکان تامین بخشی از علوفه مورد نیاز دام، فراهم میشود که علاوه بر ایجاد اشتغال مولد و حصول درآمد مناسب برای زارعین، در استفاده بهینه از ظرفیت های پرورش دام نیز موثر خواهد بود و نیاز شهرستان برای وارد کردن نهاده های مورد نیاز دام از سایر مناطق را برطرف خواهد کرد.
در ادامه نیز میتوان به کشت سیر اشاره کرد که در حال حاضر انجام میشود و همچنان هم قابلیت توسعه و سوددهی را دارد. سیر گیاهی است که نسبت به سایر محصولات آفت و بیماری کمتری دارد؛ بنابراین می توان آن را با دردسر کمتری به صورت کاملا ارگانیک تولید کرد. سیر از جمله محصولاتی است که می توان تمام مراحل کاشت، داشت، برداشت و انبارداری آن را مکانیزه نمود. آب موردنیاز برای تولید سیر از نزولات جوی تأمین میشود.
· باغداری
شهرستان میمه و شاهین شهر از جمله شهرستان هایی است که باغداری در آن فعال است و عده ای زیادی به این کار مشغول هستند. وجود باغات با کیفیت گردو، بادام و پسته و سازگاری آنها با اقلیم آب و هوایی این شهرستان، توسعه این موارد را ایجاب میکند. گردو، درختی چندساله و مقاوم است که پس از رشد کامل، هر درخت تا 18 کیلوگرم تولید محصول خواهد داشت. محصول نهایی قیمت بالایی دارد که هم در داخل کشور طرفداران زیادی داشته و هم قابلیت بالای صادرات دارد. در صورت احداث باغ گردو، تا سال های سال نیاز به سرمایه گذاری و کشت دوباره وجود ندارد؛ زیرا درخت گردو دارای عمر طولانی است و تا ده ها سال قابلیت برداشت دارد. میوه گردو هم جزء معدود میوه هایی است که هیچ گونه نیازی به هزینه انبار در سردخانه ندارد و به دلیل ماندگاری طولانی، می تواند چند ماه و حتی چند سال مورد مصرف قرار گیرد. در ضمن چوب درخت گردو هم برای منبت کاری، خراطی و کنده کاری، ساخت مجسمه و اشیاء دکوری، ساخت آلات موسیقی و همچنین در دکوراسیون داخلی منزل و ساخت روکش های چوب بسیار پرکاربرد است. این چوب نیمه سنگین و نیمه سخت بوده و مقاومت مناسبی در برابر فشار، خمش، رطوبت و کشش دارد. با توجه به موضوع مهم کمآبی، کاشت درختان دیم و همچنین محصولات دیم بسیار پراهمیت و موردتوجه است. از درخت بادام بهعنوان یک درخت مقاوم در برابر خشکی یاد میشود و در شرایطی که بیآبی وجود دارد، درخت بادام میوه خوبی میدهد و همچنین ازلحاظ شرایط کاشت در زمینهای آهکی هم تا حد زیادی مقاومت دارد. با توجه به موارد گفته شده و ارزش افزوده خوبی که کاشت این محصول دارد، ایجاد باغات بادام، سوددهی خوبی را خواهد داشت. اصولا درخت پسته از ۷ تا ۹ سال پس از کاشت نهال و پیوند، شروع به دادن محصول مینماید. کسانی که قصد احداث باغ پسته را دارند برای داشتن سود اقتصادی باید کمی صبور باشند. بهترین خاک برای کاشت درخت پسته، خاک رسی یا شنی است. کیفیت آب مصرفی برای آبیاری درخت پسته به گونه ای است که در کاشت سایر محصولات کشاورزی با آن آب غیر ممکن یا غیر اقتصادی است. آگاهی از اقلیم و آب و هوای مناسب برای درخت پسته یک امر حیاتی قبل از احداث باغ است. شرایط مناسب آب و هوایی برای کاشت نهال پسته اقلیم گرم و خشک در تابستان (گرمای سوزان نباشد) و زمستان سرد و معتدل است. انتخاب پایه مناسب نکته دیگری است که لازم است درنظر گرفته شود. یک پایه پسته قوی و ایده آل باید نسبت به بیماری های مختلف مقاوم و دارای رشد بالایی باشد، همچنین مقاومت و سازگاری زیادی در برابر کم آبی و شوری داشته باشد. محصول پسته به لحاظ اهمیتی که اندام های مختلف گونه های متعدد درختان پسته از نظر خوراکی و صنعتی دارد همواره حائز اهمیت فراوانی است و انسان از میوه، پوست، هسته، برگ، ساقه و حتی صمغ آن نیز استفاده میکند.
گل محمدی نیز از دیگر محصولات باغی است که در حال حاضر به صورت انبوه تولید میشود و قابلیت توسعه را دارد. کار کردن در حوزه کاشت گل محمدی، از کسب و کار هایی است که در صورت توسعه و گسترش درخچه های آن، مثمرثمر خواهد بود؛ زیرا گل محمدی، گیاهی مقاوم به کم آبی، آفات و امراض است، که علاوه بر خواص درمانی، دارای مزیتهای اقتصادی فراوانی مانند ارزش صادراتی، جذب گردشگر و اشتغال زایی است. غنچه خشک، مایع گلاب، روغن و اسانس، فرآوردههای برگرفته از گل محمدی است که علاوه بر عرضه در بازارهای داخلی، قابلیت صادرات به کشورهای دیگر را دارا هستند.
توسعه باغات انگور نیز از جمله کسب و کار هایی است که در صورت مدیریت منابع آبی، مثمرثمر خواهد بود. زیبایی، تنوع رنگ، طعم و مزه، ارزش غذایی، خواص دارویی و وجود فرآوردههای تبدیلی چون کشمش، شیره انگور، روغن هسته انگور، کنسانتره، آب انگور، سرکه، آبغوره، داروهای تقویتی و مواد آرایشی بهداشتی، همچنین توصیههای دینی و مذهبی، انگور را به یک میوه استثنایی و بینظیر تبدیل کرده است؛ بنابراین در بین مردم طرفداران زیادی دارد و بازار مصرف این محصول به صورت محصولات فراوری شده و تازه خوری فراهم است. پرورش انگور علاوه بر اشتغالزایی، یکی از محصولات ارزآور کشور است و میتواند در توسعه صادرات غیرنفتی در بخش کشاورزی، سهم بسزایی داشته باشد.
پرورش قارچ نیز از جمله مزیت هایی است که در حال حاضر انجام میشود و به شرط بازار یابی مناسب، پتانسیل های کافی برای سوددهی را دارد. میزان مصرف قارچ در سال های اخیر رشد خوبی داشته و سرانه مصرف بالا رفته است. مشتری داشتن این محصول از یک سو و غنی از پروتئین و ویتامین بودن آن از سوی دیگر، باعث شده که جایگزین مناسبی برای گوشت باشد. در برخی از شهرها و روستاها به دلیل عدم آشنایی با فواید قارچ، میزان مصرف این محصول پایین است که می توان با تبلیغ و معرفی این محصول، میزان مصرف را بالاتر برد. پرورش قارچ از شغل هایی است که می توان با سرمایه اولیه کم و محیط کوچک شروع کرد. یک دوره کامل پرورش قارچ 60 روز طول می کشد که قابلیت کاهش به 35 روز را دارد؛ بنابراین توسعه پرورش قارچ نیز از کسب و کار های خوب این شهرستان است.
با توجه به اینکه گلخانه های سبزی جات، صیفی جاتی مانند خیار و گوجه و گل و گیاه زینتی در این شهرستان وجود دارد، میتوان در حوزه توسعه این طرح ها نیز کار کرد و تعداد آنها را افزایش داد. کشت سبزی جات به روش گلخانه، بستر مناسبی را برای بازگشت سرمایه فراهم میکند که باعث ثبات سبزی کاری در منطقه و خارج کردن حالت کاشت فصلی آن میشود. همچنین نیاز منطقه به سبزی جات تازه و امکان صادرات به سایر نقاط از مزیت های احداث گلخانه سبزی جات در شهرستان شاهین شهر و میمه است؛ بنابراین کار کردن در این حوزه هم توجیه اقتصادی دارد.
البته لازم به ذکر است که کشت صیفی جاتی مانند خیار و گوجه و همچنین سبزی جات در فضای آزاد هم انجام میشود و ظرفیت های لازم برای توسعه را دارد که در اولویت های بعدی قرار میگیرد.
با توجه به وجود باغات هلو، انار، آلو، به، سیب و زردآلو در شهرستان و تولید محصولات با کیفیت، توسعه این موارد نیز فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری به شمار میرود و پتانسیل های سوددهی را دارند.
· صنایع غذایی
راهاندازی کسب و کار فراوری محصولات کشاورزی مهم ترین روش برای ایجاد اشتغال پایدار و کاهش وابستگی به درآمد های نفتی و عاملی مهم در توسعه پایدار امنیت غذایی محسوب میشود. ایجاد صنایع غذایی، علاوه بر اشتغالزایی، باعث ارتقای سطح درآمد ارزی میشود که کاهش هدررفت محصولات کشاورزی و ایجاد ارزش افزوده از منابع را تا حد امکان ممکن میکند.
با توجه به فراوانی باغات انگور، ایجاد صنایع فراوری انگور، گزینه بسیار مناسبی برای سرمایه گذاری است. از انگور فراورده های غذایی مختلفی مانند شیره، کشمش، مویز، سرکه، روغن هسته انگور، غوره و آبغوره به دست میآید که هر کدام ارزش غذایی و بازار مصرف خاص خود را دارند. روغن هسته انگور از جمله روغنهای گیاهی برشمرده میشود که با بالابردن کلسترول خوب بدن و پایین آوردن کلسترول بد به پاکیزگی رگهای خونی و شستوشوی آنها کمک کرده و از بیماریهای قلبی- عروقی و سکته قلبی و مغزی جلوگیری می کند. از این روغن برای خام خواری، سرخ کردن، در تهیه انواع سالادها، غذاها و همچنین تهیه شیرینی و گریل مورد استفاده قرار میگیرد. همین چند منظوره بودن یکی دیگر از مزیتهای این روغن به شمار میآید. از طرفی در این روغن، اسیدهای چرب امگا ۳، ۶ و ۹ بالاتری نسبت به سایر روغنهای گیاهی وجود دارد که مصرف متعادل آن میتواند به ارتقای سطح سلامت کمک کند. با توجه به واردات روغن، استفاده از ضایعات و هستههای میوههای فرآوریشده مانند انگور در تولید روغن، میتواند در کاهش وابستگی کشور موثر باشد و مورد حمایت دولت هم قرار بگیرد. روغنکشی از این دانه علاوه بر بحث خوراکی در بسیاری از موارد صنعتی مانند صنایع نساجی، تولید کاغذ، داروسازی، لاستیک سازی و ... هم پرکاربرد است. با توجه به این که تعداد رقبای موجود نیز در تولید این محصول کم است، سرمایه گذاری در این حوزه می تواند صرفه اقتصادی بسیاری داشته باشد.
آجیل و خشکبار از موارد مصرفی خانوارها است که سالها است مورد استفاده عموم قرار گرفته و گاهی حتی در بازار جهانی و صادرات جایگاه خاصی دارد. با توجه به اینکه در این شهرستان کاشت گردو، بادام وپسته انجام میشود، سرمایه گذاری در این زمینه موفق خواهد بود.
کشت برخی از گیاهان دارویی در این شهرستان، زمینه را برای راه اندازی صنعت فراوری از این محصولات را هموار میکند و پتانسیل های لازم برای سوددهی و اشتغالزایی را دارد. فرآوری گياهان دارويي، علاوه بر ارزش افزوده، نياز به سرمايهگذاري زيادي نداشته و ميتواند نقش مهمي در کارآفرینی داشته باشد. یکی از فرآوریهای گیاهان دارویی تولید عرقیات است. تولید عرقیات دارای تکنولوژی و دانش فنی پیچیده ای نمی باشد و با توجه به ظرفیت تولید گیاهان دارویی در شهرستان و نیز سهولت صادرات این محصولات به شهرها و کشورهای دیگر، می توان با سرمایهای اندک به این کسب و کار مشغول شد. خشک کردن و بستهبندی نیز از دیگر فرآوریهای گیاهان دارویی است که میتوان با فعالیت در آنها به سود رسید.
با توجه به پتانسیل کاشت گل محمدی در شهرستان شاهین شهر و میمه، احداث واحدی برای گلاب گیری، هم صرفه اقتصادی دارد و هم انگیزه کشاورزان برای توسعه گل محمدی را افزایش میدهد.
با توجه وجود باغات میوه، فراوری آنها شامل تهیه چیپس میوه، آبمیوه و سایر فراورده های میوه مانند مربا، لواشک، کمپوت و ... ، سودآور خواهد بود. خشک کردن میوهجات، یکی از روشهاي جلوگیري از فساد میکروبی آنها است. در این روش، در اثر کاهش میزان رطوبت، امکان فساد میکروبی بسیار کم شده و سرعت دیگر واکنشهاي مضر نیز، به مقدار قابل توجهای کاهش مییابد. خشک کردن، ضمن اینکه روي محصول اثر حفاظتی دارد، وزن و حجم آن را نیز به میزان چشمگیری کاهش میدهد، در نتیجه از هزینههای حمل و نقل و ذخیرهسازي نیز میکاهد. با توجه به اینکه بخشی از بازار میوه خشک ایران، سهم محصولات وارداتی است، با تولید مشابه داخلی این میوهها (از نظر نوع و کیفیت)، میتوان مانع واردات و خروج میلیونها دلار ارز از کشور شد. همچنین نیاز بیش از حد برخی از کشورها به این گونه محصولات (به دلیل شرایط ویژه اقلیمی آنها، هزینه بالای حمل و نقل سبزیجات و میوههای تازه و محدود بودن زمان نگهداری آنها)، فرصت مناسبی برای رونق تولید و صادرات چیپس میوه فراهم آورده است. تهیه چیپس میوه از میوههای تازه، در صورت فروش کلیه محصولات تولید شده، توجیه اقتصادی بسیار مناسبی دارد.
این شهرستان از نظر تولید گوشت قرمز و سفید در وضعیت مناسبی قرار گرفته است؛ اما فراوری این محصولات مانند تولید سوسیس و کالباس، صورت نمیگیرد[4]؛ بنابراین ایجاد چنین واحدی توجیه اقتصادی دارد. تولید محصولات مشتقی از گوشتهای فرآوری شده، در هر زمانی سوددهی دارد و از شغلهای آزاد پردرآمد محسوب میشود. در بین فراورده های عمل آوری شده از گوشت، سوسیس و کالباس به دلیل آماده سازی سریع و همچنین طعم و مزه مطلوب، مصرف بیشتری دارد. سوسیس و کالباس حاوی پروتئین های حیوانی کافی، چربی، کربوهیدرات و ویتامین است و می توان آنها را از جمله غذاهای آماده در سفره خانواده ها نام برد. برای حفظ این جایگاه و افزایش تقاضای این محصولات، علاوه بر انتخاب روش های مناسب تولید و فراوری، باید به نوع و شکل بسته بندی آنها نیز توجه نمود.
گستردگی کاشت صیفی جات در این شهرستان، مزیت هایی مانند تولید شور و ترشی جات را ایجاب میکند و زمینه ساز اشتغال نیروهای کار به ویژه بانوان را فراهم میآورد. ترشی و شور، بیشتر بهعنوان یک چاشنی در کنار غذا مصرف می شود و به دلیل خاصیت اسیدی که دارد، باعث افزایش اشتها و میل به غذا خوردن در افراد میشود. این محصول یکی از فرآیندهای نگهداری طولانی مدت صیفی و سبزیجات است. در جوامع امروزی به دلیل افزایش مشغله افراد و شاغل بودن بسیاری از زنان، فرصت کافی برای تهیه آن در منزل و توسط خود افراد وجود ندارد و اکثر خانوادهها تمایل دارند ترشی و شور موردنیاز خود را بهصورت آماده تهیه نمایند. بنابراین راه اندازی کسب وکار تهیه ترشی و شور میتواند راهی برای پاسخ به این نیاز افراد جامعه و کسب درآمد باشد.
طبق بررسی های انجام شده و به گفته کارشناسان، ایجاد واحدهایی برای تهیه نان صنعتی، نان فانتزی و شیرینی پزی، از جمله مواردی هستند که پتانسیل های لازم برای توسعه و سرمایه گذاری را دارند.
· دامداری
دامداری یکی از حوزههای رایج در شهرستان است. در این حوزه، پرورش زنبور عسل به سبب کوهستانی بودن شهرستان، مزیت خیلی خوبی دارد و در حال حاضر به صورت گسترده صورت میگیرد[5]. پرورش زنبور عسل از جمله مشاغلی است که می تواند سود خوبی به همراه داشته باشد. باردهی گل ها و میوه ها با گرده افشانی توسط زنبور عسل افزایش می یابد. این مسئله باعث شده ارزش اقتصادی پرورش زنبور عسل بسیار بیشتر از ارزش ریالی حاصل از تولید عسل باشد. در طی فرآیند پرورش و نگهداری زنبورعسل، با ازدیاد کندوها می توان به فروش کندو نیز فکر کرد و به سود خوبی دست یافت. در مناطق گرمسیری از هر کندو یک بچه کندو گرفته می شود. در ضمن محصول مزرعه پرورش زنبور عسل صرفاً کندو و عسل نیست؛ موم، زهر و ژل آن نیز قابل فروش است.
دامداری در شهرستان شاهین شهر و میمه بیشتر به صورت سنتی انجام میشود.[6] در زمینه دام سبک گوسفند بومی، گوسفند نژاد افشاری و بز بومی و در زمینه دام سنگین بیشتر گاو گلپایگانی، گاو بومی، گاو هلشتاین و گوساله پرورش داده میشود. البته استقبال از گاو هلشتاین و گوساله پرواری کمتر است؛ لذا در اولویت بعدی قرار میگیرد. تمام موارد فوق به سبب وجود مراتع خوب و تمایل مردم، همچنان قابلیت توسعه و سرمایه گذاری را دارند. البته استقبال مردم از پرورش بز بومی، گاو هلشتاین و گوساله پرواری کمتر است؛ لذا در اولویت بعدی قرار میگیرد. توان گوسفند برای تحمل اقلیم های متفاوت بالا است، جیره غذایی کمتر و در نتیجه هزینه کمتری نیاز دارد، تمامی فرآورده های دامی مانند گوشت، شیر، ماست، کره، و حتی پشم و پوست دام پرکاربرد هستند و فروش این فرآورده ها در تمامی روزهای سال انجام میشود. با توجه به فروش گوشت و سایر اجزای گوسفند و دستیابی به سود بالا، فعالیت در این زمینه مزیت دارد. گوسفند افشاری یکی از نژادهای بسیار مهم گوسفند داشتی است که بومی استان زنجان است. مدیریت پرورشی بهینه این نژاد می تواند سودآوری واحد گوسفندداری را افزایش دهد. دلایل زیادی باعث شده است که امروزه گوسفندان نژاد افشاری جزء پر فروش ترین گوسفندان باشند. این نژاد به آب و هوای سرد عادت داشته و دارای جثه ای بزرگی است. گوسفند افشاری جزء گوسفندان سنگین دنبه کشور محسوب میگردد. سرعت رشد بالا، تولید شیر خوب و پرچرب و بهترین گوشت قرمز (که باعثشده است که جزء گوسفندان دو منظوره گوشتی – شیری قرار بگیرد.)، بهبود کمی و کیفی پشم گوسفند، سازگاری و عادت پذیری با شرایط آب و هوایی مناطق سردسیر، قدرت راهپیمایی و کوه پیمایی خوب، توان چند قلو زایی، مقاومت در برابر امراض و انگلهای منطقه و بالا بودن ضریب تبدیل و داشتن بازده اقتصادی مطلوب از جمله مزایای پرورش گوسفند افشاری است. به طورکلی بز بهعنوان یک حیوان اهلی نشخوارکننده جهت تولید شیر و گوشت در مناطق مختلف پرورش داده میشود. جثه کوچک، کم توقع بودن و مقاومت در برابر بیماریها و شرایط سخت محیطی، باعث شده تا بز بهعنوان حیوانی محبوب در بین دامداران تلقی شود. در نقاط مختلف از این حیوان علاوه بر تولید شیر و گوشت، جهت تولید پوست و الیاف مویی نیز استفاده میشود.
همانطوریکه بیان شد در زمینه دام سنگین، پرورش گاو گلپایگانی و هولشتاین و پرواربندی گوساله (به منظور تولید گوشت) در شهرستان مزیت دارد. گاو گلپايگاني يكي از مهمترين نژادهاي گاو بومي كشور است كه پرورش آن در استان اصفهان و استانهاي مجاور از سابقه ديرينهاي برخوردار میباشد. درصد چربی شیر این گاو بالاست به طوریکه تا شش درصد هم ميرسد. گاو گلپايگاني در عين مقاومت به شرايط محيطي موجود در منطقه نسبت به منابع خوراك دام نيز قانع است.
امروزه با توجه به رشد جمعیت کشور و نیاز روز افزون جامعه به گوشت و مواد گوشتی و نقش مهم این محصولات در تامین پروتئین و غذای افراد جامعه، پرورش دام های پر بازده به منظور افزایش تولید و خودکفایی غذایی کشور، امری لازم و ضروری است. گاوهای بومی به لحاظ تنوع و اختلاف ژنتیکی، ویژگی های خاص نژادی و مقاومت های طبیعی ایجاد شده در آن ها طی قرن ها زیست در شرایط سخت محیطی و آب و هوایی مختلف به عنوان یک منبع عظیم تولید شیر و گوشت می تواند نقش موثر در تامین مواد پروتئین حیوانی و اقتصاد جامعه ایفا نماید. پوست گاو به عنوان یک محصول با ارزش دامی در صنعت چرمسازی استفاده میشود، حتی شاخ و سم و فضولات حیوان نیز ارزش اقتصادی داشته و به روش های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.
گاو هلشتاین که به نام هولشتاین هم شناخته می شود جزء سنگین وزن ترین گاوهای شیری در جهان است. این نژاد که از نظر تولید شیر بهترین نژاد در میان گاوهای شیری است حدودا ۷۲۴۰ لیتر شیر در سال تولید می کند. درصد چربی این شیر 65/3 درصد و درصد پروتئین آن ۳ درصد است.
از دیگر کسب و کارهایی که در حال حاضر اجرا میشود و پتانسیل سرمایه گذاری هم دارد، پرورش زالو است. زالوها در آبهای شیرین زندگی میکنند و به تکانهای موجود در آب، لمس شدن، گرما، صدا و انواع مختلفی از مواد شیمیایی حساس هستند. ساختار بدن آنها بهصورت بند بند است و هر بند شامل ارگان داخلی خاصی مانند بخش مغزی، توده عصبی و اندام تولیدمثلی است. اندام مکنده برای خزیدن و تغذیه استفاده میشود. زالوها معمولاً بخشهای گرم میزبان خود را گاز میگیرند و با انقباضهای متناوبی که انجام میدهند، خون میزبان خود را میمکند. پروسه تغذیه آنها معمولاً 40 دقیقه به طول میانجامد و در این مدت در حدود 5 تا 15 میلیلیتر خون از میزبان خود میمکند. از ویژگیهای مثبت برای پرداختن به این کسب و کار میتوان به امکان اجرای طرح با تجهیزات ساده و کمهزینه و در محیطهای کوچک، عدم نیاز به استخدام نیروی کار و امکان گسترش کسب و کار به دلیل ضریب تکثیر بالا در دورههای بعدی اشاره کرد.
· صنایع تبدیلی و تکمیلی
با وجود تنوع تولید محصولات کشاورزی، بررسیها نشان میدهد که سالانه مقداری از آن در مراحل کاشت، داشت و برداشت به ضایعات تبدیل میشوند. از سوی دیگر برداشت و یا تولید بسیاری از محصولات کشاورزی در یک بازه زمانی مشخص رخ میدهد؛ اما مصرف آنها در طی سال صورت میپذیرد. لذا صنایع تبدیلی میتواند زمان استفاده را افزایش دهد و از میزان ضایعات آن بکاهد. همچنین گسترش این صنایع موجب اشتغالزایی، ایجاد درآمد و جلوگیری از اتلاف و ضایع شدن محصولات میگردد.
با توجه به کشت زعفران در این شهرستان، بسته بندی زعفران میتواند یکی از پیشنهادات راهبردی برای توسعه اقتصاد شهرستان باشد. زعفران در شمار گرانقیمتترین ادویههای جهان جای دارد. گیاهی که خواص مختلف درمانی داشته و تنها در تعداد معدودی از کشورهای جهان از جمله ایران به عمل میآید. ایران چه از نظر تولید و چه از نظر صادرات این ادویه خوش عطر و طعم و البته گران، مقام اول را دارا است؛ اما متأسفانه به دلیل ضعف در زمینه فرآوری، بازاریابی و ارائه محصول به شکل امروزی، زعفران ایران اغلب بهصورت فلهای به کشورهای دیگر فروخته شده و در آنجا بستهبندی میشود و به قیمتی بسیار بالاتر عرضه میگردد. با توجه به اینکه زمین های زیر کشت زعفران در این شهرستان زیاد است، راه اندازی صنعت بسته بندی زعفران صرفه اقتصادی خواهد داشت.
با توجه به افزایش جمعیت و تغییر فرهنگ مردم برای استفاده از محصولات بستهبندی شده و همچنین به دلیل تولید میوههای آجیلی، بستهبندی خشکبار در شهرستان مزیت دارد.
با توجه به اینکه شهرستان فاقد کشتارگاه طیور است[7] و از طرفی پرورش طیور هم در این شهرستان رونق خوبی دارد، ایجاد کشتارگاه صنعتی طیور، توجیه اقتصادی دارد. احداث کشتارگاه صنعتی دام نیز از دیگر مزیت های این شهرستان است؛ زیرا با وجود اینکه دامداری در وضعیت مطلوبی قرار دارد، دام های شهرستان یا به صورت سنتی ذبح میشوند و یا به کشتارگاه اصفهان فرستاده میشوند؛ بنابراین ایجاد چنین واحدی از جمله نیاز های اساسی این شهرستان است[8]. کشتارگاههای صنعتی نقش مهمی در حفظ محیط زیست دارند؛ به دلیل اینکه ضایعات حاصل از کشتار دام نظیر خون و اجزای گوشتی غیر قابل مصرف، در محل تبدیل ضایعات به پودرگوشت که خوراک دام است، تبدیل می شود و علاوه بر قرار گرفتن مجدد در چرخه اقتصادی، از آلودگی محیط زیست نیز جلوگیری میکند. فاضلاب حاصل از کشتار در تصفیه خانه های مجهز تصفیه شده و پساب حاصله به مصرف کشاورزی می رسد. البته در کشتارگاه ها باید فضای مناسب برای کشتار دام سبک و سنگین به صورت همزمان وجود داشته باشد و همچنین باید آب مورد نیاز در زمان کشتار نیز تامین شده و تجهیزات و امکانات لازم برای رعایت مسائل بهداشتی و زیست محیطی فراهم شود.
با توجه به گستردگی تولیدات باغداری و زراعی، احداث سردخانه نیز از جمله کسب و کار های سودآور خواهد بود.[9] از مهمترین مزایای استفاده از سردخانه میوه و سبزی می توان به جلوگیری از فساد محصول اشاره کرد. روند انواع فسادها از قبیل فساد فیزیکی، فساد شیمیایی یا تغییر رنگ محصول، فساد ناشی از وجود میکروارگانیسم ها و غیره با نگهداری در سردخانه ها به شدت کند شده و حفظ کیفیت محصول در زمان طولانی تر حاصل می گردد. از دیگر مزایای با اهمیت احداث سردخانه میوه، کنترل قیمت بازار است. ذخیره کردن میوه در سردخانه موجب می شود در ماه هایی که مصرف میوه بسیار است و فصل برداشت آن محصول خاص نیست، بازار با کمبود مواجه نشده و حباب قیمت ایجاد نگردد. در واقع با ساخت سردخانه میوه تعادلی در عرضه و تقاضا ایجاد می گردد و موجب خواهد شد از افزایش بی رویه قیمت که به ضرر مصرف کننده است و از کاهش بیش از حد آن که به ضرر باغداران است جلوگیری به عمل آید؛ بنابراین نقش سردخانه های میوه جات به عنوان حد واسط بازار و باغداران در این بین بسیار پر رنگ و حیاتی است.
یکی از روشهای تازه ماندن گوشت، بستهبندی مناسب است. بسته بندی باید به گونهای باشد که گوشت را در مقابل نفوذ طعم، بو، رنگ و سایر عوامل خارجی محافظت کرده و از خشک شدن و تبخیر سطحی جلوگیری کند. همچنین بسته بندی باید خواص حسی و ظاهری و سایر ویژگیهای گوشت را حفظ و گوشت را در برابر آلودگی های میکروبی و سایر آلودگی ها نگهداری کند؛ بنابراین با توجه به رونق دامدرای در این شهرستان، بسته بندی گوشت قرمز هم صرفه اقتصادی خواهد داشت و هم امکان صادرات این محصولات را به سایر نقاط را راحت تر میکند.
خوراک دام در حال حاضر درمنطقه شاهین شهر به صورت سنتی تولید میشود؛ اما قابلیت توسعه را دارد و در صورت سرمایه گذاری، توجیه اقتصادی خواهد داشت[10]. با اجرای پروژه های صنعتی که از ضایعات کشاورزی و… خوراک دام تولید شود، هم غذای مورد نیاز دامها تأمین می شود و شهرستان را به خودکفایی سوق می دهد و هم استفاده از مواد اولیه ارزانتر در تولید این محصول سبب خواهد شد تا قیمت تمام شده آن پایین تر و در نتیجه قیمت فروش آن نیز پایین باشد. تولید خوراک دام می تواند زمینه اشتغال خوبی را به طور مستقیم و غیر مستقیم برای افراد ایجاد کند.
فراوری پوست دام شامل استفاده از پوست گاو در صنعت چرم دوزی و همچنین استفاده از پشم و کرک گوسفند و بز در صنعت ریسندگی، ضمن ایجاد درآمد مناسب برای سرمایه گذار، سود خوبی هم نصیب دامدار میکند؛ زیرا در حال حاضر پوست دام فراوری نمیشود.
زنبورداری در این شهرستان به میزان خوبی انجام می شود و بیشتر عسل تولید شده در این شهرستان برای بسته به خوانسار ارسال می شود[11]؛ بنابراین به نظر میرسد ایجاد واحدی برای بسته بندی عسل مزیت نداشته باشد.
لازم به ذکر است در صورت دقت نکردن به بازارفروش و ظرفیت شهرستان، مشاغلی که در این حوزه نام برده شد با مسئله اشباع روبه رو خواهند شد. بنابراین در نظر گرفتن نیاز و ظرفیت شهرستان و همچنین بازار فروش در شهرستان های اطراف در زمینه راه انداری این مشاغل مهم است.
· صنعت
وجود شرکتها، کارگاهها، کارخانهها و صنایع فعال در شهرستان، میمه و شاهین شهر را به منطقهای صنعتی تبدیل کردهاست. علیرغم وجود این صنایع در شهرستان، همچنان هم میتوان زمینههایی را یافت که قابلیت توسعه و سرمایهگذاری داشته باشند.
چالش های پیش روی کشورمان در سالهای گذشته نظیر افزایش روزافزون جمعیت، نیاز به بازار کار جدید، نوسانات قیمت نفت و مهمتر از همه تحریم های ناجوانمردانه علیه ملت ایران ایجاب میکند توجه مردم و دولتمردان از اتکاء به فروش نفت و گاز، به تبدیل و تولید فرآوردههای پتروشیمیایی مخصوصاً صنایع تکمیلی که از ارزش افزوده بالایی برخوردار است معطوف گردد و به عنوان امری اجتنابناپذیر در برنامهریزیهای کلان اقتصادی لحاظ شود. برهمین مبنا، سرمایهگذاری در مرحله اول در بخشهای پاییندستی مانند صنایع میتواند به راحتی تهدید وابستگی کشورهای نفتخیزی همچون ایران را به فرصتی برای بالنده شدن صنایع مختلف، گسترش اشتغالزایی، افزایش صادرات، ایجاد ارزش افزوده و افزایش درآمد ناخالص داخلی تبدیل کند.
یکی از صنایع مهم پاییندستی پتروشیمی که ظرفیتهای بسیار بالایی برای افزایش تولید و صادرات دارد و در سالهای گذشته سرمایهگذاری های به نسبت مناسبی هم در آن انجام شده، صنایع شوینده است. مواد شوینده یکی از محصولات پر مصرف هم در بازارهای داخلی و هم در بازارهای خارجی خصوصا بازارهای منطقه به حساب میآید که تولید آن سود خوبی را به همراه دارد.
تولید گاز مایع که از جمله صنایع پایین دست پتروشیمی به شمار میآیند؛ از جمله برنامههای راهبردی برای توسعه اقتصاد شهرستان به شمار میرود. خوراکهای گازی یا مایع مشتقی از گاز یا نفت، به عنوان ماده اولیه در پتروشیمیها به کار گرفته می شود تا محصولات شیمیایی تولید و سپس این محصولات به عنوان ماده اولیه صنعت پلاستیک، مصرف شوند.
صنایع نساجی نیز از دیگر صنایع پایین دستی پتروشیمی به حساب میآیند؛ که ظرفیت سرمایه گذاری را دارند. این صنعت به دلیل بازار فروش مناسب از مشاغل پرسودی است که پیشنهاد میشود.
با توجه به اینکه پوشاک از جمله واردات شهرستان است که از مرکز اصفهان وارد میشود[12]، سرمایه گذاری در این حوزه نیز به گفته کارشناسان توجیه اقتصادی دارد[13]. البته شرط موفقیت تولید محصولات با کیفیت است.
از دیگر مواردی که در این حوزه قابلیت سرمایه گذاری دارد، تولید قطعات خودرو است که سوددهی خوبی را به همراه خواهد داشت[14].
وابستگی صنایع مختلف، به صنعت پلاستیک سازی، به شدت در حال گسترش است. هیچ صنعتی را نمیتوان یافت که برای تامین قطعات و مواد اولیه مورد استفاده خود، وابسته به صنایع پلاستیک نباشد. از قطعات خودرو گرفته تا تولیدات لوازم خانگی وابستگی زیادی به قطعات و محصولات پلاستیکی دارند و حتی میزان مصرف این قطعات در صنایعی مانند هواپیماسازی و ماشینآلات سنگین هم به شدت بالا است. صنایع پلاستیک به شدت در حال گسترش است و مواد اولیه اصلی این صنایع هم محصولات پتروشیمی میباشد. یکی از مهمترین مزیتهای منطقه شاهین شهر، بهرهمندی از فعالیت تعداد زیادی پالایشگاه و پتروشیمی است که راهاندازی این مشاغل را ممکن میکند. شروع این کسب و کارها سرمایه کلانی میخواهد و نیاز است علاوه بر بخش خصوصی نهادهای دولتی هم در این زمینه ورود پیدا کند.
در بخش میمه دو شهرک صنعتی دایر است که یکی در خصوص فعالیت های سنگبری و مواد معدنی فعالیت می کند و در شهرک صنعتی دیگر کارخانه های گونی بافی، تولید پلاستیک و ظروف یکبار مصرف، تولید قطعات خودرو، تولید آرد جرعه، تولید قطعات آلومینیومی، تولید شیشه، روغن گل بهار، مجتمع طلایی که استخراجات طلا خالص سازی می شود فعال هستند و به دلیل کیفیت بالای محصولات، سرمایه گذاری مناسب و نیروی کار کافی موفق هستند.
همچنین مهم ترین کارخانه های بخش شاهین شهر، اسنوا، تولیدات پتروشیمی و تولید لبنیات پگاه هستند که پشتوانهی مالی خوبی دارند و فعال و موفق هستند. کارخانه دامداران و میهن نیز در این بخش در حال احداث است.[15]
· طیور
پرورش طیور یکی از مشاغل سخت و پرکاری است که به دلیل نیاز جامعه به منابع غذایی، از اهمیت بالایی برخوردار است و سود سرشاری دارد.
در شهرستان شاهین شهر و میمه، واحدهای مرغداری گوشتی و تخم گذار زیاد است و مازاد محصول به سایر نقاط ارسال میشود[16]؛ بنابراین با توجه به سازگاری با شرایط آب و هوایی و وجود بازار مصرف، سرمایه گذاری در این قسمت قابلیت توسعه را دارد. گوشت مرغ به سبب مزیتهای فراوانی که دارد به عنوان منابع تامین پروتئین می تواند مطرح و نیاز عمومی منطقه و کشور را در این زمینه مرتفع نماید. ارزش غذایی بالای گوشت طیور، کم بودن افت پس از کشتار، سالم وبهداشتی بودن گوشت طیور، قابلیت هضم و جذب بالا، سرعت رشد سریع، صرفه جویی در جایگاه و زمین و برگشت سریع سرمایه از فواید پرورش مرغ گوشتی است. پرورش مرغ تخمگذار علاوه براینکه به تامین منابع غذایی طبیعی و رونق تولید کمک می کند نقش بهسزایی در امر اشتغالزایی، بهبود وضع اقتصادی و خودکفایی در تولید محصول ارگانیک و طبیعی ایفا میکند. در صورتی که شخص بخواهد مشغول به پرورش مرغ تخمگذار به صورت محدود شود نیاز به تکنولوژی پرهزینهای ندارد و با بهره گیری از امکانات کم و موجود در روستا یا محل زندگی خود می تواند شرایط اجرای طرح را فراهم کند. پرورش مرغ تخمگذار حتی به صورت صنعتی و با تمام تجهیزات مدرن میتواند در صورت پیدا کردن بازار مناسب، سالیانه حدود 20 تا 30 درصد سودآوری داشته باشد که رقم مناسبی است. همچنین پیدا کردن بازار فروش با حاشیه سود بالا از امور مهم درمورد این کسب و کار است که با تبلیغات مناسب مخصوصا در فضای مجازی امکان پذیر است.
با توجه به اینکه در حال حاضر پرورش شترمرغ، بوقلمون و بلدرچین انجام میشود و با اقلیم منطقه سازگار است،[17] قابلیت سرمایه گذاری برای این موارد نیز وجود دارد. شترمرغ در گروه پرندگان طبقه بندی شده و گوشت آن جزء گوشتهای قرمز محسوب میشود که نسبت به دیگر گوشتهای قرمز کم چربتر و سالمتر است به طوری که ۹۰ درصد آن قابلیت هضم داشته و بعد از گوشت ماهی در رتبه دوم قرار دارد. پوست این پرنده از بهترین نوع چرم بوده، مقاومتش3 برابر چرم گاو است، ظرافت خاصی دارد و در تولید کیف و کفش با قیمت بالا به کار می رود. علاوه بر آن، از پر و تخم شترمرغ، ناخن و قرنیه چشم آن برای مصارف صنعتی، دارویی، زینتی و نیز تولید نخ بخیه استفاده می شود. همچنین با استفاده از پوکه تخم این پرنده در زمینه صنایع دستی و خلق آثار هنری، می توان اشتغال زایی کرد. گوشت بوقلمون دارای خواص غذائي ويژه ای است و محدوديت مصرف خاصي نيز ندارد؛ بنابراین مي تواند جايگزين مناسبی براي گوشت قرمز علی الخصوص در بيمارانی که مصرف گوشت قرمز برای آنها با محدوديت هایی همراه است، مطرح گردد. از ديگر امتيازات گوشت بوقلمون وجود هر دو نوع گوشت سفيد و قرمز در يک لاشه است. گوشت سفيد 65 درصد و گوشت قرمز 35 درصد وزن يک لاشه 8 کيلوئي را تشکيل مي دهد. تولید بوقلمون گوشتی به دلیل به صرفه بودن تولید، در دسترس بودن نهادههای مصرفی بوقلمون، نیاز بازار داخلی و نیز امکان انجام صادرات به کشورهای منطقه حائز اهمیت است. بلدرچین پرنده ای با جثه کوچک، در برابر بسیاری از بیماری ها مقاوم است. پرورش بلدرچین به دلیل هزینه های جاری پایین، اشباع نبودن بازار فروش، کوتاه بودن دوره پرورش(40 روز) و عدم پرورش انحصاری توسط شرکت های بزرگ دارای مزیت است. محصولات این پرنده شامل گوشت، تخم بلدرچین و کود است. گوشت و تخم این پرنده دارای ارزش غذایی و دارویی و همچنین سرشار از پروتئین است.
علاوه بر موارد گفته شده، پرورش مرغ بومی به صورت نیمه صنعتی نیز مزیت دارد. این مورد که در حال حاضر به صورت سنتی انجام میشود[18]، از کسب و کار های پر سود در حوزه طیور است. پرورش مرغ محلی نسبت به مرغ صنعتی تلفات کمتری دارد. مرغ بومی نسبت به بیماریها، گرما و سرما مقاوت بیشتری دارد و این امر باعث سود دهی بیشتر می شود. هرچند تلفات در مرغداری ها اجتناب ناپذیر است اما در صورت رعایت بهداشت و واکسیناسیون می توان مرگ و میر مرغ ها را به حداقل رساند. اگر در پرورش مرغ بومی یا همان مرغ محلی از تجهیزات مدرن استفاده شود، سود بیشتری نصیب پرورش دهنده می شود. اما با خلاقیت می توان تجهیزات پرورش شامل :آبخوری ، دان خوری ، لانه تخم گذاری و…را با وسایل ساده ساخت. درواقع با کمترین تجهیزات می توان به پرورش مرغ بومی پرداخت.
در ادامه نیز میتوان به توسعه پرورش کبک اشاره کرد که در صورت بازاریابی و وجود بازار مصرف، توجیه اقتصادی دارد. محصولات کبک نسبت به دیگر طیور به دلیل طعم و کیفیت مناسب و قیمت بیشتر، مشتریان خاص خود را دارد. از جهت دیگر به دلیل مقاومت نسبتاً بالای این پرنده در مقابل بیماریها، تلفات آن نسبت به دیگر پرندگان کمتر است. با پرورش کبک بهصورت صنعتی میتوان بخشی از نیاز کشور در حوزه گوشت را تأمین کرد و از میزان واردات به داخل کشور کاست. همچنین میتوان به بازار جوجه و تخم کبک اشاره نمود که قابلیت تولید و عرضه را دارد.
· خدمات
تنوع در حوزه مشاغل خدماتی بسیار زیاد است و حرفه های زیادی را در برمی گیرد که میزان سودآوری حرفه ها با توجه به نیاز و ظرفیت منطقه با یکدیگر تفاوت هایی دارد. برای مثال گردشگری از فعالیت هایی است که با سودآوری بسیاری همراه است و در شهرستان شاهین شهر و میمه نیز ظرفیت های بسیارخوبی برای سرمایه گذاری در زمینه گردشگری وجود دارد. يكي از راههاي تحقق توسعه گردشگري، ايجاد مجتمعهاي تفریحی-سرگرمی، مجمتمع خدماتی-رفاهی، هتل و اقامتگاه، اقامتگاه بومگردی و رستواران بومی برای جذب گردشگر است؛ زیرا نه تنها این شهرستان در مسیرهای ارتباطی اصفهان به تهران قرار دارد و از این حیث نیز برای شهرستان شرایط خوبی ایجاد می شود، بلکه جاذبه های دیدنی زیادی هم دارد.[19]
مجتمع تفریحی-سرگرمی به تاسیساتی گفته میشود که مجموعهای از واحد های گردشگری ساخته شده است و هر کدام به صورت خود پذیرایی کار میکنند. فروشگاه ها، رستوران ها، اغذیه فروشی ها، تسهیلات ورزشی، فضای بازی و تفریحی، اقامتگاه ها، مراکز توریست گردانی و ... از جمله امکاناتی است که این مجتمع ها ارائه میدهند. همچنین در اکثر این تاسیسات، واحد های ساخته شدهی دارای اتاق، مانند هتل، کلبه و ویلا عرضه میشود.
چند سالی است که احداث مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی در جاده های کشور به منظور ساماندهی خدمات بین راهی و افزایش رفاه رهگذران جاده ها مورد توجه قرار گرفته است. لیکن قابلیت های بالقوه بسیاری در این مجتمع ها نهفته است که می توان از آنها در جهت نیل به اهداف بزرگتری همچون توسعه و توازن منطقه ای بهره برد. از سوی دیگر در نظر گرفتن نقش های جدید برای این مجتمع ها، می تواند گام های مهمی در جهت توسعه پایدار مناطق تلقی گردد و باعث شود که ادامه فعالیت مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی و گسترش دامنه فعالیت آنها از نظر اقتصادی توجیه پذیر باشد. در این زمینه تبعات مثبت احداث این مجتمع ها، به ویژه جنبه های گردشگری همراه با تاثیرات متقابل آنها بر مردم منطقه و رهگذران جاده ها تا حدی است که بعضا این الزام را ایجاب می کند که نهادهای اجرایی برای احداث این مجتمع ها و کمک به استقرار فعالیت آنها پیشقدم شوند.
رستورانهای بومی، مکانهایی با فضای سنتی و متناسب آداب و رسوم هر منطقه هستند که در آنها بیشتر بهجای استفاده از میز و صندلیهای مدرن از تخت یا سایر وسایل سنتی استفاده میشود و علاوه بر سرو غذاهای محلی،ترشیجات خانگی، نوشیدنیهایی مانند چای و قهوه نیز داده میشود. موقعیت شهرستان شاهین شهر نیز با وجود تنوع آب هوایی و جغرافیایی ، در راه اندازی رستوران های سنتی و محلی همخوانی دارد. رستورانها جزء مهمترین نمادهای فرهنگی برای هر کشوری در جهان محسوب میشوند و می تواند در خانه های قدیمی موجود در هر منطقه اجرا شود. بسیاری از گردشگران و توریست های غذایی برای امتحان کردن غذاهای مختلف به سفر می روند و این مسئله برای مناطق مختلف ایران قابل استفاده و بهره برداری است؛ بنابراین ایجاد رستوران بومی نیز از کسب و کار های زود بازده است؛ زیرا هم تمایل مردن به سمت سرو غذا های محلی بیشتر شده و هم معاملات این کسب و کار به صورت نقدی انجام میشود. اقامتگاه های بوم گردی فرصتی مناسبی است تا ضمن گردشگری در هر منطقه و بازدید از جاذبه های توریستی، حس ایرانی زیستن به سبک سنتی را تجربه کنند. همچنین طبخ غذاهای محلی در برخی اقامتگاه ها، مصداق دیگری از مهمان نوازی ایرانی است. با توجه به اینکه علاقه به مردم به سمت بازدید و اقامت در این مناطق پیشرفته است، گسترش آنها توجیه اقتصادی دارد.
رستورانهای بومی، مکانهایی با فضای سنتی و متناسب با آداب و رسوم هر منطقه است که در آنها بیشتر بهجای استفاده از میز و صندلیهای مدرن از تخت یا سایر وسایل سنتی استفاده و علاوه بر سرو غذاهای محلی، ترشیجات خانگی، نوشیدنیهایی مانند چای و قهوه نیز داده میشود. رستوران بومی جزء مهمترین نمادهای فرهنگی محسوب میشود و می تواند در خانه های قدیمی موجود در هر منطقه اجرا شود. بسیاری از گردشگران و توریست های غذایی برای امتحان کردن غذاهای مختلف به سفر می روند و این مسئله برای مناطق مختلف قابل استفاده و بهره برداری است؛ بنابراین ایجاد رستوران بومی نیز از کسب و کارهای زود بازده است؛ زیرا هم تمایل مردم به سمت سرو غذا های محلی بیشتر شده و هم معاملات این کسب و کار به صورت نقدی انجام میشود. اقامتگاه بوم گردی فرصت مناسبی است تا مسافران ضمن گردشگری در هر منطقه و بازدید از جاذبه های توریستی، حس ایرانی زیستن به سبک سنتی را تجربه کنند. همچنین طبخ غذاهای محلی در برخی اقامتگاه ها، مصداق دیگری از مهمان نوازی ایرانی است. با توجه به اینکه علاقه مردم به سمت بازدید و اقامت در این مناطق بیشتر شدهاست، گسترش این اماکن توجیه اقتصادی دارد.
بعد از موارد فوق، طبق لیست مزیت سنجی، میتوان به ایجاد مغازه های خدمات خودرو و خدمات ساختمان اشاره کرد که فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری به شمار میروند و قابلیت سوددهی را دارند.
· صنایع دستی
صنايع دستي به آن گروه از صنايعي گفته مي شود كه مهارت، ذوق و بينش انسان در آن نقش اساسي دارد و يا اينكه تمام يا بخش اعظم مراحل ساخت فراورده هاي آن با دست انجام گرفته و در چارچوب فرهنگ و بينش هر منطقه و با ديدگاه هاي قومي ساخته و پرداخته مي شود. صنايع دستي بازتابي از تاريخ تمدن هر ملت و قومي است و مي تواند انتشار مؤثري براي فرهنگ و سنن مناطق مختلف باشد.
قالی بافی از جمله صنایع دستی با ارزشی است که در این شهر ستان به دلیل عدم وجود بازار مصرف مناسب، از رونق افتاده و تولیدات آن کم شده است[20]؛ اما قابلیت توسعه و سرمایه گذاری را دارد و در صورت بازاریابی مناسب، صرفه اقتصادی دارد. قالیبافی از مشاغل خانگی پردرآمدی است که تسهیلات خوبی به آن تعلق می گیرد. بسیاری از زنان خانه دار این هنر را یک فرصت شغلی مناسب می دانند چون در کنار کارهای روزمره می توانند به این کار بپردازند و درآمد خوبی کسب کنند. از آن جایی که قالی انواع مختلفی دارد می توان با آموختن دانش آن، محصولات متنوع و متناسب با ذوق و سلیقه افراد تولید و به بازار عرضه کرد. همچنین با تولید فرش با کیفیت می توان به صادرات در این زمینه فکر کرد. این کسب و کار را می توان در فضای کوچک و با سرمایه اولیه کم راه انداخت و با فروش محصول و افزایش مشتری، این کار را گسترش داد و زمینه اشتغال بسیاری از جوانان را فراهم کرد.
مینا کاری نیز از جمله صنایع دستی نفیس شهرستان است که برخی از افراد در انجام آن مهارت دارند و همچنان هم جای کار دارد[21]. مینا نوعی لعاب شیشه ای شفاف است که بیشتر به رنگ شیشه کبود وجود دارد، و به عنوان لعاب تزیینی در شیشه گری، فلزکاری، سفالگری و... به کار می رود.
تولید مصنوعات چرمی نیز از جمله مشاغلی است که به صورت کارگاهی در حال انجام و از جمله گزینه های شغلی مناسب برای سرمایه گذاری است[22].
گليم بافي يكي از شاخه هاي قاليبافي است و در آن از طرح هاي مختلف محلي استفاده مي شود. برخی از مردم شهرستان با مهارت گلیم بافی آشنا هستند و این کار را انجام میدهند. این مورد نیز در صورت تامین بازار، همچنان جای کار دارد.
بعد از موارد فوق میتوان به مزیت معرق کاری، منبت کاری، قلم زنی، قلم کاری و خاتم کاری اشاره کرد. این موارد که در حال حاضر انجام میشوند، در صورت بازاریابی و ایجاد بازار هدف، سودآور خواهند بود.
· شیلات
فعالیت در حوزه شیلات و پرورش ماهی در شهرستان، به صورت محدود انجام میشود و فعالان این حوزه بیشتر ماهیان قزل آلا و کپور را پرورش میدهند[23]. قابلیت سرمایه گذاری در این حوزه نیز در صورت مدیریت منابع آبی وجود دارد و کار کردن در آن، مثمرثمر خواهد بود.
کشاورزی |
صنایع |
خدمات |
|||||||||
ردیف |
زراعت |
باغداری |
دامداری |
طیور |
شیلات |
صنایع غذایی |
صنایع تبدیلی و تکمیلی |
صنعت |
صنایع دستی |
خدمات |
|
1 |
کشت زعفران(1) |
احداث باغ پسته(1) |
پرورش گوسفند بومی(1) |
پرورش مرغ گوشتی(1) |
پرورش ماهی قزل آلا(1) |
فراوری انگور(1) |
بسته بندی خشکبار(1) |
تولید مواد شوینده(1) |
قالی بافی(1) |
احداث هتل و اقامتگاه(1) |
|
2 |
کشت گیاهان دارویی(2) |
احداث باغ بادام(1) |
زنبورداری(1) |
پرورش مرغ تخم گذار(1) |
پرورش ماهی کپور(1) |
تولید خشکبار(1) |
بسته بندی زعفران(1) |
تولید گاز مایع(1) |
مینا کاری(1) |
احداث مجتمع تفریحی-سرگرمی (1) |
|
3 |
کشت سیب زمینی(2) |
احداث باغ گردو(1) |
پرورش گاو گلپایگانی(1) |
پرورش شترمرغ(1) |
فراوری گیاهان دارویی(1) |
احداث کشتارگاه طیور(2) |
ایجاد صنایع نساجی(1) |
گلیم بافی(2) |
احداث مجتمع خدماتی-رفاهی(1) |
||
4 |
کشت گندم(2) |
احداث باغ انگور(1) |
پرورش گوسفند افشاری(1) |
پرورش بلدرچین(1) |
گلاب گیری(1) |
احداث کشتارگاه دام(2) |
تولید پوشاک(2) |
چرم دوزی(2) |
احداث اقامتگاه بومگردی(1) |
||
5 |
کشت جو(2) |
کاشت گل محمدی(1) |
پرورش گاو بومی(1) |
پرورش بوقلمون(1) |
تهیه چیپس میوه(2) |
تولید خوراک دام(2) |
تولید قطعات خودرو(3) |
منبت کاری(3) |
احداث رستوران بومی(1) |
||
6 |
کشت کلزا(3) |
پرورش قارچ(2) |
پرورش بز بومی(2) |
پرورش مرغ بومی(2) |
تولید آبمیوه(2) |
احداث سردخانه برای محصولات کشاورزی(2) |
تولید مواد پلاستیکی(3) |
معرق کاری(3) |
ایجاد خدمات خودرو(2) |
||
7 |
کشت یونجه(3) |
احداث گلخانه صیفی جات(2) |
پرورش گاو هلشتاین(2) |
پرورش کبک(2) |
تولید سایر فراورده های میوه(2) |
بسته بندی گوشت قرمز(3) |
خاتم کاری(3) |
ایجاد خدمات ساختمان(2) |
|||
8 |
کشت شبدر(3) |
احداث گلخانه سبزی جات(2) |
پروار بندی گوساله(2) |
تولید سوسیس و کالباس(2) |
فراوری پوست دام(4) |
قلم زنی(3) |
|||||
9 |
کشت ذرت علوفه ای(3) |
احداث گلخانه گل و گیاه زینتی(2) |
پرورش زالو(3) |
تولید ترشی جات(2) |
قلم کاری(3) |
||||||
10 |
کشت کنجد(3) |
احداث باغ سیب(3) |
تولید نان صنعتی(3) |
||||||||
11 |
کشت گلرنگ(3) |
احداث باغ به(3) |
شیرینی پزی(3) |
||||||||
12 |
کشت سیر(4) |
احداث باغ زردآلو(3) |
تهیه نان فانتزی(3) |
||||||||
13 |
احداث باغ آلو(3) |
||||||||||
14 |
کاشت سبزی جات(3) |
||||||||||
15 |
کاشت صیفی جات(3) |
||||||||||
16 |
احداث باغ انار(3) |
||||||||||
17 |
احداث باغ هلو(3) |
||||||||||
در انتهای تحلیل یک لیست مزیتسنجی 50 تایی در جدول زیر ارائهشدهاست. این جدول مشاغل فوق را در کنارهم نشان میدهد.
مشاغل |
مزیت |
کشت زعفران |
1 |
احداث باغ پسته |
2 |
احداث باغ گردو |
3 |
فراوری انگور |
4 |
پرورش گوسفند افشاری |
5 |
پرورش گوسفند بومی |
6 |
زنبورداری |
7 |
بسته بندی خشکبار |
8 |
بسته بنددی زعفران |
9 |
پرورش گاو گلپایگانی |
10 |
تولید مواد شوینده |
11 |
پرورش مرغ گوشتی |
12 |
پرورش مرغ تخم گذار |
13 |
احداث باغ بادام |
14 |
احداث باغ انگور |
15 |
کشت گیاهان دارویی |
16 |
پرورش گاو بومی |
17 |
احداث اقامتگاه بومگردی |
18 |
قالی بافی |
19 |
پرورش ماهی قزل آلا |
20 |
تولید خشکبار |
21 |
ایجاد صنعت نساجی |
22 |
کاشت گل محمدی |
23 |
کشت سیب زمینی |
24 |
فراوری گیاهان دارویی |
25 |
گلاب گیری |
26 |
احداث کشتارگاه دام |
27 |
پرورش گاو هلشتاین |
28 |
پروار بندی گوساله |
29 |
احداث سردخانه |
30 |
احداث کشتارگاه طیور |
31 |
مینا کاری |
32 |
احداث مجتمع خدماتی-رفاهی |
33 |
پرورش بلدرچین |
34 |
پرورش بز بومی |
35 |
کشت گندم |
36 |
احداث گلخانه صیفی جات |
37 |
احداث گلخانه گل و گیاه زینتی |
38 |
چرم دوزی |
39 |
پرورش ماهی کپور |
40 |
تولید خوراک دام |
41 |
پرورش شتر مرغ |
42 |
تولید سوسیس و کالباس |
43 |
تولید چیپس میوه |
44 |
تولید گاز مایع |
45 |
احداث هتل و اقامتگاه |
46 |
تولید پوشاک |
47 |
تولید ترشی جات |
48 |
گلیم بافی |
49 |
منبت کاری |
50 |