کاشمر

مزيت‌سنجي و اولويت‌بندي كسب‌ وكارهاي موجود در هر شهرستان بر مبناي يک روش تحقيق انجام مي‌شود. در اين روش تحقيق، يک شناسنامه براي هر شهرستان و يک شناسنامه براي هر كسب‌ وكار تدوين مي‌شود. اين شناسنامه‌ها به عنوان ورودي به نرم‌افزار داده‌ شده و خروجي نرم‌افزار هم‌پوشاني اين دو شناسنامه و تعيين مشاغل مزيت‌دار شهرستان است. اين اولويت‌بندي‌ها توسط كارشناسان و افراد خبره هر شهرستان بازبيني و اصلاح مي‌شوند. يكي از منابع تحليل همين ليست مزيت‌سنجي اصلاح‌ شده ‌است. يكي ديگر از منابع تحليل، مصاحبه با كارشناسان و متخصصين حوزه اشتغال هر شهرستان است. در هر شهرستان با حداقل 3 نفر از اين افراد مصاحبه انجام مي‌شود. اين مصاحبه‌ها پياده‌سازي و ارزيابي مي‌گردد. در صورت وجود تناقض و ابهام بين اين 3 مصاحبه و ليست مزيت‌سنجي، مصاحبه‌هاي تكميلي و حتي مصاحبه بيشتر هم صورت مي‌گيرد تا تيم تحليل به نتيجه نهايي مطلوب دست‌ يابد. بنابراين خروجي هر شهرستان از تجميع مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي حاصل مي‌شود. در ادامه تحليل شهرستان کاشمر ارائه ‌شده ‌است.

 

تعیین کسب‌وکارهای مزیت‌دار شهرستان

همان‌طوري‌كه در قسمت قبل اشاره‌ شد مبناي تحليل، مصاحبه‌ها و ليست مزيت‌سنجي است. از بررسي اين دو منبع رسته‌هاي رايج و اولويت‌دار شهرستان تعيين شده ‌است. مبناي اين اولويت‌بندي، فراواني و ميزان اشاره افراد كارشناس به كسب ‌وكارهاي رايج در هر شهرستان و اولويتي كه اين مشاغل در ليست مزيت‌سنجي دارند، است. در هر رسته كسب ‌وكارهاي رايج به ترتيب اولويت مشخص شده ‌است. در تحليل به مشاغل موجود، مشاغل قابل توسعه و مشاغلي كه هنوز در شهرستان راه‌اندازي نشده و پتانسيل ايجاد آن‌ها در شهرستان وجود دارد، اشاره شده ‌است. مزيت‌هاي شغلي به ترتيب اولويت در ادامه آورده شده ‌است.

 

دامداری
طیور
زراعت
باغداری
خدمات
صنایع تبدیلی و تکمیلی
صنایع غذایی
صنایع دستی
شیلات
صنعت

 

· دامداری

دامداری به عنوان یکی از حوزه‌های بخش کشاورزی در شهرستان کاشمر انجام می‌شود و همچنین از اصلی ترین مشاغل مردم این شهرستان به خصوص افراد روستایی محسوب می‌شود. اهمیت دامداری در این شهرستان به دلایل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی از قبیل منبع درآمد، باروری خاک و تولید محصولات دامی ( شیر، گوشت و ...) برای خانواده‌ها بسیار مهم است و همواره مورد توجه قرار گرفته است. اقلیم آب و هوایی این شهرستان و همچنین وجود واحدهای فرآوری شیر در آن، از مهمترین عوامل رونق دامداری در این منطقه به شمار می آید. میزان تولید این محصولات و کیفیت آنها نیز به حدی است که به دیگر مناطق استان اعم از مشهد صادر می شوند. در حال حاضر 183000 رأس دام سبک و 7600 رأس دام سنگین در این شهرستان وجود دارد. دامداری در این شهرستان عمدتاً به صورت سنتی و نیمه صنعتی در حال انجام است؛ ولی تعداد محدودی واحد به صورت صنعتی نیز در این زمینه فعالیت دارند. بیشتر دام های سبکی که در این شهرستان پرورش داده می شوند، گوسفند و در اولویت بعدی بز و دام های سنگین، گاو است.

گوشت قرمز شامل گوشت گاو، گوسفند، گوساله، بره و... می باشد. این نوع از گوشت دارای آهن و پروتئین زیاد و مقادیر زیادی کلسترول و چربی‌های اشباع شده است و مصرف بی‌رویه آن نیز می‌تواند سبب بروز سرطان روده بزرگ و سرطان پروستات شود.

گاو و گوسفند از نظر ارزش تغذیه‌ای با یکدیگر برابری می‌کنند؛ به طوری که میزان روی، آهن و ویتامین B12 در آنها یکسان است. با این تفاوت که گوشت گوسفند بسیار چرب بوده و موجب افزایش کلسترول و تری‌گلیسیرید خون می‌شود. همچنین از کم خونی و سرطان جلوگیری می کند، سلامت استخوان ها را حفظ می کند و سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند. گوشت گاو نیز حاوی اسیدهای چرب مانند امگا 3 است که از ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی جلوگیری می کند، مغز را تقویت می کند، تولید گلبول‌های قرمز خون را افزایش می‌دهد. تولید محصولات لبنی نیز از هر دو نوع این دو دام، از اصلی ترین ویژگی مشترک آنهاست.

لزوم وجود محصولات دامی در سبد غذای خانوار، مهارت افراد، شرایط اقلیمی مناسب این شهرستان و ایجاد اشتغال در حوزه های وابسته به دامداری مانند تولید لبنیات از مهمترین دلایل برای پیشنهاد توسعه دامداری در این شهرستان هستند.

پرورش زنبور عسل در هر منطقه وابسته به شرایط و استعدادهایی از قبیل اقلیم و وضعیت پوشش گیاهی است. وجود مراتع خوب در ارتفاعات شمالی این شهرستان همچون کوهسرخ و وجود گونه‌های مختلف گیاهان دارویی منحصر به‌ فرد، از مهمترین عوامل رونق زنبورداری در این شهرستان به شمار می‌آیند. عسل محصولی ارگانیک است که دارای خواص بسیاری زیادی مانند درمان زخم و سوختگی، ضد سرطان، قویترین آنتی بیوتیک طبیعی، درمان سرماخوردگی و سرفه، افزایش حافظه و درمان بیخوابی و ... است. با توجه به موارد ذکر شده، امروزه تمایل افراد به استفاده از عسل افزایش یافته است؛ بنابراین با توجه به وجود بازار تقاضا و همچنین میزان اشتغالی که در این شهرستان برای مردم ایجاد شده است، توسعه این فعالیت می‌تواند جزو پیشنهادات شغلی در این حوزه محسوب شود.

 

· طیور

پرورش هر دو نوع مرغ گوشتی و تخم گذار، پرورش شترمرغ، پرورش بوقلمون و پرورش بلدرچین در سطح خوب و قابل توجهی در شهرستان کاشمر انجام می شوند. به دلیل وجود اقلیم های متفاوت در این شهرستان که با شرایط لازم برای پرورش این طیور سازگار است، به شرطی که بازار فروشی مازاد بر میزان موجود فراهم شود، می توان در این زمینه ها سرمایه‌گذاری کرد و ضمن ایجاد اشتغال‌زایی، به سود مناسبی رسید.

یکی از انواع گوشت ها، گوشت سفید است که به طورکلی شامل گوشت طیوری مانند مرغ، بوقلمون و ... می شود. گوشت سفید نسبت به گوشت قرمز آهن و پروتئین کمتری دارد اما از طرفی مقدار ویتامین B موجود در آن بیشتر است و دارای مقدار قابل توجهی ویتامین K نیز می‌باشد، همچنین کالری و چربی کمتری دارد که باعث شده است در رژیم غذایی افرادی که می‌خواهند وزن خود را کاهش دهند جایگاه ویژه‌ای پیدا کند. کلسترول آن نیز بسیار پایین است و به همین دلیل مصرف آن به افرادی که دچار بیماری‌های قلبی و عروقی هستند، توصیه می‌شود.

مرغ یکی از انواع گوشت های سفید است که پرورش آن به دو صورت صنعتی و سنتی در این شهرستان انجام می شود. مرغ برای پرورش احتیاج به آب و هوای خاصی ندارد و تقریباً در تمام مناطق پرورش می یابد. گوشت آن نیز منبع غنی از پروتئین است؛ به طوری که مصرف 120 گرم از آن 70 درصد نیاز پروتئین بدن را برآورده می سازد. پرورش هر دو نوع مرغ گوشتی و تخم گذار، عمدتاً به صورت صنعتی در شهرستان کاشمر در حال انجام است و محصولات تولید شده از کیفیت خوبی نیز برخوردار هستند و بازار شهرستانهای اطراف مشهد را پوشش می دهند. با توجه به اینکه ظرفیت برای پرورش این نوع از پرنده در شهرستان موجود است، میزان اشتغال قابل توجهی را ایجاد کرده است و همچنین صنایع وابسته به خود مانند بسته بندی گوشت مرغ را نیز رونق بخشیده است، بنابراین توسعه آن در این شهرستان می‌تواند جزو پیشنهادات شغلی در این حوزه محسوب شود.

شترمرغ در گروه پرندگان طبقه بندی شده و گوشت آن جزو گوشت‌های قرمز محسوب می‌شود که البته نسبت به سایر گوشت‌های قرمز، کم چرب‌تر و سالم‌تر است؛ به طوری که ۹۰ درصد آن قابلیت هضم داشته و پس از گوشت ماهی در رتبه دوم قرار دارد. این پرنده مناطقی که رطوبت کمی دارند مانند نواحی استپی و نیمه بیابانی را برای پرورش ترجیح می دهد. همچنین این پرنده روزانه آب زیادی مصرف می‌کند و برای فعالیت نسبت به سایر پرندگان احتیاج به فضای بزرگ تر و وسیع تری دارد. مزیت دیگری که برای فعالیت در این حوزه وجود دارد، امکان تولید محصولات شترمرغ مانند روغن، پر و ... است. پرورش این نوع پرنده نوپا است و در شهرستان کاشمر نیز انجام می شود. بنابراین در صورت تأمین بازار فروش این محصولات، می توان در زمینه توسعه آن سرمایه گذاری کرد و سود مناسبی به دست آورد.

طبق تحقیقات انجام شده پرورش بوقلمون به صورت نیمه صنعتی در سطح این شهرستان انجام می شود. در بین انواع گوشت سفید، گوشت بوقلمون کمترین چربی را دارد، ویتامین A موجود در آن نیز نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن ایفا می‌کند. همچنین حاوی هر دو نوع گوشت سفید و قرمز است. آب و هوای مورد نیاز برای پرورش آن  نیز عمدتاً آب و هوای معتدل است. با توجه به مزیت‌های غذایی که گوشت این پرنده دارد؛ بنابراین توسعه آن در شهرستان می تواند سودآور باشد.

پرورش بلدرچین نیز یکی از مشاغلی است که در این شهرستان انجام می شود. پرورش بلدرچین به دلیل هزینه های جاری پایین، بازار فروش مناسب، کوتاه بودن دوره پرورش (40 روز) و عدم پرورش انحصاری توسط شرکت های بزرگ در مقایسه با سایر طیور مزیت بیشتری دارد. محصولات این پرنده شامل گوشت، تخم بلدرچین و کود است. گوشت و تخم این پرنده دارای ارزش غذایی و دارویی بوده و همچنین سرشار از پروتئین است. با توجه به مزیت های غذایی گوشت این پرنده و مساعد بودن شرایط آب و هوایی، به نظر می رسد که سرمایه گذاری در زمینه توسعه آن نیز سودآوری مناسبی را به همراه داشته باشد.

 

· زراعت

کشاورزی یکی از اصلی ترین مشاغل مردم به خصوص روستاییان در شهرستان کاشمر است. این شهرستان دارای دو نوع اقلیم بیابانی و کویری است و ظرفیت کشت محصولات باغی و زراعی که با این دو اقلیم سازگاری داشته باشند را دارد. محصولات تولید شده در این شهرستان دارای کیفیت خوبی هستند و عمدتاً واحدهای فرآوری آنها در سطح شهرستان و یا شهرستانهای اطراف وجود دارد که انگیزه کشاورزان برای توسعه فعالیت را افزایش می دهد؛ اما نکته مهم این است که خشکسالی، برداشت بیش از حد از منابع آب زیرزمینی و در نهایت فرونشست زمین از جمله بحران‌های جدی در این شهرستان محسوب می‌شوند که نمود بیشتری در زمینه کشاورزی دارد.  سرمازدگی نیز موضوع مهم دیگری است که چند سال یکبار باعث ایجاد مشکلات جدی برای کشاورزان می شود؛ بنابراین در صورت توجه به این مشکلات و فراهم کردن شرایط مبارزه با آنها، توسعه کشاورزی در این شهرستان می تواند سوددهی خوبی را به همراه داشته باشد و همچنین می‌تواند صرفه اقتصادی واحدهای صنایع غذایی و تبدیلی را دوچندان کند.

این شهرستان با دارا بودن بیش از ۱۴۰ نوع گیاه دارویی، قدمت بسیار دیرینه‎ای در کشت گیاهان دارویی دارد.  نوع آب و هوا و اقلیم مناسب این شهرستان خصوصاً بخش کوهسرخ، همچنین وجود بازار فروش مناسب برای محصولات فرآوری شده مانند انواع عرقیجات، از اصلی ترین دلایل رونق این حوزه می‌باشند. گل ‏محمدی، مریم‏گلی، آویشن، آلوئه‏ ورا، زعفران، زیره و ترخون از مهمترین این گیاهان دارویی می‌باشند. کشت گیاهان دارویی به آب کمی نیاز دارد. با توجه به وجود کارخانه فرآوری گیاهان دارویی در این شهرستان، همچنین مهارت کشاورزان و شرایط آب و هوایی مناسب منطقه و زمین، سرمایه گذاری در زمینه توسعه این فعالیت می تواند جزو پیشنهادات شغلی در این شهرستان باشد.

زعفران از مهمترین محصولات زراعی بخش خراسان رضوی است که بازدهی بسیار مطلوبی دارد. زعفران گیاهی گرمسیری است و در نقاطی که آب و هوای معتدل داشته باشد، یعنی دارای تابستان های گرم و خشک و آفتابی و همچنین پاییز و زمستان نسبتاً ملایم باشد، به خوبی رشد می کند. بهترین نوع خاک برای رشد آن خاک شنی ـ رسی است که مقدار کمی آهک داشته باشد و دارای  pH  8 ـ 7 باشد. همچنین خاک باید حاصلخیز، شیرین و عاری از علف های هرز باشد. در ضمن کاشت گیاه زعفران را باید در زمینی انجام داد که از چند سال قبل در آن زعفران کشت نشده باشد. کشت زعفران در این شهرستان در وسعت زیادی انجام می شد؛ ولی سرمازدگي، كاهش نزولات جوي و بالا رفتن دما كه باعث آسيب به پياز زعفران مي شود، عملكرد توليد در بخش مركزي كاشمر را کاهش داده است؛ ولی با این وجود به دلیل سوددهی بسیار زیاد این محصول و سازگاری با شرایط شهرستان، ایجاد توسعه در زمینه کشت آن پیشنهاد می شود.

گل محمدی یکی از مهمترین و سودده ترین محصولات زراعی است که فرآورده های آن نیز از بازار فروش خوبی برخوردار هستند. گل محمدی می تواند در بسیاری از خاک ها به خوبی رشد کند اما بهترین رشد آن در خاک های زهکش دار با pH 7.5-6.5 می باشد؛ در واقع خاک های اسیدی باعث کاهش رشد و در نتیجه کاهش عملکرد گل محمدی می‌گردد. کشت این محصول عمدتاً در مناطق کوهپایه ای و زمین های سنگلاخی و شیب دار امکان پذیر است. دمای مناسب آن نیز در طول روز 2 تا 30 درجه سانتی‌گراد و در طول شب بین 18 تا 20 درجه سانتی‌گراد در نظر گرفته می‌شود. طی 3 سال گذشته 58 هکتار از مزارع شهرستان کاشمر زیرکشت گل محمدی رفته است. بخش کوهسرخ ظرفیت بسیار خوبی برای کشت این محصول دارد. با توجه به کمبود آب و همچنین درآمدزایی این نوع از گیاهان دارویی، توسعه سطح زیر کشت آن‌ها در این شهرستان پیشنهاد می شود. 

گندم و جو از اصلی ترین محصولات زراعی هستند که در سطح این شهرستان کشت می شوند. در میان محصولات کشاورزی، کاشت گندم نسبت به سایر محصولات دارای ریسک کمتری است و در بازه زمانی حدوداً هشت ماهه به ثمر نشسته و به مرحله سوددهی می رسد. گندم در تولید انواع محصولات غذایی پرتقاضا و اساسی مانند نان، آرد و ... کاربرد دارد و به همین سبب یکی از محصولات استراتژیک محسوب می‌شود. جو نیز از لحاظ فرآیند کاشت و برداشت شرایطی مشابه با گندم دارد؛ اما کاربردهای آن متفاوت است. از جو برای تهیه نان و پخت سوپ استفاده می شود، همچنین در تهیه غذای کودک کاربرد دارد. جو از دیر باز در سبد تغذیه دام جایگاه ویژه‌ای داشته است. همچنین از جوشانده آن نیز داروي خوبي براي مبتلايان به تب، كم خوني و سوء هاضمه تولید می شود. با توجه به نکات ذکر شده، توسعه کشت این دو محصول در شهرستان کاشمر ضمن ایجاد اشتغال‌زایی، به جلوگیری از واردات و خودکفایی شهرستان کمک خواهد کرد و سود خوبی را برای کشاورزان به همراه خواهد داشت.

پنبه یکی از معروف‌ترین و پرمصرف‌ترین الیاف طبیعی است که به ازای هر هکتار از آن، ۹۵ نفر- روز اشتغال ایجاد می‌شود؛ یعنی به ازای کشت هر چهار هکتار پنبه، برای یک نفر، اشتغال دایمی به وجود می‌آید. تناوب کشت این محصول با ارزش افزوده فرآوری 13 برابر، در تولید بیشتر سایر محصولات مانند گندم نقش آفرین است؛ به طوری که اگر بعد از کشت پنبه، گندم کاشته شود، بازدهی آن 600 کیلوگرم افزایش می‌یابد.

در حال حاضر خراسان بزرگ بیشترین حجم تولید پنبه را در کشور دارد و منطقه ترشیز شامل شهرستان های کاشمر، خلیل آباد و بردسکن ظرفیت بسیاری برای تولید آن به عنوان یک محصول راهبردی دارند. البته طی سالهای اخیر به ‌دلیل وضعیت منابع آبی، کشت پنبه در منطقه کاشمر کاهش یافته است. توان اشتغالزایی این محصول در بخش کشاورزی 2.5 برابر سویا، ۴ برابر ذرت، ۴ برابر کلزا و ۶ برابر گندم است که می تواند تغییر قابل ملاحظه ای در زمینه کاهش بیکاری ایجاد کند؛ لذا توسعه کشت آن در این شهرستان ضمن ایجاد اشتغال‌زایی، توجیه اقتصادی مناسبی را به دنبال خواهد داشت.

کشت انواع حبوبات مانند نخود، لوبیا، سیر، در مناطق مختلفی از شهرستان کاشمر از جمله کوهسرخ انجام می‌شود. با توجه به اینکه این محصولات به آب زیادی نیاز دارند، به نظر می رسد توسعه کشت آنها مزیت چندان زیادی نداشته باشد؛ ولی با این وجود در صورت فراهم کردن بازار فروش، می توان در زمینه توسعه آن‌ها در این شهرستان اقدام نمود.

 

· باغداری

باغداری یکی از حوزه‌های رایج بخش کشاورزی در شهرستان کاشمر انجام می شود. در این شهرستان با انجام فعالیت باغداری، ضمن ایجاد اشتغال‌زایی می توان به اقتصاد این شهرستان و فضای کسب و کار رونق بخشید. این شهرستان به عنوان یک منطقه توانمند در عرصه تولید کشمش و انگور محسوب می‌شود و پتانسیل بسیار بالایی در این حوزه دارد؛ به طوری که 23 رقم انگور در این شهرستان کشت می‌شود.[1] که البته در حال حاضر به دلیل خشکسالی و کم آبی، کشت انواع خاصی از آن که به آب کمتری نیاز دارند مانند انگور عسکری، افزایش یافته است. با توجه به برند بودن این محصول در سطح جهانی و کیفیت بالای آن، همچنین مهارت کشاورزان و بازار فروش خوب، ایجاد توسعه در این حوزه می تواند علاوه بر ایجاد اشتغال، سوددهی بالایی را به همراه داشته باشد.

انار یکی از محصولاتی است که در این شهرستان به مقدار زیادی تولید می شود. با توجه به میزان استقبال از محصولات فرآوری شده آن مانند آب انار و رب انار، همچنین مناسب بودن شرایط آب و هوایی و خاک در این شهرستان، توسعه کشت آن پیشنهاد می شود.

انار تا حدودی به شوری مقاوم بوده و می تواند در نواحی خشک نیز رشد کند. خاک آن اگر زهکشی خوبی داشته باشد، رشد بهینه و باروری مناسبی را در بر خواهد داشت. دماي مناسب برای رشد درختان انار ۳۵-۲۵ درجه سانتي گراد مي باشد و در دماي بالاتر از اين ميزان، به جهت افزايش تبخير و تعرق گياهي و در نتیجه كاهش آب موجود در درخت و ميوه، رشد دچار اختلال شده و سبب آسيب ديدگي درخت و محصول مي گردد. اين درخت نسبت به سرما شديداً حساس بوده و گرما و تابش شديد نيز موجب آفتاب سوختگي تنه و ميوه آن مي شود؛ بنابراین در مناطقي با آفتاب فراوان و تابستاني معتدل، درختان انار شاداب تر و محصول آن مطلوب تر مي باشد. در همین راستا باید اشاره کرد که سرمازدگی در سال‌های اخیر نیز از میزان تولید این محصول در شهرستان کاسته است.

بادام یکی از اصلی ترین محصولات باغی این شهرستان است. میزان تولید بادام به صورت دیم در این شهرستان (منطقه کوهسرخ) به حدی زیاد است که در سطح استان مقام اول را دارد. با این وجود، در سالهای اخیر، میزان کشت آن به دلیل سرمازدگی و خشکسالی کاهش چشمگیری داشته است؛ در واقع خشکسالی مانع رسیدن رطوبت به ریشه های درختان شده و این امر باعث کاهش در میزان عملکرد و از بین رفتن آنها می شود. با این وجود، با توجه به کیفیت محصول تولید شده در شرایط اقلیمی و محیطی این منطقه و همچنین ارزش افزوده محصول فرآوری شده آن، توسعه در این زمینه می تواند درآمد و سود خوبی را به دنبال داشته باشد.

درخت بادام برای رساندن میوه خود نیاز به 6 تا 8 ماه فصل رشد دارد و در تابستان هوای گرم و خشک را ترجیح می‌دهد و به حداکثر دمای 45+ درجه سانتیگراد و حداقل دمای 25- درجه سانتیگراد، متوسط بارندگی بالاتر از 200 میلی متر با پراکنش مناسب و رطوبت نسبی 30 تا 40 درصد نیاز دارد.

هر گیاهی برای داشتن رشد مطلوب نیاز به شرایط خاصی از نظر شدت نور، دمای روز و شب، میزان رطوبت نسبی هوا و رطوبت خاک دارد که اگر این شرایط برای رشد آن در فضای آزاد فراهم نباشد، می توان این شرایط را به طور مصنوعی در گلخانه ایجاد کرد. مهمترین عواملی که باید در ایجاد گلخانه مورد توجه قرار گیرند میزان نور منطقه، حرارت، میزان دی اکسید کربن، خاک و مساحت است. در تعیین مکان گلخانه نیز باید به مواردی مانند موقعیت جوی و جغرافیایی منطقه، سردی و گرمی هوا، مقدار و شدت نور، شدت وزش بادهای قوی و ریزش برف و باران، منابع آبی و کیفیت آب، شرایط و خصوصیات خاک منطقه و ... توجه ویژه ای داشت. مهمترین مزیت های تولید به صورت گلخانه ای، صرفه جويي در مصرف آب، افزايش توليد، اشتغال و كيفيت محصول نسبت به فضاي باز است. طبق بررسی های انجام شده تعدادی گلخانه در سطح شهرستان کاشمر وجود دارند که به پرورش انواع صیفی جات و آلوئه‌ورا مشغول هستند. با بررسی موقعیت اقلیمی در این شهرستان، می توان در زمینه افزایش تعداد واحدهای گلخانه ای اقدام کرد. حتی به علت کمبود آب، می توان کشت گیاهان دارویی در گلخانه ها را نیز دنبال کرد.

خیار و گوجه‌فرنگی، در سطح وسیعی در این شهرستان (منطقه کوهسرخ) کشت می شوند. این محصولات دارای بازار فروش خوبی هستند؛ ولی با توجه به اینکه به آب زیادی نیاز دارند، پیشنهاد می شود که میزان کشت در همین سطح فعلی باقی بماند.

پسته، زردآلو و آلو از دیگر محصولات باغی این شهرستان هستند و شرایط برای کشت تمام این محصولات در سطح منطقه فراهم است؛ اما با توجه به اینکه محصولاتی مانند زعفران، گل محمدی، گیاهان دارویی و ... با ارزش افزوده بیشتری همراه هستند و همچنین به آب کمی نیاز دارند، در اولویت هستند و توسعه سطح زیرکشت محصولاتی مانند پسته، زردآلو و آلو در این شهرستان، سود زیادی نخواهد داشت. در ادامه باید گفت برخی محصولات جالیزی مانند طالبی در سطح وسیعی در این شهرستان کشت می شوند؛ اما با توجه به آب بر بودن بیشتر این محصولات و همچنین کم آب بودن شهرستان، ایجاد توسعه در این زمینه توصیه نمی شود.

کاشت زرشک و سنجد در مناطق مختلفی از شهرستان کاشمر از جمله کوهسرخ انجام می‌شود. با توجه به شراط منطقه، به نظر می رسد توسعه کشت آنها مزیت چندان زیادی نداشته باشد؛ ولی با این وجود در صورت فراهم کردن بازار فروش، می توان در زمینه توسعه آن‌ها در این شهرستان اقدام نمود.

 

· خدمات

شهرستان كاشمر يكي از شهرهاي زيارتي سياحتي در جنوب غربي استان خراسان رضوي است كه قدمتي 2500 ساله دارد. وجود جاذبه های تاریخی و طبیعی، صنایع دستی متنوع و میراث های معنوی غنی منجر شده است که این شهرستان همواره در کانون توجه گردشگران قرار گیرد. عرضه صنایع دستی متعدد در این شهرستان نظیر قالی بافی، پارچه بافی، چرم دوزی و همچنین آب و هوای مطبوع و سرسبز بودن منطقه، از موارد مهمی است که بسیار مورد توجه گردشگران قرار گرفته است.

مسجد جامع کاشمر در محدوده میدان مرکزی شهر واقع شده است. دسترسی به این بنا به جهت موقعیت قرارگیری آن، آسان بوده و بنای مذکور کاملاً آشکار می باشد. مسجد دارای کتیبه ای به تاریخ 1213 ه.ق است و دارای ساختاری ساده و پرشکوه می باشد. غرفه های آن آجری بوده و ایوان آن دارای تزئینات مقرنس می باشد. تزئینات کاشیکاری معرق در قسمت محراب و ایوان مسجد نیز جلوه زیبایی را به نمایش گذاشته است. این مسجد با شماره ثبت 5152 و توسط سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران در فهرست آثار ملی قرار گرفته است.

بنای آرامگاه امامزاده سید مرتضی در مجموعه ای جدید الاحداث، حدود 5 کیلومتری شمال این شهرستان واقع شده است. این امامزاده را برادر امامزاده سید حمزه (ع) و امام رضا (ع) معرفی نموده اند. اسناد تاریخی حاکی از آن است که وی در سده دوم هجری توسط امویان در این مکان به شهادت رسیده و در آنجا نیز به خاک سپرده شده است. بنای مذکور در محوطه ای به وسعت حدود 1800 متر واقع شده است. این مکان یکی از اصلی ترین مقاصد گردشگران برای بازدید در این منطقه به شمار می‌رود.

یخچال طبیعی بند قرا در فاصله هفت کیلومتری روستایی به همین نام (روستای بند قرا) واقع شده است.  روستای بند قرا از توابع بخش کوهسرخ شهرستان کاشمر می‌باشد. آب و هوای خاص و یخ های موجود در این یخچال علاوه بر کاربردهای آن، سطحی خاص با چشم اندازهای متفاوت را به روستاهای اطراف عرضه داشته و جاذبه های طبیعی بی نظیری را ایجاد نموده که از این جهت بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

محوطه گردشگری کوه سرخ حدود 5 کیلومتری شمال شهر کاشمر و در نزدیکی شهر ریوش واقع شده است. اقلیم فوق العاده متفاوت و آب و هوای بسیار مطبوع این منطقه منجر شده است که محوطه گردشگری کوه سرخ بسیار مورد توجه گردشگران و بومیان واقع شود. پوشش گیاهی غنی و وجود باغات زیبا در این محل، آن را به یکی از تفرجگاه های محبوب نزد بومیان و گردشگران مبدل نموده است.

آبشار بسیار زیبای کریز حدود 15 کیلومتری شهر ریوش واقع شده است. آب گرم این آبشار بسیار مورد توجه بومیان منطقه و گردشگران می باشد. وجود رودخانه ای پر آب نیز در این محل، آن را به یکی از تفرجگاه های بسیار مشهور در منطقه مبدل نموده است.

کاروانسرای حاج کاظم مدرس دارای معماری قابل توجهی می باشد. این بنا که شاخصه های اصیل بناهای اصیل ایرانی را به نمایش گذاشته است، متعلق به دوران پهلوی اول می باشد. حجره های کاروانسرای مذکور امروزه دارای کاربرد تجاری بوده و طاق های زیبا و آجری آن جلوه خاصی به منطقه بخشیده است.

طبق بررسی های انجام شده، بازدید خوب و قابل ملاحظه ای از این مناطق در فصول مختلف سال صورت می‌گیرد. اقامتگاه های بومگردی و مواردی از این قبیل نیز برای اسکان گردشگران در مناطقی مانند منطقه کوه سرخ، شهر ریوش و امامزاده سیدمرتضی فراهم است؛ اما با این وجود همچنان ظرفیت برای توسعه فعالیت در این حوزه وجود دارد. ایجاد رستوران های بومی نیز در این شهرستان به عنوان یکی از مواردی که علاوه بر ایجاد اشتغال، فرهنگ منطقه را به گردشگران منتقل خواهد کرد، می تواند جزو پیشنهادات شغلی باشد.

همچنین تولیداتی در زمینه های خیاطی، تولید شیرینی و نان های سنتی و ... به صورت مشاغل خانگی در این شهرستان انجام می شود. طبق تحقیقات انجام شده بیشتر این موارد بازار فروش خاص خود را دارند و نیاز شهرستان را برطرف می کنند اما با وجود اینکه میزان تقاضا از این محصولات زیاد است، پیشنهاد می‌شود قبل از ورود به این حوزه ها، بازار فروش و شرایط منطقه مورد نظر به خوبی بررسی شود.

 

· صنایع تبدیلی و تکمیلی

صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی، به فرآوری و عمل‌آوری مواد نباتی، حیوانی، زراعی، باغی، شیلاتی، دام، طیور، جنگل و مرتع می‌پردازد. این صنایع نقش مهم و تأثیر بسزایی در ابعاد مختلف بخش كشاورزی و دامداری مانند افزایش ارزش افزوده، توسعه صادرات، کاهش ضایعات و کاهش ریسک دارند. گسترش این صنایع و حمایت از آن‌ها می‌تواند صنعت می‌تواند نقش حیاتی در توسعه بخش کشاورزی داشته باشد. در شهرستان کاشمر، فعالیت در این زمینه به صورت صنعتی و خانگی انجام می شود؛ ولی با توجه به مساعد بودن شرایط اقلیمی منطقه و وجود بازار فروش مناسب، انتظار می رود توسعه این صنایع موفق باشد.

انگور از اصلی ترین محصولات کشاورزی این شهرستان است که در سطح کشور و دنیا دارای برند است. تولید کشمش از این انگورها نیز از اصلی ترین مشاغل مردم است که از رونق و بازار فروش خوبی برخوردار است. چند کارخانه در زمینه سورتینگ و بسته بندی این محصول در این شهرستان فعالیت می کنند؛ ولی با توجه به سطح تولید این محصول و همخوانی که با شرایط آب وهوایی این شهرستان دارد، محدودیتی برای ایجاد توسعه در این زمینه وجود نداشته و می توان در زمینه توسعه آن سرمایه گذاری کرد. قابل ذکر است که برای ورود به این حوزه باید در مرحله اول توان رقابت با این واحدهای قدیمی را سنجید.

پوست شترمرغ بهترين پوست براى ساخت کيف وکفش بوده و طرفداران بسیار زیادی دارد. همچنین از چربى آن براى ساخت انواع کرم هاى تقويتى پوست و کرم هاى دارويى استفاده می شود، از تخم هاى غيرقابل جوجه شدن آن در کارهاى تزئينى از جمله لوسترسازى استفاده مى شود و از روده آن نيز بهترين نخ بخيه اعمال جراحى تهيه مى گردد. گوشت شترمرغ نیز به عنوان یکی از انواع گوشت های قرمز، کم چرب تر و سالم تر بوده و دارای میزان قابل ملاحظه ای آهن است.

به استثنای روغن شترمرغ که استفاده از آن در سطح کشور ایران رایج است، مبادله زیادی در رابطه با گوشت و سایر محصولات به دست آمده از آن انجام نمی شود که اصلی ترین دلیل آن، عدم تمایل و سازگاری ذائقه ایرانیان با گوشت این پرنده است. با توجه به مزیت و سود سرشاری که از فعالیت در حوزه صنایع تبدیلی این پرنده حاصل خواهد شد، فعالیت در این زمینه می‌تواند جزو پیشنهادات شغلی این منطقه باشد. قابل ذکر است که هیچ فعالیتی در این زمینه در این شهرستان انجام نمی شود.

بسته بندی محصولات، علی رغم داشتن هزینه های زیاد ضروری است؛ زیرا مزایای بسیاری برای تولید کننده، خرده فروش و مصرف کننده نهایی دارد؛ در واقع مزیت اصلی بسته بندی، اطلاعاتی است که به مصرف کننده منتقل می کند مانند دستورالعمل مصرف، مواد استفاده شده در ترکیب محصول، نشانه استاندارد و موارد دیگری که طبق ضوابط قانونی یا تجاری باید روی بسته بندی آنها نوشته می شود. بسته بندی در سهولت کاربرد، حمل و نقل، حفاظت و انبار کردن محصول تأثیر بسیاری دارد. در همین راستا می توان به بسته بندی عسل و بسته بندی زعفران در این شهرستان اشاره کرد.

زعفران از جمله محصولات سوددهی است که با اقلیم آب وهوایی این شهرستان سازگاری دارد و ایجاد واحدهای بسته بندی و فرآوری آن می تواند صنعت کشت و تولید آن را افزایش دهد. اما نکته ای که در اینجا باید مورد توجه قرار گیرد، توان رقابت با برندها و واحدهای قدیمی تر در این حوزه است.

واحدهایی برای کشتار دام در شهرستان کاشمر مشغول به فعالیت هستند. ولی با توجه به اینکه صنعت دامداری یکی از اصلی ترین اولویت های مشاغل در این منطقه است؛ بنابراین می توان در زمینه ایجاد کشتارگاه‌های جدید در این شهرستان سرمایه‌گذاری کرد که البته لازم است به چند نکته توجه شود؛ اول اینکه واحدهای جدید توان رقابت با واحدهای قدیمی تر را داشته باشند و در واقع دارای تقاضاکننده باشند، نکته دوم این است که چنین مواردی با ایجاد چند واحد محدود به حالت اشباع می رسند در نتیجه قبل از اقدام به ایجادشان باید شرایط بازار را به خوبی بررسی کرد و سوم اینکه تنها در صورتی که کشتارگاه دارای واحد فرآوری جهت بسته بندی گوشت نباشد، می توان از واحد بسته بندی گوشت به عنوان یک شغل پایدار نام برد.

در این شهرستان چند واحد کشتارگاه طیور مشغول به فعالیت هستند که کار بسته بندی گوشت را نیز انجام داده و به خارج از شهرستان صادرات دارند. با توجه به وجود پتانسیل برای پرورش انواع طیور، انتظار می رود که ایجاد توسعه واحدهای جدیدتر در این زمینه موفق باشد البته باید نکات گفته شده در رابطه با کشتارگاه دام در این زمینه نیز رعایت شود.

طبق بررسی های انجام شده سردخانه نگهداری محصولات کشاورزی در این شهرستان مشغول به فعالیت است. با توجه به میزان محصولات باغی که در این منطقه تولید می شود و همچنین مسائل جوی مانند سرمازدگی، به نظر می رسد ایجاد چند واحد دیگر بتواند به توسعه باغداری و رونق آن کمک کند.

همچنین طبق بررسی های انجام شده، در این شهرستان واحد صنعتی در زمینه فرآوری پوست دام مانند پشم ریسی، تولید نخ و تولید چرم وجود ندارد. با توجه به اینکه دامداری در این شهرستان انجام می شود و همچنین شرایط برای توسعه آن در این شهرستان فراهم است؛ لذا احداث واحدی جهت فرآوری پوست دام، می تواند جزو پیشنهادات شغلی در این شهرستان باشد. البته لازم است توان رقابت با واحدهای دیگری که در دیگر شهرستانهای استان مانند مشهد هستند را در نظر گرفت.

پنبه گیاهی است که تمام قسمت های آن قابل استفاده است. مصارف زیادی از جمله دستمال کاغذی، صنایع جانبی و پوشک بچه دارد؛ اما متأسفانه آنچنان که باید، در این شهرستان به آن توجه نشده است. الیاف پنبه استرلیزه شده در پزشکی کاربرد زیادی دارد. امروزه از آن برای تولید نیتروسلولز در ساخت مواد منفجره، پلاستیک‌سازی، رنگ‌سازی و ... استفاده می‌شود، همچنین به ‌صورت  تقریباً خالص در تولید نخ، پارچه‌بافی و تولید پوشاک کاربرد فراوانی دارد. 15درصد وزن تخم پنبه را روغن تشکیل می‌دهد که یکی از روغن‌های خوب گیاهی است؛ با توجه به اینکه بیش از ۹۰ درصد روغن نباتی کشور وارداتی است، بنابراین می توان با راه اندازی این کار سود قابل توجهی کسب نمود. همچنین پس از اینکه روغن خوراکی پنبه در واحدهای روغن کشی گرفته شد، روغن‌های نامناسب آن(خلط روغنی) در صنایع صابون سازی استفاده می‌شود.

عمده بذر پنبه کشت شده در این شهرستان، به صورت کرک است که تنها در کارخانه کرک زدایی فعال واقع در این شهرستان فرآوری می شود.[2] هرچند که این محصول به آب زیادی نیاز دارد اما با توجه به اهمیت محصولاتی که از آن حاصل می شوند، سرمایه‌گذاری در این زمینه می تواند جزو پیشنهادات شغلی باشد. در ضمن باید اشاره کرد که طبق بررسی های انجام شده در این شهرستان به غیر از فعالیت های نساجی، فعالیت دیگری برای فرآوری پنبه انجام نمی شود.

 

· صنایع غذایی

فرآوری محصولات کشاورزی و دامی، یکی از مهم ترین روش ها برای ایجاد اشتغال و عاملی مهم در توسعه پایدار امنیت غذایی در شهرستان کاشمر محسوب می شود. ایجاد و توسعه صنایع غذایی در این شهرستان، علاوه بر اشتغال زایی و کاهش هدررفت محصولات کشاورزی در این منطقه، باعث ارتقای سطح درآمد مردم این منطقه خواهد شد.

شیر و فرآورده هاي آن از مهمترین اجزاي تشکیل دهنده جیره غذایی انسان هستند که طرفداران بسیار زیادی نیز دارند. این محصولات از لحاظ ارزش غذایی از کلسیم، فسفر و دیگر ویتامین هاي مورد نیاز انسان غنی هستند. با توجه به مقدار تولید شیر و محصولات دامی در این شهرستان و همچنین با توجه به مزیت داشتن توسعه دامداری، به نظر می رسد سرمایه‌گذاری در زمینه فرآوری شیر با سودآوری مناسبی همراه باشد.

امروزه سوسیس و کالباس به عنوان یکی از مهمترین فرآورده های گوشت به شمار می روند و از ارزش غذایی بالایی نیز برخوردار هستند و می توان آن‌ها را غذایی کامل دانست؛ زیرا تقریباً تمامی گروه های غذایی ضروری شامل پروتئین، چربی، کربوهیدرات، ویتامین و املاح معدنی در آن موجود می باشد. با توجه به اینکه دامداری در این شهرستان انجام می شود و همچنین میزان تقاضا برای مصرف این محصول بالا است؛ بنابراین می توان در این زمینه سرمایه گذاری کرد. لازم به ذکر است که این فعالیت در حال حاضر در این شهرستان انجام نمی شود.

گل محمدی محصولی کم آب بر است که با توجه به شرایط اقلیمی این منطقه، پتانسیل و ظرفیت بسیار خوبی برای گسترش تولید آن وجود دارد. محصولات فرآوری شده از این نوع گیاه دارویی نیز متقاضیان زیادی دارد و استفاده از آن در بین مردم رایج است؛ در نتیجه با ایجاد واحدهایی در این زمینه، می‌توان درآمد خوبی را به دست آورد. محصول عمده گل محمدی، گلاب، اسانس و گلبرگ خشک می‌باشد که از آن‌ها در صنایع دارویی، عطرسازی، فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی و صنایع غذایی استفاده می‌شود. مصارف دارویی آن بیشتر در درمان دردهای رماتیسمی، قلبی، تقویت اعصاب و معده و رفع بعضی از سردردها بوده و در تهیه شربت مربا، صنایع شیرینی‌سازی و تهیه بستنی نیز استفاده می‌شود.

انگور یکی از اصلی ترین محصولات باغی این شهرستان است که در زمینه تولید فرآورده های آن فعالیت های زیادی صورت می‌گیرد. کشمش از اصلی ترین این فرآورده هاست که در سطح جهانی دارای برند است. کشمش تولیدی در این منطقه به حدی مرغوب است که به کشورهای جنوب حوزه خلیج فارس، افغانستان و پاکستان و تمام استانهای کشور صادر می شود. شیره انگور، روغن هسته آن و سرکه نیز از دیگر فرآورده های انگور هستند که نسبت به کشمش به میزان کمتری در این شهرستان تولید و صادرات دارند؛ بنابراین پیشنهاد می شود که علاوه بر تولید کشمش، در این زمینه ها نیز سرمایه گذاری بیشتری صورت پذیرد.

در حال حاضر یک کارخانه در زمینه فرآوری گیاهان دارویی و تولید عرقیات در شهرستان کاشمر فعال است و کیفیت محصولاتش به اندازه ای بالاست که به کشورهای مختلف اروپا صادرات دارد. با توجه به اینکه فاز دوم این کارخانه در حال راه اندازی است، در صورت ایجاد توسعه در زمینه کشت این گیاهان، بازار خرید این محصولات تأمین خواهد شد. همچنین با توجه به اینکه تمایل مردم به خرید محصولات فرآوری شده از گیاهان دارویی افزایش یافته است، با توجه به ظرفیت منطقه و وجود توان رقابت با این واحد، می توان واحدهای کوچک دیگری در این زمینه ایجاد کرد.

میوه انار سرشار از آنتی‌اکسیدان، ویتامین C و پتاسیم است. کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سرطان، کلسترول خون، جلوگیری از آسیب سلول ها و کمک به سلامت لثه‌ها از مهمترین فواید شناخته ‌شده این میوه هستند. علاوه بر دانه های میوه انار که به صورت تازه خوری مصرف می شوند، بلکه آب، رب، لواشک و مربای آن طرفداران خاص خود را دارند و از محصولات پرتقاضا محسوب می شوند. پوست انار نیز به رنگهای قرمز و سیاه در ساختن الوان سنتی و دباغی پوست حیوانات کاربرد دارد. همچنین از انار سیاه و گل انار در امور درمانی استفاده می‌شود. طبق تحقیقات انجام شده، در شهرستان کاشمر واحدی صنعتی در تمام حوزه های ذکر شده مشغول به فعالیت نیست. با توجه به اینکه انار از جمله محصولاتی است که با شرایط خاک و آب این شهرستان سازگاری دارد، می توان با توسعه کشت آن و ایجاد واحدهای فرآوری آن به صورت همزمان، این صنعت را توسعه داد.

مغز بادام، روغن‌بادام، شیربادام و جوشانده برگ درخت بادام از مهمترین فرآورده های این خشکبار هستند. بادام در بهبود زخم ها، تنگی نفس، سرفه و ورم ریه مفید است و برای تقویت بینایی و درمان سردرد به کار می رود. این موارد از مهمترین خواص دارویی بادام هستند. بادام از جمله محصولاتی است که در این شهرستان کشت می شود و از بازدهی مطلوبی نیز برخوردار است؛ بنابراین ایجاد واحدهایی جهت فرآوری بادام در این شهرستان، سوددهی مناسبی را به دنبال خواهد داشت. لازم به ذکر است که در این شهرستان واحدی در این زمینه فعال نیست.

میوه خشک، چیپس میوه، آبمیوه و سایر موارد از جمله مربا، شهد، شیره، خشکبار، ترشیجات، لواشک، کنسانتره، کمپوت و سرکه محصولات غذایی هستند که می توان از محصولات باغی (مانند آلو و زردآلو) تولید شده در این شهرستان تولید کرد. فعالیت در این زمینه ها درآمدزایی خوبی به همراه خواهد داشت. قابل ذکر است که در این شهرستان فعالیت‌هایی از این قبیل، به صورت خانگی و محدود انجام می شوند.

فرآوری و تولید محصولات غذایی از گندم با توجه به میزان تقاضا و فرهنگ مصرفی مردم منطقه، دارای بازاری پایدار و تضمین شده است. در حال حاضر کارگاه هایی برای تولید برخی از این محصولات در شهرستان وجود دارند؛ بنابراین با توجه به بافت مناطق مختلف شهرستان و ظرفیت برای ایجاد واحدهای جدیدتر، می توان در این زمینه سرمایه‌گذاری کرد. آرد، رشته آشی و پلویی، نان، شیرینی پزی و سایر فرآورده ها شامل کلوچه و بیسکویت، پفک گندمی، نشاسته گندم، نان بستنی و آرد سوخاری از جمله فرآورده‌های حاصل از گندم هستند.

همچنین می توان به فرآوری صیفی جات مانند تولید رب گوجه فرنگی و خیارشور در این شهرستان اشاره کرد. با توجه به اینکه این فعالیت‌ها در شهرستان انجام می شوند و محصولات تولید شده به سایر شهرستان‌ها نیز ارسال می‌شوند و بازار فروش مناسبی دارند؛ بنابراین توسعه آن‌ها در شهرستان می تواند با سودآوری مناسبی همراه باشد.

 

· صنایع دستی

صنایع دستی عمدتاً یکی از اصلی ترین راه های کسب درآمد افراد ساکن در روستاها محسوب می‌شود. کیفیت این محصولات نیز به حدی است که عمدتاً طرفداران بسیار زیادی دارد. علی رغم این مطلب طی چند سال گذشته، میزان تولید صنایع دستی کاهش چشمگیری داشته است که به نظر می رسد اصلی ترین دلیل آن کمبود بازار فروش و افزایش قیمت مواد اولیه است.

طبق بررسی های انجام شده، تولید صنایع دستی در شهرستان کاشمر از رونق بهتری نسبت به دیگر مناطق سطح استان خراسان رضوی دارد و همچنین می تواند توسعه داده شود. البته باید اشاره کرد که تنها در صورت تأمین بازار فروش پایدار، می توان از توسعه موارد اشاره شده در ذیل، سود و درآمد مناسبی را به دست آورد.

قالیبافی شهرستان کاشمر از جمله هنرهای اصیل و ارزشمندی است که سابقه ای بس طولانی دارد. این هنر اصیل با فرهنگ کهنسال این بوم پیوندی ناگسستنی داشته و در گذر سال ها یکی از دستاوردهای مهم ساکنانش محسوب شده و در حال حاضر جزئی از زندگی و فرهنگ ایشان به شمار می آید. کاشمر یکی از مراکز اصلی تولید فرش دستباف در ایران بوده است و سابقه ای درخشان در صادرات این هنر به کشورهای اروپایی مانند آلمان و کشورهای حوزه های خلیج فارس دارد.

حرفه چرم دوزی (سراجی سنتی) هنر دستی ایرانی می باشد که امروزه در بین صنایع دستی جای خود را گسترش داده است و بازار مناسبی نیز دارد. همچنین به سبب تنوع محصول و بالا بودن تولیدات در زیر شاخه های این رشته، افراد و سرمایه گذاران زیادی به انجام این حرفه روی آورده اند. تولیدات در حرفه چرم دوزی بیشتر از هر چیز دیگری بستگی به ذوق، سلیقه و علاقه مربی یا تولید کننده دارد که باعث به وجود آوردن تولیدات زیبا و منحصر بفرد می شود و آن طور نیست که محصولات تولیدی تنها  به چند محصول محدود باشد. محصولات رایج این حرفه شامل جاسوئیچی، جاکلیدی، رومیزی، کیف موبایل، کیف لپ تاپ، کیف پول زنانه و مردانه، کیف اداری، کوله پشتی، پادری و ... می باشند. هنر چرم دوزی در شهرستان کاشمر در حال انجام است و تولیدات آن به کشورهای حاشیه خلیج فارس راه پیدا کرده و صادر می شود.

پارچه‌ بافی در زمره صنایع‌ دستی با قدمت تاریخی بسیار طولانی در شهرستان کاشمر در قدیم نقش مهمی در خودکفایی مردم روستاها داشته است. هنر پارچه‌ بافی که در اصطلاح محلی به  فرت بافی معروف است و مواد اولیه آن پنبه و نخ پنبه‌ای، نخ ابریشم، کرک و کامواست، هنر زنان قدیم منطقه کاشمر بوده که فراموش شده بود و در حال حاضر در این شهرستان احیا شده و در حال تولید انبوه می باشد.

اصطلاح رودوزی یا روکاری به هنری گفته می شود که طی آن نقوش مختلف بر روی پارچه های ساده و بدون طرح و اکثراً ارزان قیمت از طریق دوختن یا کشیدن قسمتی از نخ های تار و پود پارچه به وجود می آید. مواد اولیه مورد مصرف رودوزی های سنتی به دو دسته تقسیم می شود که عبارتند از: پارچه و نخ با جنس های مختلف ابریشمی، پنبه ای، پشمی، فلزی و یا قطعات تزیینی شامل انواع سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی و تزیینی، مروارید، آیینه های کوچک، قیطان، سکه های تزیینی و ... .

عمده ابزارهای مورد استفاده در گروه رودوزی های سنتی، سوزن در مدل ها و اندازه های مختلف، قلاب، انگشتانه، قیچی و کارگاه گلدوزی می باشد. هنر رودوزی سنتی که از قدیم در این شهرستان رواج داشته است، اکنون نیز به صورت گسترده در حال انجام است و محصولات تولیدی به استان ها و شهرهای کشور ارسال می گردد. رودوزی سنتی دارای 40 رشته و 20 زیر رشته می باشد که حدوداً 30 مورد آن در این شهرستان در حال انجام است.

تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی یکی از هنرهای پرطرفدار می باشد. در حال حاضر دو کارگاه در این شهرستان وجود دارند که در این زمینه فعالیت می کنند و سنگ خام آن از شهرهای خراسان جنوبی تهیه می شود و طی مراحلی نگین انگشتر و... تولید می شود. همچنین فعالیت های دیگری در زمینه های معرق کاری، گلیم بافی، نمدمالی و دوزندگی لباس های محلی در این شهرستان در حال انجام است.

 

· شیلات

آبزی پروری نقش مؤثر در ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار، پویایی اقتصادی و کاهش نرخ بیکاری دارد. ماهی و سایر گونه‌های آبزی در ذائقه و فرهنگ بخش عمده‌ای از مردم به عنوان غذایی اصلی و خوشمزه مطرح هستند و این موارد مزیت فعالیت در این زمینه را دوچندان می کند.

طبق بررسی های انجام شده، در حال حاضر پرورش ماهیان گرم آبی در استخرهای ذخیره آب و پرورش ماهیان سردآبی با آب قنات‌ها و چشمه سارهای بخش کوه سرخ در این شهرستان انجام می شود. البته میزان تولیدات به حدی نیست که نیاز شهرستان را برطرف نماید. از طرفی به دلیل کمبود آب جاری در این شهرستان و همچنین عدم صرفه برداشت آب از چاه های زیرزمینی، توسعه سرمایه گذاری در زمینه توسعه این فعالیت مقرون به صرفه نخواهد بود.

 

· صنعت

شهرک صنعتی کاشمر دارای 31 واحد فعال، با فاصله 13 کیلومتری از شهر کاشمر قرار گرفته است. مهمترین واحدهای فعال در این شهرک اعم از کارخانجات تولید عرقیات گیاهی، تولید لبنیات و قند هستند که با به‌کارگیری حدود 600 نفر در حال حاضر با 30 تا 80 درصد ظرفیت تولید می‌کنند و بعضاً به خارج از کشور نیز صادرات دارند. همچنین کارخانه تولید کاشی و سرامیک و کارگاه تولید و تزریق ظروف پلاستیکی نیز در این شهرستان مشغول به کار هستند.[3]

تعداد واحدهای زیادی در این شهرک تعطیل شده‌اند که از مهمترین عوامل آن می توان به عدم تأمین منابع مالی، عدم بازار فروش، بدهی‌های بانکی و عدم واردات مواداولیه اشاره کرد. کارخانه روغن فرآیند که در دهه 80 بزرگ‌ترین کارخانه در این منطقه بود، از سال 89 به ‌صورت کامل و به دلیل مشکلات مالی و مدیریتی به‌ طور کامل تعطیل شد؛ اما در سالهای اخیر با حمایت‌های مسئولان شهرستان با ظرفیت 8 درصدی تنها در فاز تصفیه و بسته‌بندی روغن فعال است.[4]

کاشمر یکی از مستعدترین مناطق معدنی استان خراسان رضوی می باشد. در حال حاضر 84 معدن در منطقه ترشیز شامل شهرستان‌ها‎ی کاشمر، خلیل‎آباد و بردسکن شامل 15 معدن مس، دو معدن طلا و دیگر معادن فعال هستند. در کوهسرخ نیز منطقه‎ای معروف به چشمه نقره وجود دارد که در قدیم از آن نقره استخراج می‎شد.[5] البته با توجه به اینکه معادن در این شهرستان عمدتاً کشف شده و به مرحله بهره برداری رسیده‌اند، به نظر می رسد توسعه این فعالیت مقرون به صرفه نباشد.

 

	کشاورزی						صنایع			خدمات
ردیف	دامداری	طیور	زراعت	باغداری	شیلات	صنایع تبدیلی و تکمیلی		صنایع غذایی	صنایع دستی	خدمات
1	پرورش گوسفند (1)	پرورش مرغ گوشتی (1)	کشت گیاهان دارویی (1)	احداث باغ انگور (1)	پرورش ماهیان گرم آبی (1)	سورتینگ و بسته بندی انگور و فرآورده های آن (1)		فرآوری شیر (1)	قالی بافی (1)	ایجاد اقامتگاه بومگردی (1)
2	پرورش بز (1)	پرورش مرغ گوشتی (1)	کشت زعفران (1)	احداث باغ انار (1)	پرورش ماهیان سردآبی (1)	فرآوری محصولات شترمرغ (1)		فرآوری انگور (1)	چرم دوزی (2)	ایجاد رستوران های بومی (1)
3	پرورش گاو (2)	پرورش شترمرغ (1)		احداث باغ بادام (2)		بسته بندی عسل (2)		تولید سوسیس و کالباس (1)	پارچه بافی (2)
4	پرورش زنبورعسل (2)	پرورش بوقلمون (2)	کشت گندم (2)	کاشت گل محمدی (2)		بسته بندی زعفران (2)		فرآوری گل محمدی (1)	رودوزی (2)
5		پرورش بلدرچین (2)	کشت جو (2)	احداث گلخانه صیفی جات و سبزیجات (2)		احداث کشتارگاه دام (3)		فرآوری گیاهان دارویی (1)	تراش سنگ های قیمتی (2)
6			کشت پنبه (3)	کاشت صیفی جات (2)		احداث کشتارگاه طیور (3)		فرآوری انار (2)	معرق کاری (3)
7			کشت حبوبات (4)	احداث باغ آلو و زردآلو (3)		ایجاد سردخانه محصولات کشاورزی (3)		فرآوری بادام (2)	گلیم بافی (3)
8			کشت سیر (4)	احداث باغ پسته (4)		فرآوری پنبه (4)		تولید میوه خشک (2)	نمدمالی (3)
9				کشت محصولات جالیزی (4)		فرآوری پوست دام (5)		فرآوری گندم (3)	دوزندگی لباس های محلی (3)
10				احداث باغ زرشک (5)				فرآوری صیفی جات (3)
11				احداث باغ سنجد (5)

در انتهای تحلیل یک لیست مزیت‌سنجی 49 تایی در جدول زیر ارائه ‌شده ‌است. این جدول مشاغل فوق را در کنار هم نشان می‌دهد.

 

مشاغل	مزیت
پرورش گوسفند	1
پرورش بز	2
پرورش شترمرغ	3
پرورش مرغ گوشتی و تخم گذار	4
پرورش گاو	5
زنبورداری	6
احداث باغ انگور	7
فرآوری انگور	8
سورت و بسته‌بندی انگور و کشمش و دیگر فرآورده های انگور	9
کشت زعفران	10
کشت گیاهان دارویی	11
پرورش گاو	12
فرآوری شیر	13
تولید سوسیس و کالباس	14
کاشت گل محمدی	15
کشت گندم	16
کشت جو	17
احداث باغ انار	18
احداث باغ بادام	19
ایجاد اقامتگاه بومگردی	20
ایجاد رستوران های بومی	21
فرآوری محصولات شترمرغ	22
بسته بندی زعفران	23
بسته بندی عسل	24
قالیبافی	25
تراش سنگ های قیمتی	26
فرآوری گیاهان دارویی	27
فرآوری گل محمدی	28
فرآوری انار	29
فرآوری بادام	30
تولید میوه خشک	31
تولید چیپس میوه	32
چرم دوزی	33
احداث گلخانه صیفی جات و سبزیجات	34
احداث کشتارگاه دام	35
احداث کشتارگاه طیور	36
احداث سردخانه محصولات کشاورزی	37
پرورش بلدرچین	38
پرورش بوقلمون	39
کشت پنبه	40
فرآوری پنبه	41
کاشت صیفی جات	42
گلیم بافی	43
کشت طالبی و دیگر محصولات جالیزی	44
دوزندگی لباس های محلی	45
پرورش ماهیان سردآبی	46
پرورش ماهیان گرم آبی	47
احداث باغ سنجد	48
کشت پسته	49

این تحلیل با همکاری کمیته امداد امام خمینی(ره) تهیه شده است.